Phương hướng và những giải pháp cơ bản nhằm đẩy nhanh quá trình phát triển các công ty cổ phần trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:37

Thêm vào BST

Báo xấu

131
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'phương hướng và những giải pháp cơ bản nhằm đẩy nhanh quá trình phát triển các công ty cổ phần trong nền kinh tế việt nam hiện nay', kinh doanh - tiếp thị, quản trị kinh doanh phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phương hướng và những giải pháp cơ bản nhằm đẩy nhanh quá trình phát triển các công ty cổ phần trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay

----- ----- tài: “Phương hư ng và nh ng gi i pháp cơ b n nh m y nhanh quá trình phát tri n các công ty c ph n trong n n kinh t Vi t Nam hi n nay.” M CL C Ph n m u .................................................................................... 1 Ph n n i dung .................................................................................. 7 1
Chương1:Nh ng v n cơ b n v công ty c ph n.......................7 1.Quá trình hình thành và l ch s phát tri n công ty c ph n. .........................................................................................7 1.1. Công ty c ph n: ...............................................................7 1.2. Tính t t y u khách quan c a vi c hình thành công ty c ph n và vai trò c a nó i v i s phát tri n kinh t th gi i: ...............................................................................8 1.3. L ch s hình thành và phát tri n c a hình thái công ty c ph n trong n n kinh t qu c dân. ............................10 Chương 2: Th c tr ng các công ty c ph n và tình hình c ph n hoá doanh ngi p nhà nư c Vi t Nam hi n nay .................................................................................14 1. Vai trò c a các công ty c ph n trong n n kinh t th tư ng có s qu n lí c a nhà nư c: .........................................14 2 C ph n hoá doanh nghi p nhà nư c,n i dung và ý nghĩa th c ti n. ................................................................................18 2.1 C ph n hoá doanh nghi p nhà nư c,th c ch t và nh ng m c tiêu c n vươn t i. ...........................................18 2
2.2 C ph n hoá doanh nghi p nhà nư c,gi i pháp chi n lư c i m i khu v c kinh t nhà nư c.Con ư ng liên k t,h i nh p và nâng cao năng l c c nh tranh. .........23 3.Thành công và nhũng t n t i c a các công ty c ph n Vi t Nam trong th i gian qua. ...............................................25 3.1.Nh ng thành t u: .............................................................25 3.2.H n ch : ...........................................................................26 4.Nguyên nhân nh ng h n ch trong quá trình c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c. .........................................................27 4.1.V phía khách quan: ........................................................28 4.2.V phía ch quan: ............................................................28 Chương 3.Phương hư ng và nh ng gi i pháp cơ b n nh m y nhanh quá trình phát tri n các công ty c ph n trong n n kinh t Vi t Nam hi n nay. .......................................................31 1.Phư ng hư ng ti p t c th c hi n vi c hình thành và phát tri n công ty c ph n thông qua c ph n hoá. .......................31 2.Gi i pháp nh m nâng cao vai trò c a công ty c ph n. .........33 Ph n k t lu n ................................................................................. 34 Tài li u tham kh o: ....................................................................... 36 3
4
