Nói Với Con và ngôn ngữ thơ Y Phương

Sè 11<br /> <br /> (169)-2009<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> 31<br /> <br /> Ng«n ng÷ víi v¨n ch−¬ng<br /> <br /> "Nãi víi con" vµ ng«n ng÷ th¬ y ph−¬ng<br /> Lª thÞ huÖ<br /> (Cao häc 15 Ng«n ng÷, §¹i häc Vinh)<br /> <br /> 1. Y Phương gi i thi u quê hương mình<br /> có cái gió Th i m m/ D i ào ào/ Chén<br /> rư u v a rót ra/ ã l t i m t n a/ Chén trà<br /> v a rót ra/ ã ngu i tanh ngu i ng t (Gió<br /> Ph Trùng). Nhưng Cao B ng cũng là nơi<br /> nuôi dư ng tình yêu thương và ngh l c<br /> s ng, nuôi dư ng h n thơ Y Phương<br /> r i<br /> n lư t mình, nhà thơ l i “Nói v i con”<br /> b ng chính gi ng ngư i Tày nh ng l i gan<br /> ru t nh t.<br /> c thơ Y Phương, ngư i ta d b hút h n<br /> b i b n s c vùng cao r t riêng và m à.<br /> Nó làm cho lí trí ngư i c d quên i s<br /> t nh táo<br /> lí gi i, c t nghĩa v v<br /> p trong<br /> t ng câu ch . “Nói v i con” cũng là m t bài<br /> thơ như th . Bài thơ t nhiên, m áp như hơi<br /> th , như dòng máu ngư i Tày ch y trên u<br /> ng n bút. Ngư i c th y bài thơ nh xinh,<br /> h n h u vì tình yêu thương m nh m , vì ngh<br /> l c s ng ch t phác, bình d . Nh ng v n thơ<br /> như b t ra t vô th c, như không tìm th y<br /> d u v t c a s d ng công ngh thu t nào.<br /> Nhưng vì sao “Nói v i con” là m t bài thơ<br /> hay, không ch tiêu bi u cho nh ng bài thơ<br /> Y Phương vi t cho con mà bài thơ còn ư c<br /> ưa vào chương trình Ng văn 9 như m t<br /> m u m c v n i dung và ngh thu t? V i<br /> b n c, tìm ki m nh ng giá tr văn chương<br /> luôn i li n v i khát v ng lí gi i v nó.<br /> 2. “Nói v i con” trư c h t là l i c a nhà<br /> thơ nói v i ngư i con yêu d u. Có nhi u khi<br /> Y Phương ùa vui dí d m trong ni m h nh<br /> phúc làm cha: Th c d y i nào hòn t thó/<br /> Con hãy ái cho cha m t bãi th t to/<br /> cha<br /> <br /> bôi lem lên hàng râu r m… (Hòn t thó);<br /> Cái th ng/ êm ng ngáy/ Kho hơn b lò<br /> rèn/ C như v ng trăng méo/ Nh nh i nhô<br /> d n lên (G y gió), hay: Bây gi c khoai i<br /> h c xa/ êm êm nh c khoai mang thư ra<br /> c/ V a bóc v a thơm cư i khà khà (C<br /> khoai), … Nhưng “Nói v i con” l i là vi c Y<br /> Phương x p hành trang cho con lên ư ng<br /> bư c vào i. V y hành trang ó là nh ng gì<br /> và Y Phương ã th hi n s khéo léo như th<br /> nào?<br /> 2.1. Sách giáo khoa Ng văn 9, ph n c<br /> - hi u văn b n [1, 73] ã g i ý: Bài thơ có b<br /> c c hai ph n - nhà thơ g i v c i ngu n sinh<br /> dư ng m i con ngư i, g i v s c s ng m nh<br /> m , b n b c a quê hương. S phân tách b<br /> c c hai ph n như v y trư c h t có th d a<br /> vào d u hi u tr c quan ó là s cách dòng<br /> gi a hai o n thơ. Nhưng không ơn thu n<br /> như v y. S v n ng c a ý tư ng thơ b t<br /> u t s v n ng ng m n, kín áo và<br /> khéo léo bên trong ngôn t . ây là o n u<br /> c a bài thơ:<br /> Chân ph i bư c t i cha<br /> Chân trái bư c t i m<br /> M t bư c ch m ti ng nói<br /> Hai bư c t i ti ng cư i<br /> Ngư i ng mình yêu l m con ơi<br /> an l cài nan hoa<br /> Vách nhà ken câu hát<br /> R ng cho hoa<br /> Con ư ng cho nh ng t m lòng<br /> Cha m mãi nh v ngày cư i<br /> Ngày u tiên p nh t trên i.