TRƯỜNG THCS XUÂN GIANG – SÓC SƠN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh
Tên tác giả: Phi Thị Thu Hà
NĂM HỌC: 2012 - 2013
1
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh” A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đổi mới đất nước, Đảng
và Nhà nước ta luôn xác định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, sự quan tâm,
chỉ đạo, hướng dẫn để sự nghiệp giáo dục ngày càng lớn mạnh, nâng cao chất
lượng trong việc dạy và học, đào tạo những con người mới phát triển toàn diện,
góp phần xây dựng đất nước. Trong đó, thư viện trường học và các trung tâm
thông tin – tư liệu có một vị trí quan trọng trong việc tham gia vào sự nghiệp
phát triển giáo dục.
Thư viện góp phần bồi dưỡng kiến thức cơ bản về khoa học, xây dựng
thói quen tìm tòi, tự học, nghiên cứu của giáo viên và học sinh, xây dựng văn
hóa trong nhà trường, giữ gìn truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Đây là nơi cung
cấp cho bạn đọc các loại : sách giáo khoa, sách tham khảo… phục vụ cho học
tập các bộ môn; truyện cổ tích, truyện tranh, các tác phẩm văn học, các cuốn từ
điển tra cứu, sách báo, tạp chí, các tài liệu văn bản pháp luật về đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước…
Ngày nay, cùng với sự bùng nổ của thông tin trên tất cả các phương tiện
truyền thông đại chúng. Việc ngồi đọc một cuốn sách hay đã không còn thu hút
mọi người như trước kia nữa và chỉ cần một cái “click chuột” thì vô số thông tin
hiện ra trước mắt, mọi người không cần đến thư viện tìm kiếm hoặc ngồi hàng
giờ trước một đống sách, báo để tìm kiếm một thông tin nào đó mà họ cần.
Yếu tố giúp thư viện hoạt động hiệu quả chính là việc làm sao thu hút
nhiều bạn đọc đến đọc và nghiên cứu tài liệu càng tốt. Có như vậy tri thức mới
được truyền bá một cách rộng rãi, tài liệu được sử dụng một cách có hiệu quả.
Nhưng làm được điều này không dễ bởi hiện nay có quá nhiều các trò chơi giải
trí chiếm phần lớn thời gian rảnh của các em. Nghiện Internet, đánh bài, đánh
xèng… thu hút các em nhiều hơn là việc đọc sách. Bên cạnh đó nhu cầu đọc,
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 1
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh” hứng thú đọc của học sinh ngày càng giảm do thư viện không đáp ứng một cách
phù hợp và kịp thời: bổ sung sách mới, tài liệu mới, các hình thức phục vụ còn
hạn chế… Các em học sinh thường chỉ mấy tiết đầu đọc sách thấy hứng thú, sau
đó cảm thấy chán và không muốn đọc tiếp, nhiều em không muốn lên thư viện
vì không tìm thấy niềm vui, sự thích thú nữa. Số lượt sách giáo viên và học sinh
đến mượn chưa cao. Ngoài ra việc đọc sách của các em học sinh đều mang tính
thụ động, thấy thích mắt cuốn sách nào thì đọc, việc nắm bắt thông tin và rút ra
bài học kinh nghiệm chưa được chủ động.
Qua công tác tại trường THCS Xuân Giang, tôi tự nhận thấy hiệu quả hoạt
động thư viện chưa cao và còn nhiều thiếu xót. Vì vậy tôi mạnh dạn đề xuất
sáng kiến kinh nghiệm:
“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư
viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh.”
Trường THCS Xuân Giang vinh dự được đón Bằng công nhận trường
THCS đạt chuẩn Quốc gia năm 2010
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 2
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
II. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU.
1. Mục tiêu:
Khơi dậy niềm đam mê đọc sách, tìm tòi, nghiên cứu tài liệu tham khảo để
trau dồi kiến thức, rèn luyện các kỹ năng đọc sách có hiệu quả, mỗi giờ lên thư
viện là một niềm vui, đúng như câu nói: “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui”.
Phát huy tối đa nguồn tài sản của thư viện, số lượng sách trong thư viện
được luân chuyển thường xuyên, liên tục.
2. Nhiệm vụ:
Nêu ra được những giải pháp tích cực để nâng cao hiệu quả hoạt động đọc
sách của bạn đọc thông qua hoạt động của thư viện.
III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU.
Do khả năng và điều kiện nghiên cứu không cho phép, nên đề tài này chỉ
phục vụ tốt trong phạm vi hoạt động của Thư viện cấp trung học cơ sở, các cấp
khác mang tính tham khảo.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
* Tham khảo tài liệu: vận dụng các thông tin trong giáo trình, sách, tài
liệu chuyên ngành thư viện để làm cơ sở khoa học; sử dụng các văn bản pháp
quy hiện hành để làm cơ sở pháp lý.
* Sử dụng phiếu điều tra để khảo nghiệm thực tế.
