Quá trình hình thành và phương pháp kết toán tỷ giá hối đoái và những điều kiện tự do hóa tỷ giá ở Việt Nam

Chia sẻ: 951847623 951847623 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:37

Thêm vào BST

Báo xấu

142
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'quá trình hình thành và phương pháp kết toán tỷ giá hối đoái và những điều kiện tự do hóa tỷ giá ở việt nam', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quá trình hình thành và phương pháp kết toán tỷ giá hối đoái và những điều kiện tự do hóa tỷ giá ở Việt Nam

Đề tài: Quá trình hình thành và phương pháp kết toán tỷ giá hối đoái và những điều kiện tự do hóa tỷ giá ở Việt Nam
®Æt vÊn ®Ò Tû gi¸ lµ mét biÕn sè kinh tÕ vÜ m« quan träng cã t¸c ®éng tíi nhiÒu mÆt ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ . Nã ra ®êi tõ ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng vµ quay trë l¹i t¸c ®éng lªn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ c¸n c©n th¬ng m¹i c¸n c©n thanh to¸n cña mçi quèc gia. X©y dùng thµnh c«ng mét chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh tû gi¸ thÝch hîp lµ mét vÊn ®Ò v« cïng khã kh¨n phøc t¹p. Nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy lµ mét ®Ò tµi mang tÝnh cÊp thiÕt trong thêi gian gÇn ®©y. Gãp phÇn vµo nh÷ng nghiªn cøu, ph©n tÝch , trong bµi tiÓu luËn nµy em còng xin ®îc tr×nh bµy nh÷ng suy nghÜ cña m×nh vÒ mét vÊn ®Ò ®a d¹ng, phøc t¹p vµ còng v« cïng quan träng nµy th«ng qua ®Ò tµi :ChÝnh s¸ch tû gi¸ uá trình hình thành và phươngdo ho¸ tû gi¸ ë tỷ giá hối đoái và Q hèi ®o¸i vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù pháp kết toán ViÖt nam . những điều kiện tự do hóa tỷ giá ở việt nam Bµi tiÓu luËn b¾t ®Çu tõ viÖc ph©n tÝch c¬ së lÝ luËn cña tû gi¸ ,c¬ chÕ x¸c ®Þnh, nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng vµ vai trß cña tû gi¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ . Tõ ®ã lµm s¸ng tá lªn tÇm quan träng cña chÝnh s¸ch tû gi¸ trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« . Mét vÊn ®Ò còng ®îc coi träng tr×nh bµy lµ nh÷ng lÝ luËn vÒ tù do ho¸ hay th¶ næi tû gi¸ . Xu thÕ toµn cÇu lµ tõng bíc th¶ næi tû gi¸ ®Ó cho nã ®îc tù do x¸c ®Þnh trªn thÞ trêng theo quy luËt cung cÇu ngo¹i hèi. Tù do ho¸ mang l¹i nhiÒu lîi thÕ vµ muèn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ th× c¸c quèc gia kh«ng thÓ bá qua . Tuy nhiªn bÊt cø mét vÊn ®Ò nµo còng cã mÆt tr¸i cña nã. Kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho viªc tù do ho¸ tû gi¸ thµnh c«ng. §èi víi c¸c níc cã nÒn kinh tÕ míi chuyÓn ®æi cã khuyÕn nghÞ lµ vÉn nªn duy tr× ë mét møc ®é t¬ng ®èi cao nh÷ng c«ng cô qu¶n lý mang tÝnh hµnh chÝnh. Mét sù tù do ho¸ véi v· sÏ dÉn ®Õn 1
