Sản xuất bò thịt của các nông hộ nhỏ vùng Tây Bắc: Động lực kinh tế thay đổi hành vi

Chủ đề 2: Các hệ thống canh tác bền vững<br /> <br /> <br /> Sản xuất bò thịt của các nông hộ nhỏ vùng Tây Bắc:<br /> Động lực kinh tế thay đổi hành vi<br /> <br /> Phạm Văn Hùng1, Trần Thế Cường1, Ninh Xuân Trung1, Bùi Văn Quang1,<br /> Stephen Ives2<br /> <br /> Cơ quan<br /> 1<br /> Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Hà Nội<br /> 2<br /> Đại học Tasmania, Australia<br /> <br /> Tác giả đại diện<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NÚI CƠ HỘI CHO PHÁT TRIỂN<br /> cuongtranthe@gmail.com<br /> <br /> Từ khóa<br /> Sản xuất bò thịt, phân tích chi phí lợi ích, thức ăn thô xanh, thức ăn ủ chua, động<br /> lực kinh tế<br /> <br /> Giới thiệu<br /> Vùng miền núi Tây Bắc vẫn là một trong những vùng nghèo nhất của Việt<br /> Nam với 80% số hộ gia đình có thu nhập chủ yếu từ các hoạt động nông 135<br /> nghiệp và lâm nghiệp (Trần và cộng sự, 2010). Mặc dù chăn nuôi bò thịt là<br /> một phần quan trọng của hệ thống canh tác và có thể đóng vai trò giảm<br /> nghèo nhưng sản xuất vẫn còn manh mún và quy mô nhỏ lẻ, và hầu hết<br /> gia súc chăn được chăn thả trên các bãi chăn thả chung. Nhiều nông hộ<br /> nhỏ nuôi bò thịt để xây dựng cơ nghiệp và coi bò thịt như tài sản để bán<br /> khi cần tiền, chứ không coi đây là một hoạt động sản xuất để tạo thu nhập<br /> (Dương và cộng sự, 2014).<br /> <br /> Một số giải pháp chăn nuôi và quản lý chăn nuôi bò thịt đã được xác định<br /> trong dự án của ACIAR LPS/2008/049 mặc dù mỗi kỹ thuật quản lý chăn<br /> nuôi này đều có chi phí cơ hội. Phân tích chi phí-lợi ích của việc áp dụng<br /> các kỹ thuật quản lý thức ăn chăn nuôi mới đã được tiến hành để đánh giá<br /> tiềm năng áp dụng của các biện pháp đó.<br /> <br /> Biện pháp tiếp cận nghiên cứu<br /> Một cuộc khảo sát những nông dân chăn nuôi bò thịt đã được tiến hành<br /> tại các điểm nghiên cứu của dự án, các xã Long Hẹ (Nông Cốc), Tỏa Tình<br /> (Hua Sạ A), Quài Cang (Khá), Quài Nưa (Thẳm và Quang Vinh) ở Điện Biên<br /> và Sơn La. Cuộc khảo sát bao gồm cả những nông dân tham gia vào các<br />  Chủ đề 2: Các hệ thống canh tác bền vững<br /> <br /> <br /> hoạt động của dự án thử nghiệm và những nông dân không tham gia vào<br /> dự án. Chi phí và lợi ích dự kiến của việc áp dụng các kỹ thuật chăn nuôi<br /> đã được tính toán. Chi phí cơ hội của các chiến lược quản lý thức ăn chăn<br /> nuôi mới cũng đã được tính toán nhằm đánh giá tác động của các chi phí<br /> này lên quá trình áp dụng.<br /> <br /> Kết quả<br /> Ba chiến lược chăn nuôi đã được phân tích: S1 – Biện pháp truyền thống<br /> (chăn thả gia súc có kiểm soát); S2 - Chăn thả gia súc có kiểm soát với thức<br /> HỘI THẢO VỀ PHÁT TRIỂN TÂY BẮC<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ăn thô xanh bổ sung; và S3 - Chăn thả gia súc có kiểm soát với thức ăn thô<br /> xanh bổ sung và thức ăn ủ chua (lá, thân, củ sắn và rơm rạ). Chi phí và lợi<br /> ích của ba chiến lược chăn nuôi khác nhau được tính bằng tỷ lệ chiết khấu<br /> là 7,8% (Tanaka và cộng sự, 2010).<br /> <br /> Giá trị hiện tại thuần (NPV) của việc nuôi một con bò thịt được ước tính<br /> nhằm so sánh lợi nhuận giữa các cách thức chăn nuôi khác nhau xét về<br /> giá trị thời gian của tiền tệ. NPV của biện pháp S1 là khoảng 11.898 đồng<br /> trong khi NPV của biện pháp S2 và S3 lần lượt là 12.706 và 14.382 đồng.