Sáng kiến kinh nghiệm: Phát huy tính tích cực của học sinh qua rèn luyện giải bài tập Vật lý

Sở GD&ĐT Đồng Nai<br /> Trƣờng THPT Bình Sơn<br /> <br /> CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> Độc lập – Tự do – Hạnh phúc<br /> <br /> SƠ LƢỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC<br /> <br /> I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN :<br /> 1. Họ và tên : NGUYỄN MẠNH THẮNG<br /> 2. Ngày tháng năm sinh : 02-10-1981<br /> 3. Nam, nữ : Nam<br /> 4. Địa chỉ : 550 Tổ 9, Ấp Miễu, Phước Tân, Long Thành, Đồng Nai.<br /> 5. Điện thoại :<br /> <br /> Cơ quan : 0613533100<br /> ĐTDĐ : 0907640092<br /> <br /> 6. E-mail :<br /> <br /> MANHTHANG02101981@YAHOO.COM<br /> <br /> 7. Chức vụ :<br /> <br /> Giáo viên giảng dạy<br /> <br /> 8. Đơn vị công tác : Trường THPT Bình Sơn<br /> II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO :<br /> - Học vị : Đại học<br /> - Năm nhận bằng : 2005<br /> - Chuyên ngành đào tạo : Vật Lí<br /> III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC :<br /> - Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm : Giảng dạy môn Vật Lí<br /> - Số năm có kinh nghiệm : 06<br /> - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:<br />  HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC TẬP TÍCH CỰC TRONG GIẢI TOÁN<br /> VẬT LÍ VÀ PHÂN LOẠI BÀI TOÁN VẬT LÍ<br />  SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA<br /> HỌC SINH TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ<br /> <br /> 1<br /> <br /> Phần một : THUYẾT MINH SKKN<br /> <br /> PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH QUA RÈN<br /> LUYỆN GIẢI BÀI TẬP VẬT LÝ<br /> <br /> Người thực hiện : NGUYỄN MẠNH THẮNG<br /> Lĩnh vực nghiên cứu :<br /> Quản lý giáo dục<br /> Phương pháp dạy học bộ môn<br /> Phương pháp giáo dục<br /> Lĩnh vực khác<br /> <br /> 2<br /> <br /> <br /> X<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH QUA RÈN<br /> LUYỆN GIẢI BÀI TẬP VẬT LÝ<br /> I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI :<br /> Việc nghiên cứu các phương pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực hoạt<br /> động nhận thức của học sinh (HS) để nâng cao chất lượng dạy học là vấn đề cấp<br /> thiết đối với mọi giáo viên và các nhà quản lý giáo dục. Nó đã và đang trở thành<br /> một xu hướng ở các trường phổ thông hiện nay.<br /> Trong dạy học vật lý, bài tập vật lý (BTVL) rất quan trọng, có tác dụng phát<br /> triển tính tích cực của HS, đồng thời cũng là biện pháp giúp HS nắm vững kiến<br /> thức, kỹ năng, kỹ xảo.<br /> Hiện nay, cấp THPT đã hoàn thành việc thay sách giáo khoa, sách giáo khoa<br /> mới có nội dung bài tập và cách thức kiểm tra, đánh giá HS có nhiều thay đổi. Vì<br /> thế GV gặp không ít khó khăn trong việc lựa chọn nội dung bài tập, cách thức tổ<br /> chức giải bài tập cho HS. Đặc biệt đối với GV trẻ hoặc GV công tác ở những vùng<br /> sâu, vùng xa việc chọn được hệ thống các bài tập phù hợp với HS, phát huy được<br /> tính tích cực của HS và đáp ứng được yêu cầu của dạy học là vấn đề hết sức quan<br /> trọng.<br /> Là GV giảng dạy bộ môn vật lý ở trường trung học phổ thông (THPT), chúng<br /> tôi mong muốn tìm ra những biện pháp nhằm khắc phục phần nào những khó khăn<br /> và hạn chế của việc dạy - học BTVL ở trường THPT.<br /> Vì những lý do trên tôi xác định đề tài nghiên cứu: PHÁT HUY TÍNH<br /> TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH QUA RÈN LUYỆN GIẢI BÀI TẬP VẬT LÝ<br /> II. THỰC TRẠNG TRUỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ<br /> TÀI :<br /> Đa số HS được phỏng vấn (khoảng 70%) cho biết: Môn Vật lí là môn học<br /> trừu tượng, khó hiểu, phải học là do bắt buộc nên không hứng thú. Trong giờ bài<br /> tập, do hạn chế về thời gian nên GV chỉ yêu cầu một vài em lên bảng làm bài tập,<br /> số còn lại theo dõi quá trình làm bài tập cùa các HS trên.