nh÷ng tæn th¬ng mµ nÒn t¶ng kinh tÕ vÜ m« cha ®ñ v÷ng ch¾c ®Ó cã thÓ chèng ®ì vµ kÕt qu¶ lµ sù ch¹y trèn cña c¸c luång vèn .Tr×nh bµy bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c níc lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch . Thùc tr¹ng ®iÒu hµnh tû gi¸ ë ViÖt Nam thêi gian qua lµ mét néi dung quan träng . Kh¸i qu¸t c¶ mêi n¨m ®æi míi hÖ thèng tµi chÝnh trªn lÜnh vùc tû gi¸ nh»m lµm s¸ng tá nh÷ng u nhîc ®iÓm ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch hîp. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp ë ch¬ng cuèi nªu lªn mét vµi gîi më cho vÊn ®Ò. Víi kiÕn thøc cßn nhiÒu thiÕu sãt , c¬ së sè liÖu thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ vµ tÝnh phøc t¹p cña ®Ò tµi nªn trong bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái khiÕm khuyÕt rÊt mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o vµ c¸c b¹n. 2
ch¬ng I Quá trình hình thành và phương pháp kết toán tỷ giá hối đoái và tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch giá ở việt hèi ®o¸i những điều kiện tự do hóa tỷ tû gi¸ nam I Kh¸i niÖm vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i 1,Kh¸i niÖm : Khèi lîng th¬ng m¹i quèc tÕ ®· t¨ng lªn trong suèt bèn m¬i n¨m qua lµm cho c¸c nÒn kinh tÕ ngµy cµng phô thuéc lÉn nhau.trong xu híng toµn cÇu ho¸ dÇn xo¸ nhoµ c¸c ®êng biªn giíi quèc gia vµ lµm cho c¸c dßng t b¶n lu chuyÓn linh ho¹t h¬n.trong qu¸ tr×nh ®ã , mçi quèc gia ®Òu cè g¾ng ®a ®ång néi tÖ cã thÓ chuyÓn ®æi vµ t×m kiÕm mét chÝnh s¸ch tû gi¸ thÝch hîp. VËy tû gi¸ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn khi cã th¬ng m¹i quèc tÕ . Nã lµ møc gi¸ gi÷a hai níc mµ t¹i ®ã hä trao ®æi víi nhau. a, Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa : lµ gi¸ c¶ cña mét ®ång tiÒn níc nµy tÝnh theo ®¬n vÞ tiÒn tÖ níc kh¸c. HiÖn nay trªn thÕ giíi cã hai ph¬ng ph¸p niªm yÕt tû gi¸ lµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp . *Ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp : ký hiÖu e , lµ ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn mét ®¬n vÞ néi tÖ b»ng c¸c ®¬n vÞ ngo¹i tÖ . VÝ dô: T¹i thÞ trêng hèi ®o¸i London yÕt gi¸ 1b¶ng Anh=1,6191 ®«la Mü 3
*Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp : ký hiÖu E , lµ ph¬ng ph¸p tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång ngo¹i tÖ .Nã chÝnh lµ gi¸ cña mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ tÝnh theo sè ®¬n vÞ néi tÖ. VÝ dô : gi¸ cña ®«la Mü(USD) tÝnh theo ®ång ViÖt Nam(VND) lµ14058VND/USD.§iÒu nµy nãi lªn r»ng 1USD cã gi¸ trÞ b»ng 14058 VND Theo th«ng lÖ quèc tÕ chØ cã ba lo¹i ®ång tiÒn m¹nh trªn thÕ giíi (®ång b¶ng Anh , ®ång Euro, ®ång USD ) ®îc phÐp niªm yÕt gi¸ trùc tiÕp . Cã nghÜa lµ trªn c¸c níc së t¹i ®îc phÐp c«ng bè tû gi¸ e.TÊt c¶ c¸c lo¹i tiÒn kh¸c ngoµi ba ®ång tiÒn nªu trªn th× ph¶i niªm yÕt gi¸ gi¸n tiÕp . Cã nghÜa lµ trªn ®Êt níc së t¹i kh«ng ®îc phÐp c«ng bè tû gi¸ e mµ ph¶i niªm yÕt gi¸ th«ng qua mét ®ång tiÒn m¹nh . b.Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ: lµ gi¸ t¬ng ®èi cña hµng ho¸ ë hai níc C«ng thøc tÝnh tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ e’=e*P/P’ e’: Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ e: Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa P: Møc gi¸ trong níc P: Møc gi¸ níc ngoµi 4
