intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự học nhằm nâng cao chất lượng bộ môn lịch sử cấp THCS

Chia sẻ: Hòa Phát | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:22

52
lượt xem
8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu và xác định rõ đối tượng, mục đích, phương pháp tự học bộ môn lịch sử nhằm nâng cao chất lượng học tập cho học sinh cũng như đúc rút thêm một số kinh nghiệm trong qua trình dạy học của giáo viên. Nhiệm vụ của đề tài này là giúp giáo viên định hình một cách rõ ràng một số nội dung cần thiết để hướng dẫn học sinh cách tự học khoa học, chặt chẽ và có hệ thống, không lệ thuộc vào các yếu tố tác động xung quanh nhằm nâng cao chất lượng học tập của cá nhân.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự học nhằm nâng cao chất lượng bộ môn lịch sử cấp THCS

  1. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài a. Lý do khách quan Hiện nay, do tác động của xã hội, xu hướng học tập của nhiều học sinh   có phần chênh lệch giữa các môn khoa học tự nhiên và các môn khoa học xã hội.  Một phần do ngại học môn học xã hội, môn học các em cho là khó, là dài. Phần   khác, do muốn học theo sở thích nên có thiên hướng học lệch các môn học mà   theo các em là quan trọng, là bắt buộc, không thể thiếu được trong các kì thi tốt  nghiệp hay các trường chuyên nghiệp sau này. b. Lý do chủ quan Môn lịch sử là môn học có tầm quan trọng nhất định trong hệ thống giáo  dục của nước ta cũng như nhiều nước trên thế giới. Nó không chỉ là môn học tái  hiện lại lịch sử theo thời gian, không gian mà còn là môn học tác động giáo dục  rất lớn trong việc giáo dục lý tưởng sống cao đẹp cho thế  hệ  trẻ. Bởi quá khứ  hào hùng của dân tộc, của ông cha khiến thế hệ trẻ hôm nay tiếp bước noi theo. Trải qua quá trình dạy học thực tế  của bản thân tôi thấy việc nâng cao   nhận thức cho các em trong học tập bộ môn lịch sử không chỉ để nâng cao chất   lượng học tập mà còn nâng cao vị  thế  của bộ  môn trong trường học, nâng cao   chất lượng đầu vào của các trường chuyên nghiệp. Do đó, tôi mạnh dạn đưa ra  một số kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự học để góp phần đưa chất  lượng bộ môn lịch sử cấp trung học cơ sở (THCS) được nâng cao.  2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài Mục tiêu của đề  tài là nghiên cứu và xác định rõ đối tượng, mục đích,  phương pháp tự học bộ môn lịch sử nhằm nâng cao chất lượng học tập cho học   sinh cũng như đúc rút thêm một số kinh nghiệm trong qua trình dạy học của giáo  viên. Nhiệm vụ của đề tài này là giúp giáo viên định hình một cách rõ ràng  một  số nội dung cần thiết để hướng dẫn học sinh cách tự học khoa học, chặt chẽ và  có hệ thống, không lệ thuộc vào các yếu tố tác động xung quanh nhằm nâng cao  chất lượng học tập của cá nhân. 3. Đối tượng nghiên cứu Là toàn bộ  những vấn đề  về  một số  phương pháp hướng dẫn học sinh  phát huy vai trò tự  học, biết  cách xây dựng kế  hoạch, nội dung,  phương pháp  phù hợp với bản thân nhằm nâng cao chất lượng học tập bộ môn lịch sử ở cấp   THCS. Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 1
  2. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS 4. Giới hạn của đề tài Xung quanh các vấn đề về một số phương pháp hướng dẫn học sinh phát  huy vai trò tự  học môn lịch sử  ở  trường THCS. Các biện pháp học tập của cá  nhân đạt hiệu quả bên cạnh sự hướng dẫn của thầy, cô giáo. 5. Phương pháp nghiên cứu ­ Phương pháp thực nghiệm; ­ Phương pháp điều tra; ­ Phương pháp thuyết trình vấn đáp; ­ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận  Cơ sở lí luận của đề tài là xuất phát từ vấn đề thực tế trong dạy học lịch   sử   ở  trường THCS, dựa trên tư  tưởng của chủ  nghĩa Mác  ­ Lê nin và toàn bộ  quan điểm của Đảng về lí luận dạy học hiện đại và phương pháp dạy học tích   cực lấy học sinh làm trung tâm của quá trình dạy học nhằm nâng cao chất lượng  dạy học. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu a. Thực trạng Trước hết, cũng như  các bộ  môn khác  trong dạy học nói chung và môn  học lịch sử nói riêng, người giáo viên được trang bị lí luận dạy học đó là Tâm lí  học,  Giáo dục học, Phương pháp giảng dạy… Tuy nhiên, không có một  biện  pháp nào là tối  ưu trong dạy học để  nâng cao chất lượng bộ  môn. Mặt khác,  người giáo viên trong giai đoạn hiện tại là người đóng vai trò hướng dẫn học  sinh học tập, còn các em mới chính là trung tâm của quá trình dạy học, là người  trực tiếp phải học, phải lĩnh hội kiến thức tốt nhất. Do đó, điều này phụ thuộc   phần lớn vào học sinh chứ không phải là giáo viên trên lớp. Từ điều này có thể  khẳng định  khó khăn lớn nhất đòi hỏi người giáo viên muốn  nâng cao  chất  lượng bộ môn phải luôn tự học, tự rèn, nâng cao kiến thức, kinh nghiệm từ học   hỏi đồng nghiệp, luôn có ý thức phấn đấu không tự  bằng lòng với cái mình đã  đạt được, luôn rút kinh nghiệm và dần dần đúc kết lại để  trang bị  cho mình  những bài học cần thiết trong giảng dạy. Thứ  hai, mặc dù giáo viên có tâm huyết với nghề, nhiệt tình trong giảng  dạy song hiệu quả chất lượng lại không như mong muốn. Bởi lẽ, theo lối mòn  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 2
