Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kỹ thuật dạy mẫu câu trong môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 3 tại trường TH&THCS Lê Quý Đôn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm nghiên cứu tính cần thiết của việc dạy viết, đặc điểm ngôn ngữ của HS lớp 3, tác giả đưa ra những kỹ thuật cùng ví dụ minh họa, giúp GV có thể dạy mẫu câu cho HS. Qua đó, nâng cao hiệu quả dạy và học, từng bước nâng cao kỹ năng viết cho HS, góp phần thực hiện mục tiêu giúp HS hình thành và phát triển năng lực giao tiếp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kỹ thuật dạy mẫu câu trong môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 3 tại trường TH&THCS Lê Quý Đôn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH LẠNG SƠN TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM *** BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN MỘT SỐ KỸ THUẬT DẠY MẪU CÂU TRONG MÔN TIẾNG ANH CHO HỌC SINH LỚP 3 TẠI TRƯỜNG TH&THCS LÊ QUÝ ĐÔN Lĩnh vực sáng kiến: Khoa học xã hội Tác giả: Tô Lan Anh Trình độ chuyên môn: Thạc sĩ Chức vụ: Giảng viên Nơi công tác: Khoa Ngoại ngữ Điện thoại liên hệ: 0943833223 Địa chỉ thư điện tử: lananh.melt@gmail.com Lạng Sơn, tháng 4 năm 2023
MỤC LỤC I. MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 1. Lí do chọn sáng kiến ...............................................................................................1 2. Mục tiêu của sáng kiến ............................................................................................2 3. Phạm vi của sáng kiến .............................................................................................2 II. CƠ SỞ LÍ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN ................................................................3 1. Cơ sở lí luận ............................................................................................................3 1.1. Tính cần thiết của việc dạy mẫu câu trong môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 3 ..... 3 1.2. Đặc điểm phát triển ngôn ngữ và việc học mẫu câu của học sinh lớp 3 .........3 2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................................6 2.1. Yêu cầu của việc dạy kỹ năng viết Tiếng Anh cho học sinh lớp 3 ...................6 2.2. Thực trạng dạy và học kỹ năng viết Tiếng Anh của học sinh lớp 3 ở địa bàn thực hiện sáng kiến .................................................................................................6 III. NỘI DUNG SÁNG KIẾN .....................................................................................10 1. Nội dung và những kết quả nghiên cứu của sáng kiến .........................................10 1.1. Sử dụng hình ảnh để minh họa mẫu câu .......................................................10 1.2. Sử dụng phương pháp lặp lại để giúp học sinh ghi nhớ mẫu câu .................11 1.3. Sử dụng các bài học về ngữ pháp đơn giản để giúp học sinh hiểu cấu trúc câu ...............................................................................................................................12 1.4. Sử dụng các trò chơi giúp học sinh thực hành sử dụng mẫu câu ..................13 2. Thảo luận và đánh giá kết quả thu được ...............................................................17 2.1. Tính mới, tính sáng tạo ..................................................................................17 2.2. Khả năng áp dụng và mang lại lợi ích thiết thực ..........................................18 IV. KẾT LUẬN ............................................................................................................21 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................. i PHỤ LỤC ...................................................................................................................... ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Giáo viên GV Học sinh HS Giáo dục phổ thông GDPT Tiểu học và trung học cơ sở TH&THCS
TÓM TẮT SÁNG KIẾN Từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học mẫu câu trong môn Tiếng Anh lớp 3 như: tính cấp thiết của việc dạy mẫu câu, đặc điểm phát triển ngôn ngữ và việc học viết câu của học sinh lớp 3, và việc khảo sát thực trạng dạy và học kỹ năng viết Tiếng Anh của 76 học sinh lớp 3, sáng kiến đề xuất Một số kỹ thuật dạy mẫu câu trong môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 3 tại trường TH&THCS Lê Quý Đôn bao gồm: (1) sử dụng hình ảnh để minh họa mẫu câu, (2) sử dụng phương pháp lặp lại để giúp học sinh ghi nhớ mẫu câu, (3) sử dụng các bài học về ngữ pháp đơn giản để giúp học sinh hiểu cấu trúc câu và (4) sử dụng các trò chơi để giúp học sinh luyện tập mẫu câu. Qua 02 bài kiểm tra khảo sát, số liệu kết quả học tập đã chỉ ra số lượng điểm giỏi tăng 9,2%, số lượng điểm khá tăng 3,9%, số lượng điểm trung bình giảm 13,1%. Các kỹ thuật được áp dụng cho thấy hiệu quả thiết thực khi học sinh làm chủ được các kiến thức cơ bản về ngôn ngữ, biết vận dụng linh hoạt các kiến thức và kỹ năng khi học tiếng Việt và tiếng Anh. Qua sáng kiến này, tác giả cũng tự nâng cao ý thức, trách nhiệm của mình trong thực hiện đổi mới phương pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay ở trường tiểu học và trau dồi rèn luyện thêm để phát triển năng lực sư phạm cho bản thân.
I. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn sáng kiến Chúng ta đang sống trong một thế giới đa dạng về văn hoá và ngôn ngữ. Trong đó, tiếng Anh được coi là ngôn ngữ thứ hai được sử dụng phổ biến nhất. theo Wikipedia, có 1 tỷ người nói tiếng Anh trong đó 380 triệu người sử dụng tiếng Anh như tiếng mẹ đẻ. Tiếng Anh được sử dụng trong quá trình hội nhập và phát triển khoa học, kỹ thuật trên toàn thế giới. Nó cũng là ngoại ngữ được giảng dạy và học tập nhiều nhất trong các trường ở Việt Nam. Việc học tiếng Anh từ cấp tiểu học giúp học sinh bắt đầu làm quen với ngoại ngữ và phát triển khả năng giao tiếp thông qua các kỹ năng nghe, nói, đọc và viết. Đây là giai đoạn quan trọng giúp các học sinh tương lai hình thành, phát triển và hoàn thiện kỹ năng học tập suốt đời, năng lực làm việc và khả năng tham gia các hoạt động văn hoá xã hội. Ngoài ra, nó cũng tạo nền tảng vững chắc cho việc học tiếng Anh ở các cấp học tiếp theo. Chương trình học Tiếng Anh ở cấp Tiểu học có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với học sinh. Môn Tiếng Anh cung cấp cho các em kiến thức đơn giản và cần thiết nhất về Tiếng Anh, về cuộc sống và con người, về nét đẹp của các nền văn hoá khác trên thế giới. Việc học tiếng Anh không chỉ giúp bồi dưỡng tình yêu với ngôn ngữ, mà còn hình thành tính cách đẹp và sự giao thoa văn hoá nhân cách của con người Việt Nam trong thời đại mới. Do vậy việc dạy Tiếng Anh là dạy ngôn ngữ thứ hai, giúp các em hình thành bốn kỹ năng cơ bản: nghe, nói, đọc, viết để học tập và giao tiếp trong cuộc sống. Mỗi kĩ năng đều có một đặc thù riêng nhưng chúng lại hỗ trợ lẫn nhau và kết nối liên tục cho nên người giáo viên phải tìm ra phương pháp thích hợp để dạy và hướng dẫn các em trong từng kĩ năng. Theo Chương trình GDPT 2018, môn Tiếng Anh ở bậc Tiểu học chú trọng việc phát triển kỹ năng nghe – nói cho HS. Tuy nhiên, việc rèn kĩ năng viết cho HS là cần thiết vì kỹ năng nói và viết là hai kỹ năng cơ bản của ngôn ngữ và liên quan chặt chẽ với nhau. Khi HS phát triển kỹ năng viết tiếng Anh, các em sẽ được trau dồi khả năng sử dụng ngữ pháp và từ vựng, cùng với khả năng tổ chức ý tưởng trong bài viết. Những kỹ năng này sẽ giúp HS phát triển khả năng suy nghĩ và sắp xếp thông tin một cách rõ ràng và có logic, từ đó giúp HS nói tiếng Anh một cách tự tin và lưu loát hơn. 1
Qua thực tế giảng dạy ở trường, tác giả nhận thấy học sinh có ý tưởng khi viết nhưng thường các em viết còn sai chính tả, sai ngữ pháp, bởi vì viết là một kĩ năng khó do ở lứa tuổi các em vốn từ ngữ, kiến thức ngữ pháp và sự hiểu biết còn hạn chế. Học sinh chủ yếu thường dựa vào các gợi ý trong bài và trả lời câu hỏi. Do đó việc sử dụng ngôn ngữ còn rời rạc, nghèo nàn mang tính liệt kê, không có tính sáng tạo, chất lượng chưa cao. Hơn nữa, thời gian học môn Tiếng Anh trên lớp còn ít không đủ để giúp học sinh luyện tập thường xuyên. Xuất phát từ những khó khăn và thực tế trên, tác giả lựa chọn đề tài “Một số kỹ thuật dạy mẫu câu trong môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 3 tại trường TH&THCS Lê Quý Đôn”. 2. Mục tiêu của sáng kiến Từ việc nghiên cứu tính cần thiết của việc dạy viết, đặc điểm ngôn ngữ của HS lớp 3, tác giả đưa ra những kỹ thuật cùng ví dụ minh họa, giúp GV có thể dạy mẫu câu cho HS. Qua đó, nâng cao hiệu quả dạy và học, từng bước nâng cao kỹ năng viết cho HS, góp phần thực hiện mục tiêu giúp HS hình thành và phát triển năng lực giao tiếp . 3. Phạm vi của sáng kiến Phạm vi vấn đề nghiên cứu: Các kỹ thuật dạy mẫu câu tiếng Anh cho HS lớp 3. Phạm vi tư liệu khảo sát, phân tích, đánh giá, thực nghiệm: Chương trình và nội dung Tiếng Anh lớp 3. Phạm vi thời gian: Học kỳ I, năm học 2022-2023 (từ tuần 1 đến tuần 20). Phạm vi không gian: khảo sát thực tiễn và thực nghiệm sư phạm tại Trường TH&THCS Lê Quý Đôn nằm trên địa bàn thành phố Lạng Sơn. 2