V. BỐ CỤC ĐỀ TÀI.
Đề tài gồm 3 phần:
A. Phần mở đầu.
B. Phần nội dung:
I. Cơ sở lý luận- cơ sở thực tiễn, thực trạng của vấn đề được nêu.
II. Những vấn đề đặt ra và giải pháp để nâng cao hiệu quả đọc sách
C. Kết quả đề tài và những khuyến nghị.
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 3
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
B. PHẦN NỘI DUNG.
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN VÀ THỰC TRẠNG CỦA HOẠT
ĐỘNG ĐỌC SÁCH TẠI THƯ VIỆN.
1. Cơ sở lý luận của đề tài.
Các nhà văn nổi tiếng đã nói:
"Phải đọc sách báo để thu thập từ trong đó kiến thức loài người đã tích luỹ
được" (M. GOR-KI)
"... Sách cung cấp cho ta mọi sự hiểu biết, mà hiểu biết là một sức mạnh
lớn lao." (N. CRUP-KAI-A)
Việc tổ chức phục vụ tài liệu cho người đọc là một hoạt động của thư viện
nhằm thúc đẩy, phát triển và thoả mãn nhu cầu, hứng thú đọc tài liệu thông qua
việc tuyên truyền, hướng dẫn và cung cấp tài liệu dưới nhiều hình thức.
Các hình thức tổ chức và phương pháp phục vụ người đọc ở trong và
ngoài thư viện sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách, vốn tài liệu của
thư viện được khai thác, sử dụng và thư viện có thể tìm hiểu và nắm được nhu
cầu đọc, nhu cầu tin của người đọc, chính điều đó là cơ sở các hoạt động khác
trong thư viện.
Kỹ năng đọc sách tốt sẽ giúp bạn đọc nắm bắt được thông tin một cách
nhanh nhất. Tìm ra những thông tin có tính chọn lọc cao phục vụ mục đích, yêu
cầu của mình.
Hiện nay sống giữa một xã dụng thông tin, việc người dùng tin có thể tìm
hiểu, tra cứu bất kỳ lĩnh vực nào của xã hội đều diễn ra rất thuận lợi nhờ các công
cụ tìm kiếm trên Internet, báo mạng, các tạp chí ra hàng ngày, tin tức cập nhật
từng phút.
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 4
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Học sinh đọc sách tại thư viện và sân trường trong giờ ra chơi.
Hiện nay tổng số sách có trong thư viện là: 4785 bản. Trong đó: Sách
nghiệp vụ: 407 bản; sách tham khảo: 2972 bản; sách giáo khoa dùng chung:
1406 bản. Ngoài ra thư viện còn có rất nhiều loại báo, tạp chí như: Giáo dục thời
đại, Thiếu niên tiền phong, Toán học và tuổi trẻ, Văn học và tuổi trẻ, Thiết bị
giáo dục... với vốn tài liệu phong phú như thế. Làm sao để thu hút bạn đọc, từ
chỗ chưa thích đến chỗ thích và có ý thức đọc sách, bảo quản sách. Điều đó đòi
hỏi thư viện phải biết tham mưu cùng Ban giám hiệu tìm ra những giải pháp hữu
hiệu, lập kế hoạch hoạt động cụ thể, rõ ràng, có kiểm tra đánh giá.
Tủ sách nghiệp vụ
Tủ sách tham khảo
12
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 5
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Điều 2 trong “Quy chế về tổ chức và hoạt động thư viện trường phổ
thông” (Viết tắt: QCTC&HĐTVTPT) ban hành kèm theo quyết định số
61/1998/QĐ/BGD&ĐT ngày 6/11/1998 của Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định
nhiệm vụ chủ yếu của thư viện trường học là :
* Cung ứng cho giáo viên và học sinh đầy đủ các loại sách giáo khoa, sách
tham khảo, sách nghiệp vụ, các loại tự điển …và các sách báo cần thiết khác.
* Tổ chức thu hút toàn thể giáo viên, học sinh tham gia hoạt động thư viện.
Do đó, thư viện được phép thực hiện các hình thức phục vụ khác nhau để
hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, kể cả việc phục vụ bạn đọc ngoài thư viện
nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách.
- Điều 8 của QCTC&HĐTVTPT cho phép “mỗi trường vào đầu năm học
thành lập một tổ công tác thư viện” trong đó gồm có “ một số học sinh có khả
năng hoạt động thư viện do giáo viên chủ nhiệm lớp giới thiệu” để chủ động
thực hiện nhiệm vụ của thư viện được quy định tại điều 9 của quy chế.
- Điều 10 của Quy định về tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông ban hành
kèm theo quyết định số 01/2003/QĐ/BGD&ĐT ngày 02/01/2003 của Bộ Giáo
dục và Đào tạo bắt buộc “thư viện phải có mạng lưới cộng tác viên trong giáo
viên, học sinh” “để giúp cán bộ thư viện hoạt động khai thác, phát triển phong
trào đọc sách, báo, tài liệu của trường”.
- Điều 7 của QCTC&HĐTVTPT quy định giáo viên phụ trách thư viện
phải “hướng dẫn đọc” và “hướng dẫn phương pháp sử dụng sách báo, tư liệu và
giảng dạy kiến thức thư viện cho học sinh”.
