intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học

Chia sẻ: Hòa Phát | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:29

29
lượt xem
1
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, đặc biệt là giảng dạy môn Tin học nhằm đem lại hiệu quả cao trong giảng dạy bằng cách đưa ra một số phần mềm hữu ích trong việc quản lí và dạy học ở phòng máy.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học

  1. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học I. PHẦN MỞ ĐẦU + Để thực hiện thắng lợi của sự nghiệp Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa  đất nước thì điều trước tiên đó là nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân   dân, tạo khả  năng đi tắt đón đầu và CNTT là một trong các động lực quan  trọng nhất của sự  phát triển. Thế  kỉ 21 – CNTT đến với từng người dân, từ  các nhà quản lí, nhà khoa học, từ người nông dân đến bà nội trợ, các em học  sinh tiểu học,…Không lĩnh vực nào, không có nơi nào không có mặt công  nghệ thông tin. + CNTT là chiếc chìa khóa để mở cánh cổng vào nền kinh tế tri thức, nó   đóng một vai trò quan trọng đối với việc đổi mới và phát triển giáo dục. Xác   định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của CNTT nên nhà nước ta đã đưa môn Tin   học vào trong nhà trường. Từ  năm  học 2011 – 2012 thì trường TH Nguyễn   Thị Minh Khai – Xã EaBông – Huyện Krông Ana – Tỉnh Đăk Lăk đã được đầu   tư  phòng máy tính để  đưa môn tự  chọn Tin học vào bậc tiểu học nhằm tạo  điều kiện cho học sinh được tiếp    xúc, làm quen với máy tính có những hiểu   biết ban đầu về  máy tính, biết được lợi ích của máy tính trong đời sống và   học tập, giúp học sinh có khả  năng sử  dụng máy tính điện tử  trong việc học   những môn khác, tạo nền tảng cơ sở ban đầu để  tiếp tục nâng cao trong các  cấp học tiếp sau và định hướng ban đầu cho các em có sở thích và năng khiếu   để nghiên cứu khoa học theo ngành khoa học công nghệ cao.  1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI + Hòa chung với phong trào thi đua sôi nổi của ngành giáo dục thực hiện   cuộc vận động “ Hai không”, “ Mỗi thầy cô giáo là tấm gương tự học và sáng   tạo”, cùng với đó phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện ­ học  sinh tích cực”. Những cái tên như thế đã thực sự gắn với trách nhiệm và đựơc  Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  1
  2. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học sự   ửng hộ của các thầy cô giáo, phụ  huynh học sinh trường TH Nguyễn Thị  Minh Khai. + Song song với việc bồi dưỡng nhân tài, nâng cao chất lượng giáo dục  thì việc đưa giảng dạy bộ  môn tin học là nhiệm vụ  cần thiết và cấp bách  góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với việc phát  triển kinh tế  xã hội trong thời kỳ  mới – Thời kì công nghiệp hóa – hiện đại   hóa đất nước và ngay trong nhiệm vụ năm học hiện nay thì vai trò của người   giáo viên tin học không chỉ  là nhiệm vụ  dạy học không mà còn phải tăng  cường  ứng dụng công nghệ  thông tin trong đổi mới phương pháp dạy ­ học   và công tác quản lý giáo dục. Tiếp tục thực hiện tổ  chức dạy học môn Tin  học theo Chương trình giáo dục phổ  thông ban hành kèm theo Quyết định số  16/2006/QĐ­BGDĐT ngày 05 tháng 5 năm 2006 của Bộ Giáo dục và Đào tạo  + Tuy nhiên, nếu chỉ  sử  dụng phòng tin học với mục đích đơn thuần là   giảng dạy bộ môn Tin học ở trường tiểu học thì không thể  nào khai thác hết  thế mạnh của máy vi tính đã được cấp của trường mình, vì vậy không chỉ có  sử dụng mà còn phải khai thác, bảo quản tốt hệ thống máy tính hiện có. Trên   cơ sở đó với kinh nghiệm 5 năm công tác và giảng dạy bộ môn Tin học, phụ  trách phòng tin học, phụ  trách mảng  ứng dụng CNTT của đơn vị  trường TH   Nguyễn Thị  Minh Khai. Để  các đồng nghiệp đang làm nhiệm vụ  giống như  tôi thực hiện tốt việc bảo quản, quản lý, sử dụng hiệu quả phòng bộ môn tin  học trong giảng dạy bộ môn tin học ở trường tiểu học, trong việc  ứng dụng   ̀ ường học. Nhằm  đẩy mạnh phong trào  ứng dụng CNTT vào  CNTT vao tr ̉ ́ ảng dạy và học tập trong toàn thể cán bộ giáo viên và học  công tac quan ly, gi ́ sinh của đơn vị mình ngày càng đi lên, vận dụng triệt để các thế mạnh của hệ  thống CNTT máy vi tính vào giảng dạy, học tập và đời sống. Đối với trường  tiểu học thì việc quản lý phòng máy, phương pháp  tổ chức  quản lí học sinh  Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  2