II. CƠ SỞ LÍ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Cơ sở lí luận 1.1. Tính cần thiết của việc dạy mẫu câu trong môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 3 Việc viết ra những gì mình đã học giúp HS hình thành con chữ, làm quen với các âm và chữ viết, lưu giữ hình ảnh các con chữ trong đầu và học cách dùng chữ hoa, chấm câu. Viết là kỹ năng diễn đạt suy nghĩ hoặc ý tưởng của mình bằng văn bản hoặc chữ viết. Viết là một kĩ năng cơ bản mà HS cần phải luyện trong quá trình học ngoại ngữ, viết tiếng Anh là kỹ năng sử dụng các từ vựng, ngữ pháp và cấu trúc câu phù hợp để truyền tải thông tin một cách chính xác và hiệu quả bằng tiếng Anh. Dạy viết câu tiếng Anh cho HS tiểu học là việc giúp các em hiểu được các cấu trúc câu đơn giản của tiếng Anh và cách sử dụng từ vựng và cấu trúc để tạo thành các câu hoàn chỉnh và có ý nghĩa. Việc học và phát triển kỹ năng viết tiếng Anh là một quá trình xây dựng, bao gồm việc học từ vựng, cấu trúc câu trong ngữ cảnh thực tế. Điều này có thể đồng nghĩa với việc đưa ra các hoạt động và kỹ thuật dạy học nhằm hỗ trợ học sinh lớp 3 xây dựng mẫu câu trong Tiếng Anh theo cách dễ hiểu, liên quan đến thực tiễn cuộc sống của học sinh. Các em cần học các từ vựng cơ bản và các ngữ pháp đơn giản như động từ, danh từ, tính từ, trạng từ và giới từ. Tại sao học sinh cần phải học mẫu câu? Điều quan trọng là học sinh phải nhận ra trật tự từ và cấu trúc câu khi học ngoại ngữ. Trong thực tế, nhiều học sinh khi viết thường dịch trực tiếp tiếng mẹ đẻ sang tiếng Anh mà không xem xét trật tự từ thay đổi giữa các ngôn ngữ. Có thể lấy ví dụ lỗi phổ biến của những người Việt Nam khi nói tiếng Anh là đặt danh từ trước tính từ, và lỗi đó trở nên khó sửa hơn với những học sinh lớn hơn. Khi những cấu trúc này được học và củng cố ở độ tuổi nhỏ hơn, HS sẽ phát triển khuynh hướng tự nhiên để sử dụng đúng cú pháp. 1.2. Đặc điểm phát triển ngôn ngữ và việc học mẫu câu của học sinh lớp 3 Trong độ tuổi lớp 3, học sinh đã nắm vững nền tảng ngôn ngữ đầu tiên của ngôn ngữ mẹ đẻ và đã biết cách sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp cơ bản. Vì vậy, trong môn Tiếng Anh, mục tiêu chính là phát triển kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp 3
của học sinh thông qua việc giúp học sinh hiểu và sử dụng mẫu câu đơn giản trong các tình huống thực tế. • Học qua ngữ cảnh Các nhà tâm lý học và giáo dục học đã khẳng định, trẻ nhỏ rất giỏi trong việc tiếp thu ngôn ngữ mới. Trẻ có thể tiếp thu ngôn ngữ tối đa thông qua các trò chơi và hoạt động mà các em thấy vui nhộn. Như Pinter (2006) đã nói rằng trẻ em có thể sử dụng các cấu trúc ngữ pháp rất tốt, chúng có thể nói ngôn ngữ một cách rõ ràng, nhưng các e, không thể nói tại sao các em lại sử dụng cấu trúc cụ thể đó. Vì vậy, khi dạy ngữ pháp, một điều rất quan trọng là giáo viên phải dạy ngữ pháp đó trong ngữ cảnh. Học sinh cần có nhiều cơ hội và cơ hội sử dụng từ vựng mới, cấu trúc mới trong cuộc sống thực. Phillips (1993) đã khẳng định, việc sử dụng ngữ cảnh giúp cho học sinh có thể học tiếng Anh một cách thú vị và đầy hứng thú. Thay vì chỉ học các từ vựng và cấu trúc ngữ pháp trong sách giáo khoa, học sinh sẽ được tiếp cận với các tình huống thực tế và thực hành sử dụng tiếng Anh trong các hoàn cảnh khác nhau. Để HS có thể khắc sâu các cấu trúc và quy tắc mới, HS phải cảm thấy rằng mình có thể sử dụng những gì đã học vào giao tiếp hàng ngày. • Học qua các trò chơi Trong nghiên cứu của Wright, Betteridge, & Buckby (2005), các tác giả nhận thấy rằng sử dụng trò chơi là một phương pháp học tiếng Anh rất hiệu quả đối với trẻ em, giúp trẻ em tập trung và tham gia vào quá trình học tập một cách tích cực. Trong khi học tiếng Anh qua các hoạt động trò chơi, trẻ em được khuyến khích phát triển kỹ năng ngôn ngữ tự nhiên và phản xạ nhanh nhạy. Hơn nữa, việc sử dụng trò chơi cũng giúp trẻ em có thể học được nhiều kỹ năng ngôn ngữ khác nhau, bao gồm từ vựng, ngữ pháp, phát âm và kỹ năng giao tiếp. Krashen (1985) đã nhấn mạnh rằng việc sử dụng trò chơi trong giảng dạy tiếng Anh cho trẻ em không chỉ giúp trẻ học tập một cách hiệu quả mà còn giúp tạo bầu không khí học tập thú vị và động lực. Trò chơi có thể giúp trẻ tự tin hơn khi sử dụng tiếng Anh. • Học bằng cách lặp lại Theo Slattery (2001), việc lặp lại giúp trẻ nhỏ có thể nắm bắt được các khái niệm và từ vựng mới một cách chắc chắn hơn, đồng thời tăng cường khả năng lắng nghe và phản hồi của trẻ. Việc lặp lại cũng giúp trẻ nhớ kiến thức lâu hơn và 4