<br /> <br /> 3<br /> <br /> Việc HS không hiểu bản chất của vấn đề, tiếp thu kiến thức một cách máy<br /> móc và thụ động làm cho sau khi học xong các em không hề có mối liên hệ giữa lí<br /> thuyết với thực tế và kiến thức cũng bị quên đi nhanh chóng. Nguyên nhân chung<br /> của thực trạng này là:<br /> 1) Khó khăn về phía HS:<br /> + Về khả năng tư duy: một số HS quen lối tư duy cụ thể, ít tư duy lôgic,<br /> trình độ tư duy trừu tượng (so sánh, phân tích, tổng hợp,…) chậm; khi gặp một sự<br /> vật – hiện tượng nào đó thường chỉ chú ý đến bề ngoài mà không đi sâu tìm hiểu<br /> các thuộc tính của chúng. Các em chưa có thói quen lao động trí óc, ngại suy nghĩ,<br /> gặp hững tình huống khó khăn thường trông chờ sự hướng dẫn của GV.<br /> 2) Khó khăn về cơ sở vật chất: Hệ thống sách tham khảo còn thiếu.<br /> 3) Khó khăn về phía GV: GV trẻ còn thiếu kinh nghiệm trong việc lựa chọn,<br /> phân loại bài tập.<br /> III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI :<br /> 1. Cơ sở lý luận :<br /> Đối với lứa tuổi HS, hoạt động chủ yếu của các em là học tập. Bằng hoạt<br /> động này và thông qua hoạt động này, các em chiếm lĩnh kiến thức, hình thành và<br /> phát triển năng lực trí tuệ cũng như nhân cách đạo đức, thái độ. Trong hoạt động<br /> học tập, HS cũng phải tìm ra cái mới nhưng cái mới này không phải để làm phong<br /> phú thêm kho tàng tri thức của nhân loại mà chỉ là cái mới đối với chính bản thân<br /> HS, cái mới đó đã được loài người tích luỹ, đặc biệt GV đã biết. Việc khám phá ra<br /> cái mới của HS cũng chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn, với những dụng cụ sơ<br /> sài, đơn giản, đặc biệt sự khám phá này diễn ra dưới sự chỉ đạo và giúp đỡ của GV.<br /> Do đó hoạt động nhận thức của HS diễn ra một cách thuận lợi, không quanh co gập<br /> ghềnh. Cũng chính vì vậy mà GV dễ dẫn đến một sai lầm là chỉ thông báo cho HS<br /> cái mới mà không tổ chức cho HS khám phá tìm ra cái mới đó. Để tổ chức tốt hoạt<br /> động nhận thức cho HS, GV cần phát huy tính tích cực, tự giác, độc lập nhận thức<br /> của HS, tạo điều kiện để cho họ phải tự khám phá lại để tập làm công việc khám<br /> phá đó trong hoạt động thực tiễn sau này.<br /> Đối với vật lý học, một khoa học thực nghiệm, phương pháp nghiên cứu cũng<br /> như học tập đều dựa trên cơ sở quan sát, thí nghiệm để phân tích tổng hợp, so sánh,<br /> 4<br /> <br /> khái quát hoá, trừu tượng hoá thành các khái niệm, định luật, thuyết vật lý…rồi từ<br /> lý thuyết vận dụng nghiên cứu các sự vật, hiện tượng ở phạm vi rộng hơn. Do vậy,<br /> để tạo điều kiện cho HS tự khám phá kiến thức, GV cần tổ chức tốt quá trình quan<br /> sát và tư duy của HS. Trong dạy học vật lý có thể có nhiều loại quan sát như: Quan<br /> sát thí nghiệm, quan sát hiện tượng tự nhiên, quan sát một bài thực nghiệm…<br /> Để quan sát được sâu sắc cần phải hướng dẫn HS xác định mục đích, nội<br /> dung, trình tự quan sát, ghi lại dấu hiệu, phân tích và xử lý số liệu, kỹ năng đặt câu<br /> hỏi với một dấu hiệu bất kỳ….Qua nhiều hoạt động và nhiều nội dung mới rèn<br /> được óc quan sát cho HS, giúp HS nhận thức tích cực hơn và tạo điều kiện cho tư<br /> duy HS phát triển.<br /> IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM :<br /> Khi phát huy được tính tích cực của các em học sinh trong dạy học bài tập Vật<br /> lí thì việc tiến hành giải bài tập được nhanh và dẫn đến kết quả chính xác. Qua đó<br /> giúp các em hệ thống lại các kiến thức mà mình đã tiếp thu và tự tin với kết quả<br /> của mình.<br /> Long Thành, ngày 02 tháng 5 năm 2012<br /> Người thực hiện<br /> <br /> NGUYỄN MẠNH THẮNG<br /> <br /> 5<br /> <br />