PH N M U Trên cơ s i m i tư duy kinh t , nh ng năm g n ây n n kinh t k ch hoá t p trung nư c ta ã t ng bư c chuy n sang kinh t th trư ng như m t òi h i t t y u c a s phát tri n.Trong i u ki n cơ ch qu n lí thay i, khi hi u qu s n xu t kinh doanh tr thành y u t s ng còn c a m i doanh nghi p thì các doanh nghi p thu c khu v c kinh t nhà nư c ã b c l y nh ng y u kém, lâm vào tình tr ng sa sút và kh ng ho ng. Làm th nào c u trúc l i s h u nhà nư c và c i cách khu v c kinh t nhà nư c nh m nâng cao hi u qu ,vai trò c a nó theo tinh th n các Ngh quy t i h i 6 và 7 c a ng? M t trong nh ng gi i pháp có tính chi n lư c gi i quy t nh ng v n này là ti n hành c ph n hoá m t s doanh nghi p nhà nư c nh m a d ng hoá s h u ưa các y u t c nh tranh làm ng l c tăng hi u qu kinh doanh và xác l p m t mô hình doanh nghi p h u hi u trong n n kinh t th trư ng. Trên th c t , công ty c ph n và v n ng c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c không ph i là nh ng hi n tư ng kinh t xã h i xa l i v i n n kinh t th gi i.Công ty c ph n xu t hi n t th k 17 và phát tri n m nh m trong th i kỳ cách m ng công nghi p. u th k 18 công ty c ph n ã tr thành hình th c t ch c kinh doanh ph bi n h u h t các nu c có n n kinh t th trư ng phát tri n.M t câu h i ư c t ra là hình thái công ty c ph n có ph i là mô hình doanh nghi p thích h p v i nh ng òi h i khách quan c a n n kinh t nư c ta hi n nay hay không?Ngư i vi t ch n tài này không ngoài m c ích nghiên c u, tìm tòi nh ng lu n c , cơ s khoa h c tr lơì câu h i trên cũng như mong mu n óng góp m t ph n công s c nh bé c a mình vào ti n trình i m i kinh t t nư c. 5
N i dung c a án: án ư c chia làm ba chương: Chương 1: Nh ng v n cơ b n v công ty c ph n. Chương này s trình bày m t cách khái quát l ch s hình thành và phát tri n c a hình thái công ty c ph n cũng như vai trò to l n c a nó iv is phát tri n kinh t th gi i trư c ây cũng như th i i m hi n nay. Chương 2: Th c tr ng các công ty c ph n và tình hình c ph n hoá doanh nghi p nư c ta hi n nay. Chương này trình bày nh ng v n cơ b n nh t v th c tr ng c a các công ty c ph n Vi t Nam, nh ng thành t u và c nh ng khó khăn c n gi i quy t.M t khác chương hai cũng s c p én ti n trình c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c nh ng năm v a qua. Chương 3: Phương hư ng và nh ng gi i pháp cơ b n nh m y nhanh quá trình phát tri n các công ty c ph n trong n n kinh t Vi t Nam hi n nay. Trong chương cu i cùng ngư i vi t ưa ra m t s gi i pháp nh m góp ph n tìm phương hư ng phát tri n hình thái công ty c ph n- m t hình th c t ch c s n xu t kinh doanh mang l i hi u qu . án hoàn thành là m t s ghi nh n bư c u cho nh ng c g ng c a ngư i vi t trong nh ng bư c u tiên còn ch p ch ng c a quá trình nghiên c u,tìm hi u b môn khoa h c kinh t .Qua ó trang b m t s ki n th c và hi u bi t nh t nh n n kinh t nư c ta cũng như s v n ng c a nó trong cơ ch th trưòng. Nhân d p này cho phép em ư c g i l i c m ơn chân thành nh t n th y gi ng viên môn kinh t chính tr Mác-Lênin trư ng iH c Kinh T Qu c Dân Hà N i. Trung tâm tư li u thông tin thư vi n cùng toàn th các b n ã quan tâm giúp , cung c p tài li u,hư ng d n, s a ch a, b sung và hoàn ch nh tài. 6
PH N N I DUNG CHƯƠNG1 NH NG V N CƠ B N V CÔNG TY C PH N 1.Quá trình hình thành và l ch s phát tri n công ty c ph n. 1.1. Công ty c ph n: Vào nh ng năm cu i c a th k 20 và u th k 21,nhi u phát minh m i xu t hi n làm cho l c lư ng s n xu t và cơ c u kinh t có s thay i,ngành công nghi p nh chuy n sang công nghi p n ng,nhu c u tư b n (v n) òi h i v i quy mô l n,quy lu t tích t và t p trung tư b n,t p trung s n xu t ho t ng m nh.S n xu t ngày càng t p trung vào các xí nghi p l n- công ty c ph n. Công ty c ph n là hình th c phát tri n c a s h u h n h p, t hình th c v n c a m t ch sang hình th c v n c a nhi u ch di n ra trên ph m vi công ty. Nó là s n ph m t t y u c a quá trình xã h i hoá v m t kinh t xã h i (m t s h u) và cũng là s n ph m t t y u c a quá trình tích t và t p trung hoá s n xu t c a n n s n xu t l n hi n i.C.Mác vàF.Ănggen ã xem hình th c s h u v n c ph n là “ i m quá ”t tư h u tư s n sang s h u xã h i v tài s n trong khuôn kh c a ch nghĩa tư b n. Công ty c ph n là lo i hình t ch c hay công ty mà v n c a nó do nhi u c ông(thành viên c a công ty c ph n) góp l i thông qua vi c mua c phi u do công ty phát hành.Theo lu t thương m i c a Anh thì có hai lo i công ty c ph n: *Công ty công c ng(Publich company),lo i công ty mà c phi u c a nó ư c mua bán, trao i trên th trư ng ch ng khoán.Lo i công ty này tương ương v i công ty vô danh Pháp(Societé à répónsabilité). *Công ty riêng,tương ương v i công ty trách nhi m h u h n c a Pháp. 7