có thể áp dụng chúng vào các tình huống khác nhau. Bên cạnh đó, việc lặp lại cũng giúp trẻ nhỏ phát triển khả năng giao tiếp và tự tin khi sử dụng tiếng Anh. Khi trẻ học bằng cách lặp lại, họ cũng có thể tăng cường sự tự tin và cảm thấy yên tâm khi sử dụng kiến thức đó trong thực tế. Học sinh lớp 3, ở độ tuổi này, không có hoặc hiểu rất ít về loại từ như: danh từ, động từ, tính từ, v.v. trong tiếng mẹ đẻ của họ, vì vậy việc dạy học sinh rằng tính từ phải đứng trước danh từ là không hiệu quả. Tuy nhiên, học sinh sẽ nhận thấy rằng màu sắc xuất hiện trước các đồ vật trong một câu thông qua việc nhận biết các cấu trúc câu lặp lại. Khi khái niệm này được củng cố thông qua các bài tập trên lớp, học sinh sẽ sử dụng cấu trúc khi tạo câu của riêng mình khi tiếp tục học ngôn ngữ. • Học bằng hình ảnh trực quan Krashen (1985) đã đề xuất rằng việc sử dụng hình ảnh trực quan là một trong những phương pháp hữu hiệu để dạy mẫu câu cho học sinh. Ông cho rằng hình ảnh giúp học sinh hình dung và nhớ được câu một cách dễ dàng hơn so với chỉ đơn thuần việc giải thích bằng lời. Việc sử dụng hình ảnh giúp cho học sinh hiểu được mối liên hệ giữa các từ trong một câu và cách sắp xếp chúng để tạo thành một câu hoàn chỉnh. Ngoài ra, việc sử dụng hình ảnh còn giúp cho học sinh nhớ từ vựng và câu một cách dễ dàng hơn bởi vì trực quan hóa thông tin giúp cho trí nhớ của con người hoạt động tốt hơn. • Học bằng cách đơn giản hóa cấu trúc câu Nhiều học sinh bắt đầu học tiếng Anh bằng cách ghi nhớ các từ và cụm từ; trách nhiệm của giáo viên là đảm bảo học sinh hiểu ý nghĩa và cách sử dụng của từ và câu. Giáo viên cũng cần đảm bảo rằng học sinh có thể sử dụng nhiều từ vựng hơn những gì có sẵn trong sách giáo khoa và hướng dẫn học sinh cách thay đổi câu để phù hợp với các tình huống khác nhau. Để giúp HS ghi nhớ mẫu câu, GV cần đơn giản hóa cấu trúc bằng cách tập trung vào các mẫu câu đơn giản và cơ bản, giải thích ý nghĩa và cấu trúc của chúng, sau đó cung cấp các ví dụ và bài tập để học sinh có thể áp dụng vào thực tế. Thay vì tập trung vào các quy tắc ngữ pháp phức tạp, phương pháp này tập trung vào những điểm quan trọng và cơ bản nhất của ngữ pháp tiếng Anh. Tóm lại, các nhà giáo dục khuyên dùng phương pháp học qua ngữ cảnh, bằng hình ảnh trực quan, cho phép học sinh sử dụng từ vựng mới và cấu trúc ngữ 5
pháp trong thực tế để tăng cường khả năng viết câu. Việc lặp lại và đơn giản hóa các khái niệm và từ vựng cũng rất quan trọng, giúp HS nhớ lâu hơn và áp dụng chúng vào các tình huống khác nhau. Trò chơi cũng là một phương pháp học hiệu quả, giúp trẻ tập trung và tham gia vào quá trình học tập một cách tích cực. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Yêu cầu của việc dạy kỹ năng viết Tiếng Anh cho học sinh lớp 3 Ngày 09/3/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn 816/BGDĐT- GDTH về việc tổ chức dạy học môn Tiếng Anh và môn Tin học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cấp Tiểu học. Từ năm học 2022-2023, Tiếng Anh là môn học bắt buộc trong chương trình giáo dục phổ thông từ lớp 3 đến lớp 12. Theo đó, học sinh được rèn luyện thực hành các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết để phục vụ cho việc học tập và giao tiếp trong cuộc sống hàng ngày. Với những đổi mới này, môn Tiếng Anh cũng tham gia vào đánh giá toàn diện quá trình học tập, rèn luyện của học sinh. Là một trong những môn học công cụ ở trường phổ thông, môn Tiếng Anh không chỉ giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực giao tiếp bằng tiếng Anh mà còn góp phần hình thành và phát triển các năng lực chung, để sống và làm việc hiệu quả hơn, để học tập tốt các môn học khác cũng như để học suốt đời. Môn Tiếng Anh góp phần hình thành, phát triển ở HS những phẩm chất chủ yếu và năng lực chung theo các mức độ phù hợp với môn học, cấp học đã được quy định tại Chương trình GDPT 2018. Yêu cầu cần đạt về kĩ năng viết của HS lớp 3gồm: - Viết các từ, cụm từ rất đơn giản. - Điền thông tin cá nhân vào các mẫu rất đơn giản (tên, địa chỉ…). - Viết các văn bản ngắn khoảng 10 - 20 từ (có gợi ý) trong phạm vi các chủ đề trong Chương trình. 2.2. Thực trạng dạy và học kỹ năng viết Tiếng Anh của học sinh lớp 3 ở địa bàn thực hiện sáng kiến 2.2.1. Vài nét về chương trình Tiếng Anh lớp 3 tại trường TH&THCS Lê Quý Đôn Tại trường TH&THCS Lê Quý Đôn, môn Tiếng Anh lớp 3 được dạy và học với thời lượng 04 tiết/tuần, tương đương 140 tiết/năm học, trong đó phân bổ 6