<br /> <br /> 32<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> Trên phương di n nghĩa bi u hi n, có th<br /> xem m i dòng trên là m t khung v t .<br /> Trong ó, v t trung tâm là nh ng ng t ,<br /> tính t ch ho t ng, tr ng thái, tính ch t<br /> d ng hoàn thành, hoàn thi n (ho c ang<br /> hư ng t i s hoàn thành, hoàn thi n): bư c,<br /> ch m, t i, cài, ken, cho, p.<br /> ng t ken có<br /> nghĩa làm cho th t kín b ng cách m thêm<br /> vào nh ng ch h , … ư c hi u như là an<br /> cài, k t [1, 73]. ó ch ng ph i là s hoàn<br /> thi n hoá sao?<br /> Xung quanh v t trung tâm là nh ng<br /> tham t v i các vai nghĩa. Nh ng tham t<br /> u và cu i m i khung v t thư ng u là<br /> nh ng danh t . Nh ng tham t<br /> v trí u<br /> thư ng óng vai trò là hành th (Chân ph i,<br /> Chân trái, R ng, Con ư ng, …). Tham t<br /> i m k t thúc thư ng óng vai trò là nh ng<br /> i th , ích th (cha, m , ti ng nói, ti ng<br /> cư i, nan hoa, câu hát, hoa, nh ng t m<br /> lòng, ngày cư i). Có th , nh ng t ng<br /> v<br /> trí này bi u th nh ng khái ni m khác nhau<br /> nhưng m t cách khái quát, chúng u thu c<br /> m t trư ng nghĩa do có chung m t nét nghĩa<br /> ch s<br /> p , tròn y, thiêng liêng, cao c .<br /> an l b ng nh ng nan tre vót tròn, b n thân<br /> nó ã có nét nghĩa gì ó ch s tròn tr a, tròn<br /> y. L i an b ng nan hoa thì còn gì p<br /> hơn n a. Ken là làm cho th t kín, l i là b ng<br /> câu hát thì còn gì m áp hơn th . Và v i m i<br /> khung v t ó còn có m t tham t tham gia<br /> vào c u trúc nghĩa bi u hi n m t cách ng m<br /> n. ó là tham t ngư i con v i vai nghĩa là<br /> ti p nh n th ón nh n nh ng gì m áp, p<br /> y. Có th nói, v i s s p x p các vai<br /> nghĩa, vi c t o l p ý nghĩa bi u trưng cho t<br /> ng , hình nh, Y Phương mu n nói r ng con<br /> là sinh linh bé nh ư c sinh ra và l n lên<br /> trong vòng tay y yêu thương, s ch che<br /> c a cha m , c a mái nhà, c a núi r ng và c<br /> quê hương. Con là s n ph m hoàn h o nh t<br /> c a cu c i và chính cu c i ban t ng cho<br /> <br /> sè 11<br /> <br /> (169)-2009<br /> <br /> con nh ng gì p<br /> nh t. Tính ch t ng m<br /> n cũng ng th i v i tính ch t phi m nh<br /> c a vai ti p nh n th . ó có th là Y<br /> Phương, là b t c ai may m n ư c sinh ra<br /> trên cu c i này. Vì v y, kh thơ u, Y<br /> Phương ã g i v c i ngu n sinh dư ng và<br /> nh c nh lòng bi t ơn c n có<br /> m i con<br /> ngư i.<br /> Lòng bi t ơn i li n v i hành ng. ó là<br /> s d n d t ý tư ng t<br /> o n thơ u sang<br /> o n thơ cu i. S s p x p ngôn t<br /> o n<br /> cu i hoàn toàn khác:<br /> Ngư i ng mình thương l m con ơi<br /> Cao o n i bu n<br /> Xa nuôi chí l n<br /> D u làm sao thì cha v n mu n<br /> S ng trên á không chê á g p ngh nh<br /> S ng trong thung không chê thung nghèo<br /> ói<br /> S ng như sông như su i<br /> Lên thác xu ng gh nh<br /> Không lo c c nh c<br /> Ngư i ng mình thô sơ da th t<br /> Ch ng m y ai nh bé âu con<br /> Ngư i ng mình t<br /> c á kê cao quê<br /> hương<br /> Còn quê hương thì làm phong t c<br /> Con ơi tuy thô sơ da th t<br /> Lên ư ng<br /> Không bao gi nh bé ư c<br /> Nghe con.