  3. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS cũ, học sinh chỉ biết tiếp thu trên lớp mà không có thói quen học bài cũ trước khi   đến lớp, học qua loa, đại khái, học đối phó để lấy điểm kiểm tra. Hơn nữa, một  bộ phận không nhỏ học sinh hiện nay có tâm lý không thích học các môn học xã  hội, thậm chí không thích học các môn có lượng kiến thức dài trên lớp, các môn  học mà cá nhân các em cho là dài, khó, phải nhớ nhiều, mất nhiều thời gian, là  môn phụ, ít tiết trên lớp nên lơ  là trong học tập, chỉ cần điểm trung bình do đó  cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy học bộ môn. Việc đầu tư “chất xám” cho bộ môn lịch sử của một số giáo viên còn hạn  chế. Một số giáo viên chưa chú ý đầu tư nâng cao năng lực giảng dạy làm giảm  sự  hứng thú đối với học sinh đối với môn học. Quan điểm nhìn nhận của ngay  chính người trong cuộc cũng chưa thực sự đúng đắn về tầm quan trọng của bộ  môn.  Sự  định hướng, thuyết phục của giáo viên với học sinh  để  học tốt môn  lịch sử  vẫn còn hạn chế  nên phần nào cũng  ảnh hưởng đến mặt bằng chất  lượng bộ môn.  Bên cạnh tâm lý cá nhân một bộ phận không nhỏ học sinh không thích học  lịch sử  vì  cho rằng đây là môn khó học, dài dòng, phải nhớ  nhiều, mất nhiều  thời gian, đây là môn phụ  chỉ  cần đủ  điểm là được thì ngay cả  cha mẹ  các em  cũng không định hướng cho con em mình học môn lịch sử, cả trong trường hợp   học sinh này được lựa chọn vào đội tuyển tham gia dự thi học sinh giỏi các cấp   vì sợ mất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến các môn khác nên phần nào cũng tác  động không tốt đến chất lượng môn học. Quan điểm của Đảng và nhà nước ta trong chỉ  đạo dạy học hiện nay là  hướng tới người học, lấy học sinh làm trung tâm của dạy học, phát huy tính tích   cực, chủ động của học sinh. Người giáo viên là người đóng vai trò hướng dẫn,  cung cấp kiến thức còn học sinh mới là người chủ  động, tích cực tiếp thu, lĩnh  hội kiến thức. Do đó, càng khẳng định được rằng học sinh giữ  vai trò là trung  tâm của quá trình dạy học. Mặt bằng chất lượng bộ môn phụ  thuộc nhiều vào  các em nên càng thấy vai trò của học sinh trong tự học góp phần rất quan trọng   trong chất lượng bộ  môn. Do đó, không thể  thiếu được một trong những nội   dung nâng cao chất lượng bộ môn là phải làm sao cho các em thích học, học chủ  động, sáng tạo, học tự  nguyện, học để  nâng cao kiến thức cho bản thân chứ  không phải học vì điểm, vì để đối phó với thầy cô, cha mẹ, mà học vì em muốn   được học, được khẳng định ưu thế của mình trong nhận thức bộ môn. Như vậy,   thầy, cô giáo phải là người hướng dẫn cho các em cách học để  phát huy được   vai trò của tự học của cá nhân nhằm nâng cao chất lượng môn học.  Từ  những thực tế  trên, tôi mạnh dạn thấy cần thiết phải trao đổi với  đồng nghiệp một số  biện pháp để  khắc phục tình trạng trên, làm cho các em   định hướng được tầm quan trọng của bộ  môn, phát huy vai trò tự  học của bản  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 3
  4. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS thân bên cạnh sự hướng dẫn học tập của thầy, cô giáo, làm thay đổi nhận thức,   cách thức học cũ, tìm ra cách học tốt hơn, hiệu quả hơn. b. Nguyên nhân Có nhiều nguyên nhân từ  thực trạng nói trên nhưng có thể  chia thành hai   nhóm chính đó là nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan: Nguyên nhân khách quan là do quan niệm sai lầm của một bộ phận trong  xã hội chưa nhìn nhận đúng vai trò vị  trí của khoa học lịch sử  đối với sự  phát   triển của xã hội nói chung và đối với sự  hình thành nhân cách của con người   mới nói riêng nên chất lượng bộ môn lịch sử còn thấp nhất là bậc học trung học   cơ sở, trung học phổ thông.  Nguyên nhân chủ quan là còn nhiều giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn  chưa thật sự  tâm huyết, sáng tạo trong dạy học, dạy học còn theo lối mòn cũ,  kiểm tra đánh giá còn dễ  dãi, chưa chú ý hướng dẫn cho học sinh thói quen tự  học và cách học đối với từng dạng bài, từng kiểu bài lên lớp nên phần nào ảnh  hưởng đến chất lượng bộ môn lịch sử nói riêng và các môn học khác nói chung. 3. Nội dung và hình thức của giải pháp, biện pháp a. Mục tiêu của giải pháp Những giải pháp được đưa ra trong đề  tài này nhằm giúp học sinh phát  huy  ý thức tự học nhằm nâng cao chất lượng trong giáo dục của nhà trường nói  chung, chất lượng bộ  môn lịch sử  nói riêng, làm động lực thi đua, thúc đẩy  phong trào học tập rộng rãi trong học sinh đồng thời góp phần hoàn thành mục  tiêu, nhiệm vụ của trường, của ngành.  Tạo điều kiện thuận lợi cho những học sinh có năng lực, có niềm đam mê  được học tập, nghiên cứu để  phát huy và thể hiện khả năng của mình. Làm cơ  sở định hướng cho các em tiếp tục học lên và chọn lựa ngành nghề sau này phù  hợp với năng lực của mình.  b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp Nội dung của đề tài là hướng cho học sinh nâng cao được sự tự giác, phát  huy vai trò tự  học môn lịch sử, nâng cao vốn kiến thức đã học, hiểu biết thêm  về giá trị môn học trong chương trình cũng như trong cuộc sống. Cách thức thực hiện giải pháp là đưa ra một số  phương pháp tự  học cho   học sinh nhằm nâng cao chất lượng bộ  môn lịch sử  cấp THCS. Để  làm được   điều này, tôi xin mạnh dạn đưa ra một số biện pháp thực hiện như sau: Thứ nhất, người giáo viên cần xác định được tâm lý đối tượng học sinh.   Ở độ tuổi cấp THCS từ 12 ­ 16 các em có nhiều thay đổi về  tâm sinh lý. Chính   Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 4
  5. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS vì vậy, việc xác định tâm lý thoải mái,  ổn định trong học tập là điều rất cần   thiết. Từ  đây, các em dễ  dàng tiếp thu kiến thức, yêu thích môn học hơn, học   tập có hiệu quả hơn. Vậy làm thế nào để giáo dục cho học sinh nâng cao ý thức  tự học trong môn học lịch sử ­ một môn mà đa số học sinh đều ngại học vì cho  rằng nó quá dài và khó. Muốn thực hiện được điều này, không chỉ  học sinh mà   xã hội cần phải có cái nhìn đúng đắn về  tầm quan trọng của bộ môn. Bởi môn  học lịch sử  có tác dụng giáo dục học sinh tinh thần yêu tổ  quốc, sống có lý  tưởng cao đẹp, sống dũng cảm, dám hy sinh thân mình để bảo vệ tổ quốc, bảo   vệ  dân tộc khi có giặc ngoại xâm, góp phần giáo dục tinh thần đoàn kết, tinh   thần dân tộc... làm cho các em thay đổi nhận thức, quan điểm học tập bộ  môn.   Người giáo viên phải là người truyền cảm hứng cho học sinh, khơi dậy cho các  em niềm đam mê, yêu thích bộ môn để từ đó các em xác định được môn lịch sử  không chỉ học cho có điểm trung bình, để vượt qua bộ môn mà còn để tạo hành   trang tri thức cho bản thân trong lựa chọn ngành nghề của mình trong các trường  chuyên nghiệp sau này đối với các em yêu thích chuyên ngành khoa học xã hội. Thứ  hai, người giáo viên muốn nâng cao ý thức tự  học cho học sinh cần   phải định hướng cho các em hiểu và xác định đúng đắn động cơ  học tập các   môn học trong chương trình giáo dục nói chung, môn học lịch sử nói riêng. Xác  định động cơ  học tập đúng đắn môn lịch sử  là môn học nằm trong tổ  hợp các  môn học xã hội, nó có những đặc điểm riêng của bộ  môn. Để  tiếp thu được   kiếnthức bộ  môn học sinh cần phải có thời gian nghiên cứu, học tập. Học lịch   sử không chỉ là học thuộc lòng, là ghi nhớ máy móc mà là hiểu được vấn đề một   cách đúng đắn, không làm sai lệch nội dung và ý nghĩa của nó.  Thứ ba, người giáo viên phải phân loại đối tượng học sinh để hướng các   em đến các cách tự  học phù hợp, hiệu quả. Bởi lẽ, một học sinh khá giỏi sẽ  không phải mất nhiều thời gian để học như học sinh trung bình và học sinh yếu.  Để phân loại được đối tượng học sinh chúng ta phải quan sát, thăm dò qua giáo   viên chủ  nhiệm, qua kết quả  học tập của năm học trước cũng như  kết quả  kiểm tra thường xuyên trên lớp đề định hướng cho các em cách tự học phù hợp.  Trên cơ  sở  này, học sinh sẽ  biết lựa chọn cho bản thân cách tự  học hiệu quả  nhất.  Học sinh lớp 6 đầu cấp, lớp 7, 8 và lớp 9 cuối cấp khác nhau về  nhận  thức nên người dạy phải phân loại được đặc điểm đối tượng để  có cách dạy   phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và tâm sinh lý học sinh. Học sinh đầu cấp đòi hỏi  người giáo viên phải hướng dẫn cụ thể, yêu cầu phần bài tập (nếu có) phải rõ   ràng, có kiểm tra, đánh giá thường xuyên trong các tiết dạy để các em thấy được  tầm quan trọng của việc tự học ở nhà. Học sinh các lớp 7,8 đã biết cách tự học   theo yêu cầu bài học, theo hướng dẫn của giáo viên bộ  môn làm cơ  sở  để  học  sinh lớp 9 cuối cấp phát huy tinh thần tự học để đạt hiệu quả cao các môn học.   Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 5
  6. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS Qua đó, học sinh tiếp tục nâng cao tính tự  giác, độc lập, chủ  động trong học   tập... Sau khi đã thực hiện các bước trên, giáo viên có thể  hướng cho các em   một số cách thức tự học như sau: * Đối với học sinh khá, giỏi, việc tự học ở nhà có thể theo cách sau: + Đọc, hiểu nội dung bài học trong sách giáo khoa trước khi soạn bài. + Soạn bài theo các câu hỏi ở từng mục trong sách giáo khoa. + Xác định và ghi nhớ sự kiện chính trong từng mục, mục trọng tâm của  toàn bài. + Vẽ sơ đồ tư duy cho từng lượng kiến thức trong các mục hoặc cả bài. + Ghi chép những sự kiện quan trọng trong sổ tay. Với đối tượng học sinh này, giáo viên cần khuyến khích các em tự  học   theo cách riêng của bản thân. Ngoài học theo nội dung kiến thức ghi chốt trong  vở, trong sách giáo khoa, học sinh còn tìm hiểu thêm nội dung trong sách tham   khảo, trên các phương tiện internet, học sinh cũng có thể  học trực tuyến trên   internet để tăng thêm hiểu biết bộ môn. Các sách tham khảo bộ môn lịch sử phải  là Nhà xuất bản giáo dục. Các nguồn tư  liệu khai thác trên internet phải là các  trang thông tin điện tử  chính thống của chính phủ, tránh các nội dung sai lệch.   Khi học theo các nguồn tư liệu này học sinh phải có sự  hiểu biết nhất định và   có sự tư vấn của giáo viên lịch sử. * Đối với học sinh học trung bình:  + Ngoài việc tiếp thu kiến thức trên lớp học sinh cần dành một phần thời   gian  ở  nhà để  đọc lại nội dung phần bài học  ở  trên lớp vài lần trước khi đến   lớp.  + Học sinh tự học bằng cách đọc từng mục nội dung trong sách giáo khoa  sau đó trả lời theo ý hiểu các câu hỏi trong sách giáo khoa.  + Học bài theo nội dung ghi vở trước khi đến lớp. + Mạnh dạn trao đổi với thầy cô, bạn bè nội dung bài học còn chưa hiểu   trên lớp. * Đối với học sinh yếu, kém: Động viên học sinh đi học chuyên cần, ghi chép bài đầy đủ trên lớp. Đây   là biện pháp để nâng cao chất lượng chung của bộ môn mà còn duy trì được sĩ   số  tránh việc bỏ  học giữa chừng của học sinh đặc biệt là đối với học sinh có  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 6