112 tiết học ngữ liệu, 26 tiết ôn tập và kiểm tra đánh giá thường xuyên, 02 tiết kiểm tra chất lượng học kỳ. Môn Tiếng Anh lớp 3 sử dụng sách Tiếng Anh 3 Phonics Smart. Sách được thiết kế theo hình xoáy ốc liên kết các phần với nhau từ thấp lên cao với các chủ đề, chủ điểm quen thuộc. Sách gồm 1 Unit Welcome và 13 Unit bài học với các chủ đề về gia đình, nơi ở, trường học, sở thích, bản thân, về động vật, phương tiện giao thông. Mỗi một unit đều có tên gọi thân thiện, gần gũi, thể hiện chủ đề và kiến thức ngữ pháp được học trong unit đó. Trong mỗi unit có các lesson (bài học) được phân chia hợp lý, rõ ràng với các thành phần giới thiệu kiến thức mới, luyện tập và vận dụng. Các hoạt động trong sách được sắp xếp theo phương pháp PPP (Presentation – Giới thiệu ngữ liệu, Practice – Luyện tập, Production – Sử dụng ngữ liệu). Tuy nhiên, nguồn bài tập bổ trợ và nâng cao còn hạn chế cho GV và HS khai thác. 2.2.2. Khảo sát thực trạng học viết tiếng Anh lớp 3 * Đối tượng, khách thể, phạm vi và nội dung khảo sát Để tìm hiểu cụ thể thực trạng dạy học viết câu ở lớp 3, tác giả đã tiến hành khảo sát đối với 76 HS ở lớp 3A1 và 3A2 của trường TH&THCS Lê Quý Đôn. Mục đích, nội dung và hình thức khảo sát: Với mục đích tìm hiểu những lỗi sai thường gặp của HS trong dạy mẫu câu, sự hứng thú khi tham gia trao đổi, thảo luận nội dung bài học, tác giả tiến hành kiểm tra, dự giờ thăm lớp, quan sát thái độ học tập của 76 HS lớp 3 của trường TH&THCS Lê Quý Đôn với các kết quả nhận được khá khả quan, là tiền đề tốt để GV có thể tiến hành vận dụng các kỹ thuật dạy mẫu câu tiếng Anh. * Kết quả khảo sát Sử dụng bài kiểm tra: Kiểm tra những lỗi sai thường gặp khi HS viết câu tiếng Anh - Có 39/76 HS mắc lỗi sai thứ tự từ, chiếm 51.3% - Có 48/76 HS mắc lỗi chia động từ, chiếm 63.2% - Có 52/76 HS mắc lỗi dùng sai mạo từ, chiếm 68.4% Những lỗi sai mà HS mắc phải trong việc học viết câu mới xảy ra do sự khác nhau giữa tiếng Anh và tiếng Việt. Học sinh nhầm lẫn trong việc sắp xếp thứ 7
tự từ, trong tiếng Việt cũng không yêu cầu sự xuất hiện của mạo từ trước danh từ. Ngoài ra, tiếng Anh là một loại ngôn ngữ được gọi là ngôn ngữ biến thể, tức là các động từ trong ngôn ngữ này sẽ thay đổi hình dạng của chúng để có thể diễn đạt chính xác ý nghĩa về mặt thời gian, và để tương ứng đối với chủ thể của hành độngviệc chia thì ở tiếng Anh là bắt buộc, trong khi đó, tiếng Việt về bản chất lại là một loại ngôn ngữ cách thể, hay còn được gọi là ngôn ngữ đơn lập – các động từ sẽ giữ nguyên thể của chúng và không thay đổi. Schweers (1999) từng khẳng định rằng người học có thể tiếp nhận một ngôn ngữ thứ hai dựa trên sự ý thức về các đặc điểm giống và khác nhau giữa ngoại ngữ ấy và ngôn ngữ mẹ đẻ. Điều này có thể được hiểu rằng những sự tương đồng ngôn ngữ sẽ mang đến những thuận lợi và những sự khác biệt sẽ gây ra những khó khăn nhất định đối với người học trong việc tiếp thu một ngôn ngữ mới. Bản thân tiếng Việt và tiếng Anh cũng không nằm trong ngoại lệ. Quan sát lớp học: Kiểm tra các hoạt động của HS thường tham gia trong giờ dạy viết câu. - Có 29/76 HS tham gia nghe GV đưa ra và giải thích mẫu câu, chiếm 38.2%. - Có 34/76 HS tham gia làm bài tập vận dụng mẫu câu, chiếm 44.7%. - Có 46/76 HS tham gia hoạt động theo cặp/nhóm để luyện tập mẫu câu, chiếm 60.5%. - Có 55/76 HS muốn tham gia các hoạt động viết câu có hình ảnh trực quan, chiếm 72.4%. - Có 68/76 HS tham gia chơi trò chơi liên quan đến viết câu, chiếm 89.5%. Những số liệu khảo sát này cho thấy rằng hầu hết học sinh lớp 3 đều quan tâm và muốn tham gia các hoạt động liên quan đến việc học và sử dụng mẫu câu trong giờ học tiếng Anh. Cụ thể, việc chơi trò chơi liên quan đến viết câu và hoạt động có hình ảnh trực quan là hoạt động được hầu hết các em quan tâm và tham gia. Điều này cho thấy rằng việc tạo ra những hoạt động giáo dục giúp học sinh học tập tiếng Anh một cách thú vị và tích cực sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục và động lực học tập của học sinh. Ngoài ra, việc tham gia hoạt động theo cặp/nhóm để luyện tập mẫu câu cũng được nhiều HS lựa chọn, đây là những hoạt động có thể giúp tăng cường khả năng giao tiếp và tương tác trong học tập. Tuy nhiên, một số học sinh không đặt nhiều quan tâm đến việc nghe giáo viên giải 8