2. Cơ sở thực tiễn.
Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện là nhiệm vụ bất kỳ của mỗi nhà
trường. Tổ chức thu hút mọi thành viên trong nhà trường tham gia hoạt động thư
viện nhằm khai thác triệt để kho sách, nhất là sách nghiệp vụ và sách tham khảo.
Điều đó là cơ sở để nâng cao hiệu quả đọc sách của mỗi bạn đọc khi đến thư viện.
Thực tiễn hoạt động thư viện của nhiều trường còn rất hạn chế: cơ sở vật
chất thiếu thốn, phòng đọc sách không có hoặc diện tích quá ít, không có trang
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 6
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh” thiết bị tối thiểu, sách và báo chí còn hết sức nghèo nàn, cách thức tổ chức phục
vụ bạn đọc còn sơ sài …Vì vậy việc đáp ứng nhu cầu tin, hiệu quả hoạt động
đọc sách chưa cao.
3. Thực trạng thư viện trường học.
* Thuận lợi:
Thư viện trường THCS Xuân Giang được sự quan tâm, đầu tư của các
Ban ngành, đoàn thể, sự ủng hộ của các bậc phụ huynh, sự chỉ đạo sát sao của
Ban giam hiệu đã cung cấp số lượng sách phục vụ cho việc dạy và học của giáo
viên và của học sinh tương đối đầy đủ .
Chủng loại sách tuy chưa nhiều nhưng cũng có một số ít cuốn sách hay
và thu hút được bạn đọc. Đặc biệt là đội ngũ cán bộ giáo viên, công nhân viên
của trường đa phần là trẻ, ham mê đọc sách và hơn thế nữa cô hiệu phó nhà
trường - phụ trách công tác thư viện là người thực sự yêu thích đọc sách , rất
quan tâm đến hoạt động thư viện.
Đặc điểm tâm sinh lí và nhu cầu đọc sách báo của các lứa tuổi học sinh
cũng khác nhau:
Đối với học sinh lớp 6,7: các em chủ yếu thích đọc truyện tranh, truyện cổ
tích, truyện khoa học, truyện về các nhân vật lịch sử, truyện ngụ ngôn thích xem
hình ảnh hơn là nội dung. Những cuốn sách này có nội dung dễ hiểu, đọc nhanh
và mỗi lần đọc xong các em rút ra được bài học cho mình. Những cuốn sách
này phục vụ cho việc học tập và làm theo tấm gương các nhân vật.
Đối với học sinh lớp 8,9. Các em đã có ý thức tìm tòi, nghiên cứu sâu hơn
các sách tham khảo phục vụ cho việc học tập. Một số sách văn học cũng được
lựa chọn: sách về các tác giả văn học nổi tiếng: Nam Cao, Nguyễn Bính, Vũ
Trọng Phụng, Hồ Xuân Hương, Macxim Gorki…Lứa tuổi này các em thích đọc
những cuốn sách mang tính xã hội, yêu cầu suy nghĩ nhiều hơn, các cuốn sách
về kỹ năng giao tiếp, về tuổi vị thành niên, về quà tặng cuộc sống…Đây chính là
những điều sẽ giúp các em hình thành nhân cách, thái độ, cách ứng xử với xã hội
khi các em lớn.
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 7
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Phòng đọc của học sinh rộng rãi, thoáng mát thu hút được đông đảo HS tới thư viện
* Khó khăn:
Đội ngũ giáo viên không có thời gian rảnh để đến thư viện thường xuyên
(vì trường học 2 ca: ca sáng khối lớp 8,9; ca chiều khối lớp 6,7). Hoặc các sách
tham khảo giáo viên cần thì thư viện lại không có.
Học sinh ham mê đọc sách còn hạn chế so với yêu cầu, chưa biết khai
thác sách báo, chưa biết tự đọc, tự bồi dưỡng bằng sách báo, các kỹ năng đọc
sách còn hạn chế.
Một số em muốn tìm đọc với các cuốn sách mới, muốn tìm những tài liệu
gần chủ đề mình cần cũng rất khó, vì vậy hiệu quả học tập chưa cao.
Số lượng bản sách của mỗi tên sách không nhiều (tối đa 2-4bản/ tên sách)
nên không thể đáp ứng nhu cầu đọc tại chỗ lẫn mượn về nhà cùng lúc cho nhiều
bạn đọc.
Việc áp dụng công nghệ thông tin vào trong thư viện còn hạn chế, bạn đọc
chưa biết sử dụng các công cụ tìm tin trên Internet, do đó chưa biết khai thác
thông tin một cách hiệu quả.
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 8
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
* Nguyên nhân của thực trạng .
Học sinh hiện nay có nhiều trò chơi giải trí trên Internet như: đánh bài,
đánh xèng, pi–a… đã lôi kéo các em rất dễ bị nhiễm, bị “nghiện” dần dần mất đi
thói quen đọc sách, niềm hứng thú với sách cũng từ đó bị giảm.