<br /> o n này, chi m i a s và gi v trí<br /> c ph n u và ph n cu i c a khung v t<br /> l i là nh ng ng t , tính t (không ph i là<br /> nh ng danh t như<br /> o n<br /> u). Nh ng<br /> ng t<br /> ph n u c a khung v t ( i m<br /> xu t phát c a phát ngôn, thu c ph n<br /> ) là<br /> nh ng ng t ch hành ng, không ph i<br /> nh ng ho t ng v t ch t c th mà là s<br /> bi u trưng cho nh ng ng x thu c v l i<br /> s ng. Chúng thư ng ch nh ng ho t ng<br /> <br /> Sè 11<br /> <br /> (169)-2009<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> d ng chưa hoàn thành, chưa t i ích, còn d<br /> dang, còn có m t quá trình ti p di n lâu dài<br /> trong không gian và th i gian, c n n ý chí<br /> và ngh l c c a con ngư i: s ng (trên á),<br /> s ng (trong thung), s ng (như su i), lên<br /> (thác), xu ng (gh nh), lên ( ư ng). Nh ng<br /> tính t<br /> ph n k t thúc c a khung v t<br /> (thu c ph n Thuy t c a phát ngôn) thư ng<br /> là nh ng tính t ch tình tr ng, tính ch t n i<br /> t i c a s v t: g p gh nh, nghèo ói, c c<br /> nh c, thô sơ, nh bé. Chúng cùng thu c<br /> trư ng nghĩa ch tình tr ng khó khăn, chông<br /> chênh, khó vư t qua, khó chi n th ng.<br /> Chúng g n v i á, v i thung lũng, v i thác,<br /> gh nh, v i con ư ng chông gai nên ó là<br /> tình tr ng nghèo khó c a quê hương, c a<br /> cu c s ng vùng cao, d làm nh t ý chí c a<br /> con ngư i. ó là nh ng gì hoàn toàn i l p<br /> v i chi c nôi êm th i u thơ, v i căn nhà<br /> m áp ng p tràn hương hoa và ti ng hát, …<br /> ó chính là nh ng th thách c a cu c i.<br /> Và nh ng ng t xu t phát c a phát ngôn là<br /> hành trình c a ý chí. M t i u r t thú v là<br /> o n thơ này, ph n l n nh ng câu thơ u<br /> ư c l p thành hai m nh . M nh<br /> trư c<br /> (ph ) luôn luôn ph<br /> nh m nh<br /> sau<br /> (chính) b ng nh ng t ph<br /> nh th hi n thái<br /> m nh m , d t khoát,<br /> y quy t tâm:<br /> không (chê), không (lo), ch ng m y ai,<br /> không bao gi . Ng pháp truy n th ng g i<br /> ó là nh ng câu ghép chính ph v i ý nghĩa<br /> như ng b - tăng ti n. Nhưng câu ghép<br /> chính ph c a Y Phương v ng ch ng , v ng<br /> c quan h t như m t s không c n thi t.<br /> i u ó càng làm cho câu thơ tr nên ch c<br /> ch n, g n, r n r i: S ng trên á không chê<br /> á g p gh nh/ S ng trong thung không chê<br /> thung nghèo ói… Lên thác xu ng gh nh<br /> không lo c c nh c/ Ngư i ng mình thô sơ<br /> <br /> 33<br /> <br /> da th t/ Ch ng m y ai nh bé âu con… Tuy<br /> thô sơ da th t/ Lên ư ng/ Không bao gi<br /> nh bé ư c…”.