zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Hồng Thái - GV Hồ Thị Quế

Chia sẻ: Bùi Phước Đương | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:23

Báo xấu

598
lượt xem 143
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Hồng Thái nhằm mục đích giới thiệu về phương pháp dạy đọc với học sinh lớp 5. Đây là tài liệu hữu ích với các giáo viên tiểu học trong việc bổ sung thêm kỹ năng dạy tập đọc cho học sinh nói riêng và dạy học Tiếng Việt nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Hồng Thái - GV Hồ Thị Quế

Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái A: PHẦN MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài Giáo dục Tiểu học là nền móng đầu tiên giúp con người tồn tại và phát triển, trong đó môn Tiếng Việt có một vị trí đặc biệt quan trọng vì nó hình thành và phát triển cho học sinh khả năng giao tiếp, là cơ sở để phát triển tư duy cho trẻ, giúp trẻ tiếp thu các môn học khác. Tiếng Việt ở Tiểu học gồm nhiều phân môn như : Tập đọc, Luyện từ và câu, Kể chuyện, Chính tả, Tập làm văn ,…Môi môn học đều có một chức năng, khi ̃ dạy ngữ văn ở nhà trường đồng thời cung chuẩn bị vốn cho học sinh khi học văn mà ̃ Tập đọc là phân môn giữ vai trò không nhỏ. Tập đọc là phân môn có vị trí quan trọng hàng đầu trong ch ương trình Tiếng Việt ở Tiểu học. Dạy tốt phân môn này không những rèn luy ện cho h ọc sinh k ỹ năng đọc mà còn phát triển cho các em vốn từ ngữ phong phú, t ạo đi ều ki ện đ ể các em h ọc tốt các phân môn khác. Rèn luyện kỹ năng đọc cho học sinh như: đọc đúng, đọc nhanh, đọc chính xác, rõ ràng, rành mạch, diễn cảm để học sinh có những hiểu bi ết v ề ki ến thức văn học, về ngôn ngữ và ngược lại khi hiểu được những văn bản đọc sẽ giúp học sinh hiểu được đọc diễn cảm. Vì vậy giữa việc đọc đúng, đọc hiểu và đọc di ễn cảm là hai quá trình có liên quan gắn bó mật thiết với nhau. Qua vi ệc đ ọc, h ọc sinh chiếm lĩnh được văn hoá của dân tộc, tiếp thu được nền văn minh của loài ng ười thông qua sách vở. Qua việc đọc, học sinh biết đánh giá cu ộc s ống xã h ội, t ư duy. Cũng qua hoạt động đọc, tình cảm, thẩm mỹ của các em đư ợc nâng lên cao, tầm hiểu biết của các em nhìn ra thế giới xung quanh và quá trình nh ận th ức cũng có chi ều sâu hơn. Sự phát triển nhiều mặt này tạo điều kiện để trẻ phát huy được mọi khả năng tiềm tàng, từ đó tạo cơ hội để sau này trẻ giúp ích cho xã hội. Phân môn Tập đ ọc ở Tiểu học nói chung và ở lớp 5 nói riêng đặt ra một nhiệm vụ quan trọng: đ ọc rành mạch, lưu loát bài văn (khoảng 120 tiếng/ phút), đọc có bi ểu c ảm bài văn, bài th ơ ngắn, hiểu nội dung, ý nghĩa bài đọc. Thông qua các bài văn, bài th ơ, h ọc sinh càng thêm yêu các miền quê của đất nước, đồng cảm với mọi tầng lớp nhân dân, mọi con người trên đất nước Việt Nam cũng như trên thế giới, biết quý trọng, giữ gìn nh ững truyền thống quý báu của dân tộc ta. Phân môn Tập đọc có tác dụng mạnh mẽ trong giáo dục thẩm mĩ, giúp học sinh thêm yêu cái đẹp, rung cảm trước cái đẹp trong thiên nhiên, cái đẹp trong văn chương. Môn học này góp phần rèn luyện cho học sinh tư duy trừu tượng, tư duy lôgic. Giờ tập đọc, ngoài việc rèn đọc, dẫn dắt cho học sinh cảm thụ tốt bài văn, thấy cái hay cái đẹp của hình tượng văn học, chúng ta còn cho học sinh tìm bố cục để phát triển óc phân tích, tìm đại ý để phát triển óc tổng hợp. Ngoài ra còn rèn óc tưởng tượng, phán đoán, ghi nhớ... Phân môn Tập đọc kết hợp chặt chẽ với các phân môn khác của chương trình Tiếng Việt. Qua các bài văn, bài thơ chọn lọc, học sinh vừa cảm thụ được cái hay cái đẹp, vừa học cách dùng từ chính xác, đặt câu sinh động, được luyện về ngữ âm, chính tả, tập làm văn. Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 1
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái Học phân môn Tập đọc, việc rèn đọc và cảm thụ bài đọc là hai yếu tố không th ể thiếu, hai yếu tố này có quan hệ mật thiết với nhau, gắn bó, hỗ trợ đắc lực cho nhau. Cảm thụ tốt giúp cho các em tìm được giọng đọc thích hợp cho bài đọc, từ đó các em sẽ đọc một cách hay, diễn cảm. Ngược lại, đọc diễn cảm không tốt sẽ khó khăn trong việc cảm thụ bài văn. Muốn có kĩ năng đọc hay, diễn cảm, học sinh phải có khả năng cảm th ụ bài đọc ở mức độ nhất định. Khi đã có kĩ năng đọc tốt, học sinh sẽ hiểu đúng, cảm thụ sâu sắc hơn. Phân môn Tập đọc luôn luôn thể hiện sự gắn bó chặt chẽ quá trình đ ọc và quá trình hiểu (hiểu nội dung cơ bản của bài đọc qua hệ thống từ ngữ, kiểu câu, bố cục và thể loại văn bản để đọc đúng, đọc hay và từ đó giúp học sinh c ảm th ụ cái hay cái đ ẹp của tư tưởng, tình cảm, của nghệ thuật ngôn từ để thể hiện ra cách đọc, giọng đọc, đọc diễn cảm). Ở bậc tiểu học nói chung và ở lớp 5 nói riêng phân môn Tập đọc có 2 yêu cầu chính là: + Rèn kĩ năng tập đọc. + Giúp học sinh cảm thụ tốt bài văn. Học phân môn Tập đọc, việc đọc và cảm thụ là hai khâu có quan h ệ mật thiết với nhau, gắn bó hỗ trợ đắc lực cho nhau, cảm thụ tốt giúp việc đọc diên c ảm t ốt. ̃ Điều đó khẳng đinh rằng trong tiết tập đọc lớp 5, việc rèn kĩ năng đọc diên cảm cho ̣ ̃ học sinh là rất cần thiết. Trong tiết học, học sinh biết đọc diên cảm thì ti ết h ọc mới ̃ có hiệu quả cao và mới thể hiện được tầm quan trọng của bộ môn. Trong thực tế giảng dạy, việc rèn cho học sinh đọc diên cảm còn gặp nhiều khó ̃ khăn, lúng túng làm ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái”. để nghiên cứu và vận dụng vào thực tế lớp 5/1 - Trường Tiểu học Hồng Thái nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. II. Đối tượng nghiên cứu Giúp học sinh khối lớp 5 và đặc biệt là học sinh lớp 5/1- Trường tiểu học Hông ̀ Thai rèn đọc diễn cảm. ́ III. Phạm vi nghiên cứu Phân môn Tập đọc lớp 5, tập trung vào việc rèn kĩ năng đọc diên cảm cho học ̃ sinh lớp 5/1 - Trường Tiểu học Hồng Thái trong năm học 2013-2014. VI. Phương pháp nghiên cứu a) Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tìm đọc các tài liệu, tạp chí, giáo trình có nội dung rèn kĩ năng đọc diên cảm cho học sinh. ̃ b) Phương pháp điều tra: Dự giờ, trao đổi với các bạn đồng nghiệp, học sinh về những khó khăn cung như những thuận lợi khi thực hiện dạy và học trong các giờ học Tập đọc trên ̃ lớp,… Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 2