Cán bộ thư viện chưa tạo ra được các hình thức phục vụ bạn đọc phong
phú, thường có hai hình thức phục vụ: đọc tại chỗ và mượn về nhà. Nên việc
tiếp cận với sách cũng ít đi, vì thời gian ra chơi giữa giờ các tiết chỉ khoảng 5
phút, không đủ để các em có thể tìm tài liệu đọc. Nhiều khi còn chưa chủ động
để hướng dẫn học sinh biết cách đọc sách có hiệu quả, chưa khơi dậy được niềm
yêu thích đọc sách, phát huy tác dụng của sách, thấy được các giá trị lợi ích to
lớn mà sách mang lại.
Chưa huy động được các nguồn lực trong nhà trường, các tổ chức đoàn
thể địa phương, chưa làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục trong đó có thư viện,
để góp phần xây dựng thư viện vững mạnh và đầy đủ vốn tài liệu hơn.
II. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ
ĐỌC SÁCH.
1. Những vấn đề đặt ra.
Bằng nhiều nguồn lực: của các cấp, các ban ngành đoàn thể, của nhà
trường, của công tác xã hội hoá thư viện (tập thể, cá nhân tài trợ, học sinh ủng
hộ…) đầu tư, bổ sung các loại sách báo hàng năm, đảm bảo về số lượng, chất
lượng theo yêu cầu của thư viện, nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin, tính mới, tính
đa dạng của tài liệu gây hứng thú đọc.
Cán bộ thư viện người chuyên trách, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ,
là người có tâm huyết với nghề, sáng tạo hơn nữa các hình thức phục vụ bạn
đọc, các hình thức tuyên truyền giới thiệu sách tạo điều kiện bạn đọc được gần
sách hơn nữa.
Khi đã có thư viện, có tổ cộng tác viên thì việc tổ chức đọc sách, khai thác
sách báo của giáo viên, học sinh như thế nào để đạt mục đích và có hiệu quả.
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 9
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Cán bộ thư viện, giáo viên cần phải hướng dẫn như thế nào để nâng cao
các kỹ năng đọc sách của học sinh, giúp các em tiếp nhận thông tin một cách có
chọn lọc và nhanh nhất.
Xây dựng được phần mềm quản lý thư viện, lắp đặt hệ thống máy tính phục
vụ cho việc tra cứu tài liệu có trong thư viện, ngoài thư viện và trên Internet.
2. Giải pháp thực hiện.
2.1. Để thư viện hoạt động tốt, đầu năm học thành lập tổ mạng lưới cộng
tác viên thư viện.
Tổ mạng lưới bao gồm đại diện học sinh của các khối lớp và một số giáo
viên chủ nhiệm.Tổ mạng lưới thư viện giúp cán bộ thư viện trong nhiều hoạt
động của thư viện mà đặc biệt là trong công tác tuyên truyền, giới thiệu sách.
Những thành viên trong tổ mạng lưới là những người tích cực, nhiệt tình, bởi
các thành viên này thành phần là những học sinh giỏi, rất uy tín với bạn mà lại
siêng đọc sách và có điều kiện thời gian tiếp cận với bạn nhiều nên những nội
dung hay, nội dung cần của sách sẽ đến với bạn đọc một cách nhanh nhất và
rộng rãi khắp trường: “Mang sách, báo, tài liệu của thư viện đến phục vụ cho
tập thể lớp, tổ, nhóm ngay tại lớp học qua mạng lưới cộng tác viên thư viện”.
Thời gian phục vụ là thời gian cho phép trong các buổi học (giờ truy bài đầu
buổi học, giờ sinh hoạt, giờ giải lao, giờ trống không có tiết học…). Nhờ vậy,
thư viện trường đã sử dụng phòng học như phòng đọc sách tập thể, giải quyết
được tình trạng thiếu chỗ ngồi trong thư viện và qua đó bạn đọc có thể tiếp cận
với sách: “Đọc và xem sách nhưng không cần đến thư viện”.
Thứ nhất, các cộng tác viên có thể lựa chọn bất kỳ tài liệu nào mình thích
để giới thiệu đến cả lớp bằng cách đọc to, tóm tắt nội dung. Thời gian có thể vào
giờ sinh hoạt mỗi tuần. Qua đó, giáo viên chủ nhiệm và học sinh có thể trình bày
ý kiến, cảm nghĩ của mình khi nghe xong tóm tắt tài liệu, từ đó rút ra bài học
kinh nghiệm cho mình. Như vậy thư viện trường đã giải quyết được tình trạng
thiếu tài liệu để phục vụ cùng lúc nhiều bạn đọc (vì chỉ cần một bản tài liệu có
thể phục vụ được cả lớp, cả tổ, cả nhóm có cùng nhu cầu đọc ).
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 10
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Thứ hai, giải quyết được nhiệm vụ tuyên truyền đến bạn đọc các tài liệu
mới theo chủ đề, chuyên đề mà nhà trường đang thực hiện; tránh được tình trạng
thư viện có tài liệu hay nhưng không có người đọc gây ra lãng phí.
