intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Những lợi ích của nhà Minh trong hệ thống triều cống (Qua trường hợp Đại Việt và một số nước Đông Nam Á khác)

Chia sẻ: Caygaolon Caygaolon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

29
lượt xem
1
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày những lợi ích của nhà Minh trong hệ thống triều cống (Qua trường hợp Đại Việt và một số nước Đông Nam Á khác) thông qua lợi ích về chính trị, lợi ích kinh tế.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Những lợi ích của nhà Minh trong hệ thống triều cống (Qua trường hợp Đại Việt và một số nước Đông Nam Á khác)

NHUNG LOI iCH CUA NHA MINH TRONG H |T H O N G TRIEU C O N G<br /> (QUR TRirdNG HOP DM VifT WJ M^TS^NWdfC D6NG NRM d KH6C)<br /> <br /> <br /> <br /> NGUYEN THJ KIEU TRANG'<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Quan h% sftch phong, tridu cdng Ift<br /> mdt hinh thQe dfte bi^t cua quan h§<br /> Nghi&n cQu quan hd sftch phong, tridu<br /> cdng giQa nha Minh vdi Dai Vi$t va nhidu<br /> bang giao giQa Trung Qudc vft cac nUdc nude Ddng Nam A khae nhu Chftmpa,<br /> lang gidng thdi phong kidn. Trong dd, cae Ayuthaya, Malacca, Java, chiing tdi th^y<br /> vUdng tridu Trung Qude vdi Uu thd vd kinh nh^n xdt trSn khdng phQ hpp. Cd thi, ddi<br /> td, chfnh tri, quan sU, van hda, tU eho minh vdi mdt sd nude b xa thi luc ddu nha Minh<br /> 1ft "Thien tridu, ThUdng qudc", cd quydn phai tftng quft hau hinh, chju ton k6m hdn<br /> phong tude cho vua cftc nude nhd. NgUde lai, dd mua chupe, loi kdo hp thidt Iftp quan h§.<br /> de dUde phong vUdng, di thidt Iftp va duy tri Tuy v^y, quan h% cua nhft Minh vdi cac<br /> quan h§ vdi Trung Qude, vua eae nQdc nfty nude nay chi tdn tai trong mot thdi gian<br /> phai edu phong vft phai thQe thi cac nghia ngftn. Trong khi dd, quan h$ sftch phong,<br /> vu vdi "thien trieu", ma nghia vu quan trong tridu cdng giQa nhft Minh vdi Dai Vi§t va<br /> nha't la phai trieu cdng theo dinh ki. Sach cftc nude Iftng gidng gdn gui cua Trung<br /> phong, trieu cdng ddn ddn trd thanh md Qudc b Ddng Nam A dupe duy t n rft^t lau<br /> thQe chu ydu trong quan hg giQa Trung dfti. Vft'n dd b dky ehi c6 thd Ift Ipi fch. Ro<br /> Qudc vdi cae nQdc Iftng gidng trong sudt thdi rang la ndu Ipi fch tdng thd cua "thien<br /> phong kidn. Mo thQe nay xudt hipn tQ thdi tridu" mft nho hdn ldi ieh cua "ehU hdu" thi<br /> Tay Hftn, khdng ngUng dQpe md rpng thftnh quan h$ nfty khdng the tdn tai trong nhidu<br /> he thdng va tdi thdi Minh (1368-1644) thi thd ki dupe. Tren quan didm dd, bfti vidt<br /> dat tdi dinh diem cua sU phat tridn. H§ mong mud'n phftn tfch ro hdn nhQng Ipi ich<br /> thdng trieu cdng nfty dUpe xfty dQng, duy trJ chfnh trj, kinh td ed ban cua nhft Minh<br /> va phat trien dUa tren nhidu ed sd, nhUng cd trong h§ thdng tridu cd'ng (qua trUdng hdp<br /> sd co't loi 1ft ldi ich. Tuy nhign, khi danh gift Dai Vi$t va mdt sd nude Ddng Nam A khac)<br /> vd tUdng quan Ipi fch, nhidu hpe gia nhU dd ly giai vi sao nhft Minh dac bi§t quan<br /> J.KFairbank, S.Y.Teng, Chiang T'ing Fu, tftm tdi vi^c xfty dUng, duy t n vft phat tridn<br /> Cat Kiem HQng... ddu eho rftng phfa dupe h% thd'ng tridu cdng nay.<br /> ldi la cae nUde trieu cdng chQ khdng phai<br /> Nftm 1368, nha Minh dUdc thftnh lap<br /> Trung Qudc.<br /> sau khi dftnh bai trieu Nguyen bing mdt<br /> <br /> • ThS. Khoa Lich sQ • TrUdng Dai hoc Su ph^m Hft N$i<br /> RhOTig loi ieh ciia nha gfinh...<br /> <br /> cudc khdi nghia ndng dan ldn. Ngay sau J.K.Fairbank va S.Y.Teng trong cdng<br /> khi len ngoi hoftng dd, Minh Thai To Chu trinh "On The Ch'ing Tributary System"<br /> Nguy§n ChUdng (1368-1398) da sdm quan (Vd hg tho'ng tridu cdng cua nha Thanh)<br /> tftm tdi viec khdi phue h% thd'ng tridu cd'ng cho rftng: eai de duy tri si^ ton tai lau dai<br /> cu tQng bi dQt doan d cud'i thdi Nguyen. cua h§ thdng tridu cd'ng nay ehfnh la sU kdt<br /> Cac hoang dd kd tidp, dac bigt la Minh hdp chat che giQa nhu edu kinh td vft cftc<br /> Thftnh To Chu Dg (1402-1424) da cd nhQng dpng ed chfnh tri cua ca hai phfa... Dudng<br /> quydt sach ldn d l md rong hS tho'ng nay. Do nhu la khdng thd d thdi didm dd de tao ra<br /> dae diem cua hoftn canh lich s i , D^i Vidt mdt thQ tdng quftt hdn: h§ thd'ng tridu cdng<br /> va eae nQdc Dong Nam A khfte da thu hiit 1ft efti khung (ed eft'u) ndi tft't ea cftc ldi fch,<br /> sU quan tam hang ddu cua eae hoang dd ca ca nhan va tridu dinh, kinh td va xa hpi,<br /> Minh. ddu tim dupe sil bidu dat ciia minh (6).<br /> <br /> ViSc khdi phuc, phat trien quan h$ sach Trong luan ftn tidn si "Nghign cQu moi<br /> phong, tridu cd'ng eua nha Minh vdi Dai quan h$ giQa Minh tridu vft An Nam" (Dai<br /> Vi§t vft cftc nUdc Ddng Nam A khftc khdng hoc Ky Nam, Quang Ddng, 2005), khi bftn<br /> phai la xua't phftt tQ muc di'eh "chiSu phu luftn ve nhQng thieu sdt trong eac cdng<br /> dan coi ngoai" vi "long nhftn", dd cho "cftc trinh nghign cQu lich sQ quan he Trung -<br /> da't xa xdi cung ddu dupe an ninh" (1), eang Viet cua cac hoc gia Trung Qudc, Trdn Vftn<br /> khdng phai vi "thd theo long trdi de thUdng Nguyen da cd mdt nhan xdt ra't dang ehu y.