zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho HS Tiểu học

Chia sẻ: Hòa Phát | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:20

Báo xấu

64
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của sáng kiến kinh nghiệm này nhằm đưa ra những biện pháp để học sinh Tiểu học yêu thích học hát các bài dân ca. Đồng thời, giúp các em nhận ra những giá trị văn hóa to lớn, tìm hiểu sâu hơn, tăng cường vốn hiểu biết về kho tàng dân ca Việt Nam, từ đó các em thêm trân trọng, yêu quý và biết lưu giữ những điệu hồn của dân tộc Việt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho HS Tiểu học

Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học I. Phần mở đầu I.1. Lý do chọn đề tài Trong kho tàng âm nhạc dân gian của nước ta, dân ca được xem là di sản văn hóa của dân tộc. Là quốc gia của một cộng đồng với 54 dân tộc anh em chung sống, mỗi dân tộc đều có đặc điểm địa lý, khí hậu, điều kiện, hoàn cảnh sống khác nhau. Điều đó đã sản sinh ra những bài dân ca mang hương sắc riêng, tô điểm thêm cho kho tàng dân ca Việt Nam. Cái hay, cái đẹp, cái tinh túy của dân ca đã được nhân dân ta chắt lọc, mài dũa, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Dân ca đã gắn bó với cuộc sống con người, đi vào đời sống tinh thần, tham gia vào các sinh hoạt văn hóa, lao động hàng ngày của mỗi người dân lao động. Ngay từ thuở ấu thơ, mỗi trẻ em trong cộng đồng dân tộc Việt đã được tắm mình trong những âm điệu ngọt ngào, thiết tha của những câu hát ru. Những làn điệu dân ca tiêu biểu, đặc sắc của từng vùng miền đã làm rung động tâm hồn mỗi người dân Việt. Cho đến ngày nay, những di sản nghệ thuật quý báu ấy vẫn là những nguồn sữa dinh dưỡng để bồi bổ, nuôi dưỡng tâm hồn cho mỗi con người, nhất là trong bối cảnh c ủa thời kì hội nhập và toàn cầu hóa, khi mà sự giao thoa và tiếp biến các giá trị văn hóa nói chung và văn hóa dân gian nói riêng đã tạo nên những trào lưu mới trong xã hội, và cũng tạo nên những ảnh hưở ng không ít tới sự hình thành và phát triển những nét tâm lý, tính cách của thế hệ trẻ. Hát dân ca là một trong những tinh hoa văn hóa của dân tộc Việt Nam, đã và đang được gìn giữ, phát triển. Đối với giáo dục, các bài hát dân ca đã được đưa vào trong chương trình học của các bậc học. Tuy nhiên, trong chương trình môn Âm nhạc của bậc Tiểu học thì các bài hát dân ca còn rất ít. Do vậy sự hiểu biết của các em học sinh Tiểu học về dân ca chưa thật sự sâu rộng. Mặt khác sự xâm nhập tràn lan của những dòng nhạc hiện đại, nhạc giải trí đã khiến cho các em ít quan tâm tới việc lưu giữ các làn điệu dân ca riêng của quê hương mình. Trong những năm qua, cùng với phong trào thi đua “Xây dựng Trường học thân thiện Học sinh tích cực”, Nhà trường và Phòng giáo dục & ĐT huyện Krông Ana đã tổ chức nhiều Hội thi học sinh Tiểu học hát dân ca. Thông qua hội thi nhằm phát triển phong trào hát dân ca trong các trường tiểu học. Tuy nhiên để phong trào đó mãi được duy trì như mục tiêu đã định thì đòi hỏi nhà trường và giáo viên cần phải có những hoạt động thường xuyên hơn, tích cực hơn. Vì vậy, là một giáo viên Âm nhạc, tôi luôn trăn trở và đặt cho mình câu hỏi: Phải làm gì, và làm như thế nào để duy trì và phát triển được phong trào hát dân ca trong trường Tiểu học, học sinh đam mê tìm hiểu, yêu thích học hát các bài dân ca? Từ thực tế học tập của học sinh và qua nhiều năm trực tiếp giảng dạy, trao đổi với đồng nghiệp cũng như nghiên cứu trên các tài liệu, phương tiện thông tin đại chúng, tôi 1
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm trao đổi với mong muốn định hướng thị hiếu thưởng thức âm nhạc cho học sinh, đồng thời góp phần lưu giữ, bảo tồn giá trị văn học truyền thống của dân tộc, giúp cho tất cả học sinh Tiểu học yêu thích học hát, hát hay, hát đúng các bài dân ca, góp phần bảo tồn và phát huy được những giá trị văn hóa to lớn của dân tộc, thông qua đề tài: “Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học”. I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài Mục tiêu Đưa ra những biện pháp để học sinh Tiểu học yêu thích học hát các bài dân ca. Đồng thời, giúp các em nhận ra những giá trị văn hóa to lớn, tìm hiểu sâu hơn, tăng cường vốn hiểu biết về kho tàng dân ca Việt Nam, từ đó các em thêm trân trọng, yêu quý và biết lưu giữ những điệu hồn của dân tộc Việt. Nhiệm vụ Thực hiện các giải pháp trong đề tài nhằm tạo được tâm lí thoải mái, hào hứng, ý thức học tập tốt mỗi khi đến tiết Âm nhạc có nội dung học hát các bài hát dân ca, đồng thời kích thích tiềm năng nghệ thuật, kĩ năng sáng tạo, phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc, góp phần học tốt các môn học khác. I.3. Đối tượng nghiên cứu Học sinh trường Tiểu học Krông Ana, năm học 2013 2014 I. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Phần dạy – học hát các bài hát dân ca trong chương trình Âm nhạc Tiểu học. I.5. Phương pháp nghiên cứu Thu thập các tài liệu về dạy hát dân ca cho học sinh phổ thông. Phương pháp trải nghiệm thực tế: Vận dụng những kinh nghiệm của cá nhân vào các tiết dạy hát dân ca ở trường. Phương pháp phân tích, tổng hợp: Trao đổi với đồng nghiệp về những kết quả thu được, điều chỉnh cho phù hợp với thực tế dạy học tại nhà trường. Phương pháp quan sát sư phạm Phương pháp so sánh Khảo sát trình độ học sinh II. Phần nội dung II.1. Cơ sở lý luận Học sinh Tiểu học ở lứa tuổi từ 6 đến 11, đây là lứa tuổi rất nhạy cảm với Âm nhạc. Với nhận thức của học sinh tiểu học thì hát dân ca chiếm vị trí quan trọng trong nghệ thuật âm nhạc. Âm nhạc dân gian giúp các em hướng tới cái “Chân Thiện Mỹ”. Việc đưa dân ca vào trường học không chỉ đơn thuần là dạy dân ca, hát dân ca mà quan trọng là giúp học sinh nhận ra được những giá trị to lớn của dân ca, từ đó các em biết trân trọng, yêu quý, biết lưu giữ điệu hồn dân 2