T nhi u th p k qua,trên th gi i xu t hi n m t hi n tư ng m i,hi n tư ng tư nhân hoá doanh nghi p thu c khu v c kinh t nhà nư c c trong các nư c tư b n phát tri n l n m t s nư c xã h i ch nghĩa khi chuy n in n kinh t .Song song v i hi n tư ng” tư nhân hoá ‘,có hi n tư ng “c ph n hoá”.Vi c xu t hi n hai hi n tư ng trên là có s nh n th c khác nhau gi a tư nhân hoá và c ph n hoá.Các nư c tư b n ch nghĩa ã ng nh t hai hi n tư ng trên là m t,trong khi các nư c xã h i ch nghĩa k c Vi t Nam cho r ng không nên ng nh t hai khái ni m ó. L ch s cho th y có ba con ư ng hình thành công ty c ph n ó là: Hình thành theo con ư ng truy n th ng. i u ó có nghĩa vi c hình thành i t công ty m t ch sang công ty nhi u ch t th p n cao theo tr t t t nhiên. Hình thành do liên doanh liên k t gi a nhà nư c v i kinh t tư b n tư nhân trong và ngoài nư c. C ph n hoá các doanh nghi p nhà nư c thành công ty c ph n. 1.2. Tính t t y u khách quan c a vi c hình thành công ty c ph n và vai trò c a nó i v i s phát tri n kinh t th gi i: N n kinh t th gi i, c bi t là kinh t tư b n ch nghĩa ã phát tri n r t nhanh vào nh ng năm cu i c a th k 19 và nh ng th p niên u tiên c a th k 20.Có th nói sau nh ng thành công c a hai cu c cách m ng công nghi p,v i nh ng nh n th c m i v cơ ch qu n lý kinh t ,v cơ c u và các lo i hình t ch c s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p mà g n như toàn b n n kinh t ã kh c ph c ư c nh ng khó khăn, h n ch t ng nh hư ng m t cách tiêu c c n kinh t th gi i.V i hình thái công ty c ph n,l n u tiên trong l ch s kinh t th gi i ã kh c ph c ư c nh ng t n t i t ng gây bi t bao khó khăn cho mình; ó là tình tr ng các công ty thi u v n u tư xây d ng và s n xu t kinh doanh,ngu n v n có ư c ch y u t khu v c kinh t nhà nư c do v y luôn t n t i s buông l ng qu n lý trong doanh 8
nghi p;không có ng l c trong chi n lư c s n xu t,tư li u b phân tán;nh ng ngu n l c b xé l trong dân... Hình thái công ty c ph n ra i ánh d u s ti n hoá c a ch tín d ng t kinh doanh ch y u d a vào vay m ơn qua ngân hàng ho c chung v n sang huy ng v n trên th trư ng tài chính trong ó ch y u là th trư ng ch ng khoán.Các công ty c ph n là ngu n cung c p s n ph m cho s ph n vinh c a th trư ng ch ng khoán. i l i,s th nh vư ng c a th trư ng này t o i u ki n cho các công ty c ph n sinh sôi n y n .Có th nói công ty c ph n ra i mang nh ng c i m m i cho phép nó thích ng v i nh ng òi h i c a s phát tri n kinh t th trư ng hi n i mà nh ng hình thái khác không th áp ng ư c. ó là: Công ty c ph n là m t t ch c kinh doanh có tư cách pháp nhân và các c ông ch có trách nhi m h u h n trong ph m vi v n góp c a mình. i u này cho phép công ty có tư cách pháp lý y huy ng nh ng lư ng v n l n n m r i rác thu c nhi u cá nhân trong xã h i. Cơ c u t ch c trong công ty c ph n ã th c hi n ư c vi c tách bi t quy n s h u và quy n kinh doanh,t o nên m t hình thái xã h i hoá s h u c a m t bên là ông o công chúng mua c ph n còn bên kia là i ngũ các nhà qu n tr kinh doanh chuyên nghi p s d ng tư b n xã h i cho nh ng công cu c kinh doanh quy mô l n. Các c phi u và trái phi u c a công ty c ph n ư c chuy n như ng d dàng trên th trư ng ch ng khoán,vì th b t k c phi u ư c chuy n ch bao nhiêu l n cu c s ng c a các doanh nghi p v n ti p t c m t cách bình thư ng mà không b nh hư ng. ng th i nh cơ ch này nó ã t o nên s di chuy n linh ho t các lu ng v n trong xã h i theo các nhu c u và cơ h i u tư a d ng c a các công ty và công chúng. Có th nói nh ng ưu th ư c mang l i t vi c hình thành và ho t ng c a công ty c ph n là vô cùng to l n nó ã kh c ph c vi c buông l ng qu n lý tài s n c a các doanh nghi p,xoá b tình tr ng vô ch trong các công 9