  7. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS hoàn cảnh khó khăn phải dành thời gian đi làm giúp đỡ gia đình, học sinh là đồng  bào dân tộc thiểu số. Với đối tượng học sinh này cần đến rất nhiều sự quan tâm của giáo viên  đến các em, luôn động viên, khích lệ các em kịp thời để tạo sự phấn khởi, tự tin  trong học tập bộ môn. Không nên áp đặt việc học bài của các em mà động viên   học sinh để các em dần quen với việc tự giác học bài ở nhà trước khi đến lớp.  Ngoài ra, với đối tượng học sinh này việc ra đề  kiểm tra của giáo viên cũng   phải phù hợp với học lực của các em, tránh gây áp lực để thu được kết quả như  mong muốn.  Như vậy, với sự  hướng dẫn của giáo viên, học sinh có thể  bổ  sung việc  tự học của mình bằng nhiều cách: ­ Các em tự học theo cách riêng của bản thân. Đó là học, làm bài trước khi  đến lớp. Tiếp thu kiến thức bài học trên lớp thông qua sự hướng dẫn của thầy,  cô giáo. Do có sự chuẩn bị bài ở nhà nên thuận lợi rất nhiều trong tiếp thu kiến   thức, nâng cao hiệu quả bài học. ­ Giáo viên hướng dẫn học sinh học theo hình thức phân loại các dạng bài   học trên lớp vì mỗi bài học lịch sử, lượng kiến thức là khác nhau, kiểu bài học  cũng khác nhau. Trong phạm vi kiến thức đã học thì không phân biệt mức độ  nặng nhẹ khác nhau theo lớp mà tùy theo tính chất, vị trí của vấn đề trong khoá   trình lịch sử.  *Đối với bài học là tìm hiểu diễn biến các cuộc khởi nghĩa, các cuộc   kháng chiến thì đây là kiểu bài dài, có nhiều sự kiện. Vậy cách tự  học tốt nhất   không phải là học thuộc lòng các sự kiện mà là ghi nhớ các sự kiện theo trình tự  thời gian qua việc lập bảng các sự  kiện. Khi các em tiến hành lập bảng thì dễ  nhớ sự kiện theo trình tự , không nhầm lẫn sự kiện này với sự kiện khác, không  bỏ sót các sự kiện. Ở nội dung này, học sinh cũng có thể tự học theo cách vẽ sơ  đồ tư duy ghi nhớ sự kiện mà không máy móc. Cụ  thể, lớp 6 có bài 17 Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40); Khởi  nghĩa Lý Bí. Nước Vạn Xuân (542 ­ 602); bài 27 Ngô Quyền và chiến thắng  Bạch Đằng năm 938. Lớp 7 có bài 14 Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược  Mông Nguyên (thế kỉ XIII); bài 19 Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn; bài 25 Phong trào  Tây Sơn. Lớp 8 có bài 15 Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và cuộc đấu   tranh bảo vệ cách mạng 1917 ­ 1921;  bài 20 Phong trào độc lập dân tộc ở châu  Á 1918­ 1939; bài 21 Chiến tranh thế giới thứ hai 1939 ­ 1945;  bài 26 Phong trào   kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế  kỉ  XIX; bài 27 Khởi nghĩa   Yên Thế và phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi cuối thế kỉ XIX. Lớp  9 có bài 19 Phong trào cách mạng trong những năm 1930 ­ 1935; bài 23 Tổng  khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự  thành lập nước Việt Nam dân chủ  cộng  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 7
  8. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS hòa;   bài 27 Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết  thúc; bài 29 Cả nước trực tiếp chiến đấu chống Mĩ, cứu nước 1965 ­ 1973; bài   30 Hoàn thành giải phóng miền Nam thống nhất đất nước 1973 ­ 1975... ; Giáo  viên hướng dẫn cho học sinh tự học bằng việc hiểu nội dung không thể  thiếu  được của một cuộc khởi nghĩa, kháng chiến là gì? Đó là nguyên nhân, diễn biến,  kết qủa, ý nghĩa. Ở kiểu bài này, người dạy phải hướng dẫn học sinh cách lập   bảng sự kiện. Từ đây, các em dễ dàng nhận biết được kiến thức qua từng mục   nội dung đã học. Khi đã tạo cho các em thói quen hiểu và nhận biết được dạng   bài trình bày diễn biến các cuộc khởi nghĩa, các cuộc kháng chiến từ  lớp 6 thì  việc lĩnh hội kiến thức  ở  các lớp 7,8 9 cũng dễ  dàng hơn rất nhiều. Học sinh   khá, giỏi có thể  lĩnh hội kiến thức theo hình thức vẽ  sơ  đồ  tư  duy nêu được  nguyên nhân, diễn biến, kết qủa, ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa, kháng chiến. Ngoài ra, kiểu bài có thể hướng dẫn học sinh lập bảng tổng hợp có hiệu   quả  đó là kiểu bài có nội dung thống kê các sự  kiện, các thành tựu về  văn hóa,   khoa học ­ kĩ thuật hoặc về  các giai đoạn phát triển của lịch sử  các quốc gia,   khu vực...Thông qua bảng thống kê này học sinh nhận biết và dễ  dàng so sánh  các nội dung khác nhau của cùng một giai đoạn lịch sử. Ví dụ:  Lập bảng niên đại về các cuộc phát kiến địa lí lớn (bài 2­ lịch sử  7) Thời gian Tên nhà phát kiến Thành tựu Ý nghĩa ­ Lập bảng niên biểu các giai đoạn phát triển lịch sử  lớn của khu vực   Đông Nam Á đến giữa thế kỉ XIX (bài 6 ­ lịch sử 7)... Thời gian Các giai đoạn phát triển *Đối với dạng bài ôn tập thì học sinh tự học như thế nào? Ở dạng bài này  học sinh phải hiểu được đây là dạng bài khó mang tính chất tổng hợp toàn bộ  kiến thức của một chương hoặc vài chương nhằm củng cố kiến thức, giúp học  sinh ôn tập, kiểm tra giữa kì, cuối kì. Chính vì vậy, học sinh có thể  lựa chọn  cách tự học dựa trên phân loại kiến thức như: Về chính trị, về kinh tế, về quân   sự, về văn hóa, giáo dục. Học sinh có thể sử dụng sơ đồ tư duy để chốt các nội   dung kiến thức trong từng mảng, qua đó giúp học sinh hệ thống kiến thức một   cách bao quát, tổng hợp. Theo cách này, các em nắm bắt kiến thức giống như  từng nội dung kiến thức của một bài đơn giản. Từ đây, tạo tâm lý học tập thoải   mái, tiếp thu kiến thức dễ dàng hơn. Cách học này cũng được giáo viên hướng  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 8
  9. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS dẫn cho học sinh từ lớp 6 đầu cấp để tạo kĩ năng học tập cho các lớp 7,8 nhất   là lớp 9 cuối cấp. Cụ thể các bài ôn tập chương ở lớp 6 có bài 7, bài 16, bài 25, bài 28. Lớp  7 có bài 7, bài 17, bài 21, bài 29, bài 30. Lớp 8 có bài 14, bài 23, 31. Lớp 9 có bài  13, bài 34. Trên cơ sở nội dung các bài đã học trơng các chương trước, giáo viên  hướng dẫn học sinh ôn tập trên lớp theo các yêu cầu của bài ôn tập. Để  làm  được điều này tránh mất thời gian trên lớp giáo viên phải hướng dẫn cho học   sinh tự học ở nhà. Kiểu bài này là kiến thức tổng hợp tuy nhiên nó vẫn theo một  cấu trúc nhất định trong từng lĩnh vực nên học sinh cần phải phân loại lĩnh vực   đã học để ghi nhớ  theo từng mảng kiến thức như như về chính trị, về  kinh tế,  về quân sự, về văn hóa, giáo dục. Vậy làm thế nào mà học sinh có thể vận dụng  và nhớ  kiến thức tổng hợp ? Học sinh cũng có thể  lập bảng về  các lĩnh vực   như: Các lĩnh vực  Thành tựu đạt được Ý nghĩa Về chính trị Về kinh tế Về xã hội Về văn hóa Về giáo dục .... Ở kiểu bài ôn tập tóm tắt kiến thức của chương, học sinh cũng có thể học  theo cách hiểu  ở  chương đó có nội dung gì là nổi bật, qua đó nắm bắt được  kiến thức trọng tâm. Điều này giúp các em dễ dàng hơn trong quá trình tự học ở  nhà cho các bài có nội dung tương tự ở các lớp học.  Ví dụ:  Ở  lớp 6, khi dạy phần lịch sử  thế giới cổ đại học sinh cần nắm   được: Các nền văn minh cổ  đại phương Đông, phương Tây (thời gian ra đời,  thành tựu, ý nghĩa). Ở lớp 8: Khi dạy phần lịch sử Việt Nam từ 1858 đến cuối thế kỉ XIX học   sinh cần nắm vững những nội dung cơ bản sau: ­ Nguyên nhân thực dân Pháp xâm lược nước ta;  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 9
