Dịch tễ học phân tích : Đánh giá xét nghiệm chẩn đoán bênh part 3

Chia sẻ: Safskj Aksjd | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

112
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'dịch tễ học phân tích : đánh giá xét nghiệm chẩn đoán bênh part 3', khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Dịch tễ học phân tích : Đánh giá xét nghiệm chẩn đoán bênh part 3

gi ng trong ó tr s c a các i m c t ư c dùng như tiêu chu n gi i thích k t qu xét nghi m. Vì t s g n gi ng không b nh hư ng b i t l b nh, ư ng cong ROC là phương ti n cơ b n trong vi c ánh giá và s d ng các phương pháp xét nghi m. B ng 7.7 M i quan h gi a m t quang (OD) c a ELISA và nh y và chuyên bi t trong xét nghi m Mycobacterium bovis bò theo giá tr i m c t K t qu phân l p nh y chuyên bi t Nhóm %OD im S m u (+) S m u (-) Se (%) Sp (%) ct 1 0-10 10 3 39 98 15 2 10-20 20 16 91 86 49 3 20-30 30 11 73 79 77 4 30-40 40 14 33 69 89 5 40-50 50 20 11 54 94 6 50-60 60 15 7 44 96 7 60-70 70 12 5 35 98 8 70-80 80 9 3 29 99 9 80-90 90 14 1 19 99,6 10 90-100 100 26 1 0 100 140 264 11
Hình 7.3 Giá tr Se và Sp t i m t i m c t xác nh ư c tính b ng WinEpiscope i m c t dương tính/âm tính thư ng ư c dùng xác nh m c k t qu mà d a vào ó m t phương pháp ch n oán ư c thi t l p ho c b bác b . Khi xác nh i m c t t i h o, ngư i ta c g ng làm gi m h u qu c a k t lu n dương tính gi hay âm tính gi . V m t lý tư ng, khi ch n i m chu n dương tính, c n xem xét các y u t sau: (1) phân b c a k t qu hai qu n th khác nhau - b nh nhân có v bình thư ng và b nh nhân có b nh, (2) t l b nh trong qu n th kh o sát, và (3) phí t n do âm tính gi và do dương tính gi . Cách làm tr c ti p nh t là ch n i m c t sao cho có sai sót trong ch n oán th p nh t (ít dương tính gi và âm tính gi ). T l b nh ph i ư c bi t ho c ư c ư c tính. V i t l b nh 50%, i m c t t i h o là i m n m g n v i góc trên phía tay trái c a ư ng cong ROC nơi mà nh y và chuyên bi t t t i a, nghĩa là khi ( nh y + chuyên bi t)/2 có tr s cao nh t. Trong thí d B ng 7.6 (t l b nh 34,7%), t ng s ch n oán sai th p nh t khi i m c t ELISA kho ng 40%. M t phương cách khác là ch n i m c t t i i m mà h s góc c a ư ng cong b ng v i tr s c a công th c sau: pD- x phí t n c a m t ch n oán dương tính gi pD+ x phí t n c a m t ch n oán âm tính gi trong ó pD- là t l thú kh e và pD+ là t l thú b nh. 12
Hình 7.4 ư ng cong bi u di n c tính xét nghi m – áp ng (ROC) c a xét nghi m b ng ELISA dùng trong ch n oán tình tr ng nhi m Mycobacterium bovis bò. A và B xác nh i m c t t i h o. T i A, phí t do âm tính gi = phí t n do dương tính gi . T i B, phí t n do âm tính gi g p 10 l n phí t n do dương tính gi . i m c t ELISA kho ng 40% và 10% Trong thí d B ng 7.7, n u sai l m trong ch n oán âm tính gi và dương tính gi u gây h u qu như nhau khi t l b nh 34,7%, i m c t t i h o trên ư ng ROC s có h s góc là (0,653 x 1)/ (0,347 x 1) = 1,882, tương ng v i i m c t ELISA 40% ( i m A trong Bi u 7.4). Lúc y, nh y c a xét nghi m là 69% và chuyên bi t 89%. N u âm tính gi gây h u qu x u g p 10 l n dương tính gi (tai h i l n khi không phát hi n ư c b nh dù thú m c b nh), i m c t s có h s góc là (0,653 x 1)/(0,347 x 10) = 0,188, tương ng v i i m c t ELISA 10% ( i m B trong hình 7.4). Khi y nh y c a xét nghi m là 98% và chuyên bi t 15%. V i thí d này, chúng ta ch p nh n m t t l dương tính gi khá cao b i vì h u qu s tr m tr ng khi k t qu âm tính gi . 