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái c) Phương pháp thực nghiệm: Tổ chức cho học sinh thực hiện các yêu cầu của giải pháp đề ra, kiểm tra kết quả và tác dụng của giải pháp khi tiến hành. d) Phương pháp so sánh, đối chiếu: Tổ chức so sánh, đối chiếu kết quả trước và sau khi thực hiện giải pháp để thấy được kết quả cung như hạn chế nhằm tìm ra ̃ hướng điều chỉnh, khắc phục hợp lí. B: NỘI DUNG I. Cơ sở lí luận Mục tiêu của môn Tiếng Việt ở Tiểu học nhằm hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt (nghe, nói, đọc, viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Thông qua việc dạy và h ọc Ti ếng Vi ệt góp ph ần rèn luyện các thao tác của tư duy cho học sinh. Cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về Tiếng Việt và những hiểu biết sơ giản về xã hội, về tự nhiên và con người, về văn hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài. Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Từ năm học 2006- 2007 học sinh lớp 5 được học chương trình tiểu học mới ở tất cả các môn. Trong đó môn Tiếng Viêt gồm 10 đơn vị học, môi đơn vị học ứng với một ̣ ̃ chủ điểm học trong 3 tuần (riêng chủ điểm Vì hạnh phúc con người được học trong 4 tuần), các chủ điểm học tập xoay quanh những vấn đề lớn đặt ra cho đất nước, dân tộc và cả loài người. *Phân môn Tập đọc giúp học sinh: + Củng cố kĩ năng đọc trơn, đọc thầm đã được hình thành ở các lớp 1, 2, 3, 4; Tăng cường tốc độ đọc, biết đọc lướt để chọn thông tin nhanh; tiếp tục rèn luyện kĩ năng đọc diên cảm là kĩ năng bắt đầu được rèn luyện từ lớp 4. ̃ + Phát triển kĩ năng đọc hiểu lên mức cao hơn: nắm và vận dụng được một số khái niệm như đề tài, cốt truyện, tính cách,…để hiểu ý nghĩa của bài và phát hiện một vài giá trị nghệ thuật trong các bài văn, thơ. Đây là yêu cầu trọng tâm. + Mở rộng vốn hiểu biết về tự nhiên, xã hội và con người để góp phần hình thành nhân cách của con người mới. * Yêu cầu về kĩ năng đọc đối với học sinh lớp 5: + Đọc các văn bản nghệ thuật, khoa học, hành chinh, báo chí. ́ + Đọc thầm. + Đọc diên cảm đoạn văn, bài thơ, màn kich ngắn. ̃ ̣ + Tìm hiểu ý nghĩa của bài văn, bài thơ và một số chi tiết có giá trị nghệ thuật trong bài văn, bài thơ. Nhận xét về nhân vật, hình ảnh và cách sử dụng từ ngữ trong bài văn, bài thơ. + Đọc thuộc một số bài văn, bài thơ. Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 3
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái + Dùng từ điển học sinh hoặc các sách công cụ để tra cứu, ghi chép thông tin. II. Cơ sở thực tiễn 1. Điều tra thực trạng Qua thực tế giảng dạy ở lớp 5, tôi thấy việc dạy của giáo viên và vi ệc h ọc c ủa học sinh có một số vấn đề như sau: Về phía giáo viên: Đối với đa số giáo viên, Tập đọc không phải là phân môn khó dạy. Hầu hết trong số họ đều có nhiều cố gắng trong việc tìm tòi phương pháp, nghiên cứu nội dung, học hỏi kinh nghiệm, đặc biệt có đổi mới phương pháp gi ảng dạy“ lấy học sinh làm trung tâm” song kết quả cho th ấy học sinh ch ưa đọc đ ược hay (đọc diễn cảm) bài đọc. Bởi trong khi dạy, giáo viên th ường mới ch ỉ coi tr ọng và s ửa cho học sinh vấn đề đọc to, rõ ràng, lưu loát chứ chưa quan tâm nhiều đến kỹ thu ật đọc, giọng đọc, cách đọc diễn cảm của học sinh hay việc đọc m ẫu c ủa giáo viên. Giáo viên dạy Tập đọc như dạy Văn trước đây. Nhìn chung phương pháp còn mang tính chất hưởng thụ và áp đặt (về cách hiểu nội dung bài, cách đọc bài). Giáo viên giảng giải quá nhiều về các từ khó, về ý nghĩa của bài mà xem nhẹ phần luyện đọc, đặc biệt là luyện đọc diễn cảm. Bên cạnh đó, do khách quan, m ột s ố giáo viên không có chất giọng tốt để đọc hay bài đọc. Giáo viên tiểu học lại dạy quá nhiều môn trong một buổi h ọc nên việc đầu t ư th ời gian đ ể luyện đọc trước khi lên lớp còn có phần hạn chế... Về phía học sinh: Học sinh không quan tâm đến phương pháp đọc của mình, do đó các em rất yếu về năng lực di chuyển kĩ năng đọc đã được hình thành ở các lớp trư- ớc, các bài trước để giải quyết những vấn đề đặt ra trong bài mới. Các em đã đọc thành tiếng, phát âm đúng và rõ các tiếng có vần khó. Nhưng đọc để thể hiện nội dung bài đọc thì còn thấp. Khi đọc, nhiều em chưa hiểu ý của từng đoạn, từng bài, các em ngắt nghỉ câu văn, ngắt nhịp câu thơ chưa chính xác, chưa thể hiện được nội dung và tình cảm bài đọc bằng sắc thái giọng đọc vui, buồn, trầm, bổng, gợi c ảm... Kĩ năng đọc lướt để tìm hiểu nội dung bài chưa tốt ở đa số các em. Ảnh hưởng của phương ngữ: Tình trạng phát âm lẫn giữa thanh ngã và thanh sắc,... còn nặng nề. Do đặc điểm vùng miền, kinh tế ở gia đình chưa cao nên các em chưa được tạo điều kiện tốt để học tập. Qua điều tra khảo sát ch ất lượng đọc c ủa học sinh ngay từ đầu năm học, tôi thấy lượng h ọc sinh đã bi ết đ ọc di ễn c ảm bài văn, bài thơ rất ít, nhất là đối với những học sinh có lực học trung bình hay yếu. Cụ thể điều tra chất lượng đọc của học sinh hai lớp 5 đầu năm học này có s ố liệu cụ thể như sau: - Lớp 5/1 đầu năm học 2013- 2014 Sĩ số Học sinh đọc nhỏ, chậm Học sinh đọc to, lưu loát Học sinh đọc diễn cảm 16 9 học sinh = 56,25 % 5 học sinh = 31,25 % 2 học sinh = 12,5% - Lớp 5/2 đầu năm học 2013 - 2014 Sĩ số Học sinh đọc nhỏ, chậm Học sinh đọc to, lưu loát Học sinh đọc diễn cảm 15 8 học sinh = 53,34% 5 học sinh = 33,33% 2 học sinh = 13,33 % Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 4
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái 2. Phương pháp nghiên cứu Trước hiện trạng trên, tôi đã suy nghĩ: Phải là m thế nào để nâng cao chất lượng đọc cho học sinh tốt hơn nữa, nhất là đọc diễn cảm. Để thực hiện được điều đó, tôi đã nghiên cứu và tiến hành phối hợp sử dụng nhiều phương pháp: + Phương pháp điều tra. + Phương pháp so sánh đối chứng. + Phương pháp quan sát. + Phương pháp kiểm tra đánh giá. + Phương pháp tổng hợp,.... Ở phương pháp điều tra: không chỉ dừng lại ở điều tra thực trạng mà ph ải đi ều tra qua từng giai đoạn trong suốt năm học, trao đổi với giáo viên và h ọc sinh ở ti ểu học, tìm hiểu thực tế việc dạy và học phân môn Tập đọc trong trường Tiểu học. Ở phương pháp so sánh đối chứng: không những so sánh đối chứng trong cùng một giai đoạn giữa lớp này với lớp kia, giữa các giai đoạn với nhau trong cùng một lớp mà còn đối chứng cả với những năm học trước. Phương pháp quan sát: tinh thần, thái độ, ý th ức trong h ọc Tập đ ọc c ủa h ọc sinh lớp mình, học sinh lớp khác trong khi đi dự giờ mà còn quan sát ph ương pháp s ư ph ạm của giáo viên giảng dạy để tìm hiểu những tác nhân trực ti ếp ảnh h ưởng đ ến ch ất lượng đọc diễn cảm của học sinh. Phương pháp kiểm tra đánh giá: được tiến hành đồng thời với phương pháp kiểm tra toán học và phương pháp tổng hợp số liệu. Khi ki ểm tra đánh giá ch ất l ượng đọc của từng học sinh, tôi mô tả và thống kê chất lượng ấy bằng những s ố liệu cụ thể, sau đó tổng hợp các số liệu đã thu được nh ằm rút ra kinh nghi ệm giảng d ạy cho bản thân. 3. Công việc thực làm 3. 