<br /> dan" (2), hay d l cho "vftn hda (Trung Hoa) Tac gia luftn ftn vidt:<br /> phd cap trong bd'n coi" (3) qua dd ma "giao "Khi thao luan va'n de ckc nUde xung<br /> hda Man Di" nhU tuyen bd eua cftc hoftng quanh tridu cd'ng Trung Qudc, kha nhidu<br /> de Minh. Nhu cau xae lap vft phat trien hoc gia chQa the thodt khdi Id'i mdn tu duy<br /> quan he tong ehu • chQ hdu, nhu cdu duy cua nude ldn phong kidn, tuyen truydn thai<br /> tri cac nUdc xung quanh b tinh trang "vinh qua vd vai trd cua "dQe hda" va muc dich<br /> vien lam phien thupe" (4), phai cdu phong ciia "mp hda". ThUe ra, ldi fch la cd sd cac<br /> va tridu cong Trung Qud'c la xuft't phftt tU mdi quan he cua dft't nUde. Dinh luftt nfty<br /> ehfnh eae ldi fch eua Trung Qudc. Vdn di khdng chi thich Qng vdi thdi dai ngfty nay,<br /> nky da dUdc mpt sd hpe gia phan tich trong mft nd eung thieh hdp vdi ea thdi cd dai. TQ<br /> eae eong trinh nghien cQu cua minh. su thQe lieh sii cho thft'y, efti gpi 1ft nen<br /> ngoai giao ddc hda thi chi ed d thdi dau<br /> Ta Ngpc Lien trong tac ph^m "Quan h$ tridu Minh la tUdng ddi ro ret, muc dich<br /> giQa Viet Nam va Trung Qude the ky XV - cua nd la nh^m ed dupe sU thQa nhan cua<br /> ddu the ky XVT' vidt: "Phong vUdng dd giQ cftc nUdc xung quanh, nh^m thda mftn efti<br /> la'y quan h@ giQa "thi§n tridu" va "chu hu vinh "vua cua chung thign ha". Ke tQ<br /> phiSn" la mpt nhu edu thidt than vd ldi ich giQa ddi Minh trd ve sau, sU an toan eua<br /> chinh tri, kinh td cua Trung Qude. Trung tridu Minh trd thanh ydu td hang ddu khi<br /> Qudc khdng bao gid mud'n de quan h$ vdi xem xdt eae mdi quan h^ dd'i ngoai. Khi<br /> hoach dinh chfnh sftch ddi ngoai, didu mft<br /> eae nQdc xung quanh bj c^t dQt, ngay ca ddi<br /> si dai phu ddi Minh suy nghi trUdc tien 1ft<br /> vdi Vi§t Nam, mdt nUdc tudng nhU bj<br /> an toan vft Ipi fch cua tridu Minh. Trong<br /> Trung Qud'c c6t ehftt nhft't trong ha thd'ng<br /> phdn ldn cae tinh hudng, "dQc hda" ludn<br /> cac nude thdn phue" (5).<br /> Rghian cihi Ljch siSr. atf 10.2012<br /> <br /> mudn nhudng vi trf cho Ipi fch dd dQng d vj nhft Nguygn, l$p nUdc D^i Minh nh^m vftn<br /> trf thQ ydu. Thd nhUng efte nhft nghign cQu ddng, Ifii kdo efte nUde thidt Iftp quan h0 vft<br /> nude ta hi^n nay thudng xem nhp didm tridu cdng nhft Minh. Dfty c6 16 Ift thdng bao<br /> nay. Hp thudng ddn ginn liidu rang mljt sd quan trpng nhft't ciia nhft Minh v6i cftc nUdc<br /> chfnh sach Uu dai ciia Trung Qude thdi ed Iftng gidng, nhfl't 16 cftc nUde b Ddng Nam A.<br /> d^i 1ft "dUc hda" (7). Chidu dy eua Minh Thai Td Chu Nguygn<br /> Cd 16 dfty la mdt trong ft nhQng L; tCr vl 11 do "lifiin nfiOi"<br /> 3 1 - 2/1373 D i m OHK NfianR Sun v(l[ d;a phuung<br /> 4 19/5/1376 UAPhu San vfll d|a phirong<br /> 5 1 - 2/1380 7 7<br /> 6 24/6/1381 La Bd Tiudng Ctfng sin vii ii'\» phiiong nhimg nh^ Minh khOng nhan vl<br /> mAu thu3n bi£n gi(h<br /> 7 9/7/1382 Ta Su NjiOn C6ne IS ngufri bi haaa<br /> 8 10/7/1383 U DO NehTa Ctfnc 25 nEirJri bi hoan<br /> 9 23/2/1384 7 50 lans vine, 300 lang bac, 30 itfm quyftn. 