Những điều cần biết về ung thư thanh quản (larynx) - Phần 1

Chia sẻ: Nguyen Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

77
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mỗi năm khoảng 10 ngàn người bị ung thư thanh quản tại Hoa Kỳ. Thanh quản nằm ở mặt trước của cổ, tên Anh ngữ là "larynx" hay "voice box", dài khoảng 5 phân và rộng khoảng 5 phân, nằm trên khí quản (trachea), dưới và sau thực quản (esophagus). Xem hình sau đây: Thanh quản gồm hai cơ mỏng (vocal cords) tạo ra âm thanh; phần sụn (cartilage) nằm trước thanh quản được gọi là quả táo Adam. Thanh quản có 3 phần chính: Phần đầu là supraglottis, nằm trên cơ phát âm; phần giữa là glottis, cơ phát âm...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Những điều cần biết về ung thư thanh quản (larynx) - Phần 1

Những điều cần biết về ung thư thanh quản (larynx) Phần 1
Mỗi năm khoảng 10 ngàn người bị ung thư thanh quản tại Hoa Kỳ. Thanh quản nằm ở mặt trước của cổ, tên Anh ngữ là "larynx" hay "voice box", dài khoảng 5 phân và rộng khoảng 5 phân, nằm trên khí quản (trachea), dưới và sau thực quản (esophagus). Xem hình sau đây: Thanh quản gồm hai cơ mỏng (vocal cords) tạo ra âm thanh; phần sụn (cartilage) nằm trước thanh quản được gọi là quả táo Adam.
Thanh quản có 3 phần chính: Phần đầu là supraglottis, nằm trên cơ phát âm; phần giữa là glottis, cơ phát âm nằm ở phần này; và phần cuối là subglottis, nối liền với khí quản. Thanh quản làm công việc của một cái van, tự động đóng mở khi cần thiết lúc ta thở, nuốt và nói: • Khi ta thở, cơ phát âm trong thế nghỉ và mở. Khi nín thở, cơ phát âm đóng chặt. • Khi ta nuốt, epiglottis che kín miệng thanh quản, nên thức ăn không lọt vào phổi mà đi qua thực quản để xuống dạ dày. Thanh quản che chắn khí quản. • Khi ta nói, cơ phát âm (vocal cords) co thắt và hai cơ này thu lại gần nhau, khí từ phổi bị đẩy qua giữa 2 cơ phát âm, tạo sự rung động và tạo ra âm thanh. Lưỡi, hai môi và răng biến những âm thanh này thành tiếng nói. Hiểu biết căn bản về ung thư Ung thư khởi đầu từ tế bào, đơn vị căn bản của mọi mô, mô tạo thành bộ phận. Bình thường, tế bào khỏe mạnh sinh sản và tăng trưởng tạo ra những tế bào con khi cần thiết. Khi tế bào khỏe mạnh già lão hoặc bị hư hoại, chúng chết, và các tế bào mới thay thế.
Đôi khi, quá trình sinh-tử trật tự kể trên bị đảo lộn. Tế bào mới xuất hiện trong khi cơ thể không cần đến, hoặc tế bào già lão, hư hoại không chết như đã định, sự tích tụ của các tế bào mới và cũ tạo thành khối gọi là "khối u", bướu hay "tumor". Khối u (bướu) có thể "lành" (benign) hoặc "độc" (malignant). Bướu lành thường không độc hại như bướu độc. Bướu lành: Ít khi gây tử vong Thường không cần giải phẫu để cắt bỏ Không ăn lậm (invasive) đến các mô lân cận Không lan xa đến những bộ phận khác trong cơ thể Bướu độc: Có thể gây tử vong Có thể tái phát sau khi đã được cắt bỏ, chữa trị Có thể ăn lậm đến các mô lân cận Lan ra các bộ khác Tế bào ung thư lan rộng bằng cách tách rời từ khối u đầu tiên hay khối ung thư nguyên phát (primary tumor). Các tế bào này theo mạch máu (blood