1. Tìm hiểu về mục tiêu, cấu trúc, phương pháp dạy phân môn Tập đọc 5 a. Tập đọc là gì? Môn Tiếng Việt ở trường phổ thông có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Đọc không chỉ là công việc giải quyết một bộ mã gồm hai phần chữ viết và âm thanh, nghĩa là nó không phải chỉ là sự "đánh vần" lên thành tiếng theo đúng như các ký hiệu chữ viết, mà đọc còn là quá trình nhận thức để có khả năng hiểu đọc những gì đã được đọc. Tập đọc là cách học văn bản từ đọc đúng, đọc nhanh, đọc hiểu, đọc diễn cảm. Dạy Tập đọc chính là việc giáo viên hư ớng dẫn hoàn thành 4 phẩm chất trên. b. Y nghĩa của việc đọc Tập đọc là một phân môn có ý nghĩa to lớn ở Tiểu học. Nó trở thành một đòi hỏi cơ bản, đầu tiên đối với mỗi ng ười đi học. Trước tiên, trẻ phải học đọc, sau đó ph ải đọc để học. Đọc giúp trẻ chiếm lĩnh đ ược ngôn ngữ trong giao tiếp và học tập, nó cũng là công cụ để học các môn khác, nó tạo ra hứng thú và động cơ trong h ọc t ập. Đồng thời nó tạo điều kiện để học sinh có khả năng tự học và tinh thần h ọc. Đọc là Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 5
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái khả năng không thể thiếu được của con người. Trong thời đại văn minh, biết đọc sẽ giúp các em hiểu biết nhiều hơn, hướng các em tới cái thiện và cái đẹp, dạy cho các em biết tư duy. Như vậy, việc dạy đọc và đọc có một ý nghĩa vô cùng to l ớn vì nó bao g ồm nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển. c. Mục tiêu của phân môn Tập đọc ở sách Tiếng Việt lớp 5 Phân môn Tập đọc lớp 5 tiếp tục củng cố và nâng cao kĩ năng đọc một cách đầy đủ, toàn diện cho học sinh nhằm hoàn thiện yêu cầu cần đạt ghi trong Chương trình Tiểu học do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành: Đọc rành mạch, lưu loát bài văn (khoảng 120 tiếng/ phút); đọc có biểu cảm bài văn, bài thơ ngắn; hiểu nội dung, ý nghĩa của bài đọc. Cụ thể: - Củng cố, phát triển kĩ năng đọc trơn, đọc thầm đã được hình thành ở các lớp dưới; tăng cường tốc độ đọc, khả năng đọc lướt để chọn thông tin nhanh; khả năng đọc diễn cảm. - Phát triển kĩ năng đọc - hiểu lên mức cao h ơn: n ắm và vận d ụng đ ược m ột s ố khái niệm như đề tài, cốt truyện, nhân vật, tính cách,... để hiểu ý nghĩa của bài và phát hiện một vài giá trị nghệ thuật trong các bài văn, bài thơ. - Mở rộng vốn hiểu biết về tự nhiên, xã hội và con người để góp ph ần hình thành nhân cách của con người mới. d. Nội dung, cấu trúc phân môn Tập đọc lớp 5 Phân môn Tập đọc ở lớp 5 gồm 66 tiết/ năm, mỗi tuần có hai tiết. 40 bài văn xuôi thuộc loại hình nghệ thuật, báo chí, khoa học, 2 vở kịch (trích), 18 bài thơ. Các bài Tập đọc gồm các chủ đề: " Việt Nam- Tổ quốc em ", " Cách chim hoà bình", " Con người với thiên nhiên", "Giữ lấy màu xanh", "Vì h ạnh phúc con người", "Người công dân", "Vì cuộc sống thanh bình", "Nhớ nguồn", "Nam và n ữ", "Nh ững chủ nhân tương lai". Bài Tập đọc lớp 5 nhằm mục đích: - Tiếp tục củng cố và nâng cao kĩ năng đọc cho HS: đọc tr ơn, đ ọc th ầm v ới t ốc độ nhanh hơn, nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm. Ở lớp 5, HS được rèn kĩ năng đ ọc hi ểu ở mức: Nhận biết được đề tài hoặc chủ đề đơn giản của bài; nắm được dàn ý c ủa bài, biết tóm tắt đoạn, bài; hiểu được ý nghĩa của bài; biết phát hiện và bước đầu bi ết nhận định về giá trị của một số nhân vật, hình ảnh trong các bài đọc có giá tr ị văn chương; làm quen thao tác đọc lướt để nắm ý hoặc ch ọn ý. Xây dựng cho HS thói quen tìm đọc sách ở thư viện, dùng sách công cụ (từ điển,...) và ghi chép nh ững thông tin cần thiết khi đọc. - Mở rộng vốn hiểu biết, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, nhân cách cho HS: Các bài đọc phản ánh vấn đề cơ bản về đạo đức, phẩm chất của con người, đề c ập đ ến các đề tài về trẻ em và quyền của trẻ em, bảo vệ môi trường, giáo dục dân số, giới tính, ca ngợi tình đoàn kết hữu nghị giữa các dân tộc,....Hệ thống chủ điểm của các bài đọc trong sách Tiếng Việt 5 vừa mang tính khái quát cao vừa có tính hình t ượng góp phần cung cấp cho HS những hiểu biết về thiên nhiên, xã hội, con người trong nước và thế giới. Qua các bài tập đọc, HS còn được cung cấp v ề vốn từ ng ữ, v ốn di ễn đ ạt, Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 6
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái những hiểu biết về tác phẩm văn học (đề tài, cốt truy ện, nhân v ật,...), t ừ đó nâng cao trình độ văn hoá nói chung và trình độ tiếng Việt nói riêng. Các bài đọc gồm các phần: văn bản đọc, chú giải những từ ngữ khó, hướng dẫn đọc (chỉ dẫn cách đọc một số câu khó, đoạn khó, cách ngắt nhịp, nhấn giọng hoặc gợi ra những đặc điểm về nội dung, những sắc thái tình cảm được biểu hiện qua giọng đọc). Phần tìm hiểu bài gồm những câu hỏi, bài tập giúp học sinh hiểu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bài văn, bài thơ. Ở nhiều bài có thêm yêu cầu học thuộc lòng từng đoạn, cả bài. e. Phương pháp dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 Trong thực tế mỗi bài tập đọc gồm có hai phần lớn: tìm hi ểu n ội dung và luy ện đọc. Hai phần này có thể cùng tiến hành một lúc đan xen vào nhau hoặc cũng có th ể dạy tách hai phần tuỳ theo từng bài mà giáo viên lựa chọn. Dù dạy theo cách nào thì hai phần này cũng luôn có mối quan hệ tương hỗ khăng khít với nhau. Phần tìm hiểu bài giúp cho học sinh hiểu kĩ nội dung, nghệ thuật của bài, từ đó các em đ ọc di ễn c ảm t ốt hơn. Ngược lại, học sinh đọc hay, đọc diễn cảm để thể hiện tốt nội dung của bài, th ể hiện những điều hiểu biết xung quanh bài đọc. Như vậy, việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm trong dạy Tập đọc rất quan tr ọng góp phần giúp học sinh biết cách xác định ngữ điệu từng loại văn bản, làm giàu v ốn ki ến thức ngôn ngữ và kiến thức văn học cho học sinh, từ đó góp ph ần hình thành ở các em ý thức được cách đọc nhằm diễn tả nội dung một cách tốt nhất. Để bài