9 mam vinE<br /> 10 5/6/1384 U T f l n g T n e i . B O i Khanh Cdng voi<br /> 11 16/1/1387 D6 Anh Bflt D d u ^ g n n n i b ^ g vkig,bacg6m33[hiic(^g 19ngudJb]hoan<br /> 12 13/6/1387 Dd Nhai Dan Cau, trSu, mi'l, chuO'i lifiu (giflng cay trdng)<br /> 13 22/9/1387 Nfiuv^n TTifii Xunfi. Trin Thiic Hoinh Cdng voi, chin udng ruCTu bang v ^ g<br /> 14 22/4/1388 Lft Nhan ThtfnE 7<br /> 15 8/12/1389 NfiuySn D6nK Thiic San vat dia phuong vi 66 udng rtrou hdng ving, bac<br /> 16 17/5/1390 7 7 (Sii d o ^ mdi l6i Quang TSy ihi phai quay v^ vi khOng<br /> Iheo diing Ifi cdng)<br /> 17 12/2/1393 Nsuv^n TOne Luong Cdng ngtfa vi san vM dia phirong<br /> 18 14/6/1394 Nguyfin Quan Cdng san vai d|a phuong nhimg nhh Minh khuSc t£t vi cd<br /> viftc "soin doal, gifi'l vua" nam 1388<br /> 19 8/6/1395 Lfi Tdng Trifii, Biii Khanh Cdng voi<br /> <br /> 20 19/3/1396 D i o Tohn Kim, Nguyin ftig Long San vat dia phuong<br /> <br /> (Ngudn: Minh Thifc life. Quan h( Trung Qudc-Vifl Nam th/kp XtV-X/II {Hd B^ch TTiio djch vi chd thfch), Tflp 1. N)(b. Hi<br /> Ndi. 2010, tr. 125, 126, 142, 143, 145, 153, 157,160,161, 163,165,167,168, 170, 173, 174, 175, 176. 179, 183)<br /> <br /> "hda than" vdi Hung No b^ng each tftng eho chdp khft ti mi trong eae thU tich cd Trung<br /> eac Thien Vu (vua Hung Nd) nhflng le vat Qudc vft Viet Nam cho thft'y trieu Minh thu<br /> rft't hftu hinh, thftm ehf phai ga "eong ehua" dupe nhQng ldi ich vftt chft't dang kd trong<br /> eho vua Hung Nd dd ddi lai viee hp khdng quan hS sach phong, tridu cd'ng vdi Dai Vigt<br /> ta'n cdng, cUdp pha Trung Qude. Hay vao va eae nUdc khftc. Theo eae ghi chgp trong<br /> diu t h d k y XV, Minh Thanh To Chu Dg da Minh thitc luc, ehi trong thdi ki tri vi eua<br /> nhidu ldn phfti Trinh Hda edm ddu mot Chu Nguyen ChUdng (1368-1398) da ed tdi<br /> ham dpi ldn, mang theo nhidu vang, bac, td 20 sQ doan Dai Viet sang tridu cong nhft<br /> lua, gft^m, sa, vai vde va nhidu hang hda gift Minh. Bang thdng ke 2 cho bie't tan suft't<br /> tri khfte ban thudng cho cftc qude vUdng d cdng vft sdlUdng cdng ph^m cu thd.<br /> rtgiiieii cuu HIKM au. .