vessel) hoặc mạch bạch huyết (lymph vessel) đến mọi bộ phận trong cơ thể. Tế bào ung thư có thể "bám" vào các bộ phận và sinh sản, tạo nên một khối u mới hay khối ung thư thứ phát (secondary tumor), có thể gây hư hoại các bộ phận này. Sư lan tràn của tế bào ung thư gọi là "metastasis". Những bướu, u mọc trên thanh quản gọi là nodules hoặc polyps, những u này có thể là bướu lành hoặc bướu độc. Bướu độc (ung thư) tại thanh quản gọi là laryngeal cancer. Hầu hết những loại ung thư tại thanh quản đều bắt đầu từ glottis. Mọi tế bào lót thanh quản đều là tế bào squamous và ung thư thanh quản là loại ung thư do những tế bào này bị ung hoại nên có tên là squamous cell carcinoma. Ung thư thanh quản nằm trong danh sách các loại ung thư đầu & cổ (head & neck cancers). Qua giòng bạch huyết, ung thư thanh quản lan ra lưỡi, những bộ phận trong miệng & cuống họng, phổi và cơ thể. Những yếu tố gia tăng nguy cơ bị ung thư thanh quản Y học chưa xác định được nguyên nhân gây ung thư thanh quản, và cũng không thể giải thích tại sao người này bị ung thư mà người khác không bị ung thư. Tuy nhiên Y học đã có thể dùng thống kê để nhận định một số yếu tố gia tăng nguy cơ bị ung thư thanh quản. Các yếu tố này bao gồm:
• Tuổi tác: Ung thư thanh quản tìm thấy trong những người trên 55 tuổi. • Phái tính: Phái nam bị ung thư thanh quản nhiều gấp 4 lần phái nữ. • Chủng tộc: Người da đen bị ung thư thanh quản nhiều hơn người da trắng. • Hút thuốc lá: Tỷ lệ ung thư thanh quản cao hơn với những người hút thuốc lá. Khi ngừng hút thuốc, tỷ lệ ung thư thanh quản sẽ giảm, cũng như tỷ lệ những loại ung thư khác cũng sẽ giảm. Tỷ lệ ung thư lên cao hơn nữa với người vừa hút thuốc vừa uống rượu. • Rượu gia tăng tỷ lệ ung thư thanh quản. • Ung thư đầu cổ: 25% những bệnh nhân này sẽ bị ung thư lần thứ nhì (secondary cancer) trên vùng đầu & cổ. • Môi sinh & công việc làm: Việc sử dụng hóa chất sulfuric acid, asbestos hoặc kẽm (nickel) gia tăng tỷ lệ ung thư thanh quản. Một số tài liệu cho rằng vài loại siêu vi khuẩn (virus), hoặc ăn uống thiếu vitamin A, và chứng gastroesophageal reflux disease (GERD), khi thức ăn trong dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản cũng làm gia tăng tỷ lệ ung thư thực quản. Triệu chứng của ung thư thực quản
Tùy thuộc vào kích thước và vị trí của khối u mà một hoặc nhiều triệu chứng sau xuất hiện: • Khản tiếng hoặc giọng nói thay đổi • Khối u trong cuống họng • Rát cổ hoặc bị cảm giác như có vật gì nghẹn trong cổ họng • Ho khúc khắc lâu ngày không hết • Thở một cách khó khăn, hơi thở có mùi hôi • Đau tai • Xuống ký lô Những triệu chứng kể trên có thể do các căn bệnh khác, chỉ khi thử nghiệm để chẩn bệnh ta mới có thể xác định nguyên nhân. Chẩn bệnh 1. Khám bệnh: Bác sĩ xem xét cổ, thanh quản, cuống họng, tuyến giáp trạng, hạch bạch huyết tìm khối u 2. Indirect laryngoscopy: Dùng một cái gương chuôi dài, bác s ĩ rọi đèn để quan sát cơ phát âm, xem hai cơ này có co giãn bình thường không. Bác sĩ có thể dùng thuốc tê làm giảm bớt phản xạ "muốn ói" (gag reflex)
3. Direct laryngoscopy: Bác s ĩ dùng laryngoscope, một ống dài mềm đầu ống gắn kính hiển vi và đèn, chuyền qua mũi hoặc miệng đưa vào cuống họng để quan sát những cấu trúc của thanh quản. Bác sĩ có thể d ùng thuốc tê hoặc thuốc ngủ giúp bệnh nhân dễ chịu hơn. Việc quan sát này có thể thực hiện tại văn phòng bác sĩ hoặc bệnh viện. 4. CT scan chụp hình ảnh những cấu trúc trong cuống họng và cổ. 5. Sinh thiết: Bác sĩ lấy một mảnh mô từ khối u trong thanh quản để quan sát dưới kính hiển vi, tìm kiếm sự bất thường của tế bào, nếu có. Quý vị có thể đặt những câu hỏi sau trước khi bác sĩ trích mô (làm sinh thiết): • Trích mô ảnh hưởng đến việc chữa trị ra sao? • Bác sĩ chọn phương thức nào để trích mô? • Việc trích mô kéo dài bao nhiêu lâu? Tôi sẽ thức trong khi làm sinh thiết? Có đau đớn lắm không? • Làm sinh thiết có rủi ro không? Có gây ra việc lan tràn ung thư không? Tôi có bị xuất huyết? Nhiễm trùng? • Chừng nào thì tôi biết kết quả? Ai sẽ là người giải thích kết quả cho tôi hiểu?