ty.M c dù ch trương trao quy n t qu n cho các doanh nghi p thu c khu v c kinh t nhà nư c ã t ư c m t s k t qu nh t nh nhưng nó m i ch y lùi ư c ch bao c p c a nhà nư c i v i doanh nghi p còn v m t nh n th c thì tài s n c a doanh nghi p nhà nư c v n là tài s n chung cho nên tình tr ng vô trách nhi m,lãng phí c a công v n không ư c kh c ph c.Khi xu t hi n công ty c ph n thì m c nhiên nh ng i u này s không t n t i. Hơn n a,công ty c ph n huy ng ư c ngu n v n trong xã h i cung c p cho ho t ng kinh doanh và u tư phát tri n c a doanh nghi p.M t m t v a góp ph n tháo g khó khăn cho ngân sách nhà nư c (không ph i chu c p cho doanh nghi p) m t khác v n và tài s n doanh nghi p nhà nư c nh quá trình c ph n hoá thu l i s ư c u tư m r ng s n xu t;tăng thêm tài s n c nh góp ph n to l n thúc y kinh t tăng trư ng. Ngoài ra,hình thái công ty c ph n xu t hi n s thay i cung cách qu n lý trong m i doanh nghi p, công ty c ph n quy n l i c a nh ng ngư i ch m i c a doanh nghi p g n ch t v i s thành b i c a ho t ng s n xu t kinh doanh vì th h r t oàn k t,g n bó và th ng nh t trong vi c tìm ki m và ưa ra phương hư ng ho t ng phù h p nh t c a doanh ngi p nh m c ng c ,tăng cư ng s c c nh tranh c a s n ph m do h s n xu t ra,quan tâm n công vi c công ty và lao ng v i tinh th n trách nhi m cao. 1.3. L ch s hình thành và phát tri n c a hình thái công ty c ph n trong n n kinh t qu c dân. V m t lý thuy t,chúng ta u nh n th y r ng hình thái doanh nghi p dư i d ng công ty c ph n là s n ph m c a m t quá trình ti n hoá lâu dài,g n li n v i nh ng n c thang phát tri n c a xã h i hoá s h u tư nhân trong n n kinh t th trư ng. V m t l ch s ,có th th y r ngquá trình ti n hoá và phát tri n c a các hình thái doanh nghi p ư c c trưng b i ba lo i hình ch y u tương ng v i ba m c phát tri nc a xã h i hoá s h u tư nhân m c dù bi u hi n c a chúng h t s c linh ho t và a d ng. 10
Hình thái kinh doanh m t ch ,m t hình thái bao g m các lo i hình doanh nghi p trong ó ngư i ch s h u tư nhân c l p duy trì và phát tri n ho t ng s n xu t kinh doanh c a mình trên cơ s lao ng c a b n thân ho c thuê mư n ngư i khác v i v n li ng s n có và tính toán c a anh ta trên cơ s nh ng òi h i c a th trư ng. ây là hình thái ph bi n th ng tr trong n n s n xu t hàng hoá nh và trong giai o n u c a ch nghĩa tư b n t do c nh tranh.Phương pháp kinh doanh này bao g m hai cách th c:kinh doanh theo phương th c s n xu t hàng hoá nh và kinh doanh theo phương th c tư b n ch nghĩa.Gi a chúng tuy có s khác nhau v m c ích và c i m kinh doanh nhưng l i là s k ti p t t y u c a cùng m t quá trình phát tri n d a trên s h u tư nhân.N u như quá trình xã h i hoá nh hai tác nhân ch y u là trao i và tín d ng thì v m t l ch s ,chính nh s tr giúp c a tư b n thương nghi p và tư b n cho vay n ng lãi mà hình thái kinh doanh m t ch ã có s chuy n bi n v ch t.T phương th c kinh doanh xé l ru ng t và phân tán tư li u s n xu t trong tay nh ng ngư i tư h u nh sang phương th c kinh doanh theo l i tư b n ch nghĩa b ng quá trình tích t và t p trung ru ng t,tư li u s n xu t trong tay m t s ít ngư i.Cùng v i s phát tri n c a th trư ng th gi i,quy mô buôn bán và s n xu t òi h i ph i t p trung tư b n ngày càng l n. có th ng v ng trong c nh tranh và áp ng ư c nh ng nhu c u c a th trư ng các hình th c kinh doanh chumg v n l n lư t ra i và phát tri n. Hình thái kinh doanh chung v n xét v m t l ch s là m t bư c ti n hoá trong ch d ng tín d ng,chuy n t phương th c kinh doanh ch y u d a vào vay mư n sang phương th c kinh doanh ch y u d a vào v n góp.Nó ư c xem như là hình thái trung gian hình thành công ty c ph n sau này.Trong l ch s t ng t n t i hai mô hình kinh doanh thu c hình thái này ó là: Hình thái kinh doanh h p tác xã c a nh ng ngư i s n xu t hàng hoá nh nh m ch ng l i s tan rã và phá s n c a h trư c phương th c kinh doanh tư b n ch nghĩa. 11