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học tộc, góp phần giáo dục các em trở thành những người phát triển toàn diện. Ngoài ra, còn giúp các em có tâm hồn phong phú và bớt mệt mỏi sau những giờ học căng thẳng. Trong chương trình Âm nhạc ở Tiểu học, Học hát là nội dung trọng tâm, được thực hiện từ lớp 1 đến lớp 5, đây cũng là phân môn học sinh yêu thích nhất. Phân môn Học hát có ba dạng bài là: Bài hát thiếu nhi Việt Nam, dân ca và các bài hát nước ngoài. Việc dạy hát dân ca cho học sinh tiểu học là rất khó so với dạy các bài hát thiếu nhi trong chương trình sách giáo khoa. Bởi mỗi bài dân ca trong chương trình đều gắn liền với đời sống sinh hoạt, những truyền thống văn hóa tốt đẹp của một vùng, hoặc của đặc thù riêng một dân tộc, có cách nói, cách diễn đạt khác nhau giữa vùng này với vùng khác, từ thực tiễn đó đã trở thành động cơ để tôi tìm tòi khám phá, thử nghiệm bằng kinh nghiệm và năng lực nghiệp vụ của mình để tìm ra kinh nghiệm sư phạm, những phương pháp dạy học phù hợp với đặc thù của dạy hát dân ca, giúp các em nhanh tiếp cận với văn hóa âm nhạc dân gian, nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. II.2. Thực trạng a. Thuận lợi – khó khăn * Thuận lợi: Từ nhiều năm nay, Bộ giáo dục đã đưa chương trình dạy dân ca vào các trường học phổ thông từ cấp học Mầm non với nhiều hình thức đa dạng, phong phú. Do vậy, học sinh sớm được làm quen với các bài hát dân ca, nên khi bước sang Tiểu học, nội dung học hát này không còn lạ đối với các em. Theo đó, những điệu hò man mát xa khơi, những tiếng ru vời vợi trưa hè, những bài ca thấm đẫm tình đất, tình người…đã trở nên quen thuộc đối với nhiều học sinh, góp phần nuôi dưỡng tâm hồn, hình thành nhân cách các em ngay từ nhỏ. * Khó khăn: Theo cấu trúc chương trình bộ môn âm nhạc ở cấp tiểu học mỗi lớp có 12 bài hát chính khóa và 6 bài hát học thêm tự chọn. Với thời lượng khiêm tốn đó, rất khó để giúp học sinh tìm hiểu được sâu về loại hình văn hóa nghệ thuật này. Hơn nữa cơ sở vật chất phục vụ cho giảng dạy dân ca còn nhiều thiếu thốn: phòng dạy môn Âm nhạc vẫn còn chung với phòng học các môn học khác, chưa có trang thiết bị tranh ảnh, tư liệu, các nhạc cụ dân tộc…chưa sử dụng phương pháp diễn xướng dân ca (lí do không đủ thời gian trong một tiết dạy chỉ 35 40 phút, thiếu không gian biểu diễn….) Một số CMHS còn chưa quan tâm đến việc học Âm nhạc của con mình. b. Thành công – hạn chế * Thành công 3
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học Đa số HS đều hào hứng và yêu thích các bài hát dân ca khi được học. Bước đầu học sinh được tìm hiểu sâu hơn về kho tàng dân ca Việt Nam. Các em đã biết trân trọng, yêu quý, biết lưu giữ những giá trị văn hóa của dân tộc. Tham gia các cuộc thi Hát dân ca các cấp đạt giải cao. * Hạn chế Khả năng tiếp thu và ý thức học tập của một số em còn hạn chế. Một số em chưa tự tin, chưa mạnh dạn khi học hát. Một số bậc cha mẹ học sinh chưa quan tâm nhắc nhở con em mình học tập, cũng như chuẩn bị chưa đầy đủ về sách giáo khoa, đồ dùng học tập môn Âm nhạc. c. Mặt mạnh – mặt yếu * Mặt mạnh Những nốt nhạc luyến láy, những giai điệu du dương của dân ca tạo nên âm thanh lôi cuốn dễ đi vào lòng người, nên học sinh rất thích nghe, thích hát và thuộc rất nhanh các bài hát dân ca. * Mặt yếu Các bài hát dân ca còn mang tính chất vùng miền, khi dạy hát học sinh chưa hiểu hết về tập quán sinh hoạt khi sáng tác bài dân ca của từng vùng khác nhau trên mọi miền đất nước. Vốn kiến thức sơ đẳng về dân ca Việt Nam nói chung của các em rất hạn chế. d. Các nguyên nhân, yếu tố tác động * Nguyên nhân của thành công Được sự quan tâm của các cấp Lãnh đạo và Nhà trường đã tạo điều kiện tương đối đầy đủ về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học môn Âm nhạc như đàn Organ, một số nhạc cụ gõ đệm. Đa số học sinh ngoan, yêu thích học môn Âm nhạc Có sự giúp đỡ nhiệt tình của các đồng nghiệp trong việc góp ý về phương pháp, hình thức tổ chức dạy học giúp học sinh tiến bộ. Bản thân luôn nghiên cứu tham khảo tài liệu, tìm tòi sáng tạo và học hỏi kinh nghiệm để lựa chọn, đưa ra những phương pháp giảng dạy phù hợp với từng đối tượng học sinh nhằm nâng cao kiến thức về dân ca cũng như phương pháp dạy hát dân ca. * Nguyên nhân của hạn chế CSVC chưa đáp ứng đầy đủ những yêu cầu cần thiết để dạy dân ca như: Thiếu các nhạc cụ dân tộc, tranh ảnh minh họa…. Vì theo TS Trần Quốc Việt Trưởng môn Âm nhạc, trường Cao đẳng sư phạm Hà Nội nói: "Đi kèm với việc dạy hát dân ca, cần giới thiệu cả các nhạc cụ dân tộc phù hợp với từng vùng 4