7. Xét nghi m k t h p ôi khi trong lâm sàng ngư i ta th c hi n nhi u xét nghi m trên m u v i m c ích b o m k t qu xét nghi m. Như v y, v i ki u xét nghi m k t h p này, nh y và chuyên bi t chung cho c xét nghi m s thay i như th nào. Có hai cách k t h p là k t h p song song và k t h p tu n t . K t h p song song (parallel testing) là ki u k t h p mà 2 xét nghi m u ư c th c hi n trên m t m u. K t lu n cu i cùng là s ph i h p k t qu c a hai xét nghi m 13
trên. B t c m t trong 2 hay c 2 xét nghi m cho k t qu dương tính thì xem như m u ư c k t lu n là dương tính. Như v y con thú ch ư c cho là âm tính khi c 2 xét nghi m u cho âm tính. i u này làm cho xét nghi m k t h p song song gia tăng nh y m t cách áng k . Công th c tính nh y và chuyên bi t c a xét nghi m song song như sau Separ = 1 – (1-Se1)×(1-Se2) Sppar = Sp1×Sp2 Trong khi ó, ki u k t h p tu n t là 2 xét nghi m ư c th c hi n trư c sau. Xét nghi m 1 có nh y cao ư c th c hi n trư c. Nh ng m u cho k t qu dương tính m i ư c ti n hành xét nghi m 2 (thư ng có chuyên bi t cao). M c ích chung cho ki u ph i h p này là làm tăng chuyên bi t cho xét nghi m chung. Công th c tính chuyên bi t và nh y c a xét nghi m k t h p tu n t như sau SeSer = Se1×Se2 SpSer = 1 – (1-Sp1)×(1-Sp2) Ví d Trong m t àn bò s a 200 con, t l b nh viêm vú kho ng 5%. Dùng xét nghi m CMT có nh y 86% và chuyên bi t 65% ch n oán. Có th dùng phương pháp phân l p vi sinh v t gây viêm nhi m trong s a ch n oán. Phương pháp phân l p này có nh y là 70% và chuyên bi t là 89%. S k t h p 2 xét nghi m này v i nhau s làm thay i nh y và chuyên bi t th nào? K t h p song song Separ = 1 – (1-Se1)×(1-Se2) = 1-(1-0,86)×(1-0,7)= 95,8% Sppar = Sp1×Sp2 = 0,65×0,89 = 57,85% K t h p tu n t SeSer = Se1×Se2 = 0,86×0,7 = 60,2% SpSer = 1 – (1-Sp1)×(1-Sp2) = 1-(1-0,65)×(1-0,89) = 96,15% Có th tính các giá tr này b ng WinEpiscope như sau: vào menu “Tests”, ch n “Multiple tests” r i i n các thông s thích h p 14
Hình 7.5 Se và Sp c a k t qu xét nghi m k t h p CMT và phân l p vi khu n xác nh b ng WinEpiscope 8. M c phù h p c a hai xét nghi m Có m t lo i tr c nghi m th ng kê thư ng ư c dùng k t lu n v s th ng nh t trong k t qu c a các xét nghi m. M c th ng nh t ư c g i là tr s th ng kê kappa (K). Tr s K bi n ng t -1 (không th ng nh t) qua zero (th ng nh t do ng u nhiên mà thôi) n +1 (th ng nh t hoàn toàn). Thông thư ng K t 0 n 0,2 là nh , 0,2 n 0,4 = ư c, 0,4 n 0,6 = v a, 0,6 n 0,8 = nhi u, 0,8 n 1 = hoàn toàn th ng nh t. Thí d v 2 xét nghi m (ELISA và Knott c i ti n) ánh giá tình tr ng nhi m giun tim (Dirofilaria immitis) chó (B ng 7.2). Tình tr ng nhi m ư c kh ng nh l i b ng phương pháp m khám (phương pháp chu n), 341 chó nhi m và 206 chó không nhi m. K t qu cho th y có s th ng nh t nhi u gi a hai phương pháp xét nghi m. Nên lưu ý r ng t l phù h p và phương pháp th ng kê kappa không cho chúng ta bi t phương pháp xét nghi m nào úng, mà ch cho bi t s th ng nh t gi a hai phương pháp. Trong nghiên c u này, 41% (341-201= 140 trong s 341) trư ng hơp nhi m giun không ư c phát hi n b i phương pháp Knott c i ti n. Trong 140 trư ng h p, ELISA phát hi n ư c 91 trư ng h p (65%), con s này th hi n g n h t k t qu trong ô b. B ng 7.8 B ng 2x2 so sánh s phù h p gi a k t qu c a phương pháp ELISA và Knott c i ti n trong ch n oán b nh giun tim chó Knott 15