thích mẫu câu và đưa ra ví dụ, hoặc làm bài tập vận dụng mẫu câu. Điều này có thể do cách giải thích hoặc cách thực hiện không phù hợp với sở thích và phong cách học tập của học sinh. Sau khi khảo sát, tác giả nhận thấy rằng, chương trình sách giáo khoa mới có các chủ đề gần gũi với sinh hoạt học tập hàng ngày của các em, tranh ảnh màu đẹp kích thích học sinh ham học hỏi, tự tìm tòi sáng tạo. Vì vậy, các em đã tự tin hơn, có ý thức tích cực chủ động và yêu thích học môn Tiếng Anh hơn. Hầu hết các học sinh ngoan, tích cực, hăng hái phát biểu tham gia vào các hoạt động trong giờ học. Một số em khá, giỏi đã kết hợp nhuần nhuyễn giữa từ và câu để tạo nên được câu văn. Tuy nhiên, là một GV trực tiếp dạy lớp 3 và qua các chuyên đề dự giờ thăm lớp, các ý kiến của đồng nghiệp, tác giả nhận thấy học sinh ở tiểu học chưa được hướng dẫn nhiều về kĩ năng viết mà chỉ chú trọng kĩ năng nói. Đối với trình độ lớp 3, nội dung và kiến thức, các mẫu câu không nhiều xong đòi hỏi các em phải có quá trình rèn luyện mới tạo được một nền tảng vững chắc cho mình. Bên cạnh đó, nhiều phụ huynh học sinh không biết Tiếng Anh nên việc phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc dạy môn Tiếng Anh còn hạn chế. Ngoài ra, vốn từ của đa phần HS còn ít, chưa biết dùng từ, câu phù hợp để diễn đạt. Các câu văn viết còn sai chính tả, sai thứ tự từ, sai ngữ pháp. Tiểu kết: Từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học mẫu câu trong môn Tiếng Anh lớp 3 như: tính cần thiết của việc dạy mẫu câu cho HS, đặc điểm phát triển ngôn ngữ của HS lớp 3, cùng với việc khảo sát thực trạng dạy và học kỹ năng viết Tiếng Anh của 76 học sinh lớp 3 tại trường TH&THCS Lê Quý Đôn, tác giả nhận thấy rằng HS còn gặp nhiều nhầm lẫn, mắc lỗi sai trong việc học viết câu tiếng Anh như lỗi sai về thứ tự từ, sự hòa hợp giữa chủ ngữ và động từ, lỗi thiếu mạo từ. Vậy làm thế nào để giúp học sinh có thể nâng cao hơn kĩ năng viết và khắc phục được những hạn chế nêu trên, tác giả mạnh dạn đưa ra một số kỹ thuật được trình bày rõ trong chương tiếp theo của sáng kiến. 9
III. NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. Nội dung và những kết quả nghiên cứu của sáng kiến 1.1. Sử dụng hình ảnh để minh họa mẫu câu Mục đích: sử dụng hình ảnh để minh họa mẫu câu tiếng Anh giúp HS hiểu và ghi nhớ các từ vựng, cụm từ, mẫu câu và ngữ pháp tiếng Anh một cách dễ dàng và sinh động hơn. Việc sử dụng hình ảnh giúp HS liên kết các từ vựng và cấu trúc câu với hình ảnh tương ứng, giúp các em dễ dàng nhớ và sử dụng chúng trong giao tiếp tiếng Anh hàng ngày. Hơn nữa, việc sử dụng hình ảnh cũng giúp học sinh tiểu học phát triển khả năng tưởng tượng và sáng tạo, cải thiện kỹ năng ngôn ngữ của các em. Cách thức thực hiện: Để sử dụng hình ảnh để minh họa mẫu câu tiếng Anh cho học sinh lớp 3, GV áp dụng các bước sau đây: Bước 1: Chọn một mẫu câu đơn giản, thường gặp trong giao tiếp hàng ngày. Ví dụ: Trong Unit 7 – I have fish for dinner, GV đưa ra câu trả lời cho câu hỏi “What do you have for breakfast?’ là “I have bread and milk.” Bước 2: Tìm hình ảnh phù hợp: Tìm các hình ảnh phù hợp với từng từ trong câu, chẳng hạn như hình một người, hình bánh mì, hình một cốc sữa,... Bước 3: Sắp xếp các hình ảnh theo đúng thứ tự câu: Sắp xếp các hình ảnh theo đúng thứ tự của câu để học sinh có thể dễ dàng nhận ra từng từ trong câu. Ví dụ, đặt hình con người đầu tiên, tiếp theo đến hình bàn tay, sau đó đến hình bánh mì, và cuối cùng là hình cốc sữa. & Bước 4: Gắn kết hình ảnh với từ vựng: Dán các hình ảnh lên bảng và viết từng từ vựng bên dưới để học sinh có thể liên kết được từ vựng với hình ảnh. Bước 5: Hướng dẫn cách phát âm: Hướng dẫn học sinh cách phát âm các từ vựng và câu hoàn chỉnh theo đúng thứ tự các từ. 10
Bước 6: Luyện tập thực hành: Cho học sinh luyện tập nói lại câu với sự hỗ trợ của các hình ảnh đã được sắp xếp và dán lên bảng. Ý nghĩa sư phạm: Từ là đơn vị để xây dựng nên câu. Học sinh tiểu học thường có khả năng tập trung ngắn, trong khi việc học từ vựng đòi hỏi phải có sự tập trung. Việc sử dụng hình ảnh giúp giáo viên truyền đạt kiến thức một cách sinh động và hấp dẫn hơn, giúp HS liên kết giữa tiếng Anh và thế giới xung quanh một cách tự nhiên, tạo điều kiện cho HS có hứng thú và tập trung hơn với việc học tiếng Anh và đạt được kết quả tốt hơn trong quá trình học tập. 1.2. Sử dụng phương pháp lặp lại để giúp học sinh ghi nhớ mẫu câu Mục đích: sử dụng phương pháp lặp lại để giúp HS nhớ và sử dụng mẫu câu tiếng Anh. Khi học sinh được lặp lại các mẫu câu tiếng Anh nhiều lần, họ sẽ trở nên quen thuộc với cách sử dụng các câu này trong thực tế, giúp cho việc giao tiếp và viết tiếng Anh trở nên dễ dàng và tự tin hơn. Ngoài ra, phương pháp lặp lại còn giúp học sinh quen thuộc với âm điệu và ngữ điệu của tiếng Anh, cũng như cách phát âm và sử dụng từ vựng chính xác. Tất cả những điều này đều cần thiết để học sinh có thể nói và viết tiếng Anh một cách tự tin và hiệu quả. Cách thức thực hiện: Bước đầu tiên để củng cố mẫu câu trong lớp là xem lại từ vựng và cụm từ trong chương trình giảng dạy. Trong sách giáo