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học miền, tránh lệ thuộc quá nhiều vào nhạc khí phương tây”. Hơn nữa không gian để biểu diễn các bài hát dân ca trong các tiết học cũng chưa được đáp ứng. Thiếu tài liệu, tư liệu về dạy hát dân ca ở trường Tiểu học (chủ yếu là giáo viên tự sưu tầm và chọn lọc trong quá trình giảng dạy) e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra Khả năng tiếp thu Âm nhạc của học sinh Tiểu học có sự phát triển rõ rệt từ lớp 1 đến lớp 5. Ví dụ học sinh lớp 1, 2 có trí nhớ còn hạn chế, các em khó học thuộc những bài hát có lời ca tương đối dài hoặc có nhiều lời ca. Nhưng đến lớp 4, 5, khả năng ghi nhớ của học sinh đã được nâng cao hơn so với giai đoạn trước. Biểu hiện về năng lực âm nhạc của học sinh cũng khác biệt, mỗi lớp thường có cả những em học khá giỏi, trung bình và học yếu. Cũng có những học sinh có năng khiếu ở mặt này nhưng lại yếu ở mặt khác, ví dụ: hát đúng về cao độ thì lại chưa vững về trường độ, có khả năng gõ đệm tốt nhưng lại yếu về vận động theo nhạc… Đa số học sinh có khả năng hát kết hợp các hoạt động khác như: vận động theo nhạc, gõ đệm, tham gia trò chơi… Hứng thú, sở thích âm nhạc của học sinh không hoàn toàn giống nhau, cảm nhận thẩm mĩ âm nhạc của các em cũng khác biệt. Thực tế hiện nay, trong giảng dạy bộ môn âm nhạc của Tiểu học, chương trình học dân ca còn ở mức “khiêm tốn”: khối lớp 1,2,3 mỗi lớp có 12 bài chính khóa và 6 bài học thêm tự chọn, khối 4,5 mỗi lớp có 10 bài chính khóa và 6 bài học thêm tự chọn. Với thời lượng khiêm tốn đó, dù học sinh thực sự yêu âm nhạc dân tộc mong muốn biết nhiều bài hát dân ca khó thành hiện thực, mặt khác do số tiết âm nhạc không nhiều và thời lượng cho một tiết học cũng hạn chế (35 – 40 phút /1 tiết/1 tuần), nên việc giáo dục dân ca cho học sinh khó có thể đi vào chiều sâu. Về sách giáo khoa hiện hành, học sinh Tiểu học được học 55 bài hát, trong đó có 11 bài dân ca, đó là: Quê hương tươi đẹp (dân ca Nùng) Lícây xanh (dân ca Nam Bộ) Xoè hoa (dân ca Thái) Bắc kim thang (dân ca Nam Bộ) Gà gáy (dân ca Cống) Ngày mùa vui (dân ca Thái) Bạn ơi lắng nghe (dân ca Ba na) Cò lả (dân ca đồng bằng Bắc Bộ) Chim sáo (dân ca Khmer) Màu xanh quê hương (dân ca Khmer) Hát mừng (dân ca Hrê) 5
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học Để việc dạy và học dân ca trong trường phổ thông phát huy hiệu quả, cần diễn xướng như một phương pháp dạy. Tuy nhiên hiện nay, việc dạy chay vẫn là hiện tượng phổ biến tại các trường học: lên lớp tập thể, học thuộc lời, hát đúng giai điệu là xong, ít giáo viên sử dụng phương pháp diễn xướng (vì không có thời gian cho các hoạt động này). Phần lớn giáo viên dạy theo sách giáo khoa, kết quả dừng lại ở việc thuộc lòng lời bài hát, làn điệu, tiết học nhạc khô cứng. Mặt khác, dân ca liên quan đến môi trường diễn xướng như: cây đa, bến nước, sân đình, đời sống sinh hoạt xã hội thường ngày của đồng bào các dân tộc, các vùng miền…các trang phục cho việc biểu diễn các bài hát dân ca chưa được thực hiện thường xuyên. Để thực hiện nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy học Âm nhạc. Năm 2013 Sở GD&ĐT Tỉnh Đắk Lắk đã tập huấn và đưa vào giảng dạy các bài hát dân ca của địa phương với số lượng một tiết trên một học kì. Tuy số lượng còn ít ỏi nhưng cũng đã góp phần làm phong phú nguồn tư liệu về dân ca địa phương, nâng cao chất lượng giáo dục Âm nhạc và giáo dục văn hóa trong trường học. II.3. Giải pháp, biện pháp a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp Những giải pháp, biện pháp được nêu trong đề tài nhằm tổng kết các phương pháp, kĩ năng thu được từ thực tiễn giảng dạy. Mặt khác nhằm trao đổi với các giáo viên dạy Âm nhạc về việc vận dụng các phương pháp vào trong giảng dạy giúp học sinh nhận ra được những giá trị to lớn của dân ca, từ đó các em biết trân trọng, yêu quý, biết lưu giữ những nét văn hóa của dân tộc, đồng thời giúp học sinh biết được những phong tục tập quán trên mọi miền đất nước qua đó các em có thể học tốt các môn học khác. b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp Quy trình dạy hát một bài hát dân ca cũng giống với việc dạy hát các bài hát thiếu nhi và các bài hát nước ngoài (gồm 2 tiết: Tiết dạy bài hát mới và tiết ôn tập), nhưng kĩ thuật dạy hát dân ca có nhiều khác biệt. Sự khác biệt này mới tạo nên những phong cách, màu sắc riêng của dân ca. Sau đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã vận dụng trong thực tế giảng dạy của mình: Đối với tiết dạy bài hát dân ca * Giới thiệu bài hát Bước giới thiệu bài hát, tôi thường dùng bản đồ để giới thiệu vị trí địa lí nơi mà bài hát dân ca được ra đời, dùng tranh ảnh để giới thiệu về những nét sinh hoạt văn hoá, sinh hoạt cộng đồng, về phong cảnh các vùng miền, xuất xứ và nét đặc trưng của bài dân ca sắp học (như thang âm, các từ đệm, trang phục, các động 6