dạy đạt kết quả cao, cần quan tâm đến cách tổ chức và lôgic các nội dung bài trong giờ học không bị ngắt quãng, gián đoạn. Giáo viên phải lấy học sinh làm trung tâm. Vai trò của giáo viên trong mỗi tiết học chỉ là ng ười tổ chức, dẫn dắt học sinh tự tìm ra tri thức. Ngoài ra, để phần tìm hiểu bài tiến hành được tốt thì cần phải có yếu tố như: cơ sở vật chất đầy đủ, tranh ảnh minh hoạ cho bài tập phải đẹp, phong phú và cuối cùng là trình độ giáo viên phải đáp ứng được yêu cầu của môn học. Nếu phối hợp đ ược các yếu tố nói trên sẽ giúp học sinh hiểu bài nhanh và sâu, hiểu một cách có hệ thống và làm tăng hiệu quả giờ học. Các em hứng thú học, thích học Tiếng Việt, biết yêu cuộc sống qua từng bài học. 3.2. Những công việc thực tế đã làm Từ những hiểu biết của mình về phân môn Tập đọc nói chung và rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 5/1- Trường Tiểu học Hồng Thái nói riêng, tôi đã suy nghĩ t ự đ ặt ra cho mình phải nhận thức được tầm quan trọng của phân môn. Đặc biệt quan tâm nhiều đến việc rèn đọc diễn cảm cho học sinh với nh ững yêu cầu đ ề ra. Th ực t ế, tôi luôn luôn tìm tòi nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm của lớp người đi trước, đ ể tìm ra phương pháp giảng dạy, truyền thụ kiến thức và đặc biệt là cách rèn đọc diễn cảm cho học sinh. Muốn rèn đọc diễn cảm tốt, trước hết trong các giờ Tập đọc, h ọc sinh ph ải nắm được nội dung, phong cách văn bản của bài đọc, mức đ ộ đọc di ễn c ảm t ỉ l ệ thuận với mức độ hiểu bài của học sinh. Qua hệ th ống từ ngữ, ki ểu câu, bố c ục, th ể loại văn bản ... các em cảm thụ sâu sắc văn bản (bài văn, bài thơ) t ừ đó giúp các em đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm văn bản nghệ thuật, đọc đúng ngữ đi ệu các văn b ản Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 7
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái có mục đích thông báo khác. Đọc diễn cảm (đọc hay) là bi ết th ể hi ện kĩ thu ật đ ọc phù hợp với từng bài như: ngắt nhịp đúng câu văn, câu thơ, thể hiện được nội dung bài đọc bằng sắc thái giọng đọc vui, buồn, trầm, bổng, gợi cảm, nhẹ nhàng, thiết tha hay mạnh mẽ, dứt khoát, tốc độ chậm rãi, khoan thai hay dồn dập... Ngoài ra, cần biết thể hiện đúng các kiểu câu như: câu hỏi, câu kể, câu cảm... Bi ết phân bi ệt gi ọng đ ọc c ủa các nhân vật, của người dẫn chuyện trong bài. Học sinh bước đầu làm chủ được giọng đọc sao cho vừa đúng về ngữ điệu, về tốc độ, cao độ, trường độ và âm sắc; vừa thể hiện cảm nhận riêng của từng cá nhân nh ằm diễn tả đúng nội dung đọc. Để đạt những yêu cầu trên tôi đã tiến hành phương pháp rèn đọc cho học sinh như sau: *Phương pháp tiến hành Sau khi được phân công chuyên môn, việc làm đầu tiên là tôi cho lớp ổn định mọi nề nếp tổ chức. Sau đó đi sâu, đi sát để nắm được từng đối tượng học sinh về lực học, về hoàn cảnh gia đình, đặc biệt là về khả năng đọc, kĩ năng đọc và phân loại học sinh theo 3 đối tượmg: + Đối tượng 1: Học sinh đọc chậm, nhỏ. + Đối tượng 2: Học sinh biết đọc to, lưu loát. + Đối tượng 3: Học sinh biết đọc diễn cảm. Căn cứ vào đó, tôi đã tiến hành sắp xếp chỗ ngồi cho học sinh, nh ững em đọc yếu ngồi cạnh những em đọc khá, đọc tốt. Trong cùng một bàn có đủ các đối tượng học sinh để các em có điều kiện giúp đỡ nhau, rèn luyện bổ sung cho nhau qua quá trình luyện đọc theo cặp đôi và theo nhóm bàn để các em cùng tiến bộ. Công việc tiếp theo, tôi giới thiệu với học sinh về cấu trúc chương trình phân môn để các em nắm được các chủ điểm chính trong từng học kỳ và trong c ả năm h ọc. Đặc biệt tôi đã nêu tầm quan trọng, yêu cầu kỹ năng cơ bản về việc rèn kĩ năng đọc diễn cảm. Hướng dẫn học sinh lưu lại những câu, đoạn văn, đoạn thơ, bài văn, bài thơ hay trong sổ tay của mình, giao trách nhiệm cho một số em đọc khá, đọc tốt th ường xuyên kèm cặp giúp đỡ những em đọc yếu ở mọi bài học, mọi môn học chứ không ch ỉ dừng lại ở phần đọc theo cặp đôi hay đọc theo nhóm, đọc phân vai... Sau khi đã tiến hành như trên, tôi đã bước vào giảng dạy như sau: *Bước chuẩn bị: - Đối với giáo viên: Phải nghiên cứu tài liệu, nắm nội dung bài giảng, đọc tài liệu tham khảo để soạn bài được chu đáo. Ở mỗi bài tập đọc, giáo viên phải đọc kĩ bài, sau đó suy nghĩ xác định yêu cầu của bài, phân tích n ội dung và hình th ức bài đ ọc để tìm ra cái hay, cái đẹp của tư tưởng tình cảm, của nghệ thuật ngôn t ừ đ ể tìm ra cách đọc diễn cảm. - Đối với học sinh: Phải có sự chuẩn bị bài chu đáo, hoàn thành tốt những công việc cô giáo giao trong phần dặn dò của tiết tập đọc trước nh ư so ạn bài, s ưu t ầm tranh, ảnh có liên quan đến bài đọc... *Bước tiến hành: Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 8
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái Khi đã chuẩn bị chu đáo về nội dung, phương pháp của tiết dạy, tôi đã tiến hành rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh như sau: Phương pháp rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 Trong kinh nghiệm này tôi xin được trình bày các biện pháp, giải pháp đã thực hiện để rèn đọc hay (đọc diễn cảm) một văn bản cho học sinh lớp 5. - Khắc phục tình trạng đọc ê a, ngắc ngứ Như chúng ta đã biết, chữ Tiếng Việt của chúng ta viết rời ra từng âm ti ết ch ứ không phải viết liền từng từ như chữ một số nước khác (Anh, Nga, Pháp..) nhưng khi đọc ta lại không đọc rời rạc từng âm tiết một mà phải đọc theo từng cụm từ. Ví dụ: Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm không trông thấy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng. Nếu tính về mặt âm tiết thì câu văn trên có 24 âm ti ết, 19 từ, 7 c ụm t ừ. Khi h ọc sinh tập đọc không để các em đọc rời rạc từng âm tiết như kiểu đọc nhát gõng. Nếu để học sinh đọc theo từng từ thì vẫn chưa diễn đạt đư ợc ý của câu văn nên tôi phải hướng dẫn học sinh đọc theo cụm từ. Trong vườn,/ lắc lư /những chùm quả xoan/ vàng lịm/ không trông thấy cuống, /như những chuỗi tràng hạt bồ đề/ treo lơ lửng. Cách hướng dẫn học sinh đọc theo cụm từ của tôi như sau: + Tôi viết câu văn đó ra bảng phụ (đã chuẩn bị từ trước). + Vì giai đoạn đầu lớp còn đọc yếu, do vậy tôi đọc mẫu theo cách ngh ỉ nh ư trên sao cho thật chuẩn. Sau đó tôi cho học sinh phát hi ện nh ững ch ỗ ng ắt ngh ỉ c ủa cô, nếu đúng tôi sẽ dùng phấn màu gạch chéo sau nh ững t ừ cần ng ắt. N ếu h ọc sinh ch ưa phát hiện ra tôi có thể đọc mẫu lần thứ 2 những