Phẫu thuật nội soi cắt u thượng thận ở trẻ em: tiếp cận đường qua phúc mạc hay sau phúc mạc

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> <br /> PHẪU THUẬT NỘI SOI CẮT U THƯỢNG THẬN Ở TRẺ EM:<br /> TIẾP CẬN ĐƯỜNG QUA PHÚC MẠC HAY SAU PHÚC MẠC<br /> Trần Ngọc Sơn*, Nguyễn Thanh Liêm*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Báo cáo kinh nghiệm điều trị u thượng thận ở trẻ em bằng phẫu thuật nội soi đường qua<br /> phúc mạc và đường sau phúc mạc.<br /> Đối tượng phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu các bệnh nhân được phẫu thuật nội soi cắt u thượng<br /> thận từ tháng 12/2001 đến tháng 2 năm 2011 tại Bệnh viện Nhi Trung Ương. Chỉ định chọn đường qua<br /> phúc mạc hay sau phúc mạc là do chủ quan phẫu thuật viên. Các dữ liệu được phân tích bao gồm kỹ thuật<br /> mổ, các đặc điểm khối u và kết quả sớm sau mổ.<br /> Kết quả: Có 23 bệnh nhân thuộc đối tượng nghiên cứu với tuổi trung bình 4,7 tuổi. Phẫu thuật nội soi<br /> cắt tuyến thượng thận cùng khối u được thực hiện thành công ở 10/13 ca đường qua phúc mạc và 9/10 ca<br /> đường sau phúc mạc. Giữa 2 nhóm bệnh nhân được phẫu thuật đường qua phúc mạc và sau phúc mạc<br /> không có sự khác biệt có ý nghĩa về đặc điểm bệnh nhân; vị trí, tính chất khối u; thời gian mổ; tỷ lệ chuyển<br /> mổ mở. Tuy nhiên kích thước các khối u chỉ định cho đường sau phúc mạc là nhỏ hơn đáng kể so với đường<br /> qua phúc mạc (4,5 cm so với 5,6 cm) và thời gian phục hồi đường tiêu hóa sau mổ ở các ca đường sau phúc<br /> mạc là ngắn hơn có ý nghĩa (1 ngày so với 2 ngày). Không có biến chứng hay tử vong trong và sau mổ. Tất<br /> cả bệnh nhân được ra viện trong sức khỏe tốt.<br /> Kết luận: Nội soi điều trị u thượng thận trẻ em qua 2 đường qua phúc mạc và sau phúc mạc đều khả<br /> thi và an toàn trong những trường hợp chọn lọc. Đường sau phúc mạc có thể thích hợp hơn cho các khối u<br /> nhỏ, còn đường qua phúc mạc – cho các khối u lớn hơn.<br /> Từ khóa: Phẫu thuật nội soi, u thượng thận, qua phúc mạc, sau phúc mạc.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> LAPAROSCOPIC ADRENALECTOMY FOR ADRENAL TUMOR: TRANSPERITONEAL OR<br /> RETROPERITONEAL APPROACH<br /> Tran Ngoc Son, Nguyen Thanh Liem<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 3 - 2011: 116 - 120<br /> Objectives: To report the authors’ experience with laparoscopic adrenalectomy for adrenal tumor in<br /> children with transperitoneal and retroperitoneal approach.<br /> Methods: Medical records of all patients undergoing laparoscopic surgery for adrenal tumor from December<br /> 2001 to March 2010 at National Children’s Hospital, Hanoi, were reviewed. Choice of transperitoneal or RP<br /> approach was according to the surgeon preference. Laparoscopic techniques, tumor characteristics and early<br /> outcome were analyzed.