  3. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học học tập  ở  phòng máy vi tính sao cho có hiệu quả  là vô cùng quan trọng,  áp   dụng phần mềm nào để  trợ  giúp quản lí, trợ  giúp giảng dạy học sinh tại   phòng máy một cách tối  ưu nhất  và đó cũng chính là lí do tôi chọn đề  tài  “Một số  biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và sử  dụng phòng Tin   học có hiệu quả ở trường tiểu học”  2. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI +  Ưng dung công nghê thông tin trong giang day, đăc biêt la giang day ́ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̀ ̉ ̣   ̣ ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ ằng cách đưa ra một   môn Tin hoc nhăm đem lai hiêu qua cao trong giang day b ̀ số phần mềm hữu ích trong việc quản lí và dạy học ở phòng máy. ̣ ̣ ̣ + Tao ra môt phong hoc đa ph ̀ ương tiên, công nghê cao đap  ̣ ̣ ́ ứng kip th ̣ ơì  vơi xu thê phat triên cua giao duc. ́ ́ ́ ̉ ̉ ́ ̣ + Đưa ra một số biện pháp để khai thác, sử dụng có hiệu quả phòng học  tin học nhất. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU + Phòng Tin học trường TH Nguyễn Thị Minh Khai + Các phần mềm học tập, phần mềm hỗ trợ cho việc giảng dạy + Các cơ sở vật chất, thiết bị điện, phòng cháy chữa cháy,…trong phòng  học tin học 4. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU + Nghiên cứu cách thức quản lí, các phần mềm giúp cho việc quản lí, sử  dụng và bảo quản phòng Tin học có hiệu quả nhất. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU + Tiến hành kiểm tra phòng máy Tin học trường TH Nguyễn Thị  Minh   Khai + Tiến hành thực nghiệm tại phòng Tin học. II. PHẦN NỘI DUNG Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  3
  4. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN + Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai là ngôi trường được được đánh giá  cao về  chất lượng giảng dạy cũng như  giáo dục, là lá cờ  đầu của nền giáo  dục xã nhà.  Trong việc thực hiện nhiệm vụ  năm học của nhà trường thì  CNTT luôn đóng một vai trò quan trọng. Những năm qua, nhà trường luôn tạo  điều kiện cung cấp đầy đủ trang thiết bị hỗ trợ cho dạy học, phòng máy tính  của nhà trường thường xuyên được trang bị và bảo dưỡng kịp thời. + Qua  tham   khảo  ý  kiến  một  số   đồng  nghiệp  trong  tổ  chuyên   môn   chuyên biệt tin học cấp tiểu học là các đồng nghiệp trực tiếp giảng dạy môn  tin học và phụ trách phòng tin học, để đáp ứng yêu cầu xã hội, hòa nhập toàn  cầu, ngành giáo dục thực hiện mục tiêu: Xây dựng con người mới XHCN;   đào tạo nguồn nhân lực và bồi dưỡng nhân tài; đào tạo con người đáp ứng yêu  cầu phát triển của xã hội. Hiện nay công nghệ  thông tin  mang lại thành tựu  đáng kể cho con người trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội, góp phần đáng kể  trong mục tiêu trên. Trong những năm gần đây  nhà nước đã rất quan tâm  về  việc  giảng dạy Tin học trong nhà trường. Trong nhà trường thì việc đào tạo   tin học cho học sinh sao có chất và lượng đó là nhiệm vụ hàng đầu. Giúp cho  học sinh bước đầu làm quen với tin học, có kiến thức cơ bản, kỹ năng cơ bản   từ  đó tạo nền móng cho các em học và tự  học nâng cao kiến thức sau này.   Được sự chỉ đạo, hướng dẫn nhiệt tình của Ban giám hiệu nhà trường  tôi đã  rút ra được những kinh nghiệm trong việc quản lí, bảo quản và sử dụng hiệu  quả  phòng tin học, tôi xin trình bày để cùng các bạn đồng nghiệp chia sẽ  và   đóng góp để công tác quản lý phòng bộ môn Tin học ngày càng tốt hơn.  2. THỰC TRẠNG   2.1. Thuận lợi – khó khăn * Thuận lợi Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  4
  5. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học + Luôn được sự  quan tâm của các cấp lãnh đạo và đồng nghiệp. PGD  huyện Krông Ana luôn có công văn triển khai kế hoạch CNTT trong năm học  đến nhà trường. Vì vậy nhà trường luôn có kế hoạch CNTT cụ thể trong từng  năm học. + Sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường nên phòng máy vi tính thường  xuyên được bảo dưỡng và sửa chữa nhằm đảm bảo số lượng và chất lượng  máy phục vụ kịp thời cho việc dạy và học. + Tháng 9/2011 tôi đã được phân công làm giáo viên dạy bộ môn tin học   và quản lí phòng máy tính của trường với số lượng máy: 20 máy học sinh và  01 máy giáo viên làm máy chủ. Từ  đó đến nay các máy tính trong phòng tin  học vẫn còn hoạt động tốt với 20/20 máy hoạt động bình thường, một vài  máy chỉ gặp vài trường hợp trục trặc phần mềm và ít gặp lỗi về  phần cứng  nhưng luôn được bảo trì và thay thế kịp thời. + Được sự hỗ trợ, giúp đỡ  của tổ chuyên môn chuyên biệt tin học cấp   tiểu học. Bên cạnh đó bản thân luôn có ý thức tự rèn và học hỏi đồng nghiệp  để  nâng cao trình độ  chuyên môn giúp tôi có thêm những kinh nghiệm trong  việc quản lí, bảo quản và sử dụng phòng tin học ở trường. + Giáo viên được đào tạo những kiến thức cơ  bản về  tin học để  đáp   ứng yêu cầu dạy và học môn tin học ở trường tiểu học. + Học sinh có tinh thần hiếu học, ham học hỏi, và hơn nữa đó là sự  quan tâm của phụ huynh học sinh, các em được tiếp xúc với máy tính nên bố  mẹ các em luôn tạo mọi điều kiện hỗ trợ cơ sở vật chất cho nhà trường.  + Hệ thống máy tính này bản thân tôi đã cài đặt các phần mềm quản lí  học sinh và giáo viên, cùng các phần mềm hỗ trợ khác nhằm khai thác triệt để  hiệu quả hệ thống phòng máy vi tính mà trường mình có.       * Khó khăn: Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  5
  6. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học + Hiện nay đa phần những đồng nhiệp là giáo viên tin học đồng thời  đảm nhiệm luôn công tác quản lí phòng tin học. Vì vậy những đồng chí này  chỉ tập trung vào công tác chuyên môn giảng dạy là chính, ít chú tâm đến vấn  đề  bảo quản, quản lý phòng tin học sao cho tốt, cho có hiệu quả  cao, chưa  chủ động trong công tác tham mưu với ban giám hiệu về công tác bảo trì, sữa  chữa và các biện pháp  ứng dụng CNTT đưa CNTT vào trong đội ngũ CBGV   của đơn vị. + Bên cạnh đó hầu hết giáo viên tin học cũng chưa trang bị  cho mình   những kiến thức và kĩ năng trong lĩnh vực bảo trì, sửa chữa máy tính như  là  một kĩ thuật viên tin học. Vì vậy công tác quản lí phòng tin học còn hạn chế. + Các máy vi tính ở phòng tin học chưa cài đặt đủ  các phần mềm ứng   dụng để giáo viên và học sinh có thể khai thác sử dụng tốt. Chủ yếu hệ thống  máy tính này chỉ dùng để giảng dạy bộ môn Tin học. +  Tóm lại các giáo viên được phân công quản lý phòng tin học chỉ  là   mỗi công việc xếp lịch thực hành tin học, đóng mở  phòng tin học khi cần và  làm công tác vệ  sinh; chưa chủ  động tham mưu cùng ban giám hiệu làm sao  để  quản lí, bảo quản và sử  dụng khai thác có hiệu quả  phòng tin học nhằm   đưa phong trào CNTT của đơn vị  đi lên như  cách triển khai kế  hoạch của  PGD. + Nhà trường đã có một phòng máy tính để cho học sinh học nhưng vẫn   còn hạn chế  về số  lượng, mỗi ca thực hành hầu như  2 em thực hành chung  một máy tính vì vậy thời gian để  các em thực hành đầy đủ  nội dung bài học  còn gặp khó khăn, chưa đầy đủ. + Kiến thức về an toàn điện và PCCC của giáo viên tin học kiêm quản lí   phòng   máy   là   chưa   nhiều.  Qua   tham   khảo   một   số   đồng   nghiệp   trong   tổ  chuyên môn chuyên biệt tin học thì hầu hết các giáo viên trong các trường trên  Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  6
  7. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học địa bàn huyện nhà là giáo viên nữ  vì vậy có lẽ  kiến thức về  an toàn điện và   phòng cháy chữa cháy không bằng các giáo viên nam. 2.2. Thành công – hạn chế *Thành công  Sau khi cài đặt thành công phần mềm quản lí NetOp School này sẽ có các   tính năng ưu việt như:  + Với phần mềm NetOp School cho phép truyền các file từ máy tính của   giáo viên đến màn hình máy tính của học sinh. + Cho phép giáo viên và học sinh trao đổi, thảo luận bằng text chat và  audio chat. + Từ máy tính của giáo viên có thể khởi động các phần mềm ứng dụng   trên máy tính của học sinh. + Học sinh có thể gửi thông báo tới giáo viên để xin được trợ giúp + Từ  máy tính của giáo viên có thể  Log of, Shut down, Restart các máy   tính của học sinh + Từ máy tính của giáo viên có thể phân phát và thu lại các tài liệu, ứng   dụng để tổ chức làm bài kiểm tra và thi trực tuyến + Chia sẻ  và quản lí việc truy cập Internet và hơn thế nữa là quản lí cả  việc sử dụng các chương trình ứng dụng.  ̀ ́ ức năng trên thi phân mêm con nhiêu ch ­ Ngoai cac ch ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ức năng khac nh ́ ư: ̉ ̀ ưa giao viên va hoc sinh thông qua ch + Trao đôi hai chiêu gi ̃ ́ ̀ ̣ ưc năng Chat ́   ̣ hoăc Message. ̣ + Cho hoc sinh thực hiên trăc nghiêm tr ̣ ́ ̣ ực tuyên thông qua phân mêm nay. ́ ̀ ̀ ̀ + Quay phim man hinh. ̀ ̀ ̣ ́ ̣ + Trinh diên video hoăc Audio trên may hoc sinh. ̀ ̃ ̣ ̣ + Tao ra môt phong Lab v ̀ ơi đây đu cac tinh năng chuyên nghiêp. ́ ̀ ̉ ́ ́ ̣ Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  7