câu đó để học sinh có thể nh ận ra. Đồng thời tôi luôn củng cố kỹ năng đọc khi gặp dấu chấm (ph ải ngh ỉ h ơi), g ặp d ấu phẩy phải ngắt hơi. Khi đã nhận ra cách ngắt nghỉ sau cụm từ, sau dấu ph ẩy, sau d ấu chấm tôi gọi một số học sinh khá đọc, sau đó mới gọi những em hay đọc ê a ngắc ngứ lên đọc. Có thể là một lần, cũng có thể là hai lần và ph ải ti ến hành trong m ột th ời gian. Tôi nghĩ hiện tượng đọc ê a ngắc ngứ ở các em sẽ không còn xảy ra nữa. Nhưng lưu ý khi còn những em đọc ê a ngắc ngứ thì phải s ửa m ột cách tri ệt đ ể, có thể phải hướng dẫn từng cụm từ; giáo viên hoặc học sinh khá đọc m ẫu c ụm t ừ thứ nhất sau đó cho học sinh đọc yếu đọc lại cụm từ đó rồi mới chuy ển sang c ụm t ừ khác và cũng theo trình tự đúng như vậy, cuối cùng cho học sinh đọc lại cả đoạn văn đó. Vậy khi học sinh đọc những câu văn dài, học sinh đã biết ngắt hơi sau cụm từ nhưng ngắt hơi trong thời gian bao lâu thì cũng là điều cần phải hướng dẫn các em. Thông thường, tôi hướng dẫn các em ngắt hơi sau cụm từ bằng thời gian ngắt nghỉ khi gặp dấu phẩy hoặc dấu chấm phẩy và đương nhiên thời gian đó phải ít hơn thời gian nghỉ khi đọc gặp dấu chấm. Tránh tình trạng học sinh ngắt nghỉ quá lâu làm cho người nghe cảm thấy rời rạc. Số học sinh mắc lỗi đọc ê a, ngắc ngứ hoặc đọc liến thoắng không nhiều nên chỉ sau 3 tuần kiên trì rèn đọc cho các em (gọi cho các em đ ọc nhi ều h ơn, s ửa cho các Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 9
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái em kỹ hơn) thì loại lỗi này không còn trong lớp tôi nữa, các em đọc đã khá trôi chảy, l - ưu loát. - Khắc phục tình trạng đọc lên xuống giọng tùy tiện Theo tôi muốn khắc phục tình trạng lên xuống giọng tuỳ ti ện thì giáo viên ph ải hướng dẫn thật tốt cách đọc các kiểu câu: Câu kể: Ở cuối câu có dấu chấm khi đọc thường phải xuống giọng ở cuối câu. Câu hỏi: Ở cuối câu có dấu chấm hỏi, khi đọc ta phải lên giọng ở cuối câu. Câu kể có dấu chấm lửng: khi đọc phải kéo dài giọng. Câu cảm, cầu cầu khiến: Ở cuối câu có dấu chấm than khi đọc cần phải lên giọng ở cuối câu. Ví dụ: Trong bài" Tác phẩm của Si- le và tên phát- xít”(TV5, tập 1, tr.58) tôi hướng dẫn học sinh cách đọc các loại câu này như sau: - Chép đoạn văn đó lên bảng phụ. - Hỏi học sinh trong đoạn văn đó có những câu văn nào là câu h ỏi, câu kể, câu cảm, câu cầu khiến và cách đọc của từng loại câu này, giáo viên dùng ph ấn m ầu ghi ký hiệu lên giọng & , xuống giọng & ở cuối mỗi loại câu. Bực mình vì ông cụ biết tiếng Đức nhưng không thèm chào bằng tiếng Đức, hắn liền hỏi:& (câu kể) - Lão thích nhà văn Đức hơn lời chào của người Đức chăng? & ( câu hỏi). - Sao ngài lại nói thế? Si- le là nhà văn quốc t ế chứ! & ( câu cảm)- Ông già điềm đạm trả lời. & ( câu kể ) Nhận thấy vẻ ngạc nhiên của tên sĩ quan, ông già nói tiếp:& ( câu kể ) - Ngài thử xem Si- le đã dành những tác phẩm của mình cho ai nào? & ( câu hỏi) Nhà văn đã viết Vin- hem Ten cho người Thuỵ Sĩ, Nàng dâu ở Mét- xi- na cho ng ười I- ta- li- a, Cô gái Oóc- lê- ăng cho người Pháp,... & ( câu kể ) Càng nghe nói, tên sĩ quan phát xít càng ngây mặt ra. Cuối cùng, hắn hỏi: - Chẳng lẽ Si- le không viết gì cho chúng tôi hay sao?& ( câu hỏi) Ông già mỉm cười trả lời:& ( câu kể ) - Có chứ.& ( câu kể) Si- le đã dành cho các ngài vở Những tên cướp!& ( câu cảm) Sau đó tôi hoặc học sinh khá đọc mẫu theo cách đ ọc đó r ồi cho h ọc sinh nh ất là những em yếu kém luyện đọc với số l ượng từ 4 - 5 em. Việc làm này phải được tiến hành thường xuyên khi gặp những bài tập đọc có các kiểu câu như vậy, có như thế mới hình thành được thói quen đọc đúng. Sau khoảng thời gian 1 tháng s ố h ọc sinh mắc lỗi này đã giảm chỉ còn 3/16 em. - Hướng dẫn học sinh đọc ngắt nhịp, nhịp độ đọc Một số người lầm tưởng hướng dẫn đọc ngắt nhịp trong thơ là hướng dẫn đọc diễn cảm. Không phải như vậy, mà đó mới chỉ là cách đọc đúng trong thơ mà thôi. Vậy muốn hướng dẫn học sinh đọc ngắt nhịp thơ đúng thì giáo viên phải nắm vững cách đọc các thể thơ. Các bài thơ trong sách Tiếng Việt 5 thường được viết theo thể thơ tự do. Vì vậy, ngắt nhịp thơ còn phụ thuộc vào cách cảm nhận của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, giáo viên Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 10
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái cần hướng học sinh cảm nhận theo cách khai thác được giá trị nội dung và giá trị thẩm mĩ cao nhất. Trong bài"Hành trình của bầy ong ", học sinh thường ngắt nhịp như sau: Chắt trong / vị ngọt mùi hương Lặng thầm thay những / con đường ong bay. Trải qua mưa nắng / vơi đầy Men trời đất đủ làm say / đất trời. Bầy ong / giữ hộ cho người Những mùa hoa / đã tàn phai / tháng ngày.. Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh đọc nhấn giọng và ngắt nhịp như sau: Chắt trong vị ngọt / mùi hương Lặng thầm thay / những con đường ong bay. Trải qua mưa nắng vơi đầy Men trời đất / đủ làm say đất trời. Bỗy ong giữ hộ cho người Những mùa hoa / đã tàn phai tháng ngày. Trong bài "Cao bằng", cần hướng dẫn học sinh đọc chú ý ngắt giọng, nh ấn giọng tự nhiên giữa các dòng thơ. Cao Bằng rõ thật cao! Rồi dần / bằng bằng xuống Đầu tiên là mận ngọt Đón môi ta dịu dàng. Rồi đến chị rất thương Rồi đến em rất thảo Ông lành / như hạt gạo Bà hiền / như suối trong. Do vậy, tôi muốn nói khi h ướng dẫn học sinh ngắt nhịp thơ thì giáo viên cần phải cho học sinh nhận biết bài thơ đó được viết ở thể thơ nào? Cách ngắt nhịp chung của toàn bài ra sao? Song cũng cần phải phát hiện những câu, nh ững đo ạn có cách ngắt nhịp khác biệt trong bài để hướng dẫn học sinh. Thực chất ngắt nhịp thơ cũng được dựa trên cơ sở ngắt nhịp theo cụm từ. Do vậy, ngắt nh ịp thơ không đúng câu th ơ sẽ trở nên tối nghĩa, mất hết ý vị còn đâu có thể cảm nhận được nội dung của bài. Khi đọc văn bản văn xuôi cũng cần chú ý tới ngắt nh ịp. Đọc bài Mùa thảo quả (TV5, tập 1), chú ý nghỉ hơi ngắn ở những câu ngắn ( Gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất trời thơm.) nhằm thể hiện nhịp thở của người đang hít vào để cảm nhận mùi thơm của thảo quả lan trong không gian. Không chỉ quan tâm đến việc ngắt nhịp trong khi đọc mà còn thể hiện nh ịp độ đọc. Đọc nhanh hay chậm, vừa phải là do nội dung bài văn, bài th ơ quy ết đ ịnh. Trong mộ t Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 11