<br /> Cũng như<br /> o n 1, m t cách ng m n,<br /> ch ng c a câu là ngư i con trong vai trò là<br /> ti p nh n th thì n o n 2 này ngư i con<br /> l i trong vai trò là hành th trên hành trình<br /> chinh ph c th thách. Hành trình y lâu dài<br /> và gian kh , d làm cho con buông xuôi, bé<br /> nh . Nhưng ngư i ng mình luôn xu t hi n<br /> úng lúc làm giá<br /> kho kho n, làm i m<br /> t a hiên ngang và kiêu hãnh cho con: Ngư i<br /> ng mình t<br /> c á kê cao quê hương/ Còn<br /> quê hương thì làm phong t c. So v i câu thơ<br /> Con ơi/ Cha mu n gi n i bu n này l i/ R i<br /> th cái khát khao ra cùng v i gió tr i (Tay<br /> trái) thì Cao o n i bu n/ Xa nuôi chí l n<br /> m nh m hơn. B i n i bu n cũng ư c o<br /> b ng<br /> cao v i phương th ng<br /> ng và<br /> chi u hư ng lên trên! Truy n th ng quý báu<br /> v ý chí và ngh l c s ng c a ngư i ng<br /> mình như dòng máu ch y trong con. Y<br /> Phương th t khéo léo khi chuy n hoá ngư i<br /> ng mình vào con. B i th t khó phân nh<br /> Cao o n i bu n/ Xa nuôi chí l n là l i k<br /> v cái thương l m c a ngư i ng mình hay<br /> là l i răn d y, thúc gi c c a cha i v i con.<br /> Có câu Ngư i<br /> ng mình thô sơ da th t/<br /> Ch ng m y ai bé nh âu con thì n cu i<br /> bài thơ, Y Phương nh n g i Con ơi tuy thô<br /> sơ da th t/ Lên ư ng/ không bao gi nh bé<br /> ư c… như gi a con và quê hương là s g n<br /> bó máu th t, t t y u và thiêng liêng như ng<br /> nào! Gìn gi và phát huy truy n th ng quý<br /> báu c a ngư i ng mình là trách nhi m và<br /> cũng là ni m hãnh di n, t hào c a con!<br /> Trên phương di n ng âm,<br /> o n 1,<br /> nh ng âm ti t k t thúc m i dòng thơ là<br /> nh ng âm ti t m (cha, m , hoa), n a m<br /> (nói, cư i, ơi, cư i,<br /> i), n a khép (lòng)<br /> (duy nh t m t âm ti t khép hát nhưng l i<br /> <br /> 34<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> mang thanh s c là thanh tr c - cao) t o cho<br /> o n thơ âm i u nh nhàng, phù h p v i<br /> gi ng tr n thu t và di n t nh ng gì êm m,<br /> nên thơ.<br /> n o n 2, k t thúc dòng thơ<br /> không còn nh ng âm ti t m , thay vào ó là<br /> nh ng âm ti t khép, v i âm cu i là nh ng<br /> âm t c vô thanh và mang thanh n ng là<br /> thanh tr c - th p: c c nh c, th t da, t c, th t,<br /> ư c. B i l i thơ là l i c u khi n, l i nh n<br /> nh thúc gi c c a Y Phương i v i con<br /> (hay là v i chính lòng mình!) nên nó mang<br /> gi ng i u r n r i, m nh m , kho kho n<br /> như s c vóc, như tâm h n ngư i vùng cao!<br /> Nhưng l i thơ không thô c ng. S có m t<br /> c a nhi u y u t tình thái ã làm m m câu<br /> thơ: t cách xưng hô c a Y Phương i v i<br /> con n nh ng câu c m thán (Ngư i ng<br /> mình yêu l m con ơi, Ngư i<br /> ng mình<br /> thương l m con ơi). Ngay trong l i tr n<br /> thu t cũng<br /> y ni m t hào, kiêu hãnh:<br /> Ngư i ng mình thô sơ da th t/ Ch ng m y<br /> ai bé nh<br /> âu con. Và l i nh n g i còn<br /> mang bi t bao ni m yêu, ni m thương, s kì<br /> v ng: Con ơi tuy thô sơ da th t/ Lên ư ng/<br /> Không bao gi nh bé ư c/ Nghe con. i u<br /> ó nói lên r ng, dù là tr n thu t hay c u<br /> khi n, bao trùm bài thơ v n là gi ng i u<br /> c m thán, b c l m t t m lòng thi t tha g n<br /> bó, bi t ơn ngu n c i c a nhà thơ.<br /> ng<br /> th i, ó là tình c m r t m c yêu thương c a<br /> ngư i cha dành cho con. Tình c m ó là cái<br /> vu t ve âu y m d u dàng, v a như m t bàn<br /> tay ch c kho s n sàng nâng con d y khi con<br /> ngã trên ư ng i.