  10. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS ­ Quá trình xâm lược của thực dân Pháp, phong trào kháng chiến chống  thực dân Pháp xâm lược của nhân dân ta (tên phong trào, thời gian, người lãnh  đạo, lực lượng tham gia, diễn biến, tính chất, ý nghĩa của phong trào.  Nhằm giúp học sinh nắm vững kiến thức cơ  bản  ở  từng giai đoạn một  cách dễ  nhớ, dễ hiểu. Giáo viên hướng dẫn học sinh tự  học bài theo sơ  đồ  tư  duy cho kiến thức tổng hợp. Sơ đồ được sử dụng ở phương pháp này nên là sơ  đồ hình cây, có nhiều nhánh tương ứng với các nhánh là các kiến thức cơ bản ở  từng giai đoạn lịch sử  cụ  thể. Việc áp dụng sơ  đồ  tư  duy trong dạy học phát  huy được khả  năng tiếp nhận kiến thức của học sinh một cách khái quát, tổng   hợp đạt hiệu quả cao.  Ví dụ, ở lớp 9 khi tìm hiểu giai đoạn lịch sử  1930­1945, giáo viên có thể  hướng dẫn học sinh nắm kiến thức cơ bản bằng dạng sơ đồ hình cây như sau: 1930 -1945 1930 - 1939 1939 - 1945 Năm 1930 1930 - 1931 1936 - 1939 -Tình Cao Cao Tổng hình trào trào khởi thế cách kháng nghĩa giới mạng Nhật Cách Đảng CS Đỉnh cao là Xô Cuộc vận Những tiến tới cứu mạng cuộc Tổng nước: tháng Việt Nam viết Nghệ - động dân chủ: nổi khởi - Hoàn Tám ra đời: Tĩnh: - Bối cảnh dậy nghĩa, cảnh - Hoàn - Nguyên nhân - Hoàn cảnh - Chủ trương đầu Mặt - Chủ cảnh - Sự thành lập - Diễn biến - Diễn biến tiên trận trương - Diễn - Ý nghĩa - Ý nghĩa - Ý nghĩa Ý Việt - Diễn biến - Vai trò của nghĩa Minh biến - Kết Nguyễn Ái ra đời: -Ý quả hoạt nghĩa -Ý Quốc động, nghĩa vai trò Đối với học sinh khá, giỏi nếu việc tự học  ở nhà được chuẩn bị  chu đáo  thì khi khi học trên lớp ngoài những kiến thức cơ  bản giáo viên cũng cung cấp   thêm cho học sinh một số kiến thức nâng cao hoặc có tính lí luận cần thiết, vừa   đủ sức thì việc tiếpcận vấn đề sẽ sâu hơn.  Ví dụ, khi nói về nguyên nhân khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 ­ 1933   (bài 17 ­ lịch sử 8) giáo viên cần nói thêm về các qui luật của kinh tế thị trường   như  qui luật cạnh tranh, qui luật cung cầu... và so sánh sự  khác nhau giữa các  thời kì CNTB tự do cạnh tranh với CNTB hiện đại.  Để  có định hướng cho học sinh tự  học theo từng kiểu bài, giáo viên nên  hướng dẫn học sinh cụ  thể  để  tạo co học sinh kĩ năng tự  học hiệu quả. Dạy  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 10
  11. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS đến phần nội dung nào giáo viên nên chú ý cách chốt kiến thức chung và kiến  thức trọng tâm  ở  phần đó. Phương pháp này sẽ  giúp các em học tốt hơn trong  phần tự học  ở nhà trước khi đến lớp. Từ đó có thể khẳng định, muốn biết học  sinh tự học như thế nào thì phải đặt mình vào đối tượng học sinh như thế mới   có thể hướng dẫn học sinh cách học tốt nhất, phù hợp nhất.  Ngoài ra, để  học sinh tự  học có hiệu quả  thì không chỉ  có giáo viên là   người hướng dẫn, nhắc nhở mà cha mẹ học sinh cũng là người có vai trò rất lớn   trong việc nhắc nhở con em học tập. Cha mẹ phải tạo điều kiện tốt cho con em   học tập, phải luôn nhắc nhở con em học bài trước khi đến lớp. Tốt nhất là tạo   thói quen cho con luôn có ý thức tự học, chuẩn bị bài trước khi đến lớp.   Việc tự học của học sinh không chỉ  diễn ra  ở  nhà, trước khi đến lớp mà   còn là việc tự  nghiên cứu, tiếp thu kiến thức bài mới ngay tại lớp.  Ở  trên lớp,   các em phải là người chủ  động tiếp thu kiến thức trên cơ  sở  hướng dẫn của  thầy, cô giáo. Tự  học của học sinh  ở  trên lớp thông qua quá trình thảo luận  nhóm, hoạt động cá nhân trong các yêu cầu của thầy, cô giáo. Phải khẳng định  rằng nếu học sinh nào chuẩn bị bài chu đáo ở nhà thì việc tiếp thu kiến thức trên   lớp rất dễ  dàng. Các em biết vận dụng kiến thức để  làm bài, hiểu vấn đề  sâu   hơn và tự ghi chép nội dung trong vở dễ dàng, không bị động.  Từ những phân tích trên, tôi nhận thấy để phát huy vai trò tự học của học   sinh trong học tập môn lịch sử  cấp THCS thầy, cô giáo nên thực hiện theo các  phương pháp sau: Phương pháp thuyết trình vấn đáp nhằm giúp học sinh nhớ lại kiến thức   đã học. Sử dụng phương pháp này nhiều nhất trong các kiểu bài ôn tập. Phương  pháp này phù hợp với mọi đối tượng học sinh. Vì các em có thể  trả  lời được   toàn bộ  hoặc một phần nội dung của bài, của chương, của từng lĩnh vực kiến  thức đã học. Khi trả lời được yêu cầu câu hỏi của thầy, cô giáo các em càng tự  tin khẳng định mình trong học tập và càng nhận thức rõ vai trò của tự học  Ví dụ,  ở lớp 9 khi dạy bài 23 Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 giáo   viên nêu câu hỏi: Em hãy trình bày những kiến thức của em về cuộc cách mạng   tháng Tám năm 1945? Hay ở chương VTrên cơ sở kiến thức đã học các em nhắc  lại sau đó giáo viên bổ sung, điều chỉnh và củng cố chốt thêm nội dung cho học  sinh. Từ  đây, học sinh thấy được tầm quan trọng trong việc tự  học  ở  nhà để  khắc sâu thêm kiến thức.  Phương pháp tổ  chức trò chơi sử  dụng xen kẽ  vào ôn tập để  tránh sự   nhàm chán, căng thẳng học học tập.  Ví dụ, bằng cách trả lời nhanh các câu hỏi để học sinh nắm được các sự  kiện lịch sử một cách nhanh nhất. Phương pháp này được sử dụng trong trò chơi  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 11