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái bài có thể đọc nhanh, chậm, vừa phải tuỳ thuộc theo n ội dung t ừng đo ạn nh ư khi d ạy bài:“ Kì diệu rừng xanh”( TV5- tập 1). Cần hướng dẫn học sinh đọc giọng khoan thai, thể hiện thái độ ngỡ ngàng, ngưỡng mộ cảnh vật ở đoạn 1; đọc nhanh hơn ở những câu miêu tả hình ảnh thoắt ẩn, thoắt hiện của muông thú ở đoạn 2; đọc thong th ả ở những câu cuối miêu tả vẻ thơ mộng của cánh rừng trong sắc vàng mênh mông ở đoạn 3. Học sinh phải biết thay đổi tốc độ đọc như vậy tức là đã c ảm nh ận đ ược v ẻ đ ẹp kì thú của rừng xanh. Với câu văn dài, tốc độ đọc giãn ra, làm cho người đọc, người nghe có th ời gian suy nghĩ: “Cô bé ngây thơ tin vào truyền thuyết nói rằng nếu g ấp đủ một nghìn con sếu bằng giấy treo quanh phòng, em sẽ khỏi bệnh. Nhưng Xa- da- cô ch ết khi em m ới gấp được 644 con” ( Những con sếu bằng giấy- TV5- tập 1). Khi gặp những câu văn có dấu chấm lửng cần hướng dẫn h ọc sinh ngh ỉ h ơi dài: “Để có một ngôi làng như mọi ngôi làng ở trên đất liền, rồi sẽ có ch ợ, có tr ường h ọc, có nghĩa trang... /” (Lập làng giữ biển - TV5, tập 2). Làm tốt khâu rèn đọc đúng tức là ta đã tạo ra cơ sở ban đầu để giúp học sinh hiểu đúng nội dung bài tập đọc và như vậy mới cã thể hướng dẫn học sinh đọc diễm cảm được. *Giải pháp rèn đọc diễn cảm Chúng ta đều biết đọc diễn cảm khó hơn đọc bình th ường. Đọc bình thường chỉ đòi hỏi phát âm đúng, đọc lưu loát, biết nghỉ đúng chỗ theo các dấu ngắt câu, biết lên, xuống giọng. Đọc diễn cảm đòi hỏi người đọc phải nắm chắc nội dung từng đoạn từng bài, tâm tình và lời nói của từng nhân vật để diễn tả cho đúng tinh thần của câu văn, bài văn, tức là đi sâu vào bản chất của câu văn, bài văn. Cho nên, mục đích đọc diễn cảm là bộc lộ ra được cái bản chất của nội dung và trên cơ sở đó muốn truyền đạt đúng những ý nghĩ và tình cảm của tác giả. Muốn đọc diễn cảm tốt phải hiểu kỹ nội dung của bài tập đọc và phải truyền đạt tốt sự hiểu biết của mình tới người nghe. H ọc sinh đọc diễn cảm chưa tốt là do nguyên nhân: giáo viên chưa giúp học sinh cảm thụ tốt nội dung bài tập đọc và nguyên nhân cũng không kém phần quan trọng là khả năng đọc mẫu của giáo viên còn hạn chế. Muốn đọc diễn cảm tốt, ta cần: - Bám sát yêu cầu của bài tập đọc : Yêu cầu của bài tập đọc phải được xác định từ khi soạn bài ở nhà. Ví dụ: + Đọc trôi chảy, lưu loát bài thơ, đúng nhịp của thể thơ tự do. Biết đọc diễn cảm bài thơ thể hiện niềm xúc động của tác giả khi nghe tiếng đàn trong đêm trăng, ngắm sự kì vĩ của công trình thuỷ điện sông Đà, mơ tưởng về một tương lai tốt đẹp khi công trình hoàn thành. + Hiểu ý nghĩa bài thơ: Ca ngợi vẻ kì vĩ của công trình, sức m ạnh c ủa nh ững người đang chinh phục dòng sông và sự gắn bó, hoà quyện giữa con người với thiên nhiên. + Giáo dục học sinh yêu thiên nhiên, trân trọng những người đã chinh phục được thiên nhiên. Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 12
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái Bám sát yêu cầu của bài tập đọc, trong 3 yêu cầu ấy ph ải đ ược toát ra từ bản thân bài tập đọc và giáo viên phải vận dụng vào thực tế lớp mình giảng dạy thì việc bám sát yêu cầu của bài tập đọc mới thực sự hiệu quả. - Giảng từ và khai thác nghệ thuật: *Giảng từ: trong bài tập đọc thường có nhiều từ. Vậy ta cần phải giảng những từ nào? Qua kinh nghiệm về giảng dạy phân môn Tập đọc tôi thấy có thể chia những từ để giảng làm 3 loại: loại từ khó, loại từ gắn với chủ đề đang học và loại từ chìa khoá (từ trung tâm). + Từ khó có thể là từ địa phương được tác giả đưa vào bài, là loại từ Hán Việt, là danh từ riêng. Loại từ này thường có trong phần chú giải cho nên sau khi đọc m ẫu xong tôi cho học sinh đọc phần chú giải để h ọc sinh hiểu ngay được nh ững t ừ này khi bắt đầu tiếp xúc với bài tập đọc. + Từ chủ đề: Trong mỗi chủ đề tập đọc có một số từ ngữ mà giáo viên cần lưu ý bởi đó là những từ làm toát lên chủ đề. Từ chủ đề cũng có khi là từ khó. Giáo viên có thể kết hợp giảng các từ chủ đề với các từ khó hoặc với các từ trung tâm trong quá trình khai thác. + Từ trung tâm: Đây là những từ có sức nặng, giáo viên cần khai thác để làm toát lên nội dung bài học. Ta chia những từ cần giảng làm 3 lo ại nh ư vậy để dễ phân biệt còn trong thực tế nhiều khi từ khó cũng là từ chủ đề hoặc từ trung tâm. Vậy khi giảng từ ta có thể dùng những phương pháp nào? Những phương pháp phổ biến là phương pháp trực quan, liên hệ, so sánh, phương pháp định nghĩa, giảng giải. Khi dùng phương pháp trực quan, tôi áp dụng bằng nhiều hình thức: Trực quan bằng giọng nói, giọng đọc, nét mặt, ánh mắt, dáng điệu, động tác, hình mẫu, tranh ảnh vật thực. Ví dụ: Trong bài “Người ăn xin”, khi giảng về từ nhìn chằm chằm tôi có thể dùng ánh mắt của mình nhìn một cách chăm chú, lâu không chớp mắt và có ý dò hỏi? Trong bài tập đọc khác tôi có thể dùng môi để giảng từ mấp máy, dùng cách đi để giảng từ rón rén, dùng tư thế để giảng từ lom khom, dùng giọng nói để giảng từ sang sảng, oang oang, dùng chỉ màu để giảng từ sặc sỡ, dùng hình mẫu để giảng từ nhà sàn, nhà trệt. Phương pháp trực quan là phương pháp rất tốt để học sinh có thể hiểu và nh ớ lâu nghĩa của từ nhưng phương pháp này chỉ dùng để giảng từ cụ thể. Khi gặp nh ững từ trừu tượng như sắc lệnh, tổng tuyển cử, hữu nghị, khiêm tốn thì rất khó dùng ph- ương pháp này. Do vậy, ngoài phương pháp này tôi còn sử dụng nhiều phương pháp khác. Phương pháp định nghĩa, giảng giải: Ở lớp 5 nhận thức lý tính tổng quát của học sinh đã phát triển nên trong khi giảng từ cho học sinh hiểu tôi vẫn th ường dùng phương pháp định nghĩa hay giảng giải xen lẫn các phương pháp khác. Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 13