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học tác múa…) sao cho phù hợp với sự tiếp thu của học sinh, ngoài ra tôi còn giới thiệu sơ lược về một số nhạc cụ dân tộc của vùng miền đó, sau đó tôi gọi 1 – 2 học sinh lên chỉ vị trí trên bản đồ để nhận biết. Bước này rất hấp dẫn học sinh và mang lại cho các em nhiều kiến thức bổ ích, giúp học sinh hiểu sâu hơn về xuất xứ bài hát, là dân ca của vùng nào, vùng dân ca đó ở vị trí nào trên bản đồ đất nước Việt Nam. Trên cơ sở đó các em tuy không được đi thăm quan nhưng cũng có thể hiểu biết sơ lược về vùng đất đó. Mỗi dân tộc có một nền văn hoá riêng, các vùng dân ca nằm khắp đất nước nhưng mỗi một bài dân ca có những nét đẹp riêng. Việc sử dụng bản đồ nhằm thu hút sự chú ý tò mò ham hiểu biết của học sinh. không những thế nó còn tạo cho giờ dạy thêm phong phú và sử dụng đồ dùng đạt hiệu quả. VD: Dạy tiết 19 (Lớp 5) Học hát: Bài “Hát mừng” dân ca Hrê (Tây Nguyên). Trong phần giới thiệu bài hát, tôi treo bản đồ và yêu cầu học sinh lên chỉ vùng Tây Nguyên và nêu những hiểu biết của mình về dân tộc Hrê và những nét đặc trưng riêng của vùng đất này (nếu biết). Sau đó tôi cung cấp một số kiến thức về Tây Nguyên như: Có nhiều lễ hội của đồng bào các dân tộc (như Lễ hội mừng lúa mới, cúng bến nước…khi làm lễ thường sử dụng các nhạc cụ như cồng, chiêng…và giới thiệu trang phục của dân tộc Hrê qua hình ảnh). * Nghe hát mẫu Đối với học sinh Tiểu học thì việc nghe hát mẫu kết hợp động tác minh họa kèm theo, sẽ làm cho HS cảm nhận đầy đủ, trọn vẹn được tình cảm của bài dân ca đó mang lại và HS sẽ thấy thích thú hơn, mong muốn được học hát hơn. Vì vậy khi cho HS nghe bài hát mẫu, tôi thường sưu tầm những băng đĩa có hình ảnh để học sinh vừa được nghe giai điệu bài dân ca, vừa được xem những động tác biểu diễn, giúp các em hiểu kĩ hơn về trang phục và động tác múa hát đặc trưng của từng vùng miền. Qua đó, khi dạy các em trình bày bài hát kết hợp vận động, các em đã phần nào nắm được những động tác múa hát đặc trưng của bài dân ca mình trình bày. Tuy nhiên, để thay đổi không khí cho các tiết học, khi hát mẫu tôi cũng thường tự trình bày bài hát dân ca kết hợp với một số động tác biểu diễn đơn giản hoặc sử dụng nhạc cụ gõ đệm của dân tộc như: Song loan, thanh phách…tôi quan sát thấy HS rất chăm chú khi nghe bài hát VD: Dạy tiết 12 (Lớp 4) Học hát: Bài “Cò lả” dân ca Đồng bằng Bắc Bộ Khi hát mẫu bài hát: Lần 1, tôi kết hợp dùng thanh phách gõ đệm theo nhịp của bài hát, lần 2, tôi kết hợp với một số động tác phụ họa đơn giản phù hợp với nội dung bài Cò lả. * Đọc lời ca 7
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học Để học sinh hiểu được nội dung ý nghĩa của bài dân ca, của từng câu từ, lời ca dân gian của một dân tộc, một vùng miền là việc làm rất quan trọng, vì khi HS hiểu được ý nghĩa nội dung bài dân ca, các em sẽ cảm thấy gần gũi với bài hát hơn. Trong bước đọc lời ca, sau khi đọc, tôi thường cho HS giải nghĩa của một số ca từ (nếu các em biết). Với những từ HS chưa hiểu, tôi giải nghĩa và phân tích kĩ để HS năm được những từ khó trong bài hát. VD: Từ Xoè hoa trong bài cùng tên có nghĩa là “Múa hoa”. Bài Gà gáy, từ “té le” là một cách cảm nhận của đồng bào Cống về tiếng gáy te te của chú gà trống choai. Bài Bắc kim thang, từ “kèo” là thanh gỗ hoặc tre nằm trên cột nhà, làm khung đỡ trần nhà; “té” nghĩa là ngã; “làm chi” nghĩa là làm gì; “le le” nghĩa là con vịt trời; “bìm bịp” là một loài chim. Hoặc bài Cò lả, từ “phủ” là chỉ đơn vị hành chính ngày xưa, tương đương với “huyện” ngày nay. Hay bài Lí cây xanh, từ “lí” nghĩa là khúc hát ngắn về cây xanh…. * Khởi động giọng Khi dạy các bài hát thiếu nhi hoặc các bài hát nước ngoài, trong bước khởi động giọng, tôi thường sử dụng gam trưởng hoặc gam thứ của Âm nhạc phương Tây cho HS khởi động giọng, ví dụ: Nhưng khi dạy hát dân ca. Do sắc thái riêng của từng vùng miền, nên mỗi bài lại có một màu sắc riêng, và thường viết bằng thang âm ngũ cung, như Pha Son La Đô Rê (Trong bài hát Quê hương tươi đẹp), Đô Rê Mi Son La (Trong bài hát Lí cây xanh)…, vì thế việc sử dụng gam trưởng, thứ của phương Tây là không phù hợp. Do đó tôi thường sử dụng chính thang âm của từng bài làm mẫu âm khởi động. Thậm chí có bài tôi đã dùng giai điệu của bài hát làm mẫu để học sinh khởi động giọng. VD: Dạy tiết 23 (Lớp 4) Học hát: Bài “Chim sáo” dân ca Khơ me Nam Bộ Tôi đã sử dụng câu hát cuối là mẫu âm dùng để khởi động giọng: 8
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học Việc sử dụng mẫu âm này vừa giúp học sinh bước đầu được nghe âm hưởng của bài hát dân ca, ngoài ra còn giúp các em được tiếp xúc với giai điệu để khi học bài hát dễ dàng hơn, nhanh hơn. *Chia câu hát Khi dạy bài hát dân ca, việc chia các câu hát trong bài dân ca phải hết sức linh hoạt: có thể có câu hát dài, có câu hát ngắn vì bài dân ca thường được xây dựng từ thơ lục bát, lời ca đệm thêm bằng những hư từ như “ơi, à, í a….” nên cấu trúc không cân đối. VD: Dạy tiết 4 (Lớp 2) Học hát: Bài “Xòe hoa” dân ca Thái Tôi chia bài hát thành 4 câu hát với độ dài ngắn không đều nhau: Câu 1: Bùng bong bính boong ngân nga tiếng cồng vang vang. Câu 2: Nghe tiếng chiêng reo vui rộn ràng. Câu 3: Nghe tiếng khèn tiếng sáo vang lừng. Câu 4: Tay nắm tay ta cùng xoè hoa. * Tập hát từng câu Đặc điểm riêng biệt của dân ca là sử dụng tiếng hát có luyến, láy rất nhiều. Nên khi dạy HS hát dân ca, bước tập hát từng câu là bước trọng tâm nhất của việc dạy hát. Vì vậy, tôi giải thích cho HS hiểu: luyến là tiếng hát có 2 hoặc nhiều nốt nhạc khác cao độ được liên kết với nhau và có hình vòng cung phía dưới, nếu nốt nhạc sau cao hơn nốt trước thì là luyến lên và ngược lại. Để HS hát đúng những tiếng hát có dấu luyến, láy cũng như thể hiện được sắc thái của HS tôi thường tăng cường hát mẫu và hướng dẫn HS vừa nghe hát mẫu, vừa nhìn lời ca, vừa nhìn nốt nhạc, tôi đặt một số câu hỏi để HS nắm chắc kiến thức khi học những bài dân ca có nhiều tiếng hát luyến láy. HS trả lời đúng câu hỏi của tôi, có nghĩa là đã nắm được 50% giai điệu của câu hát. VD: Bài “Cò lả” là bài dân ca có rất nhiều tiếng hát luyến, tôi hướng dẫn HS hát như sau: Khi dạy câu hát đầu: con cò cò bay lả lả bay la là câu hát có nhiều tiếng hát luyến lên và xuống, sau khi hát mẫu, tôi đặt câu hỏi: câu hát đó có mấy tiếng hát luyến, tiếng nào luyến lên, tiếng nào luyến xuống? vì sao em biết? và với câu hát này tôi thường tập hát nhiều lần hơn, kĩ hơn so với 3 câu khác để HS nắm chắc giai điệu 9