• Nếu tôi bị ung thư, ai sẽ là người nói chuyện với tôi về những bước sắp tới? Và khi nào? Định thời kỳ của ung thư Để hoạch định cách chữa trị thích hợp nhất, bác sĩ cần biết thời kỳ của ung thư. Định kỳ ung thư để biết rằng ung thư đã lan chưa, nếu có đã lan đến bộ phận nào trong cơ thể. Bác sĩ có thể dùng những phương cách chẩn bệnh trên để định thời kỳ của ung thư. Chữa trị ung thư thanh quản Bệnh nhân thường muốn tham dự các quyết định trị liệu nên muốn biết chi tiết về căn bệnh của mình. Tuy nhiên, sự hốt hoảng, sợ hãi khi nghe tin báo về ung thư khiến bệnh nhân mất bình tĩnh, khó có thể nhớ hết những chi tiết đã thảo luận với bác sĩ. Quý vị có thể: - Tạo một danh sách các câu hỏi - Ghi chép chi tiết mỗi lần thăm bệnh - xin phép bác sĩ để dùng máy thu âm - Đi thăm bệnh với quý vị hoặc thân nhân Bác sĩ cũng có thể giới thiệu bệnh nhân đến các chuyên viên khác hoặc tự bệnh nhân muốn được chuyển bệnh. Chuyên gia chữa trị ung thư
thanh quản bao gồm bác sĩ giải phẫu, otolaryngologist (bác sĩ tai mũi họng), bác sĩ chuyên trị ung thư (medical oncologist), và bác sĩ chuyên về xạ trị (radiation therapist). Các chuyên viên giải thich về các cách chữa trị, mức hiệu quả và phản ứng phụ có thể xảy ra. Chữa trị ung thư thường ảnh hưởng đến cả những mô, những tế bào bình thường nên phản ứng phụ cũng thường xuất hiện. Trước khi bắt đầu việc chữa trị, hãy thảo luận với bác sĩ về phản ứng phụ có thể xảy ra và việc chữa trị sẽ ảnh hưởng đến đời sống hằng ngày như thế nào. Bác sĩ và bệnh nhân cùng quyết định về việc chọn một cách chữa trị thích hợp. Ý kiến thứ nhì Trước khi bắt đầu việc chữa trị, quý vị có thể tham khảo một bác sĩ khác để lấy ý kiến về chẩn đoán và chữa trị. Nhiều hãng bảo hiểm sẽ trả chi phí này nếu quý vị hoặc bác sĩ yêu cầu Quý vị nên tham khảo ý kiến của nhiều chuyên gia về các cách chữa trị khác nhau, bác sĩ giải phẫu, bác sĩ chuyên về xạ trị, bác sĩ chuyên về ung thư và cả chuyên viên huấn luyện các phát âm (speech therapist). Quý vị cần một thời gian để thu góp tài liệu, y sử, các kết quả thử nghiệm và sắp xếp buổi tham khảo với một bác sĩ khác. Việc chờ đợi thường
không ảnh hưởng đến kết quả của việc chữa trị. Để an tâm hơn, quý vị có thể thảo luận về việc chờ đợi này với bác sĩ của mình. Nhiều cách để tìm một bác sĩ cho ý kiến thứ nhì: Hỏi bác sĩ của mình, hỏi chi tiết tại bệnh viện, những tổ chức y tế địa phương, trường Y khoa… để lấy tên một vị bác sĩ chuyên khoa. Chuẩn bị việc chữa trị Bác sĩ sẽ mô tả chi tiết việc chữa trị, các biến chứng hoặc phản ứng phụ có thể xảy ra. Ngoài ra, quý vị có thể đặt câu hỏi những câu hỏi về sự thay đổi ngoại hình sau khi chữa trị. Quý vị có thể thảo luận với bác sĩ về thử nghiệm lâm sàng, tìm kiếm cách chữa trị mới. Thử nghiệm lâm sàng là một lựa chọn quan trọng. Bệnh nhân tham dự được thử nghiệm với cách trị liệu mới. Mời quý vị đọc thêm phần "Sự hứa hẹn của Ngành Khảo Cứu Ung Thư". Trước khi chữa trị, quý vị có thể đặt câu hỏi với bác sĩ: • Tôi ở trong thời kỳ nào? Ung thư đã lan xa chưa? Nếu có, đã lan đến đâu? • Có bao nhiêu cách chữa trị? Bác sĩ đề nghị cách nào? Tôi có được chữa trị bằng nhiều cách không?