  8. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học + Bên cạnh đó chức năng đóng băng ổ đĩa Deep Freeze giúp chúng ta khôi   phục lại 100% trạng thái hoạt động như ban đầu sau mỗi lần khởi động. Khi  học sinh tiểu học, các em có thể  vô tình thay đổi, xóa bớt một số  thư  mục,   ứng dụng, hoặc khi máy tính bị nhiễm virut. Hơn nữa phần mềm này dễ dàng  cài đặt trên các phiên bản hệ  điều hành như: Windows 95, 98 ME, 2000, XP  nhưng chỉ tốn khoảng 2MB dung lượng ổ cứng. + Ngoài ra phần mềm đóng băng  ổ  đĩa này còn cho phép chúng ta thiết   lập mật khẩu khi muốn thay đổi, gỡ bỏ bớt ứng dụng hay phần mềm ra khỏi   máy tính. + Việc thường xuyên vệ  sinh sạch sẽ  phòng máy sẽ  làm cho máy hoạt  động trong trạng thái ổn định và ít gặp trục trặc hơn + Có hiểu biết nhất định về  an toàn điện và PCCC sẽ  giúp cho người  quản lí phòng tin học sẽ tránh được trong các sự cố cháy nổ đáng tiếc xảy ra. + Học sinh có ý thức và tự giác trong quá trình học ở phòng máy, biết bảo  vệ của công, giữ gìn vệ sinh chung. + Phòng máy luôn được theo dõi và bảo dưỡng tốt, kịp thời sửa chữa,  nâng cấp những máy bị lỗi phần mềm lẫn phần cứng không để học sinh thiệt   thòi trong giờ thực hành. * Hạn chế +   Phần   mềm   NetOp   School   chạy   tốt   nhất   trên   hệ   hệ   điều   hành  Windows XP. Nếu máy tính trường cài Windows Vista hoặc Windows 8 thì  hơi khó sử dụng cho học sinh lẫn giáo viên. + Các phần mềm có dung lượng quá sẽ không tải nổi như: Phần mềm   luyện gõ 10 ngón Mario, phần mềm học xây lâu đài Sand Castle Builder,…khi   sử dụng phần mềm quản lí NetOp School 2.3. Mặt mạnh – mặt yếu Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  8
  9. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học * Mặt mạnh + Khi học sinh học tại phòng máy, thì việc quản lý học sinh thực hành  những nội dung học đúng quy định mất ít thời gian hơn. + Tạo cho học sinh có cơ hội được trao đổi thắc mắc trực tiếp với giáo  viên. + Giáo viên tin học có nhiều thời gian trong việc quản lí máy học sinh,  bảo quản máy tính và có thời gian nghiên cứu các lĩnh vực, các phần mềm,   ứng dụng giúp cho việc học tập của học sinh được nâng cao hơn. Mặt khác  giúp giáo viên tin học có thêm kinh nghiệm trong việc bảo trì, sửa chữa máy   tính * Mặt yếu + Phần mềm đóng băng ổ đĩa Deep Freeze một khi đã được hoạt động   thì bạn sẽ không thể cài thêm một ứng dụng hay phần mềm nào nữa. Vì vậy   trước khi đóng băng ổ đĩa bạn nên kiểm tra kĩ các ứng dụng và phần mềm đã  có trong máy tính học sinh để kịp thời bổ sung. 2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động   + Việc tắt máy chưa đúng quy định của học sinh làm cho giáo viên   ( hoặc người quản lý phòng tin học ) phải mất thời gian đi đến từng máy để  kiểm tra. Hoặc có những trường hợp sẽ  có thể  gây hỏng các máy vi tính khi  chưa "shutdown" đúng cách.  + Việc hướng dẫn cho từng học sinh trong phòng máy vẫn gây nhiều  khó khăn cho giáo viên. Khả năng dạy học, hướng dẫn từ xa chưa thực hiện   được. Việc nhìn thấy, giám sát và điều khiển được toàn bộ hoạt động của các  máy tính học viên vẫn còn hạn chế. + Học sinh hay nghịch máy có thể  thay đổi một số   ứng dụng, phần   mềm có trong máy gây ra một số lỗi không đáng tiếc. Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  9
  10. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học + CNTT được xem như  là chiếc cầu nối với thời đại cho các em học  sinh của nhà trường đặc biệt khi mà nền kinh tế  của nhân dân trong địa bàn  chủ yếu là làm nông. Vì vậy việc tiếp cận và học môn tin học đối với các em  còn chậm. + Mặc dù phòng máy được trang bị đầy đủ  nhưng vẫn là một yêu cầu  khó khăn đối với giáo viên Tin học vì phần lớn 2 em ngồi một máy mà thời  gian thực hành lại ít nên phần nào cũng  ảnh hưởng đến chất lượng học tập  của các em. 2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề mà thực trạng đã đề ra + Sử  dụng phần mềm Netop School để  hướng dẫn thực hành là rất   hiệu quả. Giáo viên và học sinh có thể  thảo luận và trao đổi với nhau trên   máy tính. Giáo viên ngồi ở máy chủ cũng có thể quan sát được cả lớp có thực   hành theo yêu cầu của giáo viên hay không. Việc chuẩn bị bài thực hành hay  thu bài kiểm tra của học sinh cũng dễ dàng khi dùng phần mềm này. + Việc cài đặt phần mềm NetOp School cho các máy con chỉ tiến hành   một lần sau đó Ghost lại, khi có sự cố chỉ cần bung file Ghost là xong. Vì vậy   giáo viên Tin học cũng đỡ  phần nào trong việc quản lí phòng máy. Hơn nữa   việc học sinh hay nghịch máy cũng gây khó khăn cho giáo viên nên sử  dụng   phần mềm NetOp School rất tiện lợi trong việc quản lí các em trong giờ  lý  thuyết lẫn thực hành. + Công việc quản lí phòng máy là một công việc vất vả và gian nan, đòi   hỏi người quản lí phải có tâm huyết với nghề  nghiệp thì mới tìm tòi, khám  phá ra những giải pháp mới quản lí tốt hơn. Khi tôi về  đảm nhận vai trò là  giáo viên tin học thì phòng máy đã được  công ty cung cấp máy cho trường cài  đặt những chương trình rất sơ  sài, không phù hợp với chương trình học, có  thể nói là họ chỉ cài cho có hệ điều hành Windows, muốn quản lí tốt thì chúng   Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  10