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học của bài hát. Trong lớp có những HS hát tốt, hát hay, tôi chỉ định hát mẫu và hướng dẫn cho các bạn hát chưa đúng. Ngoài ra, tôi cũng hướng dẫn các em cách lấy hơi 2 lần, ở đầu câu và giữa câu hát * Hát cả bài Để giờ học hát dân ca sôi nổi, thu hút được sự chú ý, khơi dậy niềm đam mê yêu thích học hát của HS. Khi hướng dẫn hát cả bài, tôi thường sử dụng nhạc cụ đệm cho các em hát theo. Tôi dùng âm sắc trong đàn để thể hiện âm hưởng dân ca của từng vùng miền. VD: Bài “Xòe hoa” – Dân ca Thái, tôi dùng âm sắc gần giống tiếng khèn để đệm hát – Tiếng khèn sẽ làm cho các em liên tưởng đến một không gian bao la của miền Tây Bắc, với ruộng bậc thang và những điệu múa xòe của các cô gái Thái. Hoặc bài “Bạn ơi lắng nghe” – Dân ca Bana, tôi dùng âm sắc tiếng đàn đá hoặc đàn t’rưng. Từ những âm sắc đó, các em tưởng tượng ra những con suối trong vắt hay những rẫy lúa bạt ngàn của vùng đất Tây Nguyên… Ngoài việc sử dụng nhạc cụ quen dùng, tôi còn hướng dẫn học sinh kết hợp sử dụng các nhạc cụ dân tộc để đệm hát cho bài dân ca (có thể là GV hoặc HS chuẩn bị). VD: Dùng các nhạc cụ như cồng, chiêng, đàn T’rưng nhỏ, tre lắc (GV chuẩn bị) để đệm cho những bài dân ca Tây Nguyên… hoặc dùng thanh phách, song loan, sáo (HS chuẩn bị) để đệm cho những bài dân ca Đồng bằng Bắc Bộ… 10
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học Đối với tiết ôn tập bài hát dân ca * Ôn lại kiến thức về dân ca Tôi yêu cầu HS nhắc lại một số kiến thức hiểu biết của mình về dân ca. Như: Dân ca là gì? (HS trả lời: Là những bài hát khúc ca được sáng tác, lưu truyền trong dân gian mà không có tác giả, có thể truyền miệng từ đời này sang đời khác có thể được hát hoặc sáng tác khi lao động, khi chơi, khi sinh hoạt văn hóa, văn nghệ…). Nhắc lại bài dân ca học ở tiết trước là của miền nào? vùng nào? (Bắc Bộ, Nam Bộ hay Trung Bộ). Như vậy các em đã nắm được một số kiến thức cơ bản về dân ca. Để học sinh thuộc và hiểu bài nhanh, tôi hướng dẫn các em cách nhận biết dân ca vùng nào bằng cách dựa trên các âm đệm và âm hưởng giai điệu riêng biệt của từng vùng, miền trong bài hát. VD: Bắc bộ thì các tiếng hát đệm thường là í,a,i… Trung bộ thì các tiếng hát đệm thường là bớ, chi rứa, uẩy, ơ hời… Nam Bộ thì đặc trưng giọng nói chày – chài, quẫy – wẩy…và các tiếng đệm cho bằng, rượng… Dân ca Tây Nguyên mang âm hưởng đặc trưng riêng là nhạc dạo thường dùng các nhạc cụ như đàn T’rưng, những tiếng suối chảy, chim hót…Qua đó tôi thấy HS nhớ và trả lời nhanh, chính xác *Hát kết hợp phụ họa Cũng như các bài hát thiếu nhi khác, hát kết hợp vận động và phụ họa cũng là một hoạt động không thể thiếu trong tiết học. Tuy nhiên là bài hát dân ca, nên khi hướng dẫn HS biểu diễn, tôi thường mở đĩa hình các tiết mục biểu diễn 11
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học những bài hát dân ca vùng miền của bài dân ca đang học, để HS nắm được các động tác biểu diễn phù hợp, những trang phục biểu diễn cho bài dân ca này…sau đó hướng dẫn HS tập biểu diễn theo nhóm hoặc theo tổ và tổ chức thi đua giữa các nhóm trong lớp. Tuy chưa có không gian biểu diễn nhưng tôi sử dụng bục giảng làm sân khấu cho HS. Thành lập ban giám khảo cũng chính là các em. Đây là dịp cho các em chứng tỏ được sự hiểu biết của mình về dân ca, đối với những HS nhút nhát cũng dần mạnh dạn tham gia biểu diễn và tham gia nhận xét bạn bằng sự hiểu biết của mình. Với các tiết học hát dân ca Tây nguyên, tôi hướng dẫn các em một số động tác múa Tây Nguyên khi ôn tập bài hát “Bạn ơi lắng nghe”, “Hát mừng”, Chiếc gùi đung đưa”…hoặc cho HS kết hợp nhảy sạp khi ôn tập bài hát “Xòe hoa”... để thay đổi không khí học tập và thu hút sự chú ý, yêu thích, ham học hỏi của HS. * Đặt lời mới cho bài dân ca Cùng với sự phát triển của xã hội, lời ca của các làn điệu dân ca luôn được bổ sung để phù hợp với từng giai đoạn của lịch sử, phù hợp với từng nội dung sinh hoạt lao động, phù hợp với từng lứa tuổi. Bên cạnh đó, các bài hát dân ca thiếu nhi thường có cấu trúc ngắn gọn và đa số được sáng tác dựa theo các câu ca dao lục bát. VD: Bài “Cò lả” – được sáng tác trên câu ca dao Con cò bay lả bay la Bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng Hoặc bài “Lí cây bông” – Sáng tác trên câu ca dao Bông xanh bông trắng bông vàng Bông lê bông lựu đố nàng mấy bông Đối với HS lớp 4,5 để phát huy tính tích cực và sáng tạo của HS, ngoài việc hướng dẫn học hát và tìm hiểu về dân ca, tôi còn hướng dẫn cho những HS có năng khiếu hoặc tổ nhóm, biết cách tự tìm và đặt lời ca mới cho bài dân ca từ các câu thơ lục bát quen thuộc hay do HS tự nghĩ ra. Tôi gợi ý cho HS có thể thêm các từ đệm hay tiếng hát luyến, láy để phù hợp với giai điệu của bài. VD: HS có thể đặt lời mới cho bài dân ca “Cò lả” từ câu ca dao: Trên trời có đám mây xanh Ở giữa mây trắng xung quanh mây vàng Hay với những tiết ôn tập, tôi tổ chức cho HS thi theo nhóm để đặt lời ca mới với bài dân ca tự chọn, đã học, có giai điệu dễ như bài “ Xòe hoa”, “Bắc kim thang”. Tôi thấy HS rất hào hứng và tự tin với hoạt động này. VD: Bài “Xòe hoa” – một nhóm HS đặt lời như sau: “Trường em rất vui, trong ánh nắng nhẹ ban mai, ngoan rất ngoan em ngồi học bài…..”