Sáng kiến kinh nghiệm: Một số giải pháp trong công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ở trường THPT Than Uyên

Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU<br /> I. LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> Trong giai đoạn hiện nay hòa chung với xu thế phát triển của thế giới, nhu<br /> cầu hội nhập và phát triển là một nhu cầu tất yếu. Mỗi một con người luôn phải xác<br /> định cho mình mục tiêu học tập suốt đời. Đối với bất cứ trường THPT nào thì chất<br /> lượng dạy - học luôn là thước đo quan trọng về uy tín, thương hiệu của nhà trường<br /> đó. Vì vậy nhiệm vụ của người quản lý nhà trường nói chung và trường THPT nói<br /> riêng là tìm ra những giải pháp tốt nhất cho vấn đề nâng cao chất lượng dạy - học.<br /> Một trong những giải pháp đó là tăng cường công tác quản lý chuyên môn. Đội ngũ<br /> thực hiện công tác chuyên môn này không ai khác chính là đội ngũ giáo viên, họ là<br /> lực lượng chủ yếu và quan trọng nhất trong tập thể sư phạm.<br /> Để đạt được mục tiêu giáo dục phổ thông phải coi trọng công tác xây<br /> dựng đội ngũ giáo viên "Vừa hồng, vừa chuyên", đủ về số lượng, hợp lý về cơ<br /> cấu, mạnh về chất lượng, có như vậy mới góp phần tích cực vào công cuộc xây<br /> dựng và đáp ứng được mục tiêu giáo dục mà Đảng ta đã đề ra trong giai đoạn<br /> hiện nay nhằm thực hiện mục tiêu "Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công<br /> bằng, văn minh”.<br /> Trường THPT Than Uyên trải qua 39 năm xây dựng và trưởng thành, đã có<br /> nhiều thành tích trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo, nhưng vì luôn có nhiều biến<br /> động trong đội ngũ cán bộ, giáo viên, nên chất lượng đội ngũ chưa đồng đều, giáo viên<br /> trẻ đông, chiếm 60.7%. Trong những năm gần đây bên cạnh những giáo viên có năng<br /> lực chuyên môn và có trách nhiệm vẫn còn một bộ phận giáo viên có năng lực chuyên<br /> môn nhưng lại chưa thực sự nhiệt tình, tinh thần trách nhiệm chưa cao, đặc biệt là rất<br /> hạn chế trong công tác đổi mới phương pháp dạy học, cũng như yếu về kỹ năng thực<br /> hành thí nghiệm và thiếu kinh nghiệm trong công tác giáo dục học sinh. Công tác quản<br /> lý chưa có bước đổi mới, còn dập khuôn máy móc. Do đó hiệu quả chất lượng giáo<br /> dục chưa cao, chưa tương xứng với bề dày truyền thống của nhà trường.<br /> Là một cán bộ quản lý nhà trường, tôi thiết nghĩ cần phải có những giải<br /> pháp đổi mới công tác quản lý chuyên môn để nâng cao chất lượng dạy học trong<br /> trường THPT hiện nay nói chung và Trường THPT Than Uyên nói riêng. Xuất phát<br /> từ yêu cầu thực tiễn và quá trình thực hiện nhiệm vụ của nhà trường, tôi quyết định<br /> lựa chọn sáng kiến kinh nghiệm về “Một số giải pháp trong công tác quản lý<br /> nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ở trường THPT Than Uyên” để áp dụng<br /> vào nhà trường.<br /> 1<br /> <br /> II. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU<br /> 1. Phạm vi nghiên cứu: Tập trung đi sâu nghiên cứu những vấn đề về công<br /> tác quản lý chuyên môn ở trường THPT Than Uyên.<br /> 2. Đối tượng nghiên cứu: Một số giải pháp trong công tác quản lý nhằm<br /> nâng cao chất lượng dạy và học.<br /> III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU<br /> Tổng kết thực tiễn công tác giảng dạy và quản lý của bản thân trong gần<br /> 16 năm qua và kết hợp với việc nghiên cứu các lý luận khoa học về công tác<br /> quản lý. Bản thân đã đúc kết, đưa ra các giải pháp, biện pháp trong công tác<br /> quản lý chuyên môn, nhằm nâng cao chất lượng dạy - học của thầy và trò<br /> Trường THPT Than Uyên.