Thứ ba, tạo được vòng quay lớn cho tài liệu (vì cùng một thời gian, số
lượng bạn đọc cùng một tài liệu nhiều gấp mấy chục lần so với việc đọc tại chỗ
hoặc cho mượn về); làm tăng nhanh số lượt bạn đọc góp phần nâng cao hiệu
quả, chất lượng hoạt động của thư viện.
2.2. Đối với cán bộ thư viện.
Hướng dẫn giáo viên, học sinh sử dụng và tra tìm tài liệu trong thư viện.
Với vốn tài liệu phong phú, dồi dào, thư viện đã góp phần nâng chất
lượng giảng dạy của giáo viên, xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu của
học sinh.
Thư viện còn giúp các em xây dựng phương pháp tự học, biết cách nghiên
cứu sách để ghi chép tư liệu, biết sử dụng hệ thống máy tính để tìm và lựa chọn
tài liệu.
Thực hiện tốt công tác trưng bày, giới thiệu sách.
Thực hiện tốt việc giới thiệu sách mới đến giáo viên và học sinh. Điểm
sách theo chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi ở các môn Ngữ văn, Toán, Hóa,
Sử, Địa, giúp các em dễ tìm những tên sách mình cần. Vì vậy, lượt vòng quay
của tài liệu đã tăng lên đáng kể.
Công tác tuyên truyền trực quan như: trưng bày giới thiệu sách theo chủ
đề, tủ sách giáo dục đạo đức và tủ sách tự chọn cũng được thay đổi sách mới
thường xuyên.
Với những hình thức trên đều nhằm mục đích quảng bá và thu hút bạn đọc
tiếp cận với tài liệu trong thư viện.
Ví dụ: Về ngày nhà giáo Việt Nam, về Bác Hồ kính yêu, về Đoàn Thanh
niên cộng sản Hồ Chí Minh, về người Mẹ, về người phụ nữ, về Đội thiếu niên
tiền phong Hồ Chí Minh….
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 11
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Cán bộ thư viện phải là người chịu khó, hết lòng với công việc, biết tham
mưu với lãnh đạo về công tác thư viện, học hỏi đồng nghiệp để nâng cao trình
độ chuyên môn nghiệp vụ.
Phải nắm bắt được nhu cầu của bạn đọc như nhu cầu của chính bản thân
mình, phải hòa nhã, gần gũi, thân thiện thì bạn đọc mới năng đến thư viện hơn.
Chủ động đề xuất với Ban giám hiệu nhà trường những nhu cầu tài liệu
của bạn đọc đang cần để kịp thời cho vào danh mục sách bổ sung mỗi năm học.
Cán bộ thư viện phải là người chịu khó học hỏi, biết cách sử dụng Internet
cập nhật các tài liệu trên mạng, các phương thức làm tăng tính chủ động của
giáo viên và học sinh trong việc đọc sách.
Cán bộ thư viện giúp giáo viên lựa chọn sách nhanh chóng, thuận tiện
2.3. Vốn tài liệu nhằm đáp ứng nhu cầu tin của bạn đọc.
Tiếp nhận sự hỗ trợ từ nguồn kinh phí của Nhà nước.
Thông qua việc tổ chức quyên góp sách báo cũ từ các em học sinh với chủ
đề: “Góp một cuốn sách nhỏ, đọc nghìn cuốn sách hay”
Thanh lý sách báo rách nát, đã không còn phù hợp để lấy thêm nguồn
kinh phí mua sách mới.
Xã hội hoá hoạt động thư viện, kêu gọi các cá nhân, cơ quan hỗ trợ bằng
tiền mặt hoặc hiện vật.
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 12
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn tại Thư viện
Làm giàu vốn tài liệu giúp bạn đọc có nhiều sự lựa chọn trong việc đọc
sách, tìm kiếm thông tin, chắt lọc thông tin một cách hiệu quả hơn. Nhu cầu ở
mỗi lứa tuổi đều khác nhau. Hằng năm trong công tác bổ sung tài liệu nên chú ý
vào việc đáp ứng tài liệu phong phú cho bạn đọc.
Học sinh khối 6, 7 nên chọn loại sách nội dung mang tính đơn giản, ít trừu
tượng, nhiều hình ảnh, nhiều nhân vật anh hùng để các em noi gương, học tập.
Chọn các loại tạp chí: Thiếu niên nhi đồng, Hoa học trò, Nhi đồng cười…vì ở
những loại tạp chí này có rất nhiều câu đố hay, kích thích trí tìm tòi, giải đáp;
những mẩu truyện cười giúp bạn đọc bớt căng thẳng sau giờ học.
Học sinh khối 8, 9 nên chọn những loại sách mang tính tham khảo phục
vụ cho việc học tập, đặc biệt là những bài thi, ôn thi học sinh giỏi được tổ chức
vào mỗi năm. Các tác phẩm văn học của các tác giả nổi tiếng Việt Nam và nước
ngoài, giúp các em tiếp cận thông tin về tác giả, tác phẩm , về cuộc sống nhiều
hơn, qua đó phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc mình. Các cuốn sách về
nghệ thuật cũng nên được đưa vào danh mục sách bổ sung vì sẽ giúp đời sống
tinh thần của các em có nhiều màu sắc hơn, thú vị hơn.