Hình thái công ty chung v n c a các nhà tư b n v i ba hình th c ph bi n:Công ty dân s ; công ty h p danh và công ty h p tư ơn gi n. Trách nhi m vô h n và s ràng bu c l ng l o v m t pháp lý là nh ng b t l i làm cho hình thái công ty chung v n ch t n t i trong m t kho ng th i gian ng n như ng ch cho công ty c ph n ra i và phát tri n.Nh ng h n ch ó ã làm cho hình th c này ngày nay có xu hư ng thu v nh ng ngành kinh doanh nh trong nông nghi p,d ch v bán l , i lý cho các hãng...và thư ng là các nhóm có tính ch t gia ình.Qua ó,có th th y r ng hình thái công ty c ph n b ng nh ng ưu th c a mình t t y u s ra i và th ng tr kinh t th gi i. Trong tác ph m “ Tuyên ngôn c a nhà tư b n”, hai tác gi L.Ken ơ và M.Atlơ cho r ng:ngày nay các công ty c ph n ã t n t i m t cách h t s c ph bi n M và các nư c tư b n phát tri n;mô hình công ty c ph n v i ưu i m l n nh t c a nó là m i công nhân u có c ph n kinh t phát tri n n nh cao.Hình thái công ty c ph n chuy n t cơ c u m t ch là chính sang giai o n a d ng hoá ch s h u c ph n v i nh ng công ty có hàng trăm nghìn th m chí h ng tri u c ông bao g m các nhà tư b n l n,công nhân và viên ch c. i ôi v i quá trình xã h i hoá s n xu t,trên th c t n i b công ty c ph n cũng di n ra hai quá trình:quy n s h u c ph n phân tán cao và giá tr c ph n t p trung cao .k t qu c a hai quá trình ó là vi c ông o ch s h u c ph n giá tr nh ,t c là nh ng c ông nh v t b quy n tham gia quy t nh t i ih ic ông.Hàng trăm nghìn,hàng tri u c ông nh ch tham gia mua bán trên th trư ng ch ng khoán ,h không g n bó c nh v i m t công ty c ph n nàc và qua ó nh ng nhà tư b n l n có th s d ng m t s v n tương i nh ,ch s h u m t lư ng c ph n tương i ít nhưng có th chi ph i m t giá tr c ph n r t l n ơn c :Hãng d u m l n nh t th gi i ETSON do năm c ông n m quy n chi ph i nhưng năm c ông này cũng ch chi m 4,8% c ph n c a hãng.Như v y,s lư ng c ông l n r t ít nhưng ã t p trung trong tay mình quy n chi ph i hàng lo t công ty c ph n lo i 12
l n.Rõ ràng là t i các nư c tư b n phát tri n các công ty c ph n là mô hình kinh doanh có hi u qu kinh t cao mà không làm suy y u quan h chi m h u tư nhân c a phương th c s n xu t tư b n ch nghĩa.Công ty c ph n ã t o i u ki n cho tư b n ngày càng t p trung,vai trò chi ph i và th ng tr c a nhà tư b n ngày càng tăng cư ng. n ây t ra m t v n c n gi i quy t là mô hình công ty c ph n có phù h p v i công cu c c i cách kinh t c a các nư c xã h i ch nghĩa ăc bi t là nư c ta trong giai o n hi n nay hay không? 13
CHƯƠNG 2: TH C TR NG CÁC CÔNG TY C PH N VÀ TÌNH HÌNH C PH N HOÁ DOANH NGI P NHÀ NƯ C VI T NAM HI N NAY 1. Vai trò c a các công ty c ph n trong n n kinh t th tư ng có s qu n lí c a nhà nư c: Công ty c ph n hình th c t ch c kinh doanh ph bi n trong n n kinh t th trư ng có vai trò to l n trong quá trình phát tri n kinh t , góp ph n hoàn thi n cơ ch th thư ng có s qu n lí c a nhà nư c. Trong n n kinh t th trư ng,công ty c ph n t o ra các công c có th huy ng v n v i quy mô l n và hi u q a cao.nh phát hành c phi u và trái phi u,công ty c ph n có th huy ng ư c nh ng ngu n v n nh l nhàn r i n m t n m n trong xã h i u tư vào nh ng công trình òi h i nh ng ngu n v n l n và dài h n mà t ng cá nhân ho c t ng doanh nghi p không có kh năng tích lu ư c như u tư xây d ng ư ng s t,xây d ng nh ng xí nghi p công nghi p s d ng công ngh cao...trong n n kinh t nư c ta hi n nay thi u v n ang là tr ng i l n nh t cho s phát tri n.Huy ng v n trong dân v a là gi i pháp c p bách v a là gi i pháp cơ b n trong chi n lư c t o v n c a t ng doanh nghi p. Hình th c huy ng v n hi n nay nư c ta còn nghèo nàn (v i hai hình th c ch y u là h th ng qu ti t ki m và tín phi u kho b c nhà nư c),và so v i hình th c huy ng v n qua công ty c ph n thì nh ng hình th c ó còn mang nhi u như c i m ói v i c ngư i g i và ngư i i vay: Th nh t n u huy ng v n qua h th ng ti t ki m,tín d ng thì lãi su t và chi phí cao gây khó khăn cho ngư i s d ng v n vì ph i thông qua nhi u khâu,chi phí nghi p v và l i t c tăng lên.Huy ng v n qua công ty s gi m ư c m i chi phí không c n thi t do ó t o i u ki n thu n l i cho vi c s d ng v n cũng như b o v quy n l i ngư i có v n. 14