<br /> IV. ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Điểm mới trong đề tài nghiên cứu là: phát huy nhân tố con người và đổi<br /> mới cách thức tổ chức chỉ đạo quản lý để nâng cao chất lượng dạy và học.<br /> Rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân và áp dụng vào thực tiễn nhà<br /> trường để nâng cao hiệu quả quản lý chỉ đạo hoạt động dạy và học, từ đó có những<br /> đóng góp thêm những giải pháp phù hợp của công tác quản lý chất lượng dạy và<br /> học đối với khối trường THPT trong Cụm Than Uyên.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Phần thứ hai: NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> Chương I: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> 1. Một số cơ sở lý luận<br /> 1.1. Trước hết ta hiểu Quản lý là gì? “Quản lý là sự tác động chỉ huy, điểu khiển,<br /> hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người nhằm đạt tới mục đích<br /> đã đề ra. Sự tác động của quản lý phải bằng cách nào đó để người bị quản lý luôn luôn hồ<br /> hởi, phấn khởi đem hết năng lực và trí tuệ để sáng tạo ra lợi ích cho bản thân, cho tổ chức và<br /> cho cả xã hội”. Còn “Quản lý giáo dục (và nói riêng quản lý trường học) là những tác động<br /> có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý đến tất cả các mặt<br /> xích của hệ thống giáo dục nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo<br /> dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà<br /> tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự<br /> kiến, tiến lên trạng thái mới về chất” - (Trích trong tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý, công<br /> chức nhà nước ngành Giáo dục và Đào tạo của Học viện quản lý giáo dục năm 2010).<br /> 1.2. Chất lượng dạy - học phụ thuộc vào quá trình dạy học: “Quá trình dạy<br /> học là một quá trình hoạt động thống nhất giữa giáo viên và học sinh trong đó dưới<br /> tác động chủ đạo (tổ chức, điều khiển) của giáo viên, học sinh tự giác, tích cực, chủ<br /> động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động học nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy<br /> học đã đặt ra” - (Trích trong tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý, công chức nhà nước<br /> ngành Giáo dục và Đào tạo của Học viện quản lý giáo dục năm 2010).<br /> - Mô hình dạy học hợp tác:<br /> Bài học<br /> - Tri thức<br /> - Kỹ năng<br /> - Thái độ<br /> <br /> Thầy<br /> - Tổ chức<br /> - Điều khiển<br /> - Hướng dẫn<br /> - Truyền thụ<br /> <br /> HỢP TÁC<br /> GIÚP ĐỠ<br /> THÔNG TIN<br /> LIÊN HỆ NGƯỢC<br /> <br /> Kết quả học tập<br /> 3<br /> <br /> Trò<br /> - Tự tổ chức<br /> - Tự điều khiển<br /> - Tự lực<br /> - Cộng tác<br /> - Tự chiếm lĩnh<br /> <br /> - Các thành tố cấu thành quá trình dạy học<br /> Mục<br /> Đích<br /> Nội<br /> dung<br /> <br /> Phương<br /> pháp<br /> Học<br /> sinh<br /> <br /> Giáo<br /> viên<br /> Kết quả<br /> dạy học<br /> <br /> CSVC,<br /> TBDH<br /> <br /> 1.3. Đội ngũ giáo viên là lực lượng chủ yếu, quan trọng nhất trong mỗi nhà<br /> trường và là lực lượng quyết định cho sự thành công của quá trình dạy - học. Năng lực<br /> chuyên môn - phương pháp sư phạm - uy tín cá nhân của mỗi giáo viên có ảnh hưởng<br /> rất to lớn đến chất lượng đào tạo cũng như thương hiệu của nhà trường. Nghị quyết<br /> Trung Ương 2 Khoá VIII của Đảng đã khẳng định: "Giáo viên là nhân tố quyết định<br /> chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh. Giáo viên phải có đủ đức, đủ tài”.<br /> 1.4. Quản lý công tác chuyên môn trong nhà trường bao gồm:<br /> - Quản lý thực hiện nội dung chương trình.