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 13
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
2.4. Đổi mới hình thức phục vụ bạn đọc.
Để rút ngắn thời gian tra tìm tài liệu, chờ mượn tài liệu, giảm bớt công
sức của cán bộ thư viện và đồng thời kích thích nhu cầu đọc, nhu cầu tin, tạo
điều kiện cho người đọc được tiếp xúc trực tiếp với tài liệu, thư viện nên
chuyển từ hình thức phục vụ thông qua phiếu yêu cầu (Kho đóng) sang hình
thức phục vụ tự chọn (Kho mở). Đây là hình thức phục vụ có nhiều ưu điểm, rất
phù hợp với việc lưu thông tài liệu (mượn và trả tài liệu). Khi dựa vào ký hiệu
mô tả của cuốn sách, những thông tin được viết trong phích mô tả, các em học
sinh chỉ hình dung ra được một phần nội dung trong cuốn sách, có thể cần và
giúp ích được nhưng có thể là không. Vì vậy việc mượn ra rồi lại cất hạn chế về
khả năng đọc, mất thời gian, mất công sức
của cả thủ thư và học sinh, nhiều lần mượn không phù hợp sẽ dẫn đến tình trạng
chán nản và không muốn tiếp tục đọc nữa.
Sau đây là một trong số những hình thức được trường tôi sử dụng nhiều
trong việc khơi dậy thói quen và niềm say mê đọc sách của học sinh:
Phương pháp tuyên truyền giới thiệu sách.
* Cách làm một bài giới thiệu sách như sau:
+ Phải xác định được đề tài mà mình giới thiệu .
+ Tìm sách đảm bảo về chính trị, tính thời sự nóng hổi, có tính giáo dục
cao và có giá trị về nghệ thuật sâu sắc. Ví dụ : Hướng tới ngày kỷ niệm trong
tháng, vấn đề đang được quan tâm hiện nay thông qua cuốn sách: năm 2012 vấn
đề quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa trở nên nóng hổi hơn bao giờ hết…
+ Nêu vị trí, tầm quan trọng của vấn đề chính được trình bày trong tác
phẩm. Nêu một số thông tin đặc điểm hình thức của sách: Gồm có lời nói đầu,
giới thiệu về tác giả, nhà xuất bản, năm xuất bản, số trang, khổ sách, giá tiền.
Quyển sách gồm có bao nhiêu chương, phần, tập... nêu bật cho độc giả hiểu rõ
nội dung của tác phẩm. Từ đó sẽ gây cho họ sự tò mò, lòng say mê hứng thú và
độc giả muốn tìm đọc ngay cuốn sách đó.
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 14
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
+ Giới thiệu, phân tích nội dung và nghệ thuật cuốn sách: Đây là phần
chính của tác phẩm.
+ Phần kết của tác phẩm: Nêu bật được giá trị nghệ thuật, tính giáo dục.
Hướng dẫn độc giả có thể tìm đọc sách ở đâu, thời gian nào.
+ Kết quả: Sau lần giới thiệu, cuốn sách sẽ có rất nhiêu độc giả đến tìm
và mượn đọc
* Thư viện còn áp dụng một số hình thức giới thiệu sách:
+ Tuyên tuyền giới thiệu bằng miệng ở trong các buổi chào cờ đầu tuần,
trong sinh hoạt tập thể, sinh hoạt chuyên đề, đọc trên loa phát thanh trong
chương trình ra chơi giữa giờ. Tôi thường xuyên hướng dẫn bạn đọc tìm sách,
phân tích nội dung từng cuốn sách, nói rõ tác dụng nghệ thuật cũng như tác
dụng giáo dục đạo đức... Nhằm mục đích gây hứng thú trong độc giả, khơi dậy,
kích thích sự tò mò, lòng ham mê đọc sách của người đọc.
Khi các thư viện đã ứng dụng và sử dụng phần mềm quản trị thư viện sẽ
tạo điều kiện cho phép quản lý người đọc và tài liệu, làm các thống kê và báo
cáo. Cán bộ thư viện sẽ giúp bạn đọc tìm kiếm tài liệu trên mạng, hướng dẫn
cách tra cứu, kích thích tìm tòi cái mới.
Cán bộ thư viện chủ động tạo điều kiện cho giáo viên đọc sách bằng cách:
chuyển một số sách báo mới xuống phòng Hội Đồng từ đầu giờ đến cuối giờ thu
lại. Việc làm này đã giúp thời gian nghỉ ít ỏi giữa giờ của giáo viên vẫn có thể
tiếp cận được sách, cập nhật thông tin mới hàng ngày.
Cán bộ thư viện giúp bạn đọc lựa chọn tài liệu
Sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn tại thư viện
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 15
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
2.5. Đào tạo người dùng tin, biết kỹ năng đọc sách.
Xác định mục đích đọc sách bằng cách trả lời câu hỏi:
“Đọc để làm gì?