<br /> Như v y, t o n 1 sang o n 2, bài thơ<br /> ã có s v n ng v ngôn t . ó là s v n<br /> ng t trư ng nghĩa c a nh ng gì tròn y,<br /> p<br /> nh t sang trư ng nghĩa c a nh ng gì<br /> khó khăn, gian kh , c c nh c. ó là s v n<br /> ng t nh ng ho t ng, tr ng thái, tính<br /> ch t d ng hoàn thành, t i ích n nh ng<br /> ho t ng d ng ti p di n trong quá trình.<br /> <br /> sè 11<br /> <br /> (169)-2009<br /> <br /> ó là s v n ng v vai nghĩa c a ngư i<br /> con t ti p nh n th sang hành th . ó cũng<br /> là s v n ng c a gi ng i u thơ t tr n<br /> thu t sang c u khi n… T t c nh m làm n i<br /> b t lên s v n<br /> ng trong ý tư ng thơ:<br /> ngu n c i sinh dư ng và hành trình s ng c a<br /> m i con ngư i, nh n và cho, hư ng th và<br /> c ng hi n. Con ư ng cho con nh ng t m<br /> lòng thì con Lên ư ng/ Không bao gi nh<br /> bé ư c…. Ý thơ làm sáng lên o lí U ng<br /> nư c nh ngu n ngàn i c a dân t c.<br /> 2.2. Tư tư ng l n lao y ư c gói g n<br /> trong m t bài thơ xinh x n. Là s n ph m tư<br /> duy c a ngư i mi n núi, l i mư n l i ngư i<br /> cha nói v i con, bài thơ bình d , m c m c,<br /> h n nhiên và r t giàu hình nh.<br /> Có th khái quát lên xu hư ng s d ng t<br /> ng trong thơ Y Phương (ngoài vi c s d ng<br /> nh ng t ng mang m s c thái vùng cao)<br /> ó là s k t h p gi a nh ng khái ni m v t<br /> ch t c th và nh ng khái ni m tinh th n<br /> tr u tư ng nh m v t ch t hoá, c th hoá cái<br /> tr u tư ng. M t khác, ó là s l p ghép m t<br /> cách phi lôgic nh ng t ng v n không cùng<br /> miêu t v m t i tư ng trong m t c u<br /> trúc ng pháp. S k t h p t theo xu hư ng<br /> trên di n ra nhi u c p . C p<br /> c mt<br /> có tr i khó nh c, Nh ng s ph n vá ch ng<br /> vá p, Rư u cùn, … (c m danh t ), d m<br /> chân trong i nghèo, ng n i bu n, (c m<br /> ng t ). c p<br /> câu, Y Phương có nh ng<br /> câu thơ th t l : Chi c c m b nh m t th i<br /> khinh b c, Da th t b t m m bách th o(Chín<br /> tháng), … ây là nét c s c trong thi pháp<br /> thơ Y Phương. B n c nh tu i th y thích<br /> thú v i cách dùng t ng này:<br /> bư c t i<br /> bư c t i<br /> ch m<br /> t i<br /> an l cài<br /> Vách nhà ken<br /> <br /> cha<br /> m<br /> ti ng nói<br /> ti ng cư i<br /> nan hoa<br /> câu hát<br /> <br /> Sè 11<br /> <br /> (169)-2009<br /> <br /> Con<br /> ư ng<br /> cho<br /> Cao do<br /> Xa nuôi<br /> thô sơ<br /> c á kê cao<br /> làm<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> nh ng t m lòng<br /> n i bu n<br /> chí l n<br /> da th t<br /> quê hương<br /> phong t c<br /> <br /> Thú v b i s k t h p t ng gi ng như<br /> vi c Y Phương th nh ng cánh di u. Ph n<br /> ch khái ni m v t ch t, c th như u s i<br /> dây ư c gi ch t cho phía bên kia nh ng<br /> khái ni m tr u tư ng như cánh di u tho s c<br /> bay b ng. Mà t<br /> u dây n cánh di u là<br /> kho ng không vô cùng c a trí tư ng tư ng<br /> và s liên tư ng. Mư n cái h u h n<br /> làm<br /> i m t a cho cái vô h n, thi t nghĩ ó là<br /> cách l a ch n thông minh. Nó v a phù h p<br /> v i tâm lí ngư i c v a bi u t sâu r ng ý<br /> tư ng, c m xúc c a nhà thơ. Quy lu t c a<br /> nh n th c bao gi cũng t tr c quan sinh<br /> ng n tư duy tr u tư ng. Cách k t h p t<br /> ng này không h t o tính ch t khiên cư ng<br /> i v i s ti p nh n c a ngư i<br /> c mà<br /> ngư c l i, nó như m t phép l t t d n<br /> ngư i c sang th gi i c a tư tư ng, tình<br /> c m v n khó n m b t. Xét trên phương di n<br /> chu n m c ng pháp và logic khách quan,<br /> ó là ki u k t h p ch ch chu n, b t quy t c.<br /> Nhưng t góc<br /> ngh thu t, nó l i t o cho<br /> câu thơ v<br /> p phóng khoáng, m i l , g i<br /> nhi u chi u liên tư ng. ó cũng là c trưng<br /> và hi u qu th m mĩ c a tư duy ngh thu t.<br /> Tư duy ngh thu t c a Y Phương cũng là<br /> m t l i tư duy b ng hình nh. Có th nói,<br /> hình nh là phương th c ch<br /> o trong<br /> chi m lĩnh và tái hi n i s ng c a thơ Y<br /> Phương. Theo ó, các bi n pháp tu t như<br /> hoán d , n d , so sánh, nhân hoá, i p và<br /> i, …là nh ng phương ti n t o hình, t o<br /> nghĩa r t hi u qu . (Kh o sát 114 bài thơ<br /> trong “Thơ Y Phương ” [5] có t i 144 phép<br /> so sánh tu t , 145 bi n pháp nhân hoá,…).<br /> <br /> 35<br /> <br /> “Nói v i con” cũng s d ng linh ho t các<br /> bi n pháp tu t khi n cho bài thơ r t giàu<br /> hình nh.<br /> o n u bài thơ, phép n d ,<br /> hoán d , nhân hoá ã v nên b c tranh gia<br /> ình th t m cúng:<br /> Chân ph i bư c t i cha<br /> Chân trái bư c t i m<br /> M t bư c ch m ti ng nói<br /> Hai bư c t i ti ng cư i<br /> Trung tâm c a b c tranh là em bé ang<br /> ch p ch ng nh ng bư c i u tiên trong<br /> i, trong ni m h nh phúc và tình yêu<br /> thương c a cha m . Và bao quanh b c tranh<br /> y là khung c nh ngôi nhà và cánh r ng v i<br /> nh ng con ư ng luôn ng p tràn hoa thơm<br /> cùng ti ng hát. Ta nghe như th y ti ng nói,<br /> ti ng cư i, th y bư c chân i, th y hoa ngan<br /> ngát và c ti ng hát r n ràng, m áp.<br /> il p<br /> v i khung c nh tươi sáng, m m ó,<br /> o n 2, v i l i nói n d và so sánh, Y<br /> Phương l i v nên b c tranh vùng cao quê<br /> hương ông v i thiên nhiên kh c nghi t, v i<br /> thung lũng và á, v i thác gh nh,… và<br /> nh ng con ngư i v t v c c nh c nhưng<br /> luôn ng ng cao u. Hình nh á ư c nh c<br /> l i hai l n trong bài thơ và r t nhi u l n<br /> trong sáng tác c a Y Phương như m t ám<br /> nh không nguôi. á là m t v t th ph bi n<br /> quê hương nhà thơ nhưng nó còn là n i<br /> ni m trăn tr au áu c a nhà thơ v cu c<br /> s ng áo cơm nghèo khó trên quê mình: i t<br /> mùa khô/ n h t mùa mưa/ Ch th y á/ á<br /> l m ch m/ á thu lu/ á hun hút (Nh ng<br /> ngư i th p bé); Nh ng hòn á héo/ D m<br /> chân su i reo/ Như anh/ D m chân trong i<br /> nghèo (Nh ng hòn á héo). Và D u em qua<br /> m t vùng toàn á/ á lô nhô như sóng tri u<br /> dâng/ Em có bu n? Sao em bâng khuâng/<br /> Quê hương mãi nghèo th (Ti ng hát tháng<br /> giêng). Nhưng g p gh nh cũng là á, c ng<br /> c i, r n r i cũng là á,<br /> Ngư i ng mình<br /> t<br /> c á kê cao quê hương b ng ôi Bàn<br /> <br />