NÕu xÐt cho mét hµng ho¸ cô thÓ th× P chÝnh lµ gi¸ hµng néi tÝnh b»ng néi tÖ (gi¸ néi ®Þa ) cßn P’ chÝnh lµ gi¸ mÆt hµng cïng lo¹i ë níc ngoµi tÝnh theo gi¸ ngo¹i tÖ . VÝ dô : gi¶ sö cã mét chiÕc ¸o s¬ mi ë ViÖt Nam víi gi¸ P=70000VND/chiÕc còng chiÕc ¸o ®ã s¶n suÊt t¹i Mü P’=20USD ,gi¶ sö e=1/14000 Khi ®ã tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ b»ng e’=e*P/P’=1/14000*(70000/20)=1/4 §iÒu nµy nãi lªn r»ng mét chiÕc ¸o s¬ mi ViÖt Nam cã thÓ b»ng 1/4 chiÕc ¸o s¬ mi bªn Mü . Do chÊt lîng mÉu m· nh nhau nªn hµng ViÖt Nam rÎ h¬n 1/4 hµng Mü . Do ®ã hµng ViÖt Nam cã søc c¹nh tranh h¬n hµng Mü , hµng ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu sang Mü . NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ cao , hµng ngo¹i t¬ng ®èi rÎ vµ hµng néi t¬ng ®èi ®¾t vµ ngîc l¹i c. C¬ chÕ x¸c ®Þnh tû gi¸ : tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch tû gi¸ mçi quèc gia c1, C¬ chÕ thÞ trêng : tû gi¸ còng lµ mét lo¹i gi¸ c¶, nã ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¸c lùc lîng cung cÇu néi ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng ngo¹i hèi. ThÞ trêng ngo¹i hèi lµ n¬i mua b¸n trao ®æi ®ång néi vµ ngo¹i tÖ. 5
- XuÊt hiÖn viÖc cung tiÒn cña níc A trªn thÞ trêng ngo¹i hèi so víi ®ång tiÒn níc B khi ng¬× d©n níc A mua hµng nhËp khÈu tõ B hoÆc khi ngêi d©n níc A ®Çu t sang níc B . §êng cung vÒ tiÒn cã ®é dèc d¬ng trong kh«ng gian hai chiÒu tû gi¸ vµ lîng cung tiÒn - XuÊt hiÖn vÒ cÇu tiÒn níc A trªn Tû e thÞ trêng ngo¹i hèi khi ngêi níc gi¸ S (VND) B mua hµng xuÊt khÈu tõ níc A hoÆc khi ngêi níc ngêi d©n níc B ®Çu t sang níc A. §êng cÇu vÒ cã ®é e* dèc ©m trong kh«ng gian hai chiÒu tû gi¸ vµ lîng tiÒn . D (VND) Sù c©n b»ng cung cÇu tiÒn ®¹t ®îc khi hai ®êng nµy giao nhau vµ tû gi¸ c©n Q* Q(VND) b»ng ®îc x¸c ®Þnh. 6
QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHƯƠNG PHÁP KẾT TOÁN TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ NHỮNG ĐIỀU KIỆN TỰ DO HÓA TỶ GIÁ Ở VIỆT NAM C2, C¬ chÕ hµnh chÝnh : ë nh÷ng níc theo ®uæi chÝnh s¸ch kiÒm chÕ tµi chÝnh vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ nguån vèn thêng ®a ra mét møc tû gi¸ neo cè ®Þnh .Tû gi¸ nµy cã thÓ ®îc thay ®æi ®iÒu chØnh song kh«ng ph¶i do c¸c lùc lîng thÞ trêng quyÕt ®Þnh. Nã ®îc Ên ®Þnh l¹i khi c¸c nhµ qu¶n lý cÇn thÊy ph¶i thay ®æi nã ®Ó phôc vô cho mét môc ®Ých nµo ®ã. 2. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn tû gi¸ a.C¸c nh©n tè thuéc vÒ dµi h¹n : *Møc gi¸ c¶ t¬ng ®èi : VÒ l©u dµi mét sù t¨ng lªn møc gi¸ cña mét níc (t¬ng ®èi so víi møc gi¸ níc kh¸c )lµm cho ®ång tiÒn níc ®ã gi¶m gi¸ vµ mét sù gi¶m gi¸ xuèng cña møc gi¸ t¬ng ®èi lµm cho ®ång tiÒn níc ®ã t¨ng gi¸ . *ThuÕ vµ C«-ta: §©y lµ hµng rµo ®èi víi hµng nhËp khÈu vµ b¶o hé hnµg s¶n xuÊt trong níc . §iÒu nµy lµm t¨ng cÇu hµng néi vµ dÉn ®Õn viÖc t¨ng gi¸ cña ®ång néi tÖ. ThuÕ quan vµ c«-ta vÒ l©u dµi lµm cho ®ång tiÒn cña mét níc lªn gi¸. Tuy vËy mét quèc gia thùc hiÖn chÝnh s¸ch “bÕ quan to¶ c¶ng” th× vÊn ®Ò tû gi¸ ®èi víi hä kh«ng cã nhiÒu ý nghÜa l¾m. * ¦a thÝch hµng néi so víi hµng ngo¹i : Mét sù a thÝch hµng ngo¹i lµm t¨ng cÇu vÒ ngo¹i tÖ khiÕn cho cung néi tÖ t¨ng dÞch chuyÓn vµ gi¸ ®ång néi tÖ gi¶m xuèng .VÒ l©u dµi cÇu vÒ hµng xuÊt khÈu cña mét níc lµm cho ®ång tiÒn cña níc ®ã t¨ng gi¸ trong khi c©ï vÒ hµng nhËp t¨ng lªn lµm cho ®ång tiÒn níc ®ã t¨ng gi¸. 7