  12. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS ô chữ, tìm điều bí  ẩn... Giáo viên phải linh hoạt trong phương pháp này nhằm   tạo sự thoải mái cho học sinh. Tuyên dương học sinh có nhiều câu trả lời đúng  nhất.  Ở  phương pháp này, giáo viên nên tạo cho học sinh học trung bình, yếu  kém trả  lời vì đây là những câu hỏi nhanh chỉ  cần nêu đúng, sai, nêu mốc thời  gian hay gắn liền tên tuổi của những nhà cách mạng, anh hùng dân tộc... Điều   này khích lệ  được học sinh trong tự  học  ở  nhà bởi nó giúp học sinh ghi nhớ  nhiều hơn các kiến thức lịch sử tạo động lực học tập. Phương pháp lập bảng hệ thống kiến thức, vẽ sơ đồ tư duy giúp học sinh   khát quát được kiến thức tổng hợp từ nội dung cụ thể của bài học. Lập bảng hệ  thống kiến thức là phương pháp tự  học dễ  thực hiện của   học sinh để nhận biết kiến thức và so sánh giữa các nội dung ở từng giai đoạn   lịch sử. Đồng thời kết hợp với việc giao bài tập theo nhóm tìm hiểu nội dung  của bài, khái quát kiến thức tổng hợp dưới dạng lập bảng.  Ở phương pháp này   học sinh sẽ tích cực tham gia bởi các em sẽ phát huy được vai trò cá nhân trong   môn mỹ thuật. Nhiều em rất có tố chất này nên các em có cơ hội thể hiện một   phần nội dung của bài tập trên cơ  sở  sự  đóng góp kiến thức của các bạn khác.  Sản phẩm hoàn thiện của các em được giáo viên tuyên dương, cho điểm có tác  dụng thúc đẩy tinh thần tự học cao. Ví dụ: Học sinh có thể  lập bảng thống kê các sự  kiện chính trong Tổng  khởi nghĩa cách mạng tháng Tám năm 1945, hay trong cuộc kháng chiến chống  thực   dân   Pháp   1946   ­1954,   cuộc   kháng   chiến   chống   Mĩ   cứu   nước   1954   ­  1975...Để thống kê được các sự kiện chính trong các cuộc kháng chiến này học  sinh cần lưu ý về trình tự  các mốc thời gian gắn liền với sự kiện. Như vậy sẽ  không bỏ sót các sự kiện và từ đây xác định được các sự kiện chính tiêu biểu. Phương pháp giao việc: Sử  dụng cho học sinh khi tự học  ở nhà như  tìm  hiểu các khái niệm thuật ngữ lịch sử, tìm hiểu tiểu sử các nhân vật lịch sử... qua   sách báo, mạng internet...Tuy nhiên, giáo viên phải hướng cho học sinh quan   điểm, sự nhìn nhận đúng đắn, sự đánh giá khách quan về một thời kì lịch sử, cá  nhân các vị anh hùng... Giáo viên phải lưu ý rằng đối với học sinh cần giao bài  tập cụ thể song không phải là giao khoán cho học sinh mà là hướng dẫn các em   tự  học để  nắm vững kiến thức. Đối với học sinh khá, giỏi có thể  giao bài tập  riêng dưới dạng tổng hợp kiến thức theo giai đoạn lịch sử, theo tiến trình lịch sử  thế  giới và Việt Nam từ  cổ  đại, trung đại, cận đại và hiện đại. Phương pháp   này dành riêng cho học sinh khá, giỏi nhằm giảm áp lực cho các học sinh còn   lại. Ví dụ: Ở lớp 6, học sinh phân biệt, so sánh được điểm giống nhau về văn  hóa của các quốc gia cổ đại phương Đông, điểm khác nhau về  văn hóa của các  quốc gia cổ đại phương Tây với phương Đông từ đó liên hệ đến các nét văn hóa  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 12
  13. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS tương đồng và khác biệt này đối với lịch sử dân tộc ta thời cổ đại. Qua đó khơi  dậy lòng tự hào, tự tôn dân tộc đúng đắn. Ở lớp 8, học sinh nhận biết được sự  khác nhau giữa con đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành với con đường cứu   nước của các bậc tiền bối trước đó, nguyên nhân của sự khác biệt này là gì. Ở  lớp 9, học sinh so sánh được điểm khác nhau  ở  cùng giai đoạn lịch sử  của các  nước  ở  Liên Xô, Đông Âu với các nước  ở  Đông Nam Á, châu Á, châu Phi, Mĩ   La­tinh. Từ đó, hiểu được nguyên nhân chính của sự khác biệt giữa các khu vực.  Phương pháp kiểm tra: Có giao việc, giao bài tập thì phải có kiểm tra để  đánh giá hiệu quả. Giáo viên kiểm tra để  nắm mức độ  nắm kiến thức của học   sinh  giúp các em có cách tự học hiệu quả hơn chứ không phải để lấy điểm học  sinh tạo tâm lý căng thẳng cho học sinh.  Người giáo viên bộ  môn lịch sử  nói riêng cũng như  các bộ  môn học khác  nói chung có dạy gì thì cũng trên cơ sở kiến thức nền tảng theo chuẩn kiến thức   kĩ năng đã qui định của Bộ giáo dục và đào tạo, có thêm phần nâng cao cho học   sinh. Người giáo viên phải luôn vận dụng các phương pháp dạy học tích cực,  sáng tạo để học sinh không bị nhàm chán. Mục tiêu cuối cùng là giúp các em có   thể hệ  thống lại kiến thức và vận dụng làm bài nhằm nâng cao chất lượng bộ  môn. Để thực hiện giải pháp, biện pháp giáo viên giảng dạy phải xác định mục  tiêu dạy học, số  lượng học sinh giỏi bộ  môn các cấp, tỉ  lệ  trung bình …. Mục  tiêu này phải được thể hiện cụ thể từ kế hoạch của cá nhân, đến tổ chuyên môn  và kế  hoạch của nhà trường, đồng thời phải nêu được biện pháp để  thực hiện  được mục tiêu. Xây dựng chỉ  tiêu phải hợp lí, phù hợp với điều kiện và hoàn  cảnh của nhà trường, khả năng của học sinh và năng lực của giáo viên.  Giáo viên  phải  tâm huyết  với nghề, kiên trì trong dạy học với mọi đối  tượng học sinh. Phải có mục tiêu kế  hoạch riêng của mình bao gồm kế  hoạch   ngắn hạn cụ thể và tổng quát dài hạn trên cơ sở đó sẽ triển khai thực hiện như  thế nào, phối hợp cùng các giáo viên khác ra sao để vừa đạt được mục tiêu của  mình mà không làm ảnh hưởng đến việc học chung các môn học khác. Giáo viên  phải tự trang bị các sách tài liệu tham khảo và sưu tầm nội dung, phương pháp  hướng dẫn học sinh tự học hiệu qủa.  Tự đặt mục tiêu cho mình và phấn đấu để  thực hiện hoàn thành mục tiêu đó. Phối hợp với giáo viên chủ  nhiệm tìm hiểu  hoàn cảnh gia đình học sinh, đi thực tế  gia đình học sinh; tìm hiểu tâm lý học  sinh  ...từ  đó,  xác định nội dung và phương pháp  dạy học  phù hợp  với các đối  tượng học sinh. Thường xuyên kiểm tra quá trình tự  học của học sinh để  nâng  cao chất lượng bộ môn. Học sinh phải luôn phải nâng cao ý thức phấn đấu trong học tập, có mục  tiêu, thời gian biểu cụ thể, hợp lý, đảm bảo hài hòa giữa học tập, sinh hoạt, giải  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 13