. Nhóm khác có lời ca nhí nhảnh hơn: “Tình tang tính tang, em học hát thật là vui, tay vỗ tay em cùng hòa nhịp….” 12
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học Với việc HS được tự sáng tác và đặt lời mới cho bài dân ca, HS rất hào hứng học hát và thêm yêu thích các bài hát dân ca, từ đó các em phát huy tính sáng tạo và muốn tìm hiểu thêm về các bài dân ca của Việt Nam. * Kết hợp trò chơi Tùy vào từng bài dân ca, tôi thường lồng ghép các trò chơi dân gian nhằm tạo cho không khí lớp học thêm phong phú, sinh động hơn. Bởi lẽ, trò chơi dân gian không chỉ đơn thuần là trò chơi của trẻ em, mà nó còn chứa đựng cả nền văn hóa dân tộc Việt nam độc đáo và giàu bản sắc, thông qua trò chơi giúp các em tư duy, sáng tạo, đoàn kết, thân thiện với bạn bè, thêm yêu mến quê hương đất nước. VD: Bài “Tập tầm vông” – Lớp 1. Đây không phải là bài hát dân ca, nhưng lời ca của bài dựa theo bài đồng dao và giai điệu của bài hát cũng mang âm hưởng dân ca. Nên khi học hát, tôi hướng dẫn HS chơi trò chơi “Đố tay”: Với đồ dùng đơn giản là một viên phấn nhỏ hay một cục tẩy, chỉ định một em lên giấu vật vào tay, sau khi cả lớp hát xong bài hát, em nào đoán chính xác vật ở tay nào thì tiếp tục được lên đố các bạn. Ngoài trò chơi phát triển trí tuệ, tôi còn kết hợp một số trò chơi vận động để HS được phát triển thể chất. VD: Tiết Ôn tập bài hát “Bắc kim thang”, tôi hướng dẫn HS ra ngoài trời, xếp thành vòng tròn: vừa ôn tập, vừa biểu diễn bài hát, cuối tiết học dành ít thời gian cho HS tham gia các trò chơi như: “Chi chi chành chành” hoặc “Rồng rắn lên mây”, đây là những trò chơi HS rất yêu thích vì nó mang tính tập thể, HS được tham gia đông, những em hay rụt rè nhút nhát cũng tham gia nhiệt tình, qua đó giáo dục HS tính đoàn kết thương yêu nhau. Để mở rộng thêm vốn hiểu biết về dân ca, kích thích sự tìm tòi khám phá thêm các bài hát dân ca ngoài chương trình, trong các tiết ôn tập, tôi thường tổ chức thi đua giữa các nhóm trong lớp học: VD: Nhóm 1: tìm và hát các bài hát dân ca miền Bắc Nhóm 2: tìm và hát các bài hát dân ca miền Trung Nhóm 3: tìm và hát các bài hát dân ca Tây Nguyên Nhóm 4: tìm và hát các bài hát dân ca miền Nam Nhóm nào tìm và hát đúng được nhiều bài dân ca thì được thưởng số lượng những bông hoa bằng số lượng các bài dân ca tìm được hoặc cộng thêm điểm vào điểm thi đua của các tổ…Để khuyến khích HS ham tìm hiểu hơn về dân ca. Đối với tiết học có nội dung nghe nhạc Trong chương trình Âm nhạc Tiểu học, ngoài các nội dung học hát, trong tiết ôn tập thường có thêm nội dung Nghe nhạc. Với nội dung này, tôi thường mở băng đĩa nhạc các bài hát dân ca cho các em nghe. Sau khi nghe lần 1, tôi đặt các câu hỏi để HS hiểu sâu hơn về bài dân ca. 13
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học VD: Em nào biết tên bài dân ca vừa nghe? Thuộc vùng nào? vì sao em biết? bài dân ca có nội dung gì? Em còn biết bài dân ca nào có xuất xứ giống với bài này?.v..v.. Khi mở nhạc lần 2, tôi hướng dẫn HS hát theo (nếu thuộc), có thể đứng tại chỗ biểu diễn hoặc vận động theo nhạc phù hợp với nội dung bài hát. Hoặc có thể chia nhóm tổ chức thi hát đúng lời ca, giai điệu theo nhạc. Các hoạt động ngoài giờ lên lớp Ngoài các phương pháp và hình thức áp dụng trên trong tiết học, cùng với phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện – Học sinh tích cực”, vào các dịp khai giảng năm học mới, kỷ niệm các ngày lễ lớn như 20/11, 26/3 , Đại hội “Cháu ngoan Bác Hồ”… tôi thường tham mưu với Lãnh đạo Nhà trường và Liên đội tổ chức cho HS thi và tìm hiểu về dân ca, tham gia các trò chơi dân gian, thi hát múa dân ca. Để HS nắm được những truyền thống, những nét sinh hoạt dân gian đậm đà bản sắc của dân tộc ta. Do dân ca là những bài hát xuất phát từ người dân lao động nên ai cũng có thể hát được. Vì vậy ta cần tạo môi trường diễn xướng cho tất cả các em được tham gia. Cụ thể: Lên kế hoạch tổ chức thi văn nghệ vào các ngày lễ lớn: Mỗi lớp 2 tiết mục trong đó bắt buộc phải có một bài hát dân ca, khuyến khích có múa phụ họa. Thành lập ban giám khảo có năng lực chấm và nhận xét công tâm để giúp các em hiểu được dân ca cần diễn xướng như thế nào, trang phục biểu diễn, động tác múa như thế nào là phù hợp … tuyên dương và trao giải những tiết mục đặc sắc. 14