  11. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học ta phải tiến hành cài đặt lại từ  đầu tất cả  các máy. Công việc nay mất rất   nhiều thời gian,  + Không một giáo viên quản lí phòng máy nào muốn mình lúc nào cũng   phải cực khổ  với mấy cái máy và học sinh thực hành trên những máy dễ  bị  treo, thiếu phần mềm...Cho nên người giáo viên quản lí phòng tin học phải   tìm cách nào ít tốn công sức và thời gian nhất mà công việc quản lí vẫn đạt   hiệu quả. + Qua quan sát máy tính của trường đồng nghiêp tôi nhận thấy tình  trạng phòng máy vi tính của các đơn vị trường học sau 01 đến 02 năm đưa vào  hoạt động đang ngày càng xuống cấp và hư hỏng, gặp lỗi phần mềm và phần   cứng nhiều. + Hệ thống phòng tin học và máy tính chỉ được quét dọn bề ngoài, bên   trong thân máy thường đóng bụi, máy tính hoạt động ì ạch chậm so với cấu  hình láp ráp tương tự. + Sau một quá trình thực hiện giải pháp trên tôi thấy nó đã đáp  ứng   được các yêu cầu trên. Khi sử  dụng những giải pháp này tôi đã quản lí hệ  thống máy tính của trường và phòng máy rất nhẹ  nhàng và hiệu quả, rất ít  khi phải cài đặt lại máy, mà càng ít cài đặt lại thì máy càng ít hư ổ cứng. Cụ  thể  là phòng máy của trường tôi có 20 cái từ  năm 2011 đến nay chỉ  bị  hư  chuột, bàn phím (do học sinh sử dụng mạnh tay nên một số phím không hoạt   động được) và thay 5 dây VGA + Ngoài ra khi hệ thống máy tính chạy tốt thì tôi có  thời gian để  học  tập nâng cao trình độ, nâng cao chuyên môn của mình và giúp đỡ đồng nghiệp  trong chuyên môn tin học của mình. Có thời gian để  bồi dưỡng học sinh thi  Violympic Toán trên mạng, IOE trên Internet, giao thông thông minh, trạng   Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  11
  12. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học nguyên Tiếng Việt, ...  Ngoài ra phòng tin học cũng là nơi để  các giáo viên  trong trường tìm kiếm thông tin trong giờ giải lao. 3. Giải pháp, biện pháp + Trước hết, chúng ta cần nhìn nhận rằng để  quản lí, bảo quản và sử  dụng hiệu quả phòng tin học thì bản thân người giáo viên làm công tác quản lí  phòng bộ môn phải chủ  động trong nhiệm vụ của mình, cần trang bị  tốt các  kiến thức cơ  sở  về  quản lí phòng tin học như: Các phần mềm học tập của   học sinh, phần mềm hỗ  trợ  giảng dạy của giáo viên, phần mềm hỗ  trợ  các   cuộc thi trên mạng Internet, các thiết bị máy móc, hệ thống điện, phòng cháy   chữa cháy. + Xuất phát từ những hạn chế mà bản thân đã trải nghiệm qua quá trình  giảng dạy và quản lí phòng tin học, qua tham khảo một số  ý kiến của đồng  nghiệp trong tổ  chuyên môn chuyên biệt tin học tôi xin đưa ra một số  biện  pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và sử  dụng phòng tin học đạt được  hiệu quả tốt nhất. 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp + Tiếp thu những  ứng dụng, những đổi mới về  CNTT, giúp đỡ  đồng  nghiệp có thêm kinh nghiệm trong việc quản lí, tìm kiếm những phần mềm  hỗ trợ dạy và học. + Học sinh có hệ thống phòng máy tốt, đầy đủ  phần mềm để  học tập  sẽ học tập tốt hơn. + Giáo viên dạy sẽ  nhẹ  nhàng hơn, tổ  chức lớp sinh động hơn, thu   được kết quả cao hơn. Giáo viên sẽ  dành nhiều thời gian để  nghiên cứu học   tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của mình. + Nhà trường sẽ tiết kiệm được nhiều tiền do ít tốn tiền sửa chữa máy  và tiền mua bản quyền các phần mềm. Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  12