Th hai g i ti n vào qu ti t ki m tuy có ư c m t lãi su t n nh,h n ch ph n nào r i ro nhưng ng i có v n hoàn toàn m t kh năng chi ph i vi c s d mg v n cũng như không ư c hư ng nh ng may m n c a vi c s d ng ng v n ó.S d ng v n mua c phi u m c dù ph i ch u s r i ro m tm c nh t nh nhưng h cũng s ư c hư ng nh ng may m n mà trong thương trư ng lúc nào cũng có.Hơn n a,mua c ph n tuy ư c gi i phóng kh i nhi m v qu n lý và s d ng v n nhưng các c ông v n có quy n l c trong ih ic ông,và m t khi i u ki n và kh năng cho phép h có th oc b u vào cơ quan lãnh o công ty.Chính vì nh ng l i ích y mà vi c mua c ph n h p d n hơn g i ti n ti t ki m.T t nhiên cũng c n ph i th y r ng nh ng i u ó tr thành hi n th c còn ph i ph thu c vào nhi u y u t khác liên quan n vi c làm cho công ty c ph n có m t v trí x ng áng trong n n kinh t qu c dân. Công ty c ph n t o ra m t cơ ch phân tán r i ro nh m h n ch nh ng tiêu c c v kinh t xã h i khi m t doanh nghi p lâm vào tình tr ng kh ng ho ng. R i ro trong kinh doanh là có th x y ra tuy không ph i là m t t t y u i v i m i doanh nghi p song cũng là l t nhiên trong thương trư ng. Kh c ph c r i ro b ng s th n tr ng là i u c n thi t song không ph i là cách duy nh t b i vì m c r i ro l i thư ng t l thu n v i tri n v ng thu l i nhu n.Vì v y trong kinh doanh mu n thu l i nhu n cao ôi khi ph i m o hi m.Ch p nh n r i ro là m t ph m ch t c n có c a m t nhà kinh doanh nhưng ch p nh n m o hi m không ph i là li u lĩnh theo ki u” ư c ăn c ngã v không”,ch p nh n m o hi m nhưng v n c n có cơ ch h n ch nm c th p nh t nh ng tác ng tiêu c c và s thi t h i c a r i ro có th d n n phá s n.Công ty c ph n là m t cơ ch như v y. Ch trách nhi m h u h n (phân bi t rõ ràng tài s n công ty và tài s n cá nhân ngư i có v n góp,trách nhi m tài chính gi i h n trong ph m vi tài s n cũng như ph n góp v n c a m i ngư i) ã h n ch n m c th p nh t nh ng 15
thi t h i c a s r i ro,thua l .Trong kinh doanh trư ng h p t i t nh t là phá s n nhưng v i nh ng hình th c kinh doanh khác nhau tác h i c a phá s n cũng không gi ng nhau. i v i doanh nghi p tư nhân, ch doanh nghi p ph i ch u trách nhi m vô h n do ó trong trư ng h p phá s n ph i s d ng toàn b tài s n thu c s h u c a mình thanh toán n n n. i v i công ty trách nhi m h u h n tuy ch gi i h n trong tài s n c a công ty và s v n góp c a m i ngư i nhưng do ch ư c s d ng ngu n v n góp c a các thành viên mà không ư c phát hành b t kỳ m t lo i tín phi u nào nên khi b phá s n m i thành viên thư ng ph i ch u nh ng thi t hai n ng n .Công ty c ph n ư c phát hành c phi u và trái phi u m t cách r ng rãi,do ó s thi t h i c a m i ngư i không l n l m (t t nhiên không lo i tr nh ng ngư i mua c ph n v i s lư ng l n).Nh cơ ch này mà khi phá s n h u qu tiêu c c v m t kinh t xã h i ư c h n ch m c th p nh t i v i công ty c ph n , ngư i mua c ph n không ư c quy n rút v n ch có quy n s h u các c phi u và ư c phép mua bán chuy n như ng. Như v yl i ích c a các c ông g n ch t v i ho t ng c a công ty c ph n.Tuy nhiên do các công ty có th ư c chuy n như ng và mua bán nên các c ông khi c n v n có th thu h i v n v i nh ng m c khác nhau và chuy n m o hi m r i ro cũng như s may m n s ư c chuy n cho c ông m i. Do ó công ty s không b rút v n mà v n gi ư c tích lu liên t c trong qúa trình kinh doanh. Trong hình th c công ty c ph n, ngư i u tư l n có th mua c phi u, trái phi u nhi u công ty khác nhau,nhi u ngành khác nhau do ó s r i ro và m o hi m c a u tư ư c phân tán vào nhi u ngành,nhi u lĩnh v c,làm gi m b t t n th t cho ngư i u tư hơn là t p trung vào m t công ty khi công ty ó b phá s n.Th c ra r i ro,s m o hi m và l i ích xã h i là hai i lư ng có quan h v i nhau:m c r i ro,m o hi m ít thì thông thư ng l i ích c a ngư i u tư cũng th p.Chính cơ ch phân b r i ro này t o i u ki n cho 16