• Tôi có phải vào bệnh viện không? Sau khi rời bệnh viện, tôi sẽ được chăm sóc ra sao? • Biến chứng và phản ứng phụ là những gì? Ta sẽ phòng ngừa hoặc chữa trị ra sao? • Làm thế nào để biết rằng việc chữa trị có hiệu quả? • Có cần phải thay đổi hoạt động trong đời sống hằng ngày không? • Tôi có hồi phục hoàn toàn không? Bao nhiêu lâu thì hồi phục? • Tôi cần đi khám bệnh định kỳ không? • Việc chữa trị có tốn kém nhiều không? Bảo hiểm của tôi có trả không? • Tôi có nên tham dự thử nghiệm lâm sàng không? Quý vị không nhất thiết phải đặt tất cả mọi câu hỏi cùng lúc, quý vị sẽ có nhiều cơ hội để thảo luận những chi tiết chưa rõ ràng với bác sĩ hoặc các chuyên viên trong suốt thời gian trị liệu. Các phương thức trị liệu Có thể dùng giải phẫu, xạ trị hoặc cả hóa chất trong việc chữa trị ung thư thanh quản.
Cách chữa trị tùy thuộc vào nhiều yếu tố như sức khỏe toàn diện, ung thư khởi đầu từ vị trí nào, kích thước của khối u và sự lan truyền của ung thư, nếu có. Xạ trị Tia phóng xạ được đưa đến khối u để đốt tế bào ung thư, và những mô chung quanh khối u. Đây là một cách chữa trị "tại chỗ". Cuộc chữa trị kéo dài mỗi ngày, 5 ngày một tuần, từ 5-8 tuần lễ. - Xạ trị được sử dụng như một cách chữa trị chính khi không thể mổ (khối u quá lớn, bệnh nhân không thể chịu được cuộc giải phẫu...). - Xạ trị dùng chung với giải phẫu: xạ trị được dùng trước khi giải phẫu để đốt bớt khối u cho dễ mổ, hoặc sau khi giải phẫu để đốt những tế bào ung thư còn sót lại. Khi khối u mọc trở lại, xạ trị thường được dùng để chữa trị. - Xạ trị dùng trước khi, trong khi, hoặc sau khi sử dụng hóa chất tr ị liệu. Khi sử dụng xạ trị, ống thức ăn (feeding tube) đặt ở bụng để chuyển thức ăn đến dạ dày. Ống thức ăn này có thể tạm thời hoặc vĩnh viễn. Giải phẫu
Bác sĩ dùng dao mổ hoặc tia laser để cắt bỏ khối u trong khi bệnh nhân ngủ mê. Có nhiều phương pháp mổ để cắt bỏ ung thư tại thanh quản (laryngectomy), cách thức mổ tùy thuộc vào kích thước và nơi chỗ của khối u. - Cắt bỏ hoàn toàn thanh quản (total laryngectomy) - Cắt bỏ một phần thanh quản (partial laryngectomy): • Supraglottic laryngectomy: Bác sĩ cắt bỏ phần trên thanh quản, supraglottis. • Cordectomy: Bác sĩ cắt bỏ một hoặc cả hai cơ phát âm (vocal cords) Đôi khi, bác sĩ cắt bỏ cả những hạch bạch huyết ở cổ (lymph node dissection) hoặc cắt bỏ cả tuyến giáp trạng. Trong cuộc giải phẫu thanh quản, bác sĩ sẽ phải mở một lỗ hổng ở cổ (stoma) xuyên qua khí quản (trachea) để dẫn không khí vào phổi qua một cái ống; phương cách này được gọi là tracheostomy. Ống thở có thể tạm thời hoặc vĩnh viễn. Quý vị có thể đọc thêm phần "Sống với lỗ hổng tại khí quản". Sau khi mổ,một số bệnh nhân sẽ cần ống dẫn thực phẩm trong một thời gian ngắn. Trước khi giải phẫu, quý vị có thể đặt câu hỏi với bác sĩ: -Tôi sẽ ra sao sau khi mổ?
- Tôi có cần ống thở không? - Tôi có cần học cách tự chăm sóc khi về nhà không? - Vết thẹo sẽ nằm ở đâu? Trông như thế nào? - Gp có ảnh hưởng đến giọng nói không? Nếu có, ai sẽ người chỉ dẫn cho tôi cách phát âm mới? -Khi nào thì tôi có thể trở lại sinh hoạt bình thường?