<br /> Results: 23 patients were operated on, with mean age of 4.7 years. Laparoscopic adrenalectomy was<br /> successful in 10 of 13 transperitoneal cases and in 9 of 10 cases retroperitoneal cases. There was no significant<br /> difference between these two groups regarding patient characteristics, tumor character and location, operative<br /> * Bệnh viện Nhi Trung Ương<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS Trần Ngọc Sơn<br /> <br /> 116<br /> <br /> ĐT: 0904138502<br /> <br /> Email: drtranson@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> duration and conversion rate. However, mean size of tumors in the retroperitoneal group was significantly<br /> smaller than that of the transperitoneal group (4.5 cm vs 5.6 cm) and resuming of oral feeding in the<br /> retroperitoneal group was shorter (1 day vs 2 days). There was no complication or death. All patients recovered<br /> smoothly and were discharged in good health.<br /> Conclusions: Both transperitoneal and LP laparoscopic management of pediatric adrenal tumor can be safe<br /> and feasible in selected cases. retroperitoneal approach seems to be a better choice for small tumors, and<br /> transperitoneal - for larger ones.<br /> Key words: Laparoscopic surgery, adrenal tumor, transperitoneal, retroperitoneal approach.<br /> Ương. Các dữ liệu được tập hợp và phân tích<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> bao gồm tuổi, giới, triệu chứng lâm sàng, đặc<br /> Mặc dù phẫu thuật nội soi (PTNS) đã trở nên<br /> điểm khối u, kỹ thuật mổ nội soi, thời gian mổ,<br /> khá phổ biến trong điều trị nhiều bệnh lý ngoại<br /> tỷ lệ chuyển mổ mở và kết quả sớm sau mổ.<br /> khoa ở trẻ em, ứng dụng của PTNS trong điều<br /> Chỉ định PTNS cũng như cách tiếp cận QPM<br /> trị u thượng thận ở bệnh nhi vẫn còn hạn chế(4,5).<br /> hay SPM là do phẫu thuật viên quyết định. So<br /> Trong y văn thế giới chỉ có vài báo cáo về đề tài<br /> sánh dữ liệu giữa 2 nhóm bệnh nhân mổ QPM<br /> này trên trên số ít bệnh nhân(1,3,9). Ở Việt Nam<br /> hoặc SPM, chúng tôi dùng các phương pháp<br /> cho đến nay cũng chưa có mấy nghiên cứu được<br /> xử lý thống kê Chi-square, Fisher’s exact test<br /> công bố về lĩnh vực này. Bệnh lý khá đa dạng<br /> hoặc T-test.<br /> của u thượng thận trẻ em (bao gồm cả u lành<br /> Về kỹ thuật mổ, trong cách tiếp cận đường<br /> tính và ác tính), kích thước của khối u cũng như<br /> QPM, bệnh nhân được đặt ở tư thế nằm nghiêng<br /> của dụng cụ nội soi thường tương đối to so với<br /> sang bên đối diện 60-900, có độn dưới eo. Phẫu<br /> kích thước nhỏ của bệnh nhi, trường mổ hạn<br /> thuật viên và người cầm camera đứng ở phía<br /> chế...là những khó khăn mà phẫu thuật viên<br /> bụng bệnh nhân. Trocar 10 mm được đặt qua<br /> phải cân nhắc khi chỉ định PTNS cắt u thượng<br /> rốn hoặc cạnh rốn 2-3 cm về bên có u. Một trocar<br /> thận trẻ em (UTTTE). Hiện tại vẫn còn nhiều ý<br /> 5 mm được đặt ở vùng thượng vị và trocar 5<br /> kiến chưa thống nhất về chỉ định của PTNS<br /> mm nữa được đặt ở khoảng trên mào chậu, gần<br /> trong điều trị UTTTE. Về phương diện kỹ thuật,<br /> đường nách trước. Nếu cần đặt thêm trocar 5<br /> có 2 cách tiếp cận là nội soi qua phúc mạc và sau<br /> mm ở đường nách giữa, khoảng giữa xương<br /> phúc mạc đã được ứng dụng thành công cắt<br /> sườn 12 và mào chậu.<br /> UTTTE trong thực tế(1,3,9). Tuy nhiên sự lựa chọn<br /> Đối với đường SPM, bệnh nhân nằm<br /> tối ưu giữa 2 cách tiếp cận này còn chưa được<br /> nghiêng<br /> sang bên đối diện 900, có độn dưới eo.