* N¨ng suÊt lao ®éng : N¨ng suÊt lao ®éng cao lµm gi¸ hµng cña mét níc rÎ t¬ng ®èi so víi c¸c níc kh¸c . CÇu hµng xuÊt níc ®ã cao lªn kÐo theo sù t¨ng gi¸ cña ®ång tiÒn níc ®ã. VÒ l©u dµi , do n¨ng su¸t lao ®éng cña mét níc cao h¬n t¬ng ®èi so víi níc kh¸c , nªn ®ång tiÒn cña níc ®ã t¨ng gi¸. *YÕu tè t©m lý còng ¶nh hëng ®Õn tû gi¸ : PhÇn lín c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng “§«la ho¸” trong nÒn kinh tÕ.§ã lµ sù mÊt niÒm tin vµo ®ång b¶n tÖ , ngêi d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ g¨m gi÷ ®«la vµ chØ tÝn nhiÖm ®ßng tiÒn nµy trong thanh to¸n trao ®æi . Do vËy cÇu USD rÊt lín vµ gi¸ c¸c ®ång b¶n tÖ xuèng thÊp c¸c níc lu«n trong t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng vÒ dù tr÷ ngo¹i hèi ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n . *Tû lÖ l¹m ph¸t: NÕu tû lÖ l¹m ph¸t níc A cao h¬n tû lÖ l¹m ph¸t níc B,níc A cÇn nhiÒu tiÒn h¬n ®Ó ®æi lÊy mét lîng tiÒn nhÊt ®Þnh cña níc B. Gi¸ ®ång tiÒn níc A gi¶m xuèng . * C¸n c©n th¬ng m¹i: Nã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu .XuÊt khÈu lín tû gi¸ lªn gi¸ b,C¸c nh©n tè thuéc vÒ ng¾n h¹n * L·i suÊt : L·i suÊt lµ mét biÕn sè kinh tÕ tæng hîp t¸c ®éng ®Õn nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau trong ®ã tû gi¸ vµ l·i suÊt cã mèi quan hÖ hÕt søc chÆt chÏ víi nhau. Trong mét níc nÕu l·i suÊt néi tÖ t¨ng trong khi l·i suÊt thÕ giíi æn 8
®Þnh sÏ lµm cho c¸c luång vèn quèc tÕ ®æ vµo nhiÒu v× møc l·i suÊt qu¸ hÊp dÉn . Do vËy cÇu tiÒn níc nµy t¨ng lªn vµ tû gi¸ t¨ng theo . * C¸n c©n thanh to¸n: C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ph¶n ¸nh møc cung- cÇu vÒ ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng ,do ®ã nã cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i . Béi thu c¸n c©n thanh to¸n sÏ lµm cho tû gi¸ gi¶m vµ béi chi c¸n c©nthanh to¸n sÏ lµm cho tû gi¸ t¨ng 3,Vai trß cña tû gi¸ trong nÒn kinh tÕ Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét c«ng cô kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu ®Ó ®iÒu tiÕt c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ theo môc tiªu ®· ®Þnh tríc cña nhµ níc .Nã ra ®êi tõ ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ vµ quay trë l¹i t¸c ®éng thóc ®Èy ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ph¸t triÓn. Bëi v× tû gi¸ hèi ®o¸i cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ t b¶n (vèn), gi¸ c¶ hµng ho¸ trong níc , do ®ã nã cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mét níc. Khi tû gi¸ gi¶m , tøc gi¸ trÞ ®ång néi tÖ gi¶m nªn gi¸ c¶ hµng ho¸ xuÊt khÈu tÝnh b»ng tiÒn níc ngoµi gi¶m , søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®ã trªn thÞ trêng thÕ giíi sÏ t¨ng lªn cã t¸c dông ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ . §ång thêi víi viÖc tû gi¸ gi¶m lµm cho gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu t¨ng lªn dÉn ®Õn h¹n chÕ nhËp khÈu. Ngîc l¹i khi tû gi¸ t¨ng, nghÜa lµ gi¸ trÞ ®ång néi tÖ t¨ng th× cã t¸c ®éng gi¶m xuÊt khÈu vµ t¨ng nhËp khÈu hµng ho¸. Tû gi¸ thay ®æi còng cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt viÖc di chuyÓn t b¶n (vèn) tõ quèc gia nµy sang quèc gia kh¸c. ViÖc di chuyÓn t b¶n trªn thÕ giíi nh»m 9