  14. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS trí và lao động giúp đỡ  gia đình đồng thời không  ảnh hưởng đến việc học tập  các môn khác. Luôn có thái độ  tích cực, tự  giác, chủ  động trong học tập. Muốn  vậy lại đòi hỏi  ở  người giáo viên luôn có phương pháp dạy học tích cực, hiệu   quả. c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp Để   thực   hiện   được   nhiệm   vụ,   mục   tiêu   giáo   viên  phải   luôn   trau   dồi  chuyên môn nghiệp vụ, phải có trình độ  chuyên môn giỏi, tâm huyết với công  việc được giao, luôn có ý thức kỉ luật tốt. Đây là yêu cầu trước tiên đối với chất   lượng của công tác dạy học đại trà cũng như  bồi dưỡng học sinh giỏi, công tác  mũi nhọn của nhà trường. Bản thân giáo viên phải luôn làm mới mình qua các bài giảng để học sinh   yêu thích môn học lịch sử từ đó, học sinh có nhận thức đúng đắn, có hành động  tích cực hiệu quả trong việc tự học  ở nhà, điều chỉnh phù hợp với yêu cầu của  môn học giúp các em tiếp thu kiến thức dễ dàng hơn, khoa học hơn, góp phần  cho thành công của cả thầy và trò.  Trong quá trình dạy học giáo viên không nên thiên về  tiếp thu kiến thức   mà phải uốn nắn cho các em cách tự  học hiệu quả cho cả  ở trên lớp và  ở nhà.  Luôn tạo tâm lý thoải mái, động viên khích lệ  học sinh tham gia học tập tích   cực. Khi đã ý thức được điều này các em sẽ  dễ  dàng tiếp thu kiến thức. Làm  được hài hòa giữa các giải pháp và biện pháp nêu trên ch ắc chắn cả người dạy  và người học đều đạt được kết quả như mong muốn. d. Kết quả  khảo nghiệm, giá trị  khoa học của vấn đề  nghiên cứu   phạm vi và hiệu quả ứng dụng *Kết quả khảo nghiệm Qua thực tế  dạy học bộ  môn lịch sử  tôi nhận thấy  ở  các em phải có sự  đam mê tìm hiểu, học hỏi, sự hứng thú với các môn học mới đem lại hiệu quả  học tập. Cũng thông qua quá trình vận dụng kiến thức, học hỏi, tích lũy kinh   nghiệm trong công tác giảng dạy mà bản thân nhận thấy kết quả  trước và sau   khi áp dụng đề  tài nghiên cứu này có sự  tích cực hơn trong dạy học thông qua  một số nội dung khảo nghiệm thực tế một số học sinh cụ thể như sau: 1. Hãy cho biết ý kiến của em về môn học lịch sử: A. Rất thích  3/10 B. Thích   4/10 C. Không thích 3/10 2. Sự giảng dạy của thầy, cô giáo môn lịch sử theo em là: Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 14
  15. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS A. Sinh động, dễ hiểu 5/10 B. Bình thường 4/10 C. Khô khan, khó hiểu 1/10 3. Khó khăn của em trong môn lịch sử là gì: A. Quá nhiều sự kiện, khó ghi nhớ 6/10 B. Mất rất nhiều thời gian 4/10 5. Cách tự học của em trong môn học lịch sử là: A. Học thuộc lòng 3/10 B. Nắm các nội dung, sự kiện chính và hướng đến hiểu biết lịch sử 2/10 C. Viết nội dung chính của bài, của chương ra giấy sau khi đã học. 1/10 D. Soạn bài theo các câu hỏi hướng dẫn trong sách giáo khoa  4/10 6. Phương pháp học sinh tự  học có giúp em tiếp thu bài học dễ  dàng   không: A. Có 10/10 B. Không 0/10 7. Theo em, hiệu quả tự học của học sinh có khả quan không? A. Có 9/10 B. Không 0/10 C. Dựa vào nhiều yếu tố khác 1/10 8. Nếu vận dụng các phương pháp tự học mà thầy, cô giáo đã hướng dẫn   của môn lịch sử vào các môn học khác có đạt hiệu quả không? A. Có 10/10 B. Không 0/10 9. Hiệu qủa của môn học lịch sử theo em là dựa vào: A. Thầy, cô giáo hướng dẫn cách tự học cho em trong môn lịch sử 8/10 B. Tự học theo cách học của bản thân 2/10 10. Hãy nêu những kiến nghị của em đối với thầy (cô) giảng dạy môn lịch   sử hiện nay để nâng cao chất lượng bộ môn?  Kết quả trên sẽ giúp giáo viên nắm được các thông tin về ý thức học tập,  thái độ của học sinh đối với bộ môn, từ đó có định hướng về phương pháp, nội  Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 15
  16. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS dung dạy học đại trà phù hợp và lựa chọn đối tượng để bồi dưỡng học sinh giỏi  nhằm đạt hiệu quả. *Giá trị khoa học  Đề tài nghiên cứu của bản thân là không mới nhưng nếu người dạy không  có biện pháp duy trì và phát huy vai trò tự học của học sinh trong môn học thì sẽ  ảnh hưởng lớn đến chất lượng bộ  môn nói riêng và chất lượng dạy học nói   chung. Qua ý thức tự học của học sinh giáo viên sẽ dễ dàng đánh giá học sinh và  lựa chọn được được ngũ học sinh giỏi có chất lượng làm cơ  sở, nền tảng cho   học sinh phấn đấu học tập sau này. Với việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học trên, chất lượng  học tập bộ môn lịch sử ở các lớp tôi đảm nhiệm đạt hiệu quả cụ thể như sau: *Kết quả chất lượng môn lịch sử  trong 3 năm học từ  2014 đến học  kì 1 năm học 2016 ­ 2017: Năm  Tổng  Giỏi Tỉ lệ Khá Tỉ lệ TB Tỉ lệ Yếu Tỉ lệ Trên  Tỉ lệ học số  ­ TB % % % % %  HS Kém 2014  Khố ­2015 i 9 58 30.85 66 35.11 61 32.45 3 2.59 185 98.4 (188) Khố i 6 34 20.61 30 18.18 29 17.58 4 2.42 93 95.87 2015 (97) ­2016 Khố i 9 65 34.76 58 31.02 57 30.48 7 3.74 180 96.26 (187) Khố HK 1 i7 29 18.24 27 16.98 29 18.24 9 5.66 85 90.42 2016  (94) ­2017 Khố i 9 14 8.75 64 40 66 41.25 16 10.0 144 90.00 Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 16