  13. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp * Giái pháp 1: Đưa ra một số  nội quy dành cho giáo viên và học sinh   khi vào phòng tin học. + Bất kỳ một cơ quan tổ chức, một phòng ban nào thì nội quy là những cái  không thể thiếu vì nó quy định cách thức tổ chức hoạt động của cơ quan đó. Đối  với phòng bộ môn  tin học cũng vậy, ngoài những nội quy chung của nhà trường  thì cũng phải có nội quy riêng của phòng tin hoc.  + Nội quy này áp dụng với ba đối tượng: Giáo viên phụ  trách phòng tin  học, giáo viên giảng dạy tin học và học sinh. Nội quy phải được niêm yết trước   và trong phòng bộ môn Tin học.    + Tùy điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị của từng trường, học  sinh mà biên  soạn nội quy cho phù hợp. Phải yêu cầu người phụ  trách phòng tin học, giáo   viên giảng dạy tin học và học sinh thực hiện nghiêm túc nội quy, thường xuyên  báo cáo cho lãnh đạo nhà trường để BGH nhà trường nắm bắt và xử lý và đây là  nội quy phòng tin học mà tôi đã biên soạn và đã  được lãnh đạo nhà trường phê   duyệt: NỘI QUY PHÒNG TIN HỌC I. ĐỐI VỚI HỌC SINH. 1. Khi vào phòng máy phải trật tự không được đùa giỡn trong phòng máy. 2. Giữ gìn vệ sinh chung không ăn uống, xả rác bừa bãi trong phòng máy 3. Không viết, vẽ  lên tường và các thiết bị máy móc  4. Không tự ý di chuyển các thiết bị máy móc  5. Ngồi đúng vị trí theo sự sắp xếp của giáo viên  6. Bảo vệ, giữ gìn thiết bị tài sản trong phòng máy  7. Khi gặp sự cố về máy phải báo với giáo viên đang giảng dạy 8. Trước khi hết giờ phải thoát hết các phần mềm đã sử dụng trong giờ thực  Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  13
  14. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học hành   9. Kết thúc buổi học: Kiểm tra, tắt máy và xếp ghế gọn gàng đúng vị trí. II. ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIẢNG DẠY TIN HỌC.  1. Lên lớp trước giờ thực hành ít nhất 10 phút.  2. Mở phòng máy, kiểm tra tài sản hiện có trong phòng máy 3. Khởi động máy tính và kiểm tra hoạt động của các máy tính 4. Nếu máy có hư hỏng trước hoặc sau giờ thực hành phải theo dõi sửa chữa 5. Đảm bảo an toàn cho học sinh trong quá trình học  6. Thường xuyên nhắc nhở học sinh thực hiện đúng nội quy  7. Có trách nhiệm bảo quản tài sản trong phòng máy  8. Nếu có mất mát tài sản phải lập biên bản và báo với Ban giám hiệu nhà  trường 9. Kết thúc buổi học:  Ngắt toàn bộ hệ thống điện.  III.  ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN QUẢN LÝ PHÒNG  TIN HỌC 1. Báo cáo định kỳ tình hình sử dụng phòng cho Ban giám hiệu  3. Kiểm tra tài sản trước và sau khi kết thúc mỗi buổi học  4. Kiểm kê tài sản định kỳ 3 đợt / năm học, đầu năm học,cuối HKI và cuối năm  học 5. Kiểm tra định kỳ các thiết bị, máy móc trong phòng (2 lần/tuần)  6. Kịp thời xử lý các sự cố máy móc, đảm bảo phòng luôn trong tình trạng tốt  nhất.  7. Có kế hoạch bảo hành, bảo trì, sửa chữa các thiết bị trong phòng học 8. Hỗ trợ các giáo viên ôn tập các cuộc thi trên Internet cho học sinh khi có yêu  cầu.                  * Giải pháp 2: Đưa ra một số phần mềm, ứng dụng để khai thác có hiệu quả   phòng tin học.                              Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  14
  15. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học + Nhà trường dựa vào kế hoạch CNTT của phòng giáo dục gửi về đầu  năm học để xây dựng kế hoạch CNTT cho trường mình, thành lập tổ  CNTT   trong nhà trường, kết hợp các giáo viên có khả  năng tốt về  CNTT lên kế  hoạch để đưa những ứng dụng CNTT mới về trường, tạo điều kiện giúp các  giáo viên trong trường có kinh nghiệm học hỏi trao đổi lẫn nhau không kể  giáo viên lớn tuổi. + Ngoài các phần mềm bắt buộc phải cài đặt trong SGK tin học quyển   1, 2, 3 trong chương trình tin học tiểu học như: phần mềm luyện gõ bàn phím   Mario, phần mềm vẽ  Paint, Phần mềm soạn thảo văn bản, các phần mềm  học toán và một số  trò chơi bổ  ích thì chúng ta có thể  cài đặt thêm một số  phần mềm hữu ích tạo hứng thú cho các em trong việc học tập thay vì các em  tìm kiếm những trò chơi trên mạng internet như: Luyện gõ bàn phím bằng  Typing Test, Finger Break Out...các phần mềm giúp các em lớp 1, 2 luyện tập   sử dụng chuột và bàn phím. +  Cần thêm các phần mềm hỗ trợ cho các cuộc thi IOE tiếng anh,  Violympic Toán, giao thông thông minh, trạng nguyên Tiếng Việt như:  thường xuyên cập nhật và nâng cấp phần mềm Adobe Flash Player(Hiện nay  phiên bản mới nhất là 20.0), phần mềm tự luyện Violympic toán offline 2.0,  các phần mềm hỗ trợ học tiếng anh cho học sinh.  + Kiểm kê số  lượng cơ  sở  vật chất phòng tin học vào đầu năm học,  cuối học kì 1, cuối năm học. Giáo viên phụ trách phòng tin học có trách nhiệm   bảo quản và  báo cáo cho lãnh đạo nhà trường theo định kì hoặc khi có biến  cố xảy ra. + Ngoài ra cần có sơ đồ phòng tin học cụ thể, giáo viên tin học nên gắn   số  thứ  tự  từng máy  ứng với số  thứ  tự  trong phần mềm quản lí học sinh để  thuận tiên cho việc theo dõi trong giờ  thực hành,   nên gắn các ghi chú cần  Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  15