<br /> <br /> 136 Để nông dân nuôi vỗ béo một con gia súc đủ trọng lượng đem bán thì phải<br /> mất năm năm nếu sử dụng biện pháp S1, bốn năm nếu sử dụng biện pháp<br /> S2 và ba năm nếu sử dụng biện pháp S3. Dựa vào giá vật liệu và chi phí cơ<br /> hội của sắn (tức là bán trực tiếp ra thị trường thay vì ủ chua) thì tính toán<br /> của NPV cho thấy chăn thả có kiểm soát, kết hợp với thức ăn thô xanh và<br /> thức ăn ủ chua có thể nâng cao hiệu quả kinh tế của chăn nuôi và rút ngắn<br /> thời gian sản xuất.<br /> <br /> Thảo luận và Kết luận<br /> Phân tích chi phí-lợi ích cho thấy các chiến lược chăn nuôi theo hướng<br /> thâm canh có lợi nhuận ròng cao hơn so với các biện pháp truyền thống.<br /> Ngoài ra, các biện pháp truyền thống còn phải đối mặt với nhiều thách<br /> thức như thời tiết khắc nghiệt, thay đổi khí hậu và sự hạn chế về các các<br /> đồng cỏ chăn thả do các quy định về bảo vệ rừng. Những thách thức này<br /> làm cho sản xuất bò thịt truyền thống tương đối tốn kém và rủi ro hơn và<br /> điều này dẫn đến việc tăng cường các biện pháp sản xuất. Để tăng cường<br /> thâm canh chăn nuôi bò thịt trong bối cảnh hệ thống canh tác ở vùng Tây<br /> Bắc thì cần phải có các nghiên cứu sâu hơn để phát triển các chiến lược đa<br /> dạng cho mô hình kết hợp chăn nuôi gia súc và trồng trọt.<br />  Chủ đề 2: Các hệ thống canh tác bền vững<br /> <br /> <br /> Kế hoạch tương lai của nông dân cho sản xuất bò thịt (% nông hộ)<br /> <br /> Người tham gia Người không tham<br /> Kế hoạch Tổng cộng<br /> thử nghiệm gia thử nghiệm<br /> <br /> Tăng số lượng bò thịt 66.7 66.7 66.7<br /> <br /> Tăng diện tích đồng<br /> cỏ và giữ nguyên số 13.3 20.8 17.9<br /> lượng bò thịt<br /> Giữ nguyên số lượng<br /> bò thịt và diện tích 20 12.5 15.4<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NÚI CƠ HỘI CHO PHÁT TRIỂN<br /> đồng cỏ<br /> Nguồn: Khảo sát, 2015<br /> <br /> Hầu hết nông dân (kể cả những người không tham gia thử nghiệm) vẫn có<br /> kế hoạch mở rộng chăn nuôi bò thịt áp dụng các biện pháp mới với thức<br /> ăn thô xanh và thức ăn ủ chua. Nông dân vẫn quan tâm đến việc áp dụng<br /> các biện pháp mới mặc dù họ sẽ cần phải đầu tư nhiều hơn và tìm hiểu các<br /> kỹ thuật mới sản xuất thức ăn thô xanh và thức ăn ủ chua.<br /> <br /> Các thử nghiệm thâm canh chăn nuôi bò thịt không chỉ cung cấp cho 137<br /> nông dân một phương pháp để giảm thiểu việc thiếu thức ăn cho gia súc<br /> trong thời tiết lạnh mà còn cho thấy một biện pháp sản xuất gia súc có<br /> lợi nhuận, và đây có thể là động lực chính cho nông dân để mở rộng chăn<br /> nuôi bò thịt. Hỗ trợ tín dụng và đào tạo kỹ thuật sản xuất thức ăn thô xanh<br /> và thức ăn ủ chua là cần thiết nhằm hỗ trợ việc chuyển đổi từ chăn nuôi<br /> gia súc truyền thống sang chăn nuôi thâm canh.<br /> <br /> Tài liệu tham khảo<br /> 1. Duong Nam Ha ., Pham Van Hung, Nguyen Thi Thu Huyen, Bonney, L. B. and<br /> Ives, S. W. (2014). Tác động của các yếu tố văn hoá xã hội lên chuỗi giá trị bò thịt:<br /> nghiên cứu trường hợp của các nhà sản xuất ở vùng Tây Bắc Việt Nam. Tạp chí<br /> Hiệp hội Chăn nuôi gia súc Châu Á-Australia lần thứ 16, Yogyakarta, Indonesia.<br /> 2. Tanaka, T., Camerer, C. and Nguyen Quang (2010). Tùy chọn rủi ro và thời gian:<br /> Thử nghiệm Liên kết và Số liệu Kháo sát Hộ gia đình từ Việt Nam. Tạp chí Kinh tế<br /> Hoa Kỳ, 100(1), pp.557-571.<br /> 3. Tran Quang Tuyen, Nguyen Hong Son, Vu Van Huong and Nguyen, Quoc Viet<br /> (2014). Lưu ý về đói nghèo ở các dân tộc thiểu số ở vùng Tây Bắc Việt Nam. Tạp<br /> chí Post-Communist Economies, 27(2): 268-281.<br /> 4. VNUA (2015). Report of Intervention Response for Project LPS/2008/049 Báo<br /> cáo về Đánh giá Can thiệp của Dự án LPS/2008/049 Vượt qua những hạn chế về<br /> mặt kỹ thuật và thị trường đối với sự xuất hiện của các doanh nghiệp sản xuất bò<br /> thịt có lợi nhuận ở Tây Bắc Việt Nam, Học viện Nông nghiệp Việt Nam.<br />