<br /> <br /> <br /> Minh thiic luc khdng thdng kg "san v$t Cdn theo "Ljch tridu hidn chQdng lo^i<br /> dia phUdng" ma D^i Vi^t thUdng xuydn ehf, vao nfim Gia Tinh thQ 21 nhft Minh<br /> cd'ng cho nhft Minh lft gl, nhUng ehdc chftn (1542), tdc nam Quang Hda thQ 2 nha Mac,<br /> dfiy la nhQng san v§t rft't ed gift trj vft quf M^c Dflng Dung sai sQ sang tidn cdng nhft<br /> hig'm d Trung Qudc nhU trdm hUdng, ngft Minh. Cdng phdm gdm: "lU hQdng vft binh<br /> voi, sQng tg giftc... hoa b&ng vflng 4 bd (n^ng 100 lang), rOa<br /> Khi nhfin d6 cdng nhft Minh cQng ludn vftng mdt eon (nfing 90 lang), hac bac vft dfti<br /> c6 vftt phdm tang lai. Qua t^ng cua nhft bac mfii thQ mdt efti (nftng 50 lang), binh hoa<br /> Minh thudng lft: lua, gft'm, y phuc, vai bd, vft lu hUdng b^ng bae 2 bd (n§ng 150 lang),<br /> vai nhung, doan vft sa, tidn gift'y, b^c ndn... mftm b^c 12 chide-(nfing 641 lang), trdm<br /> tQc hdu hdt 16 cftc san phft'm thu cdng eua hUdng 60 can, tdc hUdng 148 cfln" (25).<br /> Trung Qude. Thdng kg tQ Minh thde luc Nhin sang quan hd tridu cdng Minh -<br /> cho tha'y dudi thdi Chu NguySn ChUdng, Ayuthaya eung thSiy cdng phdm cua<br /> nha Minh dfi tfing l^i eho phfa Dai Vi^t: lua Ayuthaya rft't phong phu vft cd sd lupng ldn.<br /> (12 ldn), tidn gifi'y (9 ldn), b^c n6n (3 lin)... VI du, vfto nftm Hdng Vu thU 20 (1387),<br /> Bang 2 eho thfi'y cdng phdm cua Dai Vidt trong sd dd cdng cua Ayuthaya cho nhft<br /> kha phong phd va ed gift trj eao. Chfnh Chu Minh cd tdi 10.000 cftn hd tieu, 10.000 can<br /> Nguyen ChQdng khi tidp sQ gia Dai Vi^t td m^c. Vi^c nfty khidn Chu Nguyen<br /> vfto nam 1389 cung ndi "d6 cdng phdn ChUdng rft't hfti long. Vi thd, tuy ludn ndi<br /> nhidu quft xa xi" (23). Cd le Chu Nguyen "cdng vftt khdng vu nhidu, ehi cdn long<br /> ChUdng mud'n ndi tdi cdng phdm eua 3 ldn thftnh ma thdi", nhUng Chu Nguyen<br /> Cd'ng trUdc dd cua Dai Vidt, trong dd, nftm ChQdng da cii ngay mpt sQ doftn sang<br /> 1384 cdng 9 mftm (b^ng) vang, thang 1 nam Ayuthaya dd cam dn (26). Khdng bidt c6<br /> 1387 cdng dd uo'ng rUpu bang vang, bgic gdm phai vi su tri fin nfty eua Chu Nguygn<br /> 33 thQ, thang 9 nftm 1387 lai cdng chgn ChUdng hay khdng mft 3 nam sau, nfim<br /> udng rUpu bftng vftng. So sftnh vdi eong 1390, Ayuthaya lai cd'ng hd tieu, td mpc,<br /> phdm cua Dai Vidt thi qua tang lai eiia tridu giftng hUdng vdi khdi lUpng Ign tdi 170.000<br /> Mmh ft, nhidu ldn tridu Minh chu ydu chi cftn (27).<br /> diing tidn gia'y de ban thudng. Cdng phftm ciia Champa cung khdng<br /> cac thu tjch ed cua Vigt Nam eung eung nhd. Vf dv, vfto nftm Hdng Vu thQ 16 (1383)<br /> ca'p mpt sd tu ligu vd sd* lUpng vft gift trj qudc VUdng Chftmpa cQ ngUdi sang tridu<br /> cd'ng phdm eua Dai Vidt cho nhft Minh. Theo Minh dftng bieu vft cd'ng 200 chide nga voi,<br /> "Dai Vipt s i ki toftn thU" thi sau khi binh 800 cftn dftn hUdng, 400 cftn Mdt dQdc (mdt<br /> dinh dupe thien h^ (nftm 1427), Lg L
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2