“Đọc sách gì, chỗ nào và đọc như thế nào?”.
Điều này sẽ giúp giáo viên và học sinh tránh việc đọc tràn lan, tốn công sức
và thời gian. .. Tìm hiểu địa chỉ cuốn sách bằng cách đọc trang đầu và trang cuối
để biết tên cuốn sách, tác giả, nhà xuất bản, năm xuất bản và lần xuất bản. Thông
tin trên sẽ giúp giáo viên và học sinh trong việc trích dẫn, giới thiệu sách, tìm
kiếm sách trong thư viện hoặc đi mua sách. Xem mục lục vì phần này phản ánh
dàn ý chung và tính logic của nội dung. Đọc mục giới thiệu, lời tựa, lời nói đầu để
biết cuốn sách đề cập vấn đề gì, đối tượng nào sử dụng cuốn sách có ích hơn cả.
Xem phần kết luận và tóm tắt ở cuối sách để thấy được kết luận chính và
khẳng định của tác giả đối với những vấn đề đã trình bày. Trực tiếp tìm hiểu nội
dung bằng cách đọc qua một vài đoạn sẽ phát hiện những thông tin lý thú, giá trị.
Ghi chú lại bằng giấy những điều quan trọng. Cuối cùng, sau khi đọc xong, giáo
viên và học sinh nên sắp xếp lại những gì đã thu hoạch được, lượcg hóa một số
thông tin, nếu có thể thì vẽ sơ đồ tư duy để hệ thống hóa tri thức của cuốn sách.
Một buổi giới thiệu sách mới tại Thư viện
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 16
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Tóm lại, cách đọc sách hiệu quả là phải gắn liền với việc ghi chép. Việc
ghi chép sẽ làm cho quá trình mã hóa tri thức để chuyển vào bộ nhớ trở nên dễ
dàng hơn, hiệu quả hơn. Khi đọc, nên đọc với tốc độ biến đổi: Đoạn nào quan
trọng thì đọc chậm, đọc kĩ; đoạn nào không quan trọng thì đọc nhanh, đọc lướt.
Nắm và thâu tóm nhanh cái chủ yếu, cái cơ bản của vấn đề trình bày trong sách,
hiểu ý nghĩa của cả đoạn văn, đừng để ý đến từ, đến câu. Tuy nhiên, đọc nhanh
không phải là đọc vội, đọc vàng, mà đọc nhanh là chọn cách đọc cần thiết, đúng
lúc và đúng chỗ; nắm nhanh và đủ nội dung chứ không phải đưa mắt nhanh trên
những câu chữ. Ngoài ra, bạn đọc cũng cần trau dồi cho được thói quen đọc mỗi
ngày và không chỉ đọc duy nhất một loại sách mình ưa thích.
Các buổi tuyên truyền- giới thiệu sách thông qua các hoạt động tập thể
C. KẾT QUẢ CỦA ĐỀ TÀI VÀ NHỮNG KHUYẾN NGHỊ
1. Kết quả của đề tài
Qua thực hiện những biện pháp nhằm nâng cao hoạt động đọc sách trong thư
viện bằng việc tạo hứng thú đọc và nâng cao kỹ năng đọc sách, Thư viện trường
THCS Xuân Giang đã đạt được những kết quả đáng khích lệ:
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 17
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Học sinh thảo luận nhóm
Giáo viên hướng dẫn học sinh làm bài tập
Các tiết đọc sách của học sinh khối 6 giờ đã được các em đón nhận một
cách nồng nhiệt và chủ động hơn. Các em tìm đến sách, chủ động hỏi cán bộ thư
viện quyển sách mình cần tìm, không e dè như trước mới đầu vào năm học nữa.
Các em chủ động thi kể lại, tóm tắt nội dung cuốn sách mình vừa đọc, các bạn
khác nhận xét và rút ra bài học kinh nghiệm cho mình.
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 18
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Vào các tiết ra chơi giữa giờ, các tiết trống hoặc các tuần đệm kết thúc
của mỗi học kỳ, số học sinh lên thư viện ngày càng đông hơn, phần vì lý do đọc
cho vui đọc để giải trí, phần vì các em đã có ý thức hơn trong việc đọc sách là
một niềm vui mỗi ngày. Các em thích thú khi đọc một câu chuyện hay và mượn
giấy bút cô Thủ thư để ghi lại, say mê vẽ tranh theo hình trong câu chuyện….