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học Bên cạnh đó, Phòng GD&ĐT huyện thường xuyên tổ chức các Hội thi hát dân ca cho HS Tiểu học nhằm tạo điều kiện cho học sinh thể hiện năng khiếu ca hát của mình, được hát lên những bài dân ca mang đậm bản sắc dân tộc, góp phần giữ gìn và phát huy nền văn hóa truyền thống của dân tộc, tạo sân chơi bổ ích, giúp các em có dịp giao lưu và khám phá thêm kho tàng dân ca Việt Nam. Để chuẩn bị cho Hội thi, tôi thường lên kế hoạch cụ thể, bởi theo tôi dạy dân ca chưa đủ mà cần cho trẻ hóa thân vào những bài dân ca, điều đó sẽ khắc sâu cho HS những hình tượng về con người của từng vùng miền trên đất nước Việt Nam. Chính vì vậy, tôi thường, lựa chọn những bài dân ca của cả 3 vùng miền Bắc – Trung – Nam phù hợp với chất giọng và lứa tuổi của các em. Trong mỗi chương trình, tôi thường chọn một bài dân ca của Tây Nguyên: vì đây là quê hương thứ hai của các em, khi các em được hát những bài dân ca, ca ngợi về con người và cảnh đẹp Tây nguyên, các em sẽ thêm yêu mến và có ý thức học tập để sau này xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn. Tôi chú ý lựa chọn trang phục, các đạo cụ biểu diễn phù hợp và kết hợp giải thích cho các em hiểu vì sao lại cần mặc những bộ trang phục và các đạo cụ đó. VD: HS hát múa bài dân ca “Đi cấy” thì trang phục phải là yếm, váy đen, thắt khăn mỏ quạ…đạo cụ là những bó lúa dắt bên hông, và giải thích cho HS hiểu đây là những bộ trang phục của các bà, các chị thời xưa mặc khi đi cấy lúa. Hoặc biểu diễn bài “Hát mừng” – Dân ca Hơ –rê (Tây nguyên), tôi chọn những bộ trang phục của đồng bào Hơ rê, đạo cụ là những chiếc cồng, chiêng được làm từ những tấm bìa cứng có in hoa văn thổ cẩm và giải thích: trong các lễ hội của người dân Tây Nguyên thì cồng chiêng là một nhạc cụ không thể thiếu, tiếng cồng chiêng vang lên thay cho lời người muốn nói với các thần linh, cầu mong buôn làng có cuộc sống ấm no hạnh phúc… và cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO công nhận là văn hóa phi vật thể thế giới, từ đó các em thêm tự hào và yêu mến quê hương hơn. 15
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học Vào các buổi sinh hoạt tập thể dưới cờ, hoặc trong giờ ra chơi gi ữa bu ổi, tôi còn mở băng đĩa các bài dân ca trên hệ thống loa đài của nhà trường, các em vừa vui chơi, sinh hoạt vừa được nghe các bài dân ca Việt Nam hoặc hướng dẫn và giúp đỡ một lớp xây dựng và tập luyện một tiết mục dân ca (có thể là đơn ca, tốp ca hoặc kết hợp múa và hát) hát trong giờ chào cờ đầu tuần, đầu tháng…Bằng cách này, các làn điệu dân ca cứ dần thấm vào tâm hồn HS một cách tự nhiên. Từ chỗ thuộc, rồi hiểu và yêu thích. Đây là hoạt động tuyên truyền, giáo dục về dân ca rất hữu ích. Ngoài ra, tôi còn tuyên truyền cho cha mẹ HS biết những lợi ích của dân ca, để từ đó các bậc cha mẹ có thể phối hợp cung cấp các kiến thức dân ca ở nhà bằng cách: cho HS nghe dân ca vào các buổi tối qua băng đĩa hoặc bằng các bài hát ru thông thường, hoặc cùng phối hợp với GV chuẩn bị những trang phục cho HS trong các cuộc thi hát dân ca …. c. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp + Giáo viên phải nắm vững các kiến thức về dân ca, tìm hiểu nguồn gốc, xuất xứ của từng bài, có kĩ năng sư phạm tốt, sáng tạo, đổi mới trong cách tổ chức các hoạt động dạy học. + Tìm hiểu và nắm được trình độ tiếp thu của các đối tượng học sinh trong lớp để giao nhiệm vụ phù hợp và có những phương pháp, hình thức tổ chức dạy học sao cho tất cả học sinh đều được tham gia hoạt động học tập với ý thức tự giác, tích cực, chủ động. 16
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học + Cơ sở vật chất phục vụ môn học phải đảm bảo tương đối đầy đủ như: Có không gian lớp học để học sinh được biểu diễn, có một số trang phục phù hợp, đạo cụ phù hợp sẵn có hoặc tự làm để tham gia biểu diễn và tham gia các trò chơi nhỏ khi học hát dân ca. Có nhạc cụ đệm hát phù hợp cho giáo viên thay thế các nhạc cụ phương tây, nhạc cụ gõ đệm của học sinh tạo không khí sôi động khi học các bài hát dân ca. + Sự Lãnh đạo sát sao của Nhà trường và sự phối hợp chặt chẽ của Liên đội trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp. + Sự phối hợp giữa giáo viên Âm nhạc với các thầy, cô giáo chủ nhiệm và cha mẹ học sinh trong việc cung cấp các tư liệu, các kiến thức dân ca của từng vùng miền đến với các em HS ở trường cũng như ở nhà. d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp Các biện pháp định hướng cho những giải pháp tiến hành và có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, luôn có sự tác động hỗ trợ lẫn nhau, bám sát vào điều kiện hoàn cảnh, mức độ khả năng tiếp thu của từng đối tượng học sinh. Chính ví thế trong quá trình giảng dạy giáo viên cần đưa ra những giải pháp hữu hiệu để thực hiện và vận dụng các biện pháp vào giảng dạy sao cho đạt kết quả cao nhất. e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu Kết quả khảo nghiệm học sinh trong năm học 2013 2014, sau khi tôi áp dụng các giải pháp trên như sau: Mức độ đạt được của học sinh Đầu năm học Cuối năm học Hát đúng giai điệu, lời ca các bài dân ca đã học 75% 90% Biết sử dụng nhạc cụ gõ đệm phù hợp với từng bài 80% 95% dân ca Biết hát kết hợp với biểu diễn động tác phù hợp 75% 90% với từng bài dân ca Phân biệt được dân ca vùng, miền khi được nghe 60% 80% Yêu thích các bài dân ca 65% 90% Tỉ lệ học sinh yêu thích học hát các bài dân ca, hát đúng giai điệu và lời ca, biết sử dụng nhạc cụ gõ đệm và biểu diễn các động tác múa phù hợp với sắc thái của từng bài hát dân ca đã tăng lên rõ rệt. Tỉ lệ HS phân biệt được dân ca vùng, miền khi được nghe vẫn chưa cao tuy nhiên cũng đã tăng hơn so với đầu năm học. 17