  16. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học thiết trên máy học sinh để  học sinh không làm trầy xướt lên màn hình máy  tính. Kê các tiết thực hành, các tiết ôn tập các cuộc thi trên internet, các biên  bản kiểm tra phòng máy định kì, kế hoạch sử  dụng phòng tin học,...dựa trên  kế hoạch CNTT mà phòng giáo dục huyện Krông Ana đã gửi về cho trường.  ­ Ngoài các nội dung và cách thức trên thì việc cài đặt hệ điều hành cùng   các phần mềm cho máy tính là không thể  thiếu trong công tác quản lí phòng  tin học. Người giáo viên quản lí tốt phòng tin học thì sẽ  tăng khả  năng bảo  quản và sử dụng tốt phòng tin học. + Cài đặt lại hệ điều hành và cách bảo quản. Ngoài máy chủ  ra thì hầu   như  các máy con trong phòng tin học của trường TH Nguyễn Thị  inh Khai   không có ổ đĩa CD và không đồng bộ về cấu hình nên trong quá trình công tác  tôi rút ra một số kinh nghiệm như sau: + Việc đầu tiên nên chia ổ đĩa thành 3 phân vùng(ổ đĩa C: dùng để cài hệ  điều hành,  ổ  đĩa D: dùng làm file chứa dữ  liệu, các bài thực hành của học  sinh, ổ đĩa E: dùng để chứa file Ghost và một số phần mềm cần thiết sau khi   cài đặt.). Tuy là công đoạn này hơi mất thời gian nhưng rất có hiệu quả trong  việc quản lí phòng tin học. + Cài đặt hoàn chỉnh một máy tính và đảm bảo không bị lỗi chương trình  sau đó Ghost một bản hoàn chỉnh vào ổ đĩa E. + Tiến hành cài đặt phần mềm đóng băng ổ đĩa C và E có chứa bộ ghost  (Hiện   nay   có  rất   nhiều   phần  mềm   đóng  băng   như:   Deep   Freeze,   Shadow   Defender, Returnil Virtual, ...Nhưng dễ cài đặt và sử  dụng nhất vẫn là Deep   Freeze. Các bạn có thể  tham khảo cách cài đặt và sử  dụng phần mềm đóng  băng  ổ   đĩa Deep Freeze tại   địa chỉ:  http://thuthuat.taimienphi.vn/huong­dan­ cach­tao­file­ghost­tren­may­tinh­2982n.aspx ) Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  16
  17. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học + Chép phần mềm NTS Boot vào đĩa C hoặc E (Lưu ý không nên cài đặt  sẵn vì khi Ghost sang máy khác sẽ bị lỗi) + Tiến hành Ghost  ổ  đĩa đã cài đặt hoàn chỉnh sang đĩa cứng các máy   khác bằng chức năng Disk to Disk trong chương trình (việc này sẽ  mất thời   gian nhưng chỉ là lần đầu) + Ghost xong tất cả  các máy tính ta tiến hành cài đặt phần mềm NTS   Boot. Mục đích để  tạo Dual Boot Menu với sẵn chức năng Ghost mà không  cần máy tính phải có đầu đọc đĩa CD. Như vậy mỗi khi máy tính bị lỗi ta chỉ  cần khởi động chương trình NTS Boot để Ghost lại máy tính với bộ Ghost có  sẳn trong  ổ đĩa E. Bên cạnh đó giáo viên tin học phải trang bị cho mình USB   Boot để cài đặt lại máy khi máy tính học sinh gặp sự cố. + Bên cạnh đó phần mềm học tập, phần mềm hỗ trợ giảng dạy: NetOp   School không còn xa lạ gì với giáo viên tin học. Những phòng này có kết nối   mạng LAN hỗ  trợ  cho giáo viên trong quá trình giảng dạy. Các bạn có thể  tham   khảo   cách   sử   dụng   và   cài   đặt   NetOp   School   tại   địa   chỉ   :  http://lamdong.edu.vn/?ArticleId=b96c2ed7­4db9­45fa­a7f5­ddaa29cfe49d + Ngoài ra chúng ta có thể sử dụng Netsupport School vì phần mềm này   cũng có các chức năng và cách sử dụng tương tự như NetOp School. + Trong quá trình sử  dụng máy tính, học sinh tiểu học đôi lúc sẽ  chỉnh  sửa một số thông tin trong hệ điều hành, các phần mềm. Vì vậy để đảm bảo  các máy tính luôn trong tình trạng ổn định thì chúng ta đóng băng máy tính(Chỉ  cần khởi động lại máy tính thì máy tính sẽ trở lại trạng thái ban đầu ). Nhưng  đôi lúc cũng gây ra một số nhược điểm đó là mọi thông tin lưu trữ trong ổ đĩa   C sẽ  không được lưu. Vì vậy khi cài đặt ta nên đưa mục My Document sang  đĩa D vì học sinh tiểu học đôi khi các em lại lưu bài thực hành trong thư mục   My Document này.  Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  17