Qua kết quả thăm dò bằng phiếu:
So sánh năm học: 2011 – 2012 và 2012 – 2013 như sau:
• Năm học: 2011 – 2012:
Học sinh khối 6 Học sinh khối 7
Các em thích lên (182) (134)
thư viện đọc sách? Số học sinh Tỉ lệ % Số học sinh Tỉ lệ %
Có 88 48,35 66 49,25
Không 94 51,65 68 50,75
Học sinh khối 8 Học sinh khối 9
Các em thích lên (163) (144)
thư viện đọc sách? Số học sinh Tỉ lệ % Số học sinh Tỉ lệ %
Có 73 44,78 77 53,47
Không 90 55,22 67 46,53
*Năm học: 2012 – 2013:
Học sinh khối 6 Học sinh khối 7
Các em thích lên (158) (181)
thư viện đọc sách? Số học sinh Tỉ lệ % Số học sinh Tỉ lệ %
Có 112 70,88 134 74,03
Không 46 29,12 47 25,97
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 19
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
Học sinh khối 8 Học sinh khối 9
Các em thích lên (133) (154)
thư viện đọc sách? Số học sinh Tỉ lệ % Số học sinh Tỉ lệ %
Có 119 89,47 101 65,58
Không 14 10,53 53 34,42
* Phiếu điều tra các loại sách học sinh yêu thích năm học: 2012 – 2013
Học sinh Học sinh Học sinh Học sinh
Thể loại khối 6 khối 7 khối 8 khối 9
(158) (181) (133) (154)
Truyện tranh
123 129 58 53
Truyện ngắn/Tiểu thuyết
6 18
Thơ ca
3
Sách về Bác Hồ
17 15 12 22
Các tạp chí: Văn học tuổi
trẻ, Nhi đồng cười, Thiếu
5 6 13 11
niên tiền phong, Hoa học
trò…
Truyện cổ tích
13 18 12 20
Sách tham khảo học tập
15 30
Sách giáo dục kỹ năng
12 16
sống, giao tiếp.
* Qua các phiếu thăm dò trên, chúng ta thấy rằng nhờ có các biện pháp
nhằm khơi dậy niềm say mê đọc sách, củng cố các hoạt động thư viện một cách
hiệu quả, số học sinh thích lên thư viện ngày càng tăng, đồng nghĩa với việc
sách được phát huy giá trị của mình. Các loại sách các em chọn vẫn phù hợp với
lứa tuổi của mình. Việc nắm bắt học sinh thích đọc những loại sách gì, hứng thú
đọc ra sao, Thư viện sẽ góp phần đáp ứng nhu cầu tin một cách đầy đủ hơn, kịp
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 20
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh” thời bổ sung các loại sách còn thiếu, từ đó hiệu quả hoạt động thư viện được duy
trì thường xuyên hơn. Cũng nhờ phát huy được các kỹ năng đọc sách một cách
hiệu quả hơn, các em học sinh cũng không ngại ngần như lúc trước khi gặp cuốn
tài liệu dày và chứa nội dung nhiều hơn.
2. Những khuyến nghị:
Tổ chức tập huấn, nâng cao nghiệp vụ cho cán bộ thư viện để hoàn thiện
hơn công tác tuyên truyền, giới thiệu sách, làm phong phú hơn các hình thức
phục vụ giáo viên và học sinh, từ đó tạo niềm yêu thích đọc sách.
Có sự giúp đỡ từ giáo viên và học sinh trong việc tham gia vào các hoạt
động của thư viện. Phối hợp với tổ công tác thư viện để đề ra những mong muốn
giúp thư viện hoạt động tốt hơn.
Thư viện cần được trang bị thêm máy tính có kết nối Internet để đáp ứng nhu
cầu tìm kiếm thông tin, tài liệu mới, cập nhật văn bản của Đảng và Nhà nước…
Trường THCS Xuân Giang - niềm tự hào của các thế hệ học sinh
XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ
NGƯỜI VIẾT SÁNG KIẾN
Phi Thị Thu Hòa
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 21
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ thư viện (dùng cho thư viện trường phổ
thông) - Nhiều tác giả - Nhà xuất bản Giáo dục: 2001.
2. Tài liệu: Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động thư viện trường học
- Trần Thị Dòn - 2008.
3. Báo cáo tổng kết hoạt động của trường và thư viện trường THCS Xuân
Giang năm học 2011- 2012 và 2012- 2013.
4. Quyết định số 61/1998/QĐ/BGD&ĐT ngày 06/11/1998 của Bộ trưởng
Bộ Giáo dục và Đào tạo v/v ban hành quy chế về tổ chức và hoạt động thư viện
trường phổ thông.
5. Quyết định số 01/2003/QĐ/BGD&ĐT ngày 02/01/2003 của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo v/v ban hành quy định tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông
Trường THCS Xuân Giang Phi Thị Thu Hoà 22
SKKN: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đọc sách trong thư viện trường học bằng việc tạo hứng thú và kỹ năng đọc sách cho học sinh”
MỤC LỤC
NỘI DUNG
TRANG
1 A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1
II. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 3
III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3
IV. PHƯƠNG HƯỚNG NGHIÊN CỨU 3
V. BỐ CỤ ĐỀ TÀI 3
4 B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN VÀ THỰC
TRẠNG CỦA HỌC ĐỘNG ĐỌC SÁCH TẠI THƯ VIỆN 4
II. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG
CAO HIỆU QUẢ ĐỌC SÁCH 9
17 C. KẾT QUẢ CỦA ĐỀ TÀI VÀ NHỮNG KHUYẾN NGHỊ
22 TÀI LIỆU THAM KHẢO
23 MỤC LỤC