môc ®Ých kiÕm lêi nhuËn vµ tr¸nh rñi ro. Do ®ã, nÕu tû gi¸ gi¶m trong trêng hîp ngêi ta dù ®o¸n tû gi¸ kh«ng tiÕp tôc gi¶m n÷a th× t b¶n nhËp khÈu sÏ gia t¨ng vµ t b¶n xuÊt khÈu sÏ gi¶m . Ngoµi c¸c nh©n tè kh¸c ,vËt gi¸ trong mét quèc gia cßn chÞu sù t¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i . Khi tû gi¸ gi¶m ,gi¸ t liÖu s¶n xuÊt vµ t liÖu tiªu dïng nhËp khÈu t¨ng lªn kÐo theo gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng trong níc cã liªn quan còng t¨ng theo. §ång thêi do t¸c ®éng gi¶m nhËp khÈu nªn cÇu vÒ c¸c hµng ho¸ nhËp khÈu còng sÏ gia t¨ng,tÊt ®iÒu ®ã lµm cho gi¸ c¶ chung trong nÒn kinh tÕ còng gia t¨ng. Ngîc l¹i , khi tû gi¸ t¨ng sÏ cã t¸c ®éng lµm cho møc gi¸ chung gi¶m. II. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i Tû gi¸ nh ph©n tÝch trªn cã vai trß quan träng ®èi víi sù t¨ng trëng vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ . Do vËy, chÝnh s¸ch hèi ®o¸i cña bÊt kú mét quèc gia nµo còng ®Òu ®îc coi nh mét trong nh÷ng bé phËn cÊu thµnh quan träng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia .Duy tr× , gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ vÜ m« lµ yªu cÇu cÊp thiÕt ®Ó t¨ng trëng kinh tÕ lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ tËp trung cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ChÝnh phñ, trong ®ã cã chÝnh s¸ch tû gi¸. Mét quèc gia tuútheo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh vµ thêi ®iÓm sÏ x¸c ®Þnh cho m×nh mét chÝnh s¸ch tû gi¸ thÝch hîp. Trªn thÕ giíi hiÖn nay c¸c níc theo ®uæi c¸c c¸ch ®iÒu hµnh tû gi¸ kh¸c nhau song rót l¹i ®Òu ®i theo c¸c xu híng hoÆc lµ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh hoÆc lµ chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn hoÆc th¶ næi cã kiÓm so¸t. 10
HÖ thèng tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn : Do cung cÇu trªn thÞ trêng ngo¹i hèi quyÕt ®Þnh tû gi¸ .Kh«ng cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ . HÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh: ®ã lµ tû gi¸ do ng©n hµng trung ¬ng Ên ®Þnh ë mét møc nµo ®Êy . Tû gi¸ cã cè ®Þnh thÓ cao h¬n hay thÊp h¬n tû gi¸ c©n b»ng trªn thÞ trêng ngo¹i hèi §Ó gi÷ ®îc tû gi¸ ë møc cè ®Þnh ng©n hµng trung ¬ng ph¶i mua b¸n ngoai tÖ trªnthÞ trêng ngo¹i hèi .Vµ nh vËy , cung tiÒn tuét khái tay sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng trung ¬ng .Ng©n hµng trung ¬ng chØ cã thÓ ®¹t ®îc mét trong hai môc tiªu :hoÆc gi÷ cho tû gi¸ cè ®Þnh hoÆc lµ kiÓm so¸t ®îc møc cung tiÒn chø kh«ng thÓ ®ång thêi thùc hiÖn ®îc hai môc tiªu ®ã . HÖ thèng tû gi¸ th¶ næi cã kiÓm so¸t : N»m gi÷a hai th¸i cùc trªn.Quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ trêng ph¸i chÝnh hiÖn ®¹i coi träng c¶ vai trß kinh tÕ cña ChÝnh phñ vµ quy luËt “bµn tay v« h×nh”. Tû gi¸ ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së thÞ trêng theoquy luËt cung cÇu , c¬ quan ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chØ t¸c ®éng lªn tû gi¸ b»ng c¸c c«ng cô mang tÝnh thÞ trêng t¸c ®éng lªn thÞ trêng ngo¹i hèi Nhng vÊn ®Ò dÆt ra lµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i nµo: cè ®Þnh, th¶ næi hoµn toµn hay th¶ næi cã kiÓm so¸t. Mét cuéc tranh luËn vÒ nh÷ng chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ®· næ ra .ThÕ giíi ®· chuyÓn tõ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh , ®¬c thùc hiÖn tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi II ®Õn ®Çu n¨m 1973 , sang chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi , linh ho¹t thay ®æi hµng ngµy .Nhng vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn béc lé t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn c¸c nÒn kinh tÕ vµ ngêi ta b¾t ®Çu nghÜ ®Õn mét chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã ®iÒu tiÕt ,nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng cña chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t .HiÖn nay,c¸c chÝnh phñ ®Òu muèn can thiÖp ®Ó h¹n chÕ nh÷ng biÕn ®éng m¹nh mÏ lªn xuèng cña tû gi¸ ,mét mÆt lµ cÇn thiÕt ®Ó c©n b»ng cung cÇu trong thêi 11
gian ng¾n, nhng mÆt kh¸c l¹i g©y ra nh÷ng biÕn ®éng kh«ng mong muèncho gi¸ c¶ vµ ®Çu ra ë trong níc. III.Quan ®iÓm vÊn ®Ò vÒ tù do ho¸ tû gi¸ 1. Kh¸i niÖm tù do ho¸ tû gi¸ Tù do ho¸ tµi chÝnh lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu. Trong thÕ giíi hiÖn ®¹i kh«ng níc nµo cã thÓ ®øng bªn lÒ cña trµo lu quèc tÕ ho¸ . NÕu muèn mu cÇu mét sù ph¸t triÓn c¸c níc ph¶i chuÈn bÞ thËt v÷ng ch¾c nh÷ng tiÒn ®Ò cho viÖc héi nhËp. Tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ tù do ho¸ tµi chÝnh yªu cÇu c¸c quèc gia dÇn ph¶i tõ bá c¸ch kiÓm so¸t qu¸ chÆt chÏ tû gi¸ vµ tµi kho¶n vèn , nhanh chãng ®a ®ång b¶n tÖ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi. Khi mét quèc gia ®Ó cho tû gi¸ ®îc tù do x¸c ®Þnh trªn thÞ trêng vµ chÝnh phñ tõ bá viÑc can thiÖp cña m×nh ta nãi níc ®ã ®ang theo ®uæi chÝnh s¸ch tû gi¸ tù do. Vµ v× vËy tù do ho¸ tû gi¸ lµ mét qu¸ tr×nh tiÕn tíi cho phÐp tû gi¸ ®îc tù x¸c ®Þnh trªn thÞ trêng 2. ¦u nhîc ®iÓm cña tù do ho¸ tû gi¸ Tõ kh¸i niÖm trªn vÒ tû gi¸ tù do ho¸ ta thÊy ®©y lµ chÕ ®é dÇn dÇn th¶ næi tû gi¸ ®Ó mÆc c¸c lùc lîng cung cÇu thÞ trêng quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch can thiÖp hµnh chÝnh cña nhµ níc ®îc tõng bíc triÖt tho¸i. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tiÕn tr×nh tù do ho¸ mçi quèc gia cã lé tr×nh riªng cho m×nh phï hîp víi hoµn c¶nh riªng vµ xu híng thÕ giíi vµ chÝnh s¸ch cña c¸c cêng quèc tµi chÝnh . Song tiÕn tr×nh nµy vÉn cã nh÷ng ®Æc®iÓm chung vµ môc tiªu ®ång nhÊt. Ban ®Çu c¸c ng©n hµng trung ¬ng thùc hiÖn sù linh ho¹t 12