<br /> làm rõ(5,6). Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu<br /> Phẫu thuật viên và người cầm camera đứng ở<br /> này nhằm báo cáo kinh nghiệm điều trị cắt<br /> phía lưng bệnh nhân. Trocar 10-12 mm được đặt<br /> UTTTE bằng PTNS với cả 2 cách tiếp cận, qua đó<br /> ở khoảng giữa xương sườn 12 và mào chậu, sát<br /> tìm câu trả lời cho những vấn đề nêu trên.<br /> mép cơ lưng. Một trocar 5 mm được đặt ở phía<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> bụng gần dưới bờ sườn, trên đường nách trước<br /> Báo cáo kinh nghiệm điều trị u thượng thận<br /> và 1 trocar 5 mm được đặt ở trên đường nách<br /> ở trẻ em bằng phẫu thuật nội soi đường qua<br /> sau, sát dưới xương sườn 12. Nếu cần, đặt thêm<br /> phúc mạc và đường sau phúc mạc.<br /> 1 trocar 5 mm nữa ở giữa 2 xương sườn 11 và 12<br /> gần đường nách sau hoặc ở phía bụng.<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đây là hồi cứu mô tả loạt ca bệnh có phân<br /> tích so sánh. Đối tương nghiên cứu bao gồm tất<br /> cả bệnh nhi được PTNS điều trị u thượng thận<br /> từ 12/2001 đến 2/2011 tại bệnh viện Nhi Trung<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br /> Phẫu tích là gần giống nhau ở cả 2 cách tiếp<br /> cận. Bộc lộ cực trên thận và cực dưới khối u.<br /> Phẫu tích tách u (cùng với phần tuyến thượng<br /> thận lành nếu còn) khỏi các tổ chức xung quanh,<br /> <br /> 117<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> <br /> bộc lộ và clip, cắt tĩnh mạch thượng thận. Khối u<br /> sau khi cắt được cho vào túi nylon, cắt nhỏ trong<br /> túi và đưa ra ngoài qua lỗ trocar 10-12 mm.<br /> Trong trường hợp đường QPM, u quá to không<br /> vừa miệng túi, chúng tôi lấy nguyên khối u ra<br /> ngoài qua đường mở bụng Pfainenstiel.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Có 23 bệnh nhân thuộc đối tượng nghiên<br /> cứu, 15 trẻ trai và 8 trẻ gái, với tuổi từ 1-11 tuổi<br /> (trung bình 4,7 tuổi). Triệu chứng lâm sàng hay<br /> gặp nhất là đau bụng 43%, cao huyết áp 17%,<br /> dấu hiệu dậy thì sớm hoặc nam hóa 17%, buồn<br /> nôn và nôn 13%, yếu mệt 13%. Ba bệnh nhân là<br /> không có triệu chứng và khối u được phát hiện<br /> tình cờ khi siêu âm bụng vì những lý do khác<br /> không liên quan đến u. Tất cả các bệnh nhân<br /> đều được siêu âm, chụp CT. Xét nghiệm nội tiết<br /> các hormone thượng thận được chỉ định khi có<br /> dấu hiệu lâm sàng liên quan. Khối u ở bên trái<br /> trong 12 ca, bên phải ở 11 ca. Kích thước trung<br /> bình của các khối u (đo theo đường kính lớn<br /> nhất) là 5,1 cm (xê dich từ 3 cm đến 11 cm). Bất<br /> thường hormone được phát hiện trên 6 ca (26%),<br /> trong đó các hormone vỏ thượng thận tăng<br /> trong 3 ca, hormone tủy thượng thận trong 3 ca.