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái Ví dụ: Khi giảng từ quyến rũ tôi dùng phương pháp giảng giải. - Quyến rũ có nghĩa là có một sức lôi cuốn mạnh mẽ làm cho quyến luy ến không muốn rời xa. - Mãnh liệt, day dứt ý nói thôi thúc, day dứt, dai dẳng và mạnh mẽ. Khi giảng về từ truyền thống tôi dùng phương pháp định nghĩa. Truyền thống là những phẩm chất tốt đẹp hoặc những điều tốt đẹp được giữ gìn, phát triển và truyền từ đời này sang đời khác. Ví dụ: Dân tộc ta có truyền thống yêu nước nồng nàn. Phương pháp so sánh: Khi giảng về từ lạnh tê tái, tôi nêu lên một loạt các khái niệm lạnh lẽo, lạnh buốt, lạnh giá để học sinh thấy đ ược lạnh tê tái ở mức độ cao hơn. Mặt khác, tôi cho học sinh tìm từ trái nghĩa với t ừ lạnh tê tái là nóng hầm hập để học sinh càng hiểu rõ hơn về ý nghĩa của từ này. *Khai thác nghệ thuật: Theo tôi bài tập đọc là một thể thống nh ất giữa hai m ặt nội dung và nghệ thuật, do vậy, tôi nghĩ chúng ta phải thông qua việc khai thác ngh ệ thuật để làm toát lên nội dung tư tưởng. Tôi thấy trong khi dạy tập đọc vốn kiến th ức văn học mà học sinh tích luỹ được chưa nhiều. Có đồng chí hỏi: “Khai thác nghệ thuật của một bài tập đọc là khai thác nh ững gì?” Theo tôi tuỳ từng bài mà chúng ta phải xem bài tập đọc ấy có những nét gì nổi bật về nghệ thuật cần khai thác. Ví dụ: Trong bài Đất nước, cần giúp học sinh hiểu tác giả đã sử dụng biện pháp nhân hoá (Trời thu thay áo mới - Trong biếc nói cười thiết tha), lặp từ ngữ (đây,của chúng ta), liệt kê các hình ảnh (Những cánh đồng thơm mát- Những ngả đường bát ngát- Những dòng sông đỏ nặng phù sa)... nhằm tả vẻ đẹp của mùa thu thắng lợi, đồng thời thể hiện niềm tự hào về đất nước tự do. Hoặc trong bài Mùa thảo quả tôi tập trung khai thác điệp từ thơm và việc sử dụng một loạt câu văn ngắn xen lẫn với câu văn dài để làm nổi bật mùi thơm đặc biệt của thảo quả. Ví dụ: Gió tây lướt thướt bay, qua rừng, quyến hương thảo quả đi, rải theo triền núi, đưa hương thảo quả ngọt lựng, thơm nồng vào các thôn xóm Chin San. Gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất trời thơm. Người đi từ rừng thảo quả về, hương thơm đậm, ủ ấp trong từng nếp áo nếp khăn. Tuy nhiên vẫn phải kết hợp xen kẽ các hình th ức nghệ thuật khác nhau nh ư: Khai thác nghệ thuật dùng từ, khai thác nghệ thuật viết câu văn, khai thác ngh ệ thuật xây dựng bố cục bài văn… Có như thế, phần khai thác nội dung bài mới đầy đủ. Song, nói như vậy cũng chưa thật đầy đủ nếu ta không nhắc đến biện pháp khai thác, biện pháp nghệ thuật tu từ. Qua thực tế nhiều năm giảng dạy tôi thấy các biện pháp tu từ ở tiểu học cần tập trung khai thác là: Biện pháp so sánh, điệp t ừ, nhân hoá….n ếu khai thác tốt các biện pháp tu từ này thì giúp ích rất nhiều trong việc hướng dẫn học sinh cảm thụ bài văn. Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 14
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái Ví dụ: Trong bài Cửa sông, tôi giúp học sinh hiểu phép nhân hoá trong khổ thơ cuối (giáp mặt, chẳng dứt, nhớ) giúp tác giả nói được "tấm lòng" của cửa sông không quên cội nguồn, đồng thời nói lên tình cảm thuỷ chung của con người Việt Nam. - Giảng ý và liên hệ thực tế: *Giảng ý: Qua kinh nghiệm giảng dạy tôi khẳng định một điều: giảng từ và giảng ý thường phải gắn chặt với nhau. Ta phải giảng từ, khai thác hình ảnh để làm toát lên ý của bài hay nói cách khác ta phải khai thác ngh ệ thuật đ ể làm toát lên n ội dung. Ví dụ: Trong bài “ Hạt gạo làng ta” tác giả có viết: Hạt gạo làng ta Có vị phù sa Của sông Kinh Thầy Có hương sen thơm Trong hồ nước đầy Có lời mẹ hát Ngọt bùi hôm nay. Hỏi: Trong khổ thơ trên tác giả nêu lên hạt gạo quê thơm ngon là nh ờ đâu? (câu hỏi về nội dung) (nhờ có vị phù sa, có hương sen thơm, có lời mẹ hát) Hỏi: Trong khổ thơ đó từ nào được lặp lại nhiều lần? Lặp lại như vậy để nhằm mục đích gì? (Từ có được lặp lại nhiều lần, để nhấn mạnh hương vị thơm ngon của hạt gạo quê hương) Ví dụ: Cho học sinh đọc khổ thơ thứ 3 của bài “Hạt gạo làng ta” “Hạt gạo làng ta………mẹ em xuống cấy” Hỏi: Hạt gạo làng ta còn có gì đáng nhớ? (Có bão tháng 7, có mưa tháng 3&khó khăn do thiên nhiên gây ra). Có giọt mồ hôi của mẹ rơi trong những ngày nắng nóng & công sức vất vả của mẹ& đây là câu hỏi về nội dung. Tác giả dùng hình ảnh gì để diễn tả nỗi vất vả khó nh ọc của người m ẹ? &đây là câu hỏi về nghệ thuật. (Đó là: Cua ngoi lên bờ – mẹ em xuống cấy). Sự đối lập giữa hoạt động của con cua với hoạt động của mẹ được rõ thêm qua cặp từ trái nghĩa lên – xuống để càng giúp ta thấy rõ nỗi vất vả gian truân của mẹ cùng các bác xã viên khi làm ra hạt gạo. Ví dụ: Cho học sinh đọc khổ thơ cuối, hỏi câu cuối “ Hạt vàng làng ta” ý nói gì? Câu hỏi nặng về giảng ý để toát lên nội dung bài. (Hạt gạo rất quý vì đ ư ợc làm ra bởi công sức của biết bao người với bao thử thách gay go quyết liệt. Hạt gạo xứng đáng được ví như hạt vàng.) Tóm lại trong quá trình giảng dạy những câu hỏi giảng ý thư ờng gắn với những câu hỏi giảng từ và câu hỏi khai thác hình ảnh thành một hệ thống câu h ỏi d ẫn d ắt học sinh thâm nhập vào nội dung của bài để cảm nhận đư ợc cái hay, cái đẹp của bài văn. Từ đó học trò mới có cảm xúc thực sự và mới đọc hay bài tập đọc được. *Liên hệ thực tế: Các bài tập đọc cung cấp cho học sinh những kiến thức phong phú về cuộc sống muôn màu muôn vẻ của nhân dân ta. Những kiến thức đó muốn đ - Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 15
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái ược cụ thể, sinh động thì tuỳ từng bài mà giáo viên c ần có s ự liên h ệ v ới th ực t ế cho phù hợp. Ví dụ: Trong bài tập đọc “Hạt gạo làng ta”có thể học sinh liên h ệ nêu ra nh ững khó khăn mà cha mẹ và các bác xã viên phải trải qua để làm ra h ạt g ạo (Khó khăn do thời tiết, khó khăn do sâu bệnh gây ra, chứ không còn khó khăn do bom đ ạn k ẻ thù nữa). Qua đó mà ta giáo dục cho học sinh tình cảm trân trọng, nâng niu t ừng h ạt lúa và cũng muốn đóng góp công sức nhỏ bé của mình để làm ra hạt lúa. Rõ ràng chỉ sau khi giáo viên đã giảng thật kĩ nội dung bài, học sinh hiểu đ ược bài, thâm nhập vào nội dung của bài thì lúc đó các em mới có th ể truy ền t ải t ới ng ười nghe những ý nghĩ, tình cảm của tác giả (Tức là lúc đó các em mới đọc diễn cảm đ - ược). Phần hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm đ ược tiến hành ngay sau khi tìm hiểu nội dung của toàn bài. Cách tiến hành hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm: Tôi chép từng đoạn thơ lên bảng phụ. Sau khi hỏi h ọc sinh v ề nội dung c ủa từng đoạn, tôi hỏi về cách đọc hay của từng đoạn sau đó cho h ọc sinh khá ho ặc cô giáo đọc mẫu để thể hiện cách đọc hay của từng đoạn đó; cho h ọc sinh khác phát hiện ra những điểm nhấn, giáo viên gạch chân những từ cần nhấn và gọi học sinh khác luyện đọc lại. Nghệ thuật đọc diễn cảm thể hiện ở việc nhấn giọng, cao giọng hay hạ giọng trong một bài, một đoạn, bài không phải đọc với giọng đều đều như nhau mà có từ ngữ đọc nhấn giọng hơn. Việc nhấn giọng hay hạ giọng