  18. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học * Giải pháp 3: Một số biện pháp để bảo quản phòng tin học ­ Một khâu quan trọng nữa trong quá trình  quản lí phòng học tin học đó  là an toàn điện và phòng cháy chữa cháy. + Giáo viên quản lí phòng tin học cần có những kiến thức cơ bản và hiểu  biết nhất định về phòng cháy chữa cháy. Đặc biệt là các giáo viên tin học nữ. + Đường dây, cầu dao,  ổn áp phải được thường xuyên kiểm tra và đảm  bảo nó vẫn hoạt động tốt + Cho học sinh mang dép vào phòng học, đảm bảo học sinh không mang  vật dễ  cháy nổ  vào phòng học, ngồi đúng tư  thế  và cách điện. Sau khi kết   thúc buổi học phải ngắt toàn bộ hệ thống điện trong phòng tin học. * Giải pháp 4: Vệ sinh phòng máy cũng là khâu quan trọng trong việc bảo   quản và sử dụng phòng tin học. + Để đảm bảo phòng bộ môn luôn được giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, các máy  tính phải được vệ  sinh thường xuyên thì giáo viên quản lý phòng, giáo viên  giảng dạy, học sinh phải cùng nhau góp phần vào việc giữ  gìn này. Giáo dục  học sinh ý thức bảo vệ của công và của chung. + Giáo viên tin học phải thường xuyên vệ sinh phòng, vệ  sinh máy tính  (2 tuần/1 lần). Nhắc nhở học sinh thực hiện tốt nội quy phòng tin học. Khi có  học sinh vi phạm  phải nhắc nhở và xử lý ngay.  + Máy tính học sinh cần được  để   ở  nơi khô ráo, thoáng để  bảo vệ  sức khỏe từ  các chất độc hại thoát ra   trong quá trình máy tính hoạt động. Thực tế, có nhiều người vẫn dùng vải che   đậy máy tính, cả CPU và màn hình trong lúc sử dụng, điều này là không nên vì   hạn chế sự tỏa nhiệt của thiết bị. Ngược lại, chỉ nên che đậy sau khi tắt máy  10 đến 15 phút và những lúc ít sử  dụng. Ngoài ra, bạn cũng không nên đặt   máy quá sát tường vì dễ bị mạng nhện bám. + Thùng CPU máy tính để bàn có nhiều khe hổng và đặt cố định nên dễ  Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  18
  19. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học bị  bám bụi và côn trùng phá hoại. Do đó, người dùng phải thường xuyên vệ  sinh máy, ít nhất là lau chùi mạng nhện xung quanh các cổng kết nối đằng sau  thùng máy. Kỹ hơn, hãy mở một bên nắp thùng máy ra, rồi dùng cọ quét nhẹ  bụi trên các thiết bị ở bên trong. Tất nhiên, cũng không quên vệ sinh cánh quạt   tản nhiệt và bộ  nguồn. Tuyệt đối không để  thùng máy xuất hiện những khe  hở quá lớn đủ để côn trùng như thằn lằn, gián, dế... có thể chui vào. 3.3 Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp ̉ ̀ ̣ ̀ ử dung no ôn đinh ta cân chuân ­ Đê cai đăt phân mêm NetOp School va s ̀ ̀ ̣ ́ ̉ ̣ ̀ ̉   ̣ ưng vân đê sau: bi nh ̃ ́ ̀ ̀ ̣ ̀ ̀         + Cac may tinh cai hê điêu hanh Window 95 tr ́ ́ ́ ở lên. ́ ́ ́ ̉ ́ ́ ới nhau tao thanh mang LAN ngang hang.         + Cac may tinh phai kêt nôi v ̣ ̀ ̣ ̀ ̣ ̉ ̉ ́ ́ ̀ ̉ ̀ ơp va cung Subnet Mark, tôt nhât         + Đia chi IP cua cac may đêu phai cung l ́ ̀ ̀ ́ ́  nên dung IP tĩnh. ̀ Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  19
  20. Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp cho việc quản lí, bảo quản và  sử dụng phòng Tin học có hiệu quả ở trường Tiểu học + Đối với phần mềm đóng băng Deep Freeze thì có thể dễ dàng cài đặt  trên các phiên bản hệ điều hành như: Windows 95, 98 ME, 2000, XP, đảm  bảo tính tương thích với mọi trình ứng dụng khác nhau. 3.4 Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp + Việc phối hợp giữa phần mềm NetOp School và Deep Freez đã tạo nên  hiệu quả tích cực khi học sinh học lý thuyết lẫn thực hành vì trong quá trình   sử  dụng phần mềm NetOp School này giáo viên không những quản lí được   tất cả các máy học sinh ở dưới mà còn hạn chế việc học sinh không học mà   ngồi làm việc riêng lại không làm lỗi máy tính khi học sinh vô tình thay đổi  hoặc nhầm ứng dụng, phần mềm trong các ổ đĩa. + Với nội quy phòng tin học và một số giải pháp như đã nêu trên giúp cho  người giáo viên quản lí được dễ dàng hơn mà lại đảm bảo được chất lượng  trong phòng tin học từ  đó nâng cao chất lượng giảng dạy đối với học sinh   trường TH Nguyễn Thị  Minh Khai không những trong môn Tin học mà còn  các cuộc thi trên mạng Internet hay là nơi tìm kiếm thông tin cho các giáo viên   trong trường.  3.5 Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu       + Sau một thời gian nghiên cứu và áp dụng những biện pháp trên tại   trường TH Nguyễn Thị Minh Khai, tôi nhận thấy rằng việc quản lý thời gian  thực hành của học sinh trong phòng máy đạt hiệu quả cao. Đa số các em đều  nắm vững được nội dung và kĩ năng của bài thực hành. Bên cạnh đó tôi có thể  bảo quản được cơ  sở  vật chất của nhà trường được tốt hơn và khai thác  được hết chức năng của phòng tin học đạt hiệu quả sử dụng tối ưu nhất. + Vơi nh ́ ưng kêt qua đat đ ̃ ́ ̉ ̣ ược như  trên, cach trinh bay dê hiêu, phân ́ ̀ ̀ ̃ ̉ ̀  ̣ ̀ ương tiên phong may đap  mêm thân thiên va ph ̀ ̣ ̀ ́ ́ ứng tôt nh ́ ư hiên nay thi viêc ap ̣ ̀ ̣ ́  ̣ ̀ ̀ ̀ ực tiên la điêu hêt s dung đê tai vao th ̃ ̀ ̀ ́ ức dê dang va mang tinh kha thi cao. ̃ ̀ ̀ ́ ̉   Người thực hiện: Trần Thị Diệu Hiền                                                       Trang  20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2