khoa, các bài học sẽ có các cụm từ và câu tương tự với các từ vựng được thay thế. Khả năng thay thế một hoặc hai từ trong câu giúp củng cố cấu trúc của câu thông qua ghi nhớ cơ bản. Nhiều học sinh sẽ tập trung vào một hoặc hai từ trong mỗi câu thay đổi và xem những từ còn lại là một nhóm lớn ít quan trọng hơn. Bước 1: Chọn một mẫu câu tiếng Anh đơn giản và quen thuộc, trong Unit 3 – He has got blue eyes, GV có thể lấy chính tựa đề của bài làm ví dụ: “He has got blue eyes.” Bước 2: Yêu cầu học sinh lặp lại câu theo lời giảng viên. Lúc đầu, học sinh có thể lặp lại câu chậm và lỗi, nhưng cần nhắc lại và hướng dẫn cho học sinh phát âm đúng và rõ ràng. Bước 3: Tiếp tục yêu cầu học sinh lặp lại câu, đôi khi có thể thay đổi từ và cấu trúc câu một chút để giúp học sinh hiểu và sử dụng được nhiều từ vựng và mẫu câu khác nhau. He has got blue eyes. Anh ấy có đôi mắt màu xanh. 11
He has got brown eyes. Anh ấy có đôi mắt màu nâu. He has got brown eyes. Anh ấy có đôi mắt màu nâu. She has got brown eyes. Cô ấy có đôi mắt màu nâu. I have got brown eyes. Tôi có đôi mắt màu nâu. Bước 4: Tiếp tục lặp lại quá trình này nhiều lần trong suốt buổi học và các buổi học tiếp theo. Bước 5: Luyện tập thường xuyên: Khi học sinh đã quen thuộc với câu và có thể sử dụng nó một cách tự nhiên, giáo viên cần đưa ra các bài tập luyện tập để giúp học sinh củng cố và phát triển khả năng sử dụng mẫu câu. Ý nghĩa sư phạm: Đây là một phương pháp học tập hiệu quả, đặc biệt là trong giai đoạn tiểu học khi trẻ đang phát triển khả năng nhận thức và học tập của mình. Việc lặp lại cũng giúp cho trẻ phát triển khả năng nhận diện và phân tích ngôn ngữ, từ đó giúp tăng cường kỹ năng ngôn ngữ, củng cố sự tự tin của HS. 1.3. Sử dụng các bài học về ngữ pháp đơn giản để giúp học sinh hiểu cấu trúc câu Theo Chương trình GDPT 2018, học sinh lớp 3 chưa học những khái niệm chủ ngữ, vị ngữ, động từ, tính từ,… trong tiếng Việt, kiến thức học sinh có về câu là xác định thành phần cho các câu hỏi: Ai? Cái gì? Làm gì? Khi nào? Ở đâu? Như thế nào? Vì sao?. Do đó, việc dạy mẫu câu tiếng Anh bằng cách phân tích loại từ là khả thi, GV phải giải thích cấu trúc câu bằng việc giúp học sinh trả lời các câu hỏi trên một cách đơn giản, dễ hiểu. Mục đích: Bằng cách giải thích và hướng dẫn các quy tắc ngữ pháp đơn giản, GV có thể giúp HS hiểu được cách xây dựng câu tiếng Anh một cách chính xác, dễ dàng tiếp cận với cấu trúc câu tiếng Anh. Khi biết cách xây dựng câu và sử dụng loại từ đúng ngữ pháp, học sinh sẽ tránh được những sai lầm thường gặp và có thể diễn đạt ý nghĩa của mình một cách chính xác hơn. Cách thức thực hiện: khi GV đưa ra mẫu câu tiếng Anh, GV phải giúp học sinh có thể nhận biết thông tin về câu. Cụ thể, có thể tiến hành như sau: Bước 1: Đưa ra sơ đồ trật tự từ trong câu WHO: Ai? - chủ ngữ WHAT: Làm cái gì? - động từ 12
WHY: Tại sao? - lý do (tại sao hành động được thực hiện) WHERE: Ở đâu? - nơi xảy ra tất cả (hành động, sử dụng thì thích hợp) WHEN: Khi? - thời gian (dùng giới từ) HOW: Làm sao? - cách thức hành động đã xảy ra Ai và cái gì là câu hỏi cho một câu đơn giản, nhưng khi học sinh bắt đầu cảm thấy thoải mái và dễ dàng với mẫu câu hơn, GV có thể khuyến khích HS viết những câu dài hơn. Bước 2: Sử dụng mã màu Khi học sinh viết, giáo viên yêu cầu HS viết mã màu cho các phần của câu hoặc tự mình sử dụng màu sắc khi HS viết câu. Ví dụ: Trong bài Unit 10 - These are rubbers, HS đã làm quen với mẫu câu dài hơn, GV có thể áp dụng như sau: chủ ngữ - trả lời cho câu hỏi Who/What (màu vàng), động từ - trả lời cho câu hỏi What (màu hồng), tân ngữ chỉ vật - trả lời cho câu hỏi Who/What (màu xanh), tân ngữ chỉ nơi chốn - trả lời cho câu hỏi Where (màu tím). I see many posters on the cupboard. Who? What? What? Where? (màu vàng) (màu hồng) (màu xanh) (màu tím) Bước 3: Sửa lỗi sai Yêu cầu HS làm việc theo cặp và cho các cặp một vài câu viết sai. Các HS phải sửa lỗi và sau đó chia sẻ đáp án với cả lớp. Ý nghĩa sư phạm: khi học sinh hiểu được cấu trúc của một câu nói riêng và các nguyên tắc ngữ pháp cơ bản nói chung, các em có thể xây dựng được nền tảng ngữ pháp vững chắc cho những kỹ năng ngôn ngữ phức tạp hơn trong tương lai. 1.4. Sử dụng các trò chơi để học sinh thực hành sử dụng mẫu câu. Nguyên tắc xây dựng trò chơi cho HS luyện tập mẫu câu: - Đơn giản và dễ hiểu: Trò chơi nên được thiết kế đơn giản và dễ hiểu, để HS có thể chơi và học một cách dễ dàng. - Gắn kết với chủ đề: Trò chơi nên được liên kết với các chủ đề tiếng Anh mà HS đang học để giúp họ học từ vựng mới và cải thiện kỹ năng viết. 13
