Phân tích những điểm giống và khác nhau của hai truyện ngắn "Một đám cưới" (Nam Cao) và "Vợ nhặt" (Kim Lân)

Đề bài: Phân tích những điểm giống và khác nhau của hai truyện ngắn "Một đám  <br /> cưới" (Nam Cao) và "Vợ nhặt" (Kim Lân)<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Một đám cưới gồm sáu người lủi thủi đi trong sương lạnh và bóng tối như  một gia đình  <br /> xẩm lẳng lặng dắt díu nhau đi tìm chỗ  ngủ... Một đám cưới vẻn vẹn có hai người bước <br /> trên con đường về xóm ngụ cư tồi tàn, trong cái cảnh tối sầm vì đói khát, giữa không khí  <br /> vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người... Hai đám cưới tựa như hai <br /> bức tranh minh họa cho cái vụ đói khủng khiếp diễn ra  ở miền Bắc nước ta hồi tháng 3/  <br /> 1945. Tuy có những mảng màu sáng tối khác nhau nhưng cả hai đều được vẽ nên từ chất  <br /> liệu hiện thực cuộc đời và tinh thần nhân đạo đậm nét. Nam Cao và Kim Lân đã để  lại  <br /> cho chúng ta hai "đám cưới" thật đặc sắc và cảm động.<br /> <br /> Trong cuộc sống, có những sự kiện đặc thù giúp chúng ta nhìn rõ hoàn cảnh xã hội. Đám <br /> cưới là một sự kiện như vậy. Đây là cảnh tượng biểu hiện rất tập trung trạng thái nhân  <br /> thế, phong hóa xã hội; là sự kiện vui nhất của một đời người. Ấy vậy mà hai đám cưới ở <br /> đây được miêu tả  khác hẳn. Bao trùm lên tất cả  là một không khí buồn bã,  ảm đạm và <br /> những giọt nước mắt. Đó là nét chung đầu tiên mà người đọc cảm nhận được qua "Một <br /> đám cưới" (Nam Cao) và "Vợ nhặt" (Kim Lân).<br /> <br /> Nam Cao viết "Một đám cưới" năm 1944, khi mà cái đói mon men tới gần, len lách vào <br /> từng ngõ nhỏ  cuộc đời những người dân lao động, vốn đã cơ  cực, triền miên trong bần  <br /> cùng khốn khó, nay họ  lại lao đao trước vực thẳm của sự đói nghèo. Qua đám cưới của <br /> Dần, một cô bé mới 14, 15 tuổi, tác giả đã tái hiện một cách rất chân thực không khí của  <br /> những ngày đói kém. Còn Kim Lân, qua câu chuyện anh cu Tràng "nhặt" được vợ  cũng <br /> góp phần làm sinh động hơn vụ đói khủng khiếp ấy. Cả hai tác phẩm đều thuộc dòng văn  <br /> học hiện thực, đối tượng mà Nam Cao và Kim Lân miêu tả  đều là những người dân lao  <br /> động lam lũ trong những làng quê nghèo khó. Điều đó cũng dễ  hiểu. Bởi lẽ  nạn đói lan  <br /> đến đâu thì người khổ nhất, đói nhất vẫn là những người dân ấy. Đặc biệt, cả hai tác giả <br /> đều nhân sự  kiện "cưới chạy đói"  ở  nông thôn thời  ấy để  phản ánh hiện thực. Có lẽ <br /> chính vì vậy mà giá trị hiện thực, nhân đạo của tác phẩm càng trở nên sâu sắc. Cả hai tác <br /> phẩm đều mang cái không khí  ảm đạm, buồn thảm của đói kém nhưng lại có cái ấm áp <br /> của tình yêu thương đùm bọc trong một gia đình nông dân nghèo, của sự  chia sẻ, cảm <br /> thông giữa những người khốn khổ trong cơn bĩ cực. Có ngẫu nhiên chăng khi người khốn  <br /> khổ trong cơn bĩ cực. Có ngẫu nhiên chăng khi người chồng của Dần (Một đám cưới) và  <br /> người vợ  của Tràng (Vợ  nhặt) đều là những nhân