  17. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS (160) * Kết quả học sinh giỏi bộ môn lịch sử năm học 2014 ­ 2017: Năm học HSG cấp trường HSG cấp huyện HSG cấp tỉnh 2014 ­ 2015 5 3 3 (3 giải ba) 2015 ­ 2016 6 2 2 (2 giải khuyến khích) 2016 ­ 2017 6 3 Chưa dự thi III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận “Nghề  dạy học là nghề  cao quý nhất trong các nghề  cao quý” đòi hỏi  người   giáo   viên   trong   quá   trình   dạy   học   phải   nghiên   cứu,   tìm   tòi,   sáng   tạo  phương pháp dạy học bên cạnh sự tâm huyết, nhiệt tình. Do đó, vai trò của giáo  viên trong việc thiết kế  xây dựng kế  hoạch, thiết kế  bài giảng là một vấn đề  cần nhiều thời gian và tư liệu để thực hiện, đòi hỏi sự chủ động, sáng tạo chứ  không theo một khuôn mẫu rập khuôn. Song để  thực hiện được yêu cầu đề  ra  thì ngoài yếu tố  của người thầy học sinh đóng vai trò quyết định thành công  hiệu quả  của chất lượng bộ  môn. Do đó, trong quá trình giảng dạy cần linh  hoạt, dựa trên thực tế học lực của học sinh, ra đề kiểm tra đánh giá phù hợp với  đối tượng học sinh, luôn tạo điều kiện để  các em phát huy năng lực bản thân   qua đó nâng cao chất lượng dạy học đại trà và tạo điều kiện thuận lợi cho giáo  viên lựa chọn được đội tuyển để bồi dưỡng học sinh giỏi dự thi các cấp. Ngoài việc xây dựng kế hoạch và mục tiêu phấn đấu cụ thể, giáo viên bộ  môn lịch sử  nói riêng, các bộ  môn khác nói chung phải luôn học hỏi, tự  bồi  dưỡng chuyên môn thường xuyên, liên tục, luôn tự  đổi mới phương pháp dạy   học, luôn giữ  động lực phấn đấu cho bản thân trong suốt quá trình giảng dạy,   tâm huyết với nghề  bởi đây là điều kiện cần thiết đầu tiên cho sự  thành công   trong dạy học. Phải phân loại đối tượng học sinh ngay từ  đầu năm học để  vận dụng   phương pháp dạy học phù hợp, hiệu quả. Không nên gây áp lực cho học sinh  trong kiểm tra, thi cử làm cho học sinh dễ bị tâm lý dẫn đến kết quả ngược lại   không như  mong muốn.  Thay đổi hình thức kiểm tra đánh giá học sinh, kích   thích sự  ham học của các em góp phần nâng cao chất lượng bộ  môn.  Không  tham lam nhồi nhét kiến thức song cũng cần mạnh dạn cung cấp những kiến   thức nâng cao và kiến thức khoa học lí luận bộ môn để làm nền tảng nhận thức   Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 17
  18. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS cho học sinh. Chú ý rèn luyện kĩ năng song song với dạy kiến thức tăng cường  tối đa việc trao đổi giữa thầy và trò tạo động lực bằng cách kích thích nhu cầu   tự học của bản thân.  Có sự  tư  vấn kịp thời cho học sinh, giúp các em yêu thích bộ  môn từ  đó   hình thành  ở  các em ý thức tự  giác cao trong học tập, luôn xác định yếu tố  tự  học của mình là cái gốc để  tạo sự  thành công. Song không giao khoán cho học  sinh nội dung học tập ở nhà mà phải có sự định hướng tránh sự nhàm chán nâng  cao chất lượng học tập hiệu quả. Giáo viên kết hợp lồng ghép việc truyền thụ  kiến thức trên lớp với việc giáo dục tinh thần tự giác tự học của học sinh nhằm  nâng cao chất lượng dạy học.  Đề tài nhằm phát huy vai trò tự học của bản thân để nâng cao chất lượng   bộ môn lịch sử cấp THCS của tôi chỉ là một trong những hình thức dạy học mà  giáo viên lịch sử  nào cũng vận dụng trong giảng dạy. Tuy nhiên, để  đạt được  yêu cầu đề  ra giáo viên phải luôn nỗ  lực phấn đấu trong suốt quá trình giảng   dạy, phải làm mới mình trong các bài giảng. Có như thế học sinh mới thêm yêu  thích bộ môn và phát huy được tinh thần tự giác trong việc tự học. 2. Kiến nghị Trên cơ  sở  của thực tế  giảng dạy của bản thân, đề  tài này sẽ  tiếp tục bổ  trợ  thêm cho đồng nghiệp một số  kinh nghiệm trong việc nâng cao chất lượng   dạy học bộ  môn lịch sử  cấp THCS. Tuy nhiên, giáo viên bộ  môn lịch sử  nói  riêng và giáo viên giảng dạy các bộ môn khác nói chung rất cần có sự phối hợp  của cha mẹ học sinh, những người trực tiếp quản lý con em của mình ngoài giờ  học trên lớp. Chính họ sẽ  cùng góp vào sự  thành công trong việc nâng cao chất   lượng giáo dục của nhà trường. Giáo dục học sinh cần có gia đình, nhà trường  và xã hội.  Trên đây là những vấn đề cơ bản về nội dung và phương pháp hướng dẫn  học sinh phát huy vai trò tự  học của bản thân để  nâng cao chất lượng học tập   bộ  môn lịch sử  cấp THCS mà bản thân tôi đã đúc kết trong quá trình thực tiễn   để  chia sẻ  cùng đồng nghiệp nên rất cần sự  trao đổi và góp ý nhiều hơn để  cùng hướng đến mục tiêu giáo dục chung của Đảng và Nhà nước. Buôn Trấp, tháng 3 năm 2017 Người viết Nguyễn Thị Minh Tính Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 18
  19. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................  CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Phương pháp dạy học tích cực ở trường phổ thông ­ NXB GD  2. Tư liệu dạy học tham khảo 3. Tài liệu sách giáo khoa lịch sử lớp 6,7,8,9 ­ NXB GD năm 2016 Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 19
  20. Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phát huy vai trò tự  học nhằm nâng cao chất   lượng bộ môn lịch sử cấp THCS MỤC LỤC Nội dung Số trang I. Phần mở đầu 1­ 2 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 1 Nguyễn Thị  Minh Tính ­ Trường THCS Lương Thế Vinh ­ Krông Ana ­ Đắk   Lắk 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2