nh ng ngư i có v n m nh d n u tư,làm cho n n kinh t phát tri n và có xu hư ng n nh hơn . Vi c ra i các công ty v i vi c phát hành các lo i ch ng khoán cùng v i vi c chuy n như ng,mua bán ch ng khoán nm tm c nh t nh s t o i u ki n cho s ra i c a th trư ng ch ng khoán-trái tim c a th trư ng v n. Ý nghĩa căn b n c a vi c ra i th trư ng ch ng khoán là ch : ó là nơi các nhà kinh doanh có th tìm ki m ư c các ngu n tài tr cho ho t ng u tư s n xu t kinh doanh;là nơi khai thông các ngu n ti t ki m c a nh ng ngư i tích lu n các nhà u tư;là cơ ch phân b các ngu n v n u tư phù h p v i yêu c u c a n n kinh t th trư ng và là cơ s quan tr ng nhà nư c thông qua ó s d ng các chính sách ti n t can thi p vào ho t ng c a n n kinh t nh m t nh ng m c tiêu l a ch n.Thi u th trư ng ch ng khoán s không có m t n n kinh t th trư ng phát tri n.Song s ra i c a th trư ng ch ng khoán không ph thu c vào ý mu n ch quan mà là k t qu c a s phát tri n chung v kinh t xã h i ,trong ó s ra i,phát tri n và ho t ng m t cách hoàn h o c a các công ty c ph n gi vai trò quy t nh. Công ty c ph n b o m s tham gia ông o c a công chúng,l i có cơ c u t ch c qu n lý ch t ch ,phân nh rõ ràng gi a quy n s h u và quy n kinh doanh nên ã t o i u ki n cho ngư i lao ng tham gia qu n lý công ty m t cách th c s ,s d ng ư c nh ng giám c tài năng (giám c th c s là m t ngh ch không ph i là m t quan ch c) m b o ư c quy n l i,l i ích và trách nhi m c a ch s h u, y nhanh quá trình phân công lao ng xã h i,th c hi n nguyên t c “ai gi i ngh gì làm ngh ó”. V i công ty c ph n,nh ng ngư i không th o kinh doanh có th yên tâm làm vi c chuyên môn c a mình vì ng v n c a h dù ít dù nhi u v n có kh năng sinh l i do ã ư c các nhà kinh doanh chuyên nghi p s d ng.Như v y công ty c ph n ã lo i tr ư c tình tr ng b t h p lý hi n nay là trong khi các ơn v s n xu t kinh doanh có kh năng s d ng v n m t cách có hi u 17
qu cao, em l i l i ích cho c ngư i có v n,ngư i s d ng v n và xã h i l i không v n ho t ng,thì các t ng l p nhân dân làm vi c các lĩnh v c khác,m i ngư i có chút ít v n l i ph i loay hoay ánh v t v i th trư ng ki m t ng ng l i nhu n ít i,công vi c chuyên môn c a mình v n là ngh chính,có nhi u năng l c l i không ư c u tư thích áng v tâm s c.Ch c ch n r ng,cùng v i s phát tri n c a n n kinh t th trư ng,s ra i c a các công ty c ph n s d n d n lo i b tình tr ng “c nư c i buôn”, “nhà nhà ra m t ư ng”,cơ quan,công s c tư ng,phá rào l p ki- t buôn bán l t v t.Tình tr ng ó không nh ng gây nên l n x n trong n n kinh t ,mà còn làm cho m t ngu n v n l n b s d ng lãng phí và t h i hơn là làm r i lo n h th ng phân công lao ng xã h i vì m i ngư i không ư c t v trí thích h p c a mình có th phát huy h t tài năng sáng t o v n có.Có th nói v i nh ng ưu th ư c mang l i t vi c ra i và phát tri n hình thái công ty c ph n thì vi c m r ng và phát tri n mô hình công ty c ph n nư c ta là m t s t t y u và m t trong nh ng bi n pháp nhân r ng mô hình này là c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c. 2 C ph n hoá doanh nghi p nhà nư c,n i dung và ý nghĩa th c ti n. 2.1 C ph n hoá doanh nghi p nhà nư c,th c ch t và nh ng m c tiêu c n vươn t i. Trong công cu c i m i kinh t nư c ta, i m i khu v c kinh t nhà nư c có m t ý nghĩa quy t nh.M t trong nh ng gi i pháp cơ b n nh m t ch c l i và i m i doanh nghi p nhà nư c là c ph n hoá m t s doanh nghi p nhà nư c mà nhà nư c không c n u tư 100% v n.Th c hi n ch trương ó ngày 8/6/1992 ch t ch h i ng b trư ng nay là th tư ng chính ph ã ra quy t nh 202/H BT “v vi c ti p t c làm thí i m chuy n m t s doanh nghi p nhà nư c thành công ty c ph n”.Tuy nhiên,tình hình tri n khai r t ch m,cán b công nhân các doanh nghi p chưa th c s hư ng ng.M t trong nh ng nguyên nhân là do nh n th c v b n ch t,m c tiêu và phương 18