vật không tên? Phải chăng đó đều là  <br /> dụng ý nghệ  thuật của tác giả. Tuy có nhiều điểm chung nhưng hai tác phẩm cũng thể <br /> hiện những nét khác biệt. Đám cưới của Dần dẫu sao cũng có vẻ  "sang" hơn đám cưới  <br /> của Tràng. Cô bé  ấy được cưới xin cẩn thận. Còn Tràng, chỉ  vài câu bông đùa, mấy bát  <br /> bánh đúc thế mà tự nhiên có vợ. Truyện ngắn của Kim Lân hấp dẫn người đọc có lẽ cũng <br /> bởi tình huống truyện độc đáo ấy. Nhưng người đọc đều nhận thấy cả hai kiểu "nên vợ <br /> nên chồng"  ấy đều toát lên cái nghèo khó, thảm hại. Đám cưới của Dần, đầy đủ  hơn <br /> nhưng vẫn phô bày nguyên trạng một đám cưới chạy đói. "Chú rể  xách một chẽ  cau  <br /> chừng một chục quả, bà mẹ  khoác cái áo nâu dài đã bạc  ở  trên vai.. Dần mặc những áo  <br /> váy' ngày thường nghĩa là một cái quần cồng cộc xẫng và đụp những miếng vá thật to, <br /> một cái áo cánh nâu bạc phếch vá cũng vá nhiều chỗ lắm, một bên tay rách quá, đã xé cụt <br /> gần đến nách". Còn vợ  Tràng "cắp cái thúng con đầu hơi cúi xuống", cái nón rách tàng  <br /> nghiêng nghiêng che khuất đi nửa mặt". Một đám cưới đi trong đêm sương lạnh, một đám  <br /> cưới về trong chiều tàn u uất, ảm đạm. Dù là ngòi bút của Nam Cao hay Kim Lân cũng có  <br /> những đoạn văn ám  ảnh về  cái đói lan tràn. "Dưới những gốc đa, góc gạo xù xì bóng  <br /> người đói dật dờ  đi lại lặng lẽ  như  những bóng ma. Tiếng quạ  trên mấy cây gạo ngoài <br /> bãi chợ  cứ  gào lên từng hồi thê thiết". Khung cảnh  ấy khiến ta không thể  không liên <br /> tưởng đến ý nghĩ lễ  rước dâu của Tràng đang diễn ra bên cạnh những bóng ma đói vật  <br /> vờ. Cái đói đang gặm nhấm những con người ở xóm ngụ cư tồi tàn. Những cuộc đời mỏi <br /> mòn đang sống dật dờ bên lề  số  phận như  một quá trình chết mòn. Họ  đợi chờ  một cái <br /> chết dần dần như ngọn lửa ăn từ từ vào thân nến. Nam Cao cứ nhẩn nha miêu tả cái đói.  <br /> "Cuộc sống mỗi ngày một khó thêm. Gạo kém, thóc cao. Ngô, khoai cũng khó chuốc được  <br /> mà ăn. Thậm chí đến hạt muối cũng sinh ra hiếm nốt..". Đằng sau những lời văn tưởng  <br /> như  sắc lạnh  ấy là một tâm hồn tràn ngập lòng thương cảm của tác giả. Bữa cơm cưới <br /> của Dần diễn ra âm thầm, trong một không khí nặng nề, buồn bã. "Ba bố con lặng lẽ ăn.  <br /> Người cha ăn vài lượt cơm, rồi buông bát đũa.. Thằng lớn và cơm phùng mồm ra bị nghẹn <br /> mấy lần". Bữa cơm của gia đình Tràng diễn ra còn thảm hại hơn nhiều. "Giữa cái mẹt <br /> rách có độc một lùm rau chuối thái rối và đĩa muối ăn với cháo". Món "chè khoán" của bà  <br /> cụ Tứ khiến cho cảm giác buồn tủi, cay đắng trong gia đình tăng thêm "miếng cám đắng <br /> chát và nghẹn bứ trong cổ. Bữa cơm từ đấy không ai nói câu gì, họ cắm đầu ăn cho xong, <br /> tránh nhìn mặt nhau. Một nỗi tủi hờn len vào tâm trí mọi người". Dần đi lấy chồng và có <br /> lẽ cô bé hiểu được vì sao phải làm thế. Tràng có vợ mà vẫn chưa hết ngạc nhiên. Hai bà  <br /> mẹ trong hai tác phẩm thì hoàn toàn khác nhau. Mẹ chồng Dần nhanh nhảu, khéo ăn khéo  <br /> nói, với suy nghĩ phải khôn ngoan làm sao cho được việc. "Tài ăn nói của người ta, một <br /> đời mới có dịp dùng đến độ  vài lần... công việc của bà, mười phần đã xong đến chín  <br /> phần rồi. Còn một tí chút nữa mà thôi. Tội gì không ngọt ngào với người ta cho yên  ổn  <br /> cả". Ngược lại, bà cụ  Tứ  sau cái giây phút ngỡ  ngàng thì tràn ngập tình thương đối với  <br /> đôi vợ chồng mới. Bà không mau mồm mau miệng, bà rất kiệm lời nhưng người đọc lại <br /> dành cho bà một tình cảm lớn. Đọc "Một đám cưới", người đọc lại bắt gặp những giọt  <br /> nước mắt. Từ  hình ảnh Dần "khóc hu hu" khi về thăm nhà, "khóc đến quá nửa đêm" khi <br /> biết phải đi lấy chồng đến khi "khóc nấc lên" lúc phải xa cha. Trong tác phẩm còn có <br /> những giọt nước mắt thổn thức rơi trong lòng người bố. "Vợ  nhặt" có xen cả  những  <br /> tiếng cười. Ngoài dòng nước mắt thương con, tủi phận của bà cụ Tứ, tiếng hờ khóc tỉ tê, <br /> câu chuyện dường như tươi sáng hơn nhờ  những tiếng cười. Đó là tiếng "reo cười" của  <br /> bọn trẻ  con, "cười hềnh hệch" của Tràng, nhưng cũng đủ  làm "cái xóm ngụ  cư   ấy mỗi  <br /> chiều lại xôn xao lên được một lúc". Chi tiết này làm chúng ta nhớ  đến cái xôn xao của  <br /> phố  huyện mỗi lần chuyến tàu đêm chạy qua trong truyện ngắn "Hai đứa trẻ" (Thạch  <br /> Lam). Tiếng cười "rung rúc" của người dân xóm chợ, tiếng "cười khanh khách" của  <br /> Tràng, cái cười "đon đả" của mẹ  Tràng... Tất cả  những chi tiết Kim Lân miêu tả  tiếng  <br /> cười trong truyện làm cho không khí của "Vợ nhặt" đỡ u ám hơn "Một đám cưới". Chính  <br /> điều này cũng làm cho chủ đề hai tác phẩm có những nét khác biệt. Đọc "Một đám cưới" <br /> của Nam Cao, bên cạnh bức tranh hiện thực xám xịt là một tấm lòng trong trẻo, hiếu thảo  <br /> của Dần. Mới 14, 15 tuổi, cô bé  ấy đã quán xuyến, xếp đặt công việc nhà cửa rất chu <br /> đáo. Ta như được gặp lại cô bé Liên đảm đang, chịu khó (Hai đứa trẻ). Không chỉ có thể,  <br /> qua cách nói chuyện với bố, ta còn nhận thấy một tâm hồn nhạy cảm, một nếp suy nghĩ <br /> "già" hơn tuổi của nó rất nhiều. Phải chăng cũng như Liên, Dần là một trái cây chín sớm  <br /> bởi nắng gió cuộc đời. Yêu thương, hiếu thảo với cha mẹ, Dần đi  ở  từ  năm mười hai.  <br /> Chi tiết ấy còn gợi lại cho chúng ta hình ảnh cái Tí (Tắt đèn) lúc bị bán cho nhà Nghị Quế.  <br /> Cũng vì thương cha và các em, Dần đi lấy chồng. Dân được Nam,Cao miêu tả khóc nhiều <br /> lần, nhưng có lẽ  chỉ một lần Dân khóc cho mình. Ay là khi cô bé "khóc hu hu" đòi ở  nhà  <br /> chịu khổ chứ không ở cho nhà bà Chánh nữa, khi ấy Dần mới mười hai tuổi. Cho đến tận  <br /> lúc ta nghe thấy tiếng nức nở  cuối cùng của Dần "Thầy đừng... đi... lên rừng", ta chợt <br /> hiểu thêm tấm lòng của cô bé  ấy. Tất cả  những lần khóc sau này, cô cũng chỉ  nghĩ đến <br /> thương cha, thương em mà thôi. Nam Cao đã khắc họa rất thành công vẻ  đẹp tâm hồn <br /> trong sáng, giản dị, đức hi sinh thầm