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học Giá trị khoa học: Với những kinh nghiệm trên tôi đã thành công trong việc dạy hát và cung cấp thêm những kiến thức ban đầu về kho tàng dân ca của Việt Nam. HS được học hát, được nghe các làn điệu dân ca và hiểu được rằng: Dân ca là sản phẩm tinh thần quý giá của ông cha để lại, từ đó các em càng phải trân trọng, giữ gìn, học tập, tiếp tục phát triển những vốn quý ấy, từ đó các em càng thêm yêu mến và tự hào về nhân dân ta, đất nước ta. II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu II.4.1. Kết quả thu được qua khảo nghiệm Tất cả học sinh đều rất yêu thích và hào hứng học tiết Âm nhạc có bài hát dân ca. Đa số HS hát đúng giai điệu, hát đúng các tiếng hát luyến láy của bài hát, một số em năng khiếu còn biết thể hiện tình cảm của mình vào bài hát. Các em đã biết phân biệt được làn điệu dân ca của từng vùng miền qua nghe giai điệu và lời ca của các bài hát có sử dụng các từ đệm. Từ đó HS học tập sáng tạo hơn trong giờ học như: tự tìm tòi chuẩn bị các nhạc cụ gõ đệm phù hợp với bài hát hoặc tự sáng tạo những động tác múa, động tác biểu diễn vận động phụ họa phù hợp với nội dung bài dân ca được học. II.4.2. Giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu Dạy hát dân ca không những góp phần gìn giữ và phát huy những bản sắc văn hoá của dân tộc, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể mà còn giáo dục các giá trị thẩm mỹ, đạo đức, định hướng nhân cách cho HS, giáo dục các giá trị văn hóa truyền thống, tình yêu quê hương đất nước, tình cảm gia đình, bạn bè…Điều này rất quan trọng khi giảng dạy những kiến thức về địa phương. Khi lên lớp tôi cảm thấy vững vàng tự tin hơn, có những sáng tạo linh hoạt trong các biện pháp tổ chức lớp học. Qua những tiết học hát dân ca, các em đã có những ấn tượng đẹp về âm nhạc dân gian, kích thích hứng thú học tập, ham tìm tòi học hỏi những cái hay, cái mới, những bài dân ca độc đáo của kho tàng dân ca Việt Nam. HS được phát huy tính sáng tạo bằng việc tự sáng tác lời ca mới cho bài dân ca. Có tinh thần đoàn kết giúp đỡ nhau trong học tập, biết ngắm nhìn, biết lắng nghe và hưởng thụ những cái hay, cái đẹp trong cuộc sống từ đó tâm hồn trí tuệ cũng ngày càng giàu hơn, đẹp hơn. Đồng thời phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu về hát dân ca, làm nguồn cho các cuộc thi đạt nhiều kết quả cao do các cấp tổ chức. III. Phần kết luận, kiến nghị III.1.Kết luận Dân ca được xem là tài sản vô giá của ông cha ta từ ngàn đời xưa để lại, dân ca là hơi thở của dân tộc, lưu giữ và bảo vệ dân ca là bảo vệ dòng máu chảy 18
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học trong cơ thể của mỗi chúng ta. Dân ca là một bức tranh phong phú, đa dạng về màu sắc, mỗi địa phương đều có những nét đặc trưng riêng, thể hiện phong tục, ngôn ngữ, giọng nói của từng vùng quê của Tổ Quốc. Vì vậy dù là dân ca của bất cứ vùng nào trên đất nước Việt Nam cũng đều đáng trân trọng và cần được gìn giữ, bởi đó là tài sản tinh thần vô giá nhất, là những tinh hoa của dân tộc được chắt lọc qua nhiều thế kỷ. Với HS Tiểu học thế hệ tương lai của đất nước, để các em vẫn luôn tiếp thu được các nền văn hóa thế giới mà không quên mất những tinh hoa văn hóa của dân tộc thì ngay từ khi còn nhỏ các em đã phải có được vốn hiểu biết, và phải có được một tình yêu thật sự với dân ca. Vì vậy bồi dưỡng và phát huy vốn dân ca cho HS Tiểu học luôn là tiền đề đầu tiên trong việc giữ gìn tinh hoa văn hóa dân tộc. Như lời dặn dò cuối cùng của Bác Hồ trước lúc ra đi: “..…rằng đã yêu Tổ Quốc mình, càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca….” III.2.Kiến nghị Để HS thực sự yêu thích học hát các bài dân ca Việt Nam, cần có sự phối hợp giữa Sở GDĐT và Phòng GD&ĐT để có những chương trình phong phú hơn về nội dung giảng dạy, biểu diễn và đặc biệt là phương pháp dạy học đổi mới, thích ứng với đặc thù của dân ca thì mới thu hút và tạo được chất lượng học tập của học sinh trong các trường Tiểu học. Cung cấp các tài liệu, tuyển tập các bài hát dân ca thiếu nhi cho các trường Tiểu học Về phía Nhà trường, tôi đề nghị Ban giám hiệu trường tiếp tục trang bị phòng học Âm nhạc, mua sắm thêm những phương tiện dạy học cần thiết như: tranh ảnh, băng đĩa hình về múa hát dân ca các dân tộc để HS được học bằng đa giác quan: nghe, nhìn, cảm nhận, vận động…Thường xuyên tổ chức các cuộc thi hát, múa, tìm hiểu dân ca, các trò chơi dân gian để HS có nhiều cơ hội tìm hiểu và đến gần hơn với dân ca. Trên đây là một số kinh nghiệm tôi thu được trong quá trình dạy học, rất mong nhận được những ý kiến trao đổi, đóng góp của các đồng nghiệp nhằm tìm thêm những biện pháp hữu hiệu nhất trong công tác bảo tồn và phát huy vốn dân ca ở trường Tiểu học nói riêng, HS phổ thông nói chung, ngày càng yêu thích học hát và tìm hiểu về các bài hát dân ca Việt Nam. Buôn Trấp, ngày 01 tháng 3 năm 2015 NGƯỜI VIẾT Đỗ Thị Thu Hà 19
Trường TH Krông Ana Một số kinh nghiệm dạy hát dân ca cho học sinh Tiểu học 20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.