<br /> Bảng 1: So sánh PTNS điều trị UTTTE giữa đường<br /> QPM và đường SPM<br /> Tất cả<br /> (n=23)<br /> <br /> Đường Đường Giá trị P<br /> qua phúc sau phúc (so sánh<br /> đường<br /> mạc<br /> mạc<br /> QPM và<br /> (n=10)<br /> (n= 13)<br /> SPM)<br /> <br /> Tuổi trung bình<br /> 4.7<br /> 4.4<br /> 5.1<br /> (tuổi)<br /> Giới<br /> nam<br /> 15<br /> 9<br /> 6<br /> nữ<br /> 8<br /> 4<br /> 4<br /> Vị trí khối u<br /> bên trái<br /> 9<br /> 8<br /> 4<br /> bên phải<br /> 6<br /> 5<br /> 6<br /> Kích thước u<br /> (cm)<br /> - trung bình<br /> 5.1<br /> 5.6<br /> 4.5<br /> - khoảng xê 3.0 – 11.0 3.0- 11.0 3.0 – 6.0<br /> dịch<br /> Thời gian mổ<br /> (phút)<br /> 132<br /> 135<br /> 128<br /> trung bình<br /> 35-260<br /> 35 - 260 90 - 220<br /> khoảng xê dịch<br /> <br /> 118<br /> <br /> p>0,05<br /> p>0,05<br /> <br /> p>0,05<br /> <br /> p0,05<br /> <br /> Tất cả<br /> (n=23)<br /> Truyền máu<br /> trong mổ<br /> Số trocar sử<br /> dụng<br /> 3 trocars<br /> 4 trocars<br /> Chuyển mổ<br /> mở<br /> Giải phẫu<br /> bệnh:<br /> U lành tính:<br /> U ác tính<br /> Ngày bắt đầu<br /> cho ăn lại sau<br /> mổ<br /> <br /> Đường Đường Giá trị P<br /> qua phúc sau phúc (so sánh<br /> đường<br /> mạc<br /> mạc<br /> QPM và<br /> (n=10)<br /> (n= 13)<br /> SPM)<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1 ca<br /> <br /> 1 ca<br /> <br /> 11<br /> 12<br /> <br /> 6<br /> 7<br /> <br /> 5<br /> 5<br /> <br /> p>0,05<br /> <br /> 17%<br /> <br /> 23%<br /> <br /> 10%<br /> <br /> p>0,05<br /> <br /> 13<br /> 10<br /> <br /> 8<br /> 5<br /> <br /> 5<br /> 5<br /> <br /> p>0,05<br /> <br /> 1,6 ngày<br /> <br /> 2 ngày<br /> <br /> 1 ngày<br /> <br /> p0,05) giữa 2<br /> nhóm bệnh nhân được phẫu thuật QPM hoặc<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> SPM về đặc điểm bệnh nhân (tuổi, giới); vị trí,<br /> tính chất khối u; thời gian mổ; truyền máu trong<br /> mổ; tỷ lệ chuyển mổ mở. Tuy nhiên kích thước<br /> các khối u chỉ định cho đường SPM là nhỏ hơn<br /> đáng kể so với đường QPM và thời gian phục<br /> hồi đường tiêu hóa (cho ăn lại sau mổ) ở các ca<br /> đường SPM là ngắn hơn có ý nghĩa (p < 0,05).<br /> Kết quả giải phẫu bệnh cho thấy u lành tính<br /> trong 13 trường hợp (1 u quái trưởng thành, 2<br /> adenoma vỏ thượng thận, 4 u tủy thượng thận<br /> (pheochromocytoma) và 6 ganglioneuroma).<br /> Mười ca là u ác tính, bao gồm 6 u nguyên bào<br /> thần kinh (neuroblastoma), 3 u hạch nguyên bào<br /> thần kinh (ganglioneuroblastoma) và 1<br /> carcinoma vỏ thượng thận.<br /> Không có biến chứng hay tử vong trong và<br /> sau mổ. Tất cả bệnh nhân phục hồi tốt sau mổ<br /> và được ra viện trong trạng thái sức khỏe tốt.<br /> Các bệnh nhân u tủy thượng thận, huyết áp đều<br /> về giới hạn bình thường.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Trường hợp PTNS đầu tiên cắt u thượng<br /> thận được Gagner M. công bố đầu tiên năm 1992<br /> trên bệnh nhân người lớn(2) và đến nay phương<br /> pháp này đã trở thành phổ biến đối với các bênh<br /> nhân người lớn. Sau đó kỹ thuật này đã được áp<br /> dụng ở trẻ em và uu điểm của PTNS so với mổ<br /> mở trong điều trị UTTTE cũng đã được báo<br /> cáo(10). Tuy nhiên chỉ có ít các báo cáo về ứng<br /> dụng của PTNS trong điều trị UTTTE và trên các<br /> số lượng nhỏ bệnh nhân(1,3,9). Tần suất mắc u<br /> thượng thận thấp ở trẻ em, những lo ngại về<br /> kích thước người nhỏ của bệnh nhi so với kích<br /> thước tương đối lớn của khối u và của dụng cụ<br /> nội soi…có thế là một số giải thích cho điêu này.