lặng, cao đẹp của cô bé. "Vợ  nhặt" của Kim Lân <br /> mang một chủ đề  khác. Cũng trên cái nền hiện thực xanh xám, lởn vởn những bóng ma, <br /> giữa bầu không khí tưởng như  ngạt thở   ấy là một khát vọng vươn lên sống, khát khao <br /> hạnh phúc, vươn lên trên cái chết, cái thảm đạm để  mà vui, mà hy vọng. Ta cũng nhận  <br /> thấy bầu không khí của chuyện khi chùng khi giãn, xen kẽ  buồn vui. Giữa cái đói đang <br /> giằng xé, những người dân xóm chợ  vẫn có giây phút "khuôn mặt hốc hác u tối của họ <br /> bỗng dưng rạng rỡ hẳn lên. Có cái gì lạ lùng và tươi mát thổi vào cuộc sống đói khát, tăm  <br /> tối  ấy của họ". Thì ra họ  vẫn còn yêu cuộc đời lắm. Có yêu cuộc đời họ  mới "bàn tán" <br /> trước cảnh Tràng đi với cô "vợ  nhặt". Họ  vẫn còn quan tâm đến cuộc sống của người <br /> khác dù sau tiếng cười vui, hiện thực lại xuất hiện trong mắt họ "Biết có nuôi nhau sống <br /> qua được cái thì này không?" Và họ nín lặng. Nhưng ta tin vào khát vọng sống của họ biết  <br /> bao. Trong gia đình Tràng cũng có những lúc không khí "co giãn" như thế. Sau cái buổi tối <br /> kết thúc bằng tiếng hờ khóc ngoài xóm vào tỉ tê lúc to lúc nhỏ, thì sáng hôm sau Tràng tiếp  <br /> xúc với bầu không khí khác hẳn. Trước mắt anh ta là một "cảnh tượng thật đơn giản,  <br /> bình thường" mà "lại rất thấm thìa cảm động" để rồi bỗng nhiên nhen nhóm trong Tràng <br /> tình cảm yêu thương gắn bó với gia đình. Giữa cái nạn đói ­ cái nạn đói mà lịch sử nước  <br /> ta có lẽ  chẳng thể  nào quên  ấy ­ có được những tia sáng của hy vọng và niềm tin vào  <br /> cuộc đời như vậy thật đáng trân trọng. Trước cách mạng, Nam Cao chưa có cái nhìn tươi <br /> sáng như thế. Kết thúc của câu truyện "Một đám cưới" để lại cho người đọc những dòng <br /> suy nghĩ không dứt, những câu hỏi xung quanh cái kết mà như mở ấy. Rồi Dần sẽ sống ra  <br /> sao? Bố  Dần có lẽ  vẫn quyết định lên rừng một chuyến? Số  phận của những đứa em <br /> Dần liệu có sáng sủa lên không? Kim Lân thì khác. Cái kết của "Vợ  nhặt" để  lại một  <br /> niềm tin rằng Tràng rồi cũng sẽ  tham gia vào đoàn người phá kho thóc Nhật. "Trong óc <br /> Tràng vẫn thấy đám người đội và lá cờ đỏ bay phấp phới...". Hình ảnh lá cờ đỏ trong đầu  <br /> Tràng tựa như một nguồn sáng tỏa ấm, phá vỡ  cái bầu không khí thảm đạm, tưởng như <br /> bế tắc của cuộc sống. Đến một người như Tràng ­ một người tưởng như chả suy ngẫm  <br /> gì nhiều ­ mà còn có được suy nghĩ như thế thì chắc chắn những người dân xóm chợ cũng  <br /> ý thức được điều đó.<br /> <br /> Cả  Nam Cao và Kim Lân đều có chung một kiểu kết cấu truyện. Mở đầu là không gian  <br /> của hiện tại và xen giữa hiện tại là các khoảng hồi tưởng về quá khứ rồi kết thúc ở hiện  <br /> tại. Điều này rất thường gặp  ở  những truyện ngắn của Nam Cao. Mặc dù "Một đám <br /> cưới" mở  ra lúc trời chưa sáng "còn tối om" hay "Vợ  nhặt" bắt đầu vào chập tối "lúc  <br /> chạng vạng mặt người" thì hai khoảnh khắc  ấy dường như rất gần nhau. Cái thê thảm, <br /> nhợt nhạt của cuộc sống đói quay đói quắt càng được nổi rõ qua màu thời gian nhờ nhờ,  <br /> tôi tối  ấy. Tuy nhiên, Nam Cao khép câu chuyện lại trong một không gian tối, còn Kim <br /> Lân kết thúc  ở  khoảng sáng của một ngày mới. Tính về  thời gian, hai chuyện diễn ra  <br /> trong hai khoảng thời gian gần như bằng nhau. Tuy nhiên chính cách chọn thời điểm để <br /> mở và kết truyện cũng góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thế  là đã có hai đôi "nên vợ  nên chồng". Một người vì thương cha, thương em mà lấy <br /> chồng. Một người vì thương thân, vì miếng ăn mà cũng liều nhắm mắt sàng ngang. Cả <br /> hai đám cưới đều là để chạy đói, để duy trì sự sống. Chọn sự kiện này, Nam Cao và Kim  <br /> Lân đã phản ánh rất chân thực về cái đói, về cuộc sống khốn khó của những người dân.  <br /> Tuy nhiên nếu chỉ xét ở khía cạnh ấy thì thật khập khiễng. Có lẽ cái cốt yếu chung nhất <br /> của hai tác phẩm là cái gốc nhân đạo cao cả và sâu sắc của các tác giả. Cuộc đời của Dần <br /> coi như đã định sẵn nhưng còn lại trong ấn tượng của người đọc không phải là một đám <br /> cưới buồn lặng, sầu tủi. Ấn tượng in đậm nhất vẫn là tấm lòng hiếu thảo của một cô bé  <br /> thông minh, chịu khó. Người con gái không tên kia dẫu có vì miếng ăn mà lấy chồng thì ta  <br /> cũng không trách thị. Bởi còn lại trong ta không phải là sự u ám, xác xơ, heo hút, điêu tàn <br /> của xóm ngụ  cư  mà là không khí đầm  ấm, đùm bọc, yêu thương lẫn nhau. Đặc biệt là <br /> khát vọng sống mãnh liệt vươn lên trong mỗi người dân lao động nơi đây. Dù có những <br /> nét tương đồng và khác biệt, dù là cách diễn đạt này hay diễn đạt kia thì Nam Cao và Kim  <br /> Lân vẫn xuất phát từ một điểm chung: nhân đạo. Chẳng phải thế sao? Ca ngợi, trân trọng <br /> những phẩm chất tốt đẹp  ở  con người cũng là nhân đạo. Phản ánh hiện thực cũng bắt  <br /> nguồn từ  nhân đạo. Nói lên khát vọng, mơ   ước cao đẹp của con người là gì nếu không  <br /> phải từ  lòng nhân đạo? Chính vì thế, nhìn từ  góc độ  này ta thấy nó giống nhau, nhìn từ <br /> góc độ  kia ta lại thấy hoàn toàn khác. Cái chung là từ  những cái riêng. Riêng và chung,  <br /> tương đồng và khác biệt nhiều khi là một. Cho nên, không đúng và cũng thật khó khăn  <br /> nếu có ai đó định tìm sự hơn hẳn của tác phẩm này với tác phẩm kia. Chúng ta cần phải  <br /> công nhận rằng đó là hai bức tranh rất độc đáo, đặc sắc và tiêu biểu cho nền văn học hiện  <br /> thực lúc bấy giờ.<br /> <br /> Đọc "Một đám cưới" của Nam Cao và "Vợ nhặt" của Kim Lân tôi chợt nhớ đến một câu  <br /> nói của Lỗ Tấn trong tác phẩm Cố hương: "Trên thế giới này vốn làm gì có đường mòn. <br /> Người ta đi mãi thì thành đường thôi...". Quả  đúng như  thế. Nam Cao và Kim Lân cũng <br /> đều đi trên một con đường mà thôi ­ con đường được xây nên bằng mối quan hệ  hiện  <br /> thực và nhân đạo. Chỉ  có điều mỗi nhà văn có cách đi riêng của mình và họ  đã bước  <br /> những bước chân không trùng nhau.<br /> <br />  <br />