pháp c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c còn khác nhau nên sinh ra phân vân,ch n ch ,do d .V y th c ch t c a vi c c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c như th nào? V v n này,hi n nay có hai lo i ý ki n khác nhau.Ý ki n th nh t cho r ng th c ch t c ph n hoá là tư nhân hoá,lo i th hai thì cho ó là quá trình xã h i hoá doanh nghi p nhà nư c. V lo i ý ki n th nh t:nhi u nư c trên th gi i ã ti n hành c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c xu t phát t ư ng l i kinh t và c i m kinh t xã h i c a m i nư c trong t ng th i kỳ khác nhau nhưng nguyên nhân thư ng là: Do thay i ch chính tr xã h i (như các nư c xã h i ch nghĩa ông Âu và Liên Xô cũ) d n n s thay i ch s h u v tư li u s n xu t-t công h u chuy n sang tư h u-vì th th c ch t vi c c ph n hoá m t s doanh nghi p nhà nư c là m t b ph n c a ch chương tư nhân hoá n n kinh t Do kh ng ho ng,l m phát,ngân sách thâm h t ph i c ph n hoá doanh nghi p thu h i v n cho nhà nư c,gi m ph n nào gánh n ng cho n n kinh t . Do khó qu n lí b i doanh nghi p nhà nư c là s h u công c ng và hi u qu kinh doanh th p. thu hút v n u tư,tranh th công ngh và phương pháp qu n lí tiên ti n t các ngu n trong và ngoài nư c nh m xây d ng k t c u h t ng, phát tri n s n xu t nâng cao ch t lư ng hàng hoá,tăng s c c nh tranh và m r ng th trư ng. Chính vì th c ti n ó mà các h c gi nư c ngoài khi xem xét v n c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c u t nó trong m t quá trình r ng l n hơn-quá trình tư nhân hoá.Có hai cách hi u tư nhân hoá theo nghĩa r ng và tư nhân hoá theo nghĩa h p.Liên h p qu c có ưa ra nh nghĩa v tư nhân hoá : “tư nhân hoá là s bi n i tương quan gi a nhà nư c và th trư ng”. 19
Theo cách hi u này thì toàn b nh ng chính sách,lu t l ,th ch nh m khuy n khích m r ng và phát tri n khu v c kinh t tư nhân hay các thành ph n kinh t ngoài qu c doanh,gi m b t s can thi p c a nhà nư c vào ho t ng s n xu t kinh doanh c a các ơn v kinh t cơ s và dành cho th trư ng m t vai trò i u ti t áng k .Còn tư nhân hoá theo nghĩa h p dùng ch quá trình gi m b t quy n s hũu c a nhà nư c ho c s ki m soát c a Chính Ph i v i các xí nghi p.Vi c ó có th thông qua nhi u bi n pháp và phương th c khác nhau nhưng ch y u v n là c ph n hoá. nư c ta ch trương c ph n hoá m t s doanh ngi p nhà nư c l i xu t phát t ư ng l i kinh t và c i m kinh t xã h i nư c ta trong giai o n hi n nay:”Xây d ng n n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n,v n hành theo cơ ch th trư ng có s qu n lí c a nhà nư c theo nh hư ng xã h i ch nghĩa”.Chúng ta ang b trí l i cơ c u kinh t và chuy n i cơ ch qu n lí cho phù h p v i ư ng l i y, ây là s chuy n hư ng chi n lư c kinh t xã h i c a nư c ta và ó cũng là c i m l n nh t chi ph i,quy t nh n i dung và phương th c c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c.Vì v y c n nh n th c r ng:th c ch t c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c nư c ta (khác h n v i c ph n hoá mà các nư c trên th gi i ã ti n hành) là nh m cơ c u l i doanh nghi p nhà nư c cho h p lí và hi u qu còn vi c chuy n i s h u c a nhà nư c thành s h u c a các c ông trong các công ty c ph n ch là m t trong nh ng phương ti n th c hi n m c ích y. i u quan tr ng là do chưa phân bi t rõ ràng gi a m c ích c a c ph n hoá và phương ti n t m c ích y nên nhi u ngư i v n c n phân vân vì cho r ng chuy n doanh nghi p nhf nư c thành công ty c ph n là thu h p ch công h u,thu h p qu c doanh,làm suy y u ch nghĩa xã h i. th c hi n ch trương phát tri n n n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n,chúng ta t o m i i u ki n thu n l i cho kinh t tư nhân phát tri n khuy n khích tư nhân mua c phi u nhưng i u ó không có nghĩa coi kinh t tư nhân là m c ích c a công nghi p hoá. 20