tû gi¸ b»ng c¸ch níi réng c¸c biªn ®é dao ®éngcña tû gi¸. Ng©n hµng Trung ¬ng cè g¾ng h¹n chÕ sù can thiÖp cña m×nh chØ hµnh ®éng khi cã nh÷ng xu híng bÊt lîi hoÆc vît qu¸ mét giìi h¹n cho phÐp ®èi víi nÒn kinh tÕ.TiÕp dÇn ®ã c¸c ng©n hµng sÏ sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp mang tÝnh thÞ trêng ®Ó híng dÉn tû gi¸ thÞ trêng. Tû gi¸ tù do mang l¹i nhiÒu lîi thÕ. Nã cho phÐp c¸c quèc gia kh«ng cßn ph¶ kh kh ngåi gi÷ cho møc tû gi¸ æn ®Þnh mµ hä dån søc cho c¸c môc tiªu kh¸c cÇn kÝp h¬n, lóc nµy tû gi¸ ®ãng vai trß lµ mét c«ng cô ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chø kh«ng cßn ph¶i lµ môc tiªu n÷a. ChÝnh s¸ch tû gi¸ tù do tr¸nh cho c¸c quèc gia nh÷ng tæn th¬ng dÔ gÆp ph¶i khi cè ®Þnh tû gi¸ , ®ã lµ nh÷ng ®e do¹ tríc nh÷ng biÕn ®éng tû gi¸ gi÷a c¸c ®ång tiÒn m¹nh. ChÝnh s¸ch tû gi¸ tù do c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n cña mçi quèc gia. Tuy nhiªn tû gi¸ tù do còng tiÒm Èn trong nã nh÷ng bÊt æn nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn 3 . Kinh nghiÖm thÕ giíi trong viÖc tù do ho¸ tû gi¸ Dï tû gi¸ tù do cßn nhiÒu t¸c ®éng mÆt tr¸i ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ song nã vÉn lµ môc tiªu theo ®uæi cña c¸c quèc gia. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu quèc gia tiÕn hµnh thµnh c«ng tû gi¸ tù do song nhiÒu níc l¹i ph¶i quay trë l¹i víi con ®êng kiÓm so¸t tû gi¸ . Häc tËp c¸c níc ®i tríc lµ ®iÒu cÇn chó träng khi mét ®Êt níc muèn tiÕn hµnh thµnh c«ng tiÕn tr×nh tù do ho¸ tû gi¸ . 13
§óc kÕt tõ c¸c bµi häc cña c¸c níc ®i tríc, kinh nghiÖm vµ lý thuyÕt chØ ra r»ng muèn tù do tû gi¸ thµnh c«ng th× ph¶i cã nh÷ng tiÕn tr×nh ho¹ch ®Þnh sau: - Qu¸ tr×nh tù do tû gi¸ cÇn tiÕn hµnh tuÇn tù theo hai giai ®o¹n Bíc 1: DÇn níi láng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh thiÕt kÕ vµ dÇn chuyÓn sang sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp mang tÝnh thÞ trêng Bíc 2: §Ó tû gi¸ tù do x¸c ®Þnh trªn thÞ trêng ngo¹i hèi - Trong giai ®o¹n ®Çu dù tr÷ ngo¹i hèi cßn thÊp c¸c níc cÇn qu¶n lý chÆt ngo¹i hèi, x©y dùng quü ngo¹i tÖ ®Ó ®¶m b¶o can thiÖp khi cÇn thiÕt ,cÇn tÝch luü mét lîng dù tr÷ ngo¹i tÖ ®ñ lín ®Ó æn ®Þnh gi¸ trÞ néi tÖ . - NÒn kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ t¨ng trëng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt.CÇn cã mét thÞ trêng ngo¹i hèi vµ thÞ trêng néi tÖ t¬ng ®èi ph¸t triÓn, víi c¸c c«ng cô t¬ng ®èi phong phó vµ ®a d¹ng . 14
15
16
Ch¬ng II Qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ I Hoµn c¶nh chung Qua h¬n mêi n¨m thùc hiÖn ®æi míi trong lÜnh vùc tû gi¸ chóng ta ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu bíc ®Çu quan träng. §©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch s©u réng mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ- x· héi. Tríc n¨m1986, nÒn kinh tÕ níc ta ë trong t×nh tr¹ng kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é mäi vÊn ®Ò vÒ s¶n xuÊt c¸i g× , s¶n xuÊt nh thÕ nµo , vµ s¶n xuÊt cho ai hoµn toµn lµ do ý muèn chñ quan cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. NÒn kinh tÕ l©m vµo khñng ho¶ng tr× trÖ ®ßi hái mét