- Thú vị và hấp dẫn: Trò chơi nên được thiết kế để thu hút sự chú ý của HS và giúp HS thấy rằng học tiếng Anh là thú vị. - Mang tính tương tác: Trò chơi bao gồm sự tương tác giữa HS với nhau để giúp HS học và luyện tập một cách tự nhiên và hiệu quả. Trò chơi 1: Finding the differences Finding differences không phải là một trò chơi mới với học sinh, nhưng trò chơi luôn gây hứng thú cho HS bởi sự mới lạ trong mỗi bức tranh. Mục đích: HS sẽ vừa có thể thư giãn, giải trí vừa có thể rèn luyện óc quan sát, sự tỉ mỉ thông qua việc tìm ra những điểm khác nhau giữa 2 bức tranh. Quan trọng hơn cả, trong tiết học tiếng Anh, HS còn có thể luyện mẫu câu. Hoạt động này không những tạo được không khí lớp học sôi nổi, vui vẻ và không nhàm chán, mà còn rèn luyện cho HS kĩ năng viết mà còn kiểm tra được trí nhớ, sự nhanh nhẹn và sự phối hợp ăn ý giữa các thành viên. Cách thức thực hiện: Bước 1: HS làm việc theo cặp, một HS cầm bức tranh (1), người còn lại cầm bức tranh (2); HS viết vào giấy những câu miêu tả bức tranh. Bước 2: Sau khi hoàn thành, HS đổi giấy cho nhau để bạn đọc câu, từ đó tìm điểm khác nhau giữa 2 bức tranh, điều này sẽ giúp HS ghi nhớ cấu trúc hơn. Bước 3: HS cùng đối chiếu tranh để kiểm tra những điểm khác biệt, GV có thể giúp trò chơi mang tính cạnh tranh hơn bằng cách so sánh giữa 2 HS ai tìm được nhiều điểm khác biệt hơn hoặc viết được nhiều câu hơn. Ví dụ: Picture (1) Picture (2) There is a teddy bear in the box. There is a teddy bear in the box. There a computer on the table. There a computer on the table. There is a ball under the table. There is a ball under the chair. There is a bag on the door. There is a bag near the box. There is a pen on the chair. There is a pen on the table. 14
There is a train on the bookcase. There is a train near the teddy bear. There is a car on the computer. There is a car near the computer. Ý nghĩa sư phạm: GV sử dụng trò chơi trong dạy học sẽ tạo cho học sinh không khí học Tiếng Anh thật sôi nổi, hào hứng vui vẻ giúp các em có một tâm lí thoải mái để nhớ từ vựng và mẫu câu trong bài. Mặt khác, trò chơi giúp tạo ra một môi trường học tập tích cực, khuyến khích học sinh học tập theo nhóm. Học sinh có thể học tập từ nhau và hỗ trợ lẫn nhau trong việc hiểu và sử dụng các mẫu câu tiếng Anh. Trò chơi 2: Sentence building Sentence building là một trò chơi giúp HS viết câu tiếng Anh thông qua việc sắp xếp các từ thành câu hoàn chỉnh. Dưới đây là một số bước để sử dụng trò chơi Sentence Building để dạy viết câu cho trẻ em: Mục đích: HS sắp xếp các từ thành câu đúng ngữ pháp và cách sử dụng từ vựng một cách chính xác. Trò chơi không chỉ giúp HS tăng cường khả năng tiếp thu và ghi nhớ từ vựng, cũng như rèn luyện kỹ năng viết, mà còn giúp HS phát triển kỹ năng tư duy logic và sáng tạo. Cách thức thực hiện: Bước 1: Chuẩn bị bảng từ vựng. GV chuẩn bị bảng từ vựng với các từ và cụm từ đơn giản, phù hợp với trình độ của HS, liên quan đến chủ đề bài học. 15
Bước 2: Cho HS xếp các từ thành câu. Sau khi giới thiệu các từ vựng, GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm và xếp các từ để tạo thành các câu hoàn chỉnh. Trong quá trình này, giáo viên nên làm mẫu trước và hỗ trợ, hướng dẫn HS nếu cần thiết. Bước 3: Tạo ra câu hỏi. Sau khi HS đã hoàn thành việc sắp xếp các từ thành câu, GV tạo ra các câu hỏi liên quan đến các câu HS tạo ra, yêu cầu HS hỏi và lựa chọn câu phù hợp để trả lời. Bằng cách học và sử dụng các mẫu câu này, học sinh có thể tự tin và dễ dàng hơn trong việc giao tiếp, mở rộng vốn từ vựng và phát triển khả năng ngôn ngữ của mình. Ví dụ cụ thể: Trò chơi có thể được áp dụng để ôn tập chung sau khi hoàn thành bài Unit 8 – I like swimming và Unit 9 – My favorite sport is football, HS học cấu trúc I+like+V_ing và My favorite sport is… Bước 1: HS làm việc theo nhóm, yêu cầu HS tạo ra nhiều câu nhất có thể bằng cách ghép chủ thể hành động (Who or what) với hành động (What – action) và với bị thể hành động (Who or what). SENTENCE BUILDING Use the words to build your own sentences With your partners, create as many sentences as you can. Use the words provided. Who (Ai?) What (Làm gì?) What (Cái gì?) walk take photos draw go fishing run I swim like My favourite sport sing is listen to music read books play games play the guitar basketball football 16