<br /> - Tổ chức và quản lý nền nếp dạy học.<br /> - Tổ chức đổi mới phương pháp dạy học.<br /> - Phát động phong trào thi đua dạy tốt, học tốt.<br /> - Kiểm tra đánh giá các hoạt động trên.<br /> - Quản lý việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên.<br /> 1.5. Đặc điểm của quản lý quá trình dạy học<br /> - Mang tính chất quản lý hành chính sư phạm: Quản lý theo pháp luật và<br /> những nội quy, quy chế, quy định có tính chất bắt buột trong hoạt động dạy học.<br /> - Mang tính đặc trưng của khoa học quản lý: Nó vận dụng một cách có hiệu<br /> quả các chức năng của chu trình quản lý trong việc điều khiển quá trình dạy học.<br /> Lập kế hoạch<br /> Kiểm tra<br /> <br /> Tổ chức<br /> Chỉ đạo<br /> 4<br /> <br /> Như vậy quản lý các hoạt động chuyên môn chính là điều khiển, chỉ đạo các<br /> hoạt động dạy - học trong nhà trường làm cho nó đi theo một quĩ đạo, vận hành nó một<br /> cách có khoa học, có kế hoạch, có tổ chức và luôn phải kiểm tra, giám sát, uốn nắn,<br /> sửa chữa kịp thời các sai sót và phát huy cái tốt nhằm đạt mục tiêu đặt ra ban đầu.<br /> Để tăng cường nâng cao hiệu quả phân cấp quản lý giáo dục và đào tạo; đẩy<br /> mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, khắc phục các tiêu cực trong công tác giáo dục,<br /> quan điểm của tỉnh Lai Châu là: “Tiếp tục đổi mới căn bản về tư duy, phương thức<br /> quản lý giáo dục theo hướng nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, phân cấp mạnh mẽ<br /> nhằm giải phóng và phát huy mạnh mẽ tiềm năng, sức sáng tạo, tính chủ động tự chịu<br /> trách nhiệm của các cấp giáo dục. Tăng cường đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra:<br /> công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, xây dựng nếp sống kỷ cương, văn minh trong<br /> giáo dục và đào tạo…” – (Trích trong kế hoạch Thực hiện Kết luận số 51-KL/TW về<br /> Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo… của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh<br /> Lai Châu).<br /> 2. Một số cơ sở thực tiễn<br /> - Đội ngũ giáo viên của các nhà trường trung học phổ thông trong tỉnh Lai<br /> châu hiện nay hầu hết đều đạt chuẩn, trong đó trên chuẩn chiếm 4%. Trong công<br /> tác đào tạo đội ngũ giáo viên trung học phổ thông đã có sự đổi mới phù hợp với yêu<br /> cầu của thời đại, song chất lượng của đội ngũ giáo viên còn nhiều bất cập: chất<br /> lượng chuyên môn, năng lực sư phạm còn chưa đáp ứng được yêu cầu. Nhiều giáo<br /> viên năng lực chuyên môn còn yếu, tỷ lệ giáo viên chủ động vận dụng, phối hợp<br /> các phương pháp dạy học trong thực hiện đổi mới phương pháp dạy học còn thấp, ý<br /> thức tu dưỡng phẩm chất đạo đức, ý thức tự học tập, tự bồi dưỡng còn chưa cao.<br /> - Vai trò quản lý còn hạn chế, đặc biệt chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học<br /> chưa đồng bộ với đổi mới hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá.<br /> - Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học mặc dù có sự quan tâm nhưng vẫn<br /> chưa đáp ứng được yêu cầu. Thiết bị thí nghiệm chưa đầy đủ, các phòng máy vi<br /> tính, phòng thí nghiệm, thực hành còn thiếu hoặc chưa đạt chuẩn. Điều này ảnh<br /> hưởng nhiều đến việc nâng cao chất lượng chuyên môn của đội ngũ giáo viên và<br /> tất nhiên ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng dạy và học trong nhà trường Trung<br /> học phổ thông.<br /> Từ thực tiễn đã trình bày ở trên đòi hỏi người cán bộ quản lý giáo dục phải<br /> đặc biệt quan tâm nhiều hơn nữa đến các giải pháp quản lý công tác chuyên môn ở<br /> trường nhằm nâng cao chất lượng dạy - học.<br /> 5<br /> <br />