<br /> Nghiên cứu của chúng tôi với ứng dụng PTNS<br /> điều trị UTTTE trên 23 bệnh nhân là một trong<br /> những báo cáo loạt bệnh nhân lớn nhất từ một<br /> trung tâm cho đến nay trong y văn.<br /> Kết quả nghiên cứu của chúng tôi đã khẳng<br /> định tính khả thi, độ an toàn và hiệu quả của<br /> PTNS trong điều trị UTTTE, tương tự như kết<br /> quả của các nghiên cứu khác(1,3,9). Mặc dù tỷ lệ<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> chuyển mổ mở trong loạt bệnh nhân của chúng<br /> tôi là tương đương so với các tác giả khác(3,5,6),<br /> chúng tôi cho rằng tỷ lệ này sẽ thấp hơn nếu<br /> chẩn đoán hình ảnh trước mổ được thực hiện tốt<br /> hơn, cho thấy được chính xác hơn mối liên quan<br /> của khối u đến các cơ quan tổ chức xung quanh.<br /> Chẳng hạn như trong trường hợp 1 bệnh nhân<br /> của chúng tôi với khối u xâm lấn vào gan phải<br /> nếu chẩn đoán chính xác trước mổ đã có thể<br /> được chỉ định mổ mở thay cho mổ nội soi.<br /> Chỉ định các trường hợp UTTTE nào là thích<br /> hợp cho PTNS vẫn còn là vấn đề chưa được<br /> thống nhất. Trong khi một số tác giả khuyến cáo<br /> PTNS chỉ nên được ứng dụng cho các u lành<br /> tính(4,5), các tác giả khác cho rằng PTNS cũng có<br /> thể được chỉ định cho các u ác tính nhỏ, bao gồm<br /> cả u nguyên bào thần kinh(1,3,8,9). Kích thước tối<br /> đa của UTTTE có thể chỉ định được cho PTNS<br /> chưa được làm rõ, nhưng trong loạt bệnh nhân<br /> của chúng tôi khối u lớn nhất kích thước 11 cm<br /> đã được PTNS thành công. Chúng tôi chia sẻ<br /> quan điểm chọn UTTTE cho PTNS cần dựa trên<br /> mối quan hệ tỷ lệ kích thước khối u so với kích<br /> thước người bệnh(4,9) chứ không dựa trên một<br /> con số tuyệt đối. Phân biệt u lành tính hay u ác<br /> tính trước mổ chỉ dựa trên chẩn đoán hình ảnh<br /> là không thể hoàn toàn tin cậy(7). Do đó, theo<br /> kinh nghiệm loạt bệnh nhân này, chúng tôi cho<br /> rằng chỉ định thích hợp cho PTNS là các UTTTE<br /> tương đối nhỏ, có ranh giới rõ, không xâm lấn<br /> vào các tổ chức xung quanh, không bao quanh<br /> các mạch máu lớn và không có nghi ngờ di căn,<br /> không phụ thuộc vào tính chất khối u lành tính<br /> hay ác tính.<br /> PNTS cắt UTTTE được đa số các tác giả thực<br /> hiện bằng đường QPM(1,4,9), đường SPM được<br /> ứng dụng ít hơn(5). Có rất ít nghiên cứu so sánh<br /> giữa 2 cách tiếp cận PTNS này trong điều trị<br /> UTTTE và kết quả cũng rất khác nhau(5,6). Trong<br /> khi một số tác giả báo cáo đường SPM cho kết<br /> quả tốt đối với các UTTTE nhỏ, bên trái(5), một số<br /> tác giả khác lại thông báo kết quả không tốt với<br /> cùng nhóm các u như vậy(6). Trong loạt bệnh<br /> nhân này của chúng tôi, cả 2 cách tiếp cận đã<br /> <br /> 119<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> <br /> được ứng dụng và kết quả cho thấy cả hai đều<br /> hiệu quả cho UTTTE ở cả bên phải và bên trái.