sù ®æi míi kÞp thêi vµ toµn diÖn. Trong thêi kú nµy quan hÖ ngo¹i th¬ng cña níc ta chØ bã hÑp trong khèi c¸c níc XHCN . Ngoµi ®ång Róp chuyÓn nhîng lµ chÝnh , dù tr÷ ngo¹i hèi cña chóng ta rÊt Ýt c¸c ®ång tiÒn tù do chuyÓn ®æi kh¸c. §©y lµ mét khã kh¨n rÊt lín cho chóng ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Thêi kú nµy, ®Êt níc bÞ ®Æt trong t×nh tr¹ng rÊt nhiÒu th¸ch thøc l¹m ph¸t phi m·, c¸n c©n thanh to¸n mÊt c©n ®èi nghiªm träng . Yªu cÇu cña nÒn kinh 17
tÕ lóc nµy lµ cÇn nhanh chãng cã mét ®êng lèi ®æi míi ®a ®Êt níc ra khái t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vµ suy tho¸i kÐo dµi. N¨m 1986, b¾t ®Çu c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ. C¬ chÕ kinh tÕ quan liªu bao cÊp bÞ xo¸ bá, b¾t ®Çu ®Þnh híng mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Toµn bé c¸c tæ chøc kinh tÕ ®îc “cëi trãi”, hoµn toµn tù chñ vÒ tµi chÝnh vµ s¶n xuÊt bung ra lµm ¨n t¹o nªn mét sinh khÝ míi cho nÒn kinh tÕ quècgia. HÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh còng b¾t ®Çu ®îc c¶i c¸ch . Víi viÖc t¸ch hÖ thèng ng©n hµng tõ mét cÊp thµnh hai cÊp ®· ph¶n ¸nh ®îc t duy thÞ trêng trong ho¹t ®éng ng©n hµng . Tríc kia chØ cã mét cÊp Ng©n hµng nhµ níc võa lµm nhiÖm vô cña c¬ quan nhµ níc qu¶n lÝ tiÒn tÖ võa lµ ngêi cho vay trong nÒn kinh tÕ . ViÖc “võa ®¸ bãng võa thæi cßi” ®· g©y nªn sù mÊt hiÖu qu¶ trªn c¶ hai mÆt ho¹t ®éng. Nay t¸ch ra lµm hai: * Ng©n hµng nhµ nuíc: C¬ quan thay mÆt nhµ níc thiÕt kÕ vµ thi hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, nghiÖp vô ngêi cho vay cuèi cïng * HÖ thèng ng©n hµng Th¬ng m¹i: nhiÖm vô kinh doanh tiÒn tÖ thu lîi nhuËn ,nhê nã mµ vèn ®îc ph©n phèi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕPh¸p lÖnh vÒ c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ cøc tÝn dông vµ sau nµy ®uîc söa ®æi bæ sung thµnh luËt ®· ph¸p luËt ho¸ vµ baá hé quyÒn lîi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ nµy .Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i dÇn trë nªn s«i ®éng ®ßi hái ph¶i cãchÝnh s¸ch tû gi¸ phï hîp. Trong nh÷ng n¨m ®Çu tiªn sau ®æi míi chóng ta gÆp rÊt 18
nhiÒu khã kh¨n vÒ dù tr÷ ngo¹i hèi vµ thanh to¸n quèc tÕ . Song víi c¸ch ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ ®óng ®¾n lµ th¶ næi cã kiÓm so¸t ,nhanh chãng kh¾c phôc thiÕu sãt vµ víi sù trëng m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ ®· gióp ta nhanh chãng lµm chñ c«ng cô tû gi¸. II. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn 1, Giai ®o¹n 1988 ®Õn 1991 Tõ n¨m 1987 ®Õn n¨m 1991 lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn thùc hiÖn c¶i c¸ch c¬ chÕ ®iÒu chØnh tû gi¸ ®ång ViÖt Nam (VND) víi §«la Mü ( ®«la Mü lµ ®ång tiÒn ®ãng vai trß quan träng trong quan hÖ thanh to¸n cña ViÖt Nam víi níc ngoµi ). Thêi kú nµy tèc ®é l¹m ph¸t diÔn ra víi tû lÖ cao chãng mÆt . B¶ng1 N¨m 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 Tû lÖ 191,6 587,2 416,7 410,9 176,0 167,1 167,5 lp(%) Ngµy 20/10/1988 Chñ tÞch Héi ®ång Bé trëng (nay lµ thñ tíng ChÝnh phñ ) 19