<br /> Tuy vậy, PTNS cắt UTTTE ở bên phải là khó hơn<br /> và tỷ lên chuyển mổ mở là cao hơn có ý nghĩa so<br /> với bên trái (p < 0,05). Tất nhiên trình độ và kinh<br /> nghiệm của phẫu thuật viên có ảnh hưởng tới<br /> việc chọn lựa cách tiếp cận. Theo kết quả nghiên<br /> cứu này, đường SPM có lợi thế phục hồi nhanh<br /> hơn sau mổ. Thêm nữa, vì đi ngoài phúc mạc<br /> nên có thể tránh được nguy cơ tắc ruột dính sau<br /> mổ. Do đó, cách tiếp cận SPM là lựa chọn hàng<br /> đầu của chúng tôi hiện tại. Tuy nhiên vì trường<br /> mổ ở khoảng sau phúc mạc là hạn chế hơn so<br /> với đường QPM, đường SPM nên chỉ được chỉ<br /> định ở các khối u tương đối nhỏ (theo kinh<br /> nghiệm của chúng tôi, tốt nhất là dưới 5-6 cm).<br /> Đối với các u lớn hơn, nên chọn đường QPM.<br /> Một số tác giả khuyến cáo sử dụng thường<br /> qui 4 trocar trong PTNS cắt UTTTE(4). Nghiên<br /> cứu của chúng tôi cho thấy một nửa các trường<br /> hợp có căt u an toàn và hiệu quả chỉ với 3 trocar.<br /> Chúng tôi cho rằng trocar thứ 4 chỉ cần đặt thêm<br /> nếu khi phẫu thuật với 3 trocar gặp khó khăn.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Phẫu thuật nội soi điều trị u thượng thận trẻ<br /> em qua đường QPM và SPM đều khả thi và an<br /> toàn trong những trường hợp chọn lọc: các khối<br /> u tương đối nhỏ so với kích thước của bệnh nhi,<br /> <br /> 120<br /> <br /> ranh giới rõ, không xâm lấn các tổ chức xung<br /> quanh, không bao quanh các mạch máu lớn và<br /> không có dấu hiệu di căn. Đường SPM nên được<br /> chỉ định cho các khối u nhỏ, còn đường QPM –<br /> cho các khối u lớn hơn.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> 6.<br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> Al-Shanafey S, Habib Z (2008). Feasibility and safety of<br /> laparoscopic adrenalectomy in children: special emphasis on<br /> neoplastic lesions. J Laparoendosc Adv Surg Tech A, 18 (2):<br /> 306-9.<br /> Gagner M, Lacroix A, et al (1992). Laparoscopic<br /> adrenalectomy<br /> in<br /> Cushing’s<br /> syndrome<br /> and<br /> pheochromocytoma. N Engl J Med; 327:1033.<br /> Kadamba P, Habib Z, et al (2004). Experience with<br /> laparoscopic adrenalectomy in children. J Pediatr Surg;<br /> 39:764-767.<br /> Miller KA, Albanese C, et al (2002). Experience with<br /> laparoscopic adrenalectomy in pediatric patients. J Pediatr<br /> Surg; 37 (7): 979-82.<br /> Mirallie E, Leclair MD, et al (2001). Laparoscopic<br /> adrenalectomy in children. Surg Endosc; 15:156-160.<br /> Pampaloni F, Valeri A, et al (2006). Experience with<br /> laparoscopic adrenalectomy in children. Chir Ital; 58(1):45-54.<br /> Romano P, et al (2007). Adrenal masses in children: the role of<br /> minimally invasive surgery. Surg Laparosc Endosc Percutan<br /> Tech; 17 (6): 504-7.<br /> Saad DF, Gow KW, et al (2005). Laparoscopic adrenalectomy<br /> for neuroblastoma in children: a report of 6 cases. J Pediatr<br /> Surg; 40 (12): 1948-50.<br /> Skarsgard ED, Albanese CT (2005). The safety and efficacy of<br /> laparoscopic adrenalectomy in children. Arch Surg; 140 (9):<br /> 905-8.<br /> Stanford A, Upperman JS, et al (2002). Surgical management<br /> of open versus laparoscopic adrenalectomy: outcome<br /> analysis. J Pediatr Surg; 37 (7): 1027-9.<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br />