phải đúng, chính xác, nhằm vào những từ mấu chốt, những từ có ý nổi bật, bộc lộ rõ nội dung câu văn, câu thơ, đoạn văn, đoạn thơ, bài văn, bài thơ. Cái gốc để giúp cho học sinh có thể đọc diễn cảm tốt là phải giúp học sinh cảm thụ tốt nội dung bài tập đọc. Cách thức giúp học sinh cảm thụ tốt nội dung bài tập đọc chính là các bước tiến hành mà tôi đã nêu ra ở trên. Song, học sinh có thể đọc diễn cảm tốt hơn nếu như học sinh được nghe cô giáo mình đọc hay, đọc tốt. Cách đọc của cô chính là một thứ phương tiện trực quan có hiệu quả nhất góp phần minh chứng cho những gì mà cô và trò cùng thống nhất ở trên. Để rèn cho mình khả năng đọc diễn cảm tôi thường soạn bài thật kỹ (bài soạn của tôi dựa trên những gợi ý của sách giáo viên song cũng phải căn cứ vào tình hình thực tế của lớp mình về trình độ nhận thức cũng như khả năng đọc của học sinh để có một bài soạn phù hợp nhất, cân đối nhất giữa hai phần rèn đọc và cảm thụ). Xem lại toàn bộ nội dung bài soạn trước khi lên lớp để nắm chắc nội dung bài, thẩm thấu toàn bộ nội dung của bài và nắm được suy nghĩ, tình cảm của tác giả được gửi gắm trong bài văn và đặt mình vào hoàn cảnh của tác giả để nhằm truyền tới người nghe hiểu biết của mình và tình cảm của tác giả. Với các bước tiến hành rèn luyện như vậy cùng với sự kiên trì tập luyện mà mỗi lần tôi đọc mẫu đã thực sự cuốn hút các em chú ý vào nội dung của bài. Trước những việc làm nêu trên, ngoài ra trong giờ tập đọc, tôi thường xuyên quan tâm đến những em rụt rè, nhút nhát, kịp thời khuyến khích động viên để các em có hứng Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 16
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái thú đọc tốt hơn. Đối với những em đọc nhỏ, chậm, ngoài việc hướng dẫn chung đọc diễn cảm cho cả lớp, tôi đã có kế hoạch bồi dưỡng ngay từ đầu như: thường xuyên uốn nắn việc phát âm tiếng có vần khó, hướng dẫn đọc dứt khoát từng từ, từng ngữ. Với những câu văn dài tôi cho học sinh này dùng bút chì vạch sẵn những ch ỗ ngắt nh ịp vào sách giáo khoa, giúp các em ngắt nhịp đúng chỗ, cứ như vậy uốn nắn dần để các em đọc tốt dần lên. Đặc biệt trong giờ Tập đọc, tôi luôn tạo cho lớp học một không khí thoải mái để các em phấn khởi học tập. Trong việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho h ọc sinh tôi không sử dụng sự gò ép, áp đặt, mà thường xuyên sử dụng phương pháp gợi mở để phát huy tính chủ động, tích cực và sự sáng tạo ở mỗi học sinh, từ đó các em có điều kiện để thể hiện mình. 4. Kết quả đạt được - Qua quá trình giảng dạy, tôi đã áp dụng những kinh nghiệm trên cho học sinh lớp tôi đang dạy. Tôi đã tiến hành khảo sát lớp tôi đang dạy và lớp 5/2 trong từng giai đoạn và có kết quả như sau: + Lớp 5/1 (Lớp do tôi chủ nhiệm) Học sinh đọc to, lưu Giai đoạn Sĩ số Học sinh đọc nhỏ, chậm Học sinh đọc diễn cảm loát Đầu năm 16 9học sinh = 56,25% 5học sinh = 31,25% 2 học sinh = 12,5% Cuối kỳ I 16 7học sinh = 43,75% 5học sinh = 31,25% 4 học sinh = 25% Tuần 24 16 4 học sinh = 25% 5học sinh = 31,25% 7 học sinh = 43,75% + Lớp 5/2 Giai đoạn Sĩ số Học sinh đọc nhỏ, chậm Học sinh đọc to, lưu loát Học sinh đọc diễn cảm Đầu năm 15 8học sinh= 53,33% 5học sinh = 33,33% 2 học sinh = 13,33% Cuối kỳ I 15 6 học sinh = 40% 6 học sinh = 40 % 3 học sinh = 20 % Tuần 24 15 4học sinh= 26,67 % 6 học sinh = 40 % 5 học sinh = 33,33 % 5. So sánh đối chứng Qua kết quả tổng hợp tôi đã nêu trên, tôi rất phấn khởi vì thấy trong giờ Tập đọc, học sinh không những đã say mê học tập, lớp học rất sôi nổi mà kĩ năng đọc diễn cảm của học sinh đã được nâng lên rõ rệt. Nó không chỉ nâng lên theo từng giai đoạn khảo sát mà nó còn có sự tiến bộ hơn giữa lớp áp dụng kinh nghiệm này vào rèn đọc diễn cảm cho học sinh so với lớp không đưa kinh nghiệm này vào giảng dạy. Nếu như ở lần khảo sát đầu tiên để điều tra thực trạng trong giai đoạn đầu năm học, tỉ lệ h ọc sinh đọc nhỏ và chậm ở lớp 5/1 cao hơn lớp 5/2 và tỉ lệ học sinh đọc diễn cảm ở lớp 5/1 thấp hơn lớp 5/2 thì đến tuần 24 tỉ lệ này có sự đảo lộn. Lớp 5/1 tỉ lệ h ọc sinh đọc nh ỏ và chậm còn ít hơn lớp 5/2 và tỉ lệ học sinh có kĩ năng đọc diễn cảm đã cao h ơn lớp 5/2. Dẫu rằng kết quả trên là chưa cao nhưng nó đã đánh dấu bước đầu s ự thành công c ủa tôi trong quá trình giảng dạy để nghiên cứu, tìm tòi ra những biện pháp rèn đọc diễn cảm cho học sinh của mình. 6. Bài học kinh nghiệm Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 17
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái Thực tế trong quá trình giảng dạy, để đạt được kết quả như trên về "Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5/1 - Trường Tiểu học Hồng Thái”, tôi tự rút ra một số kinh nghiệm sư phạm sau: 6.1. Muốn rèn cho học sinh đọc diễn cảm tốt, trước h ết vi ệc đ ọc m ẫu c ủa th ầy phải chuẩn mực, bởi thầy luôn là tấm gương sáng, mẫu mực trong cách đọc di ễn c ảm để học sinh soi vào. Chính vì vậy, thầy ph ải có s ự chu ẩn b ị chu đáo, m ỗi t ừ ng ữ th ầy nói, đọc phải chính xác và chuẩn mực. Thầy cần phải nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi để nắm chắc nội dung cơ bản của chương trình sách giáo khoa... để giúp học sinh hiểu và c ảm th ụ bài đ ọc. Th ực t ế cho thấy, sách dùng cho học sinh, cho giáo viên có nhiều ưu điểm nổi b ật và đa s ố giáo viên nắm được phương pháp giảng dạy, song đi vào từng bài cụ th ể thì vẫn còn lúng túng không ít. Do vậy, nắm vững sách, hiểu ý đồ của người biên sọan là quan trọng, song chưa đủ, còn đỏi hỏi đến vai trò chủ động sáng t ạo và tài ứng x ử linh ho ạt trong giảng dạy. Phải nắm chắc đối tượng học sinh để có biện pháp phù h ợp với t ừng đ ối tượng, nhằm phát huy tính tích cực trong học tập, nâng cao ý th ức t ự giác đ ể t ừ đó các em sẽ “Học vui, vui học” và hiệu quả học tập sẽ cao hơn. Người giáo viên phải có tâm huyết trong nghề, nhiệt tình trong soạn, giảng, quan tâm đến mọi đối tượng học sinh nhất là học sinh học yếu, đọc sai, đọc ngọng để kịp thời uốn nắn, sửa chữa cho học sinh thật tận tình, chu đáo để các em khắc phục. Luôn động viên, khích lệ những em có kĩ năng đọc diễn cảm t ốt đ ể các em ngày càng đọc tốt hơn. Động viên các em chép những câu văn, câu th ơ, bài văn, bài th ơ hay vào sổ tay của mình; khuyến khích các em nói, đọc trước đám đông. Tổ ch ức cho các em thi kể chuyện, ngâm thơ, đọc diễn cảm trong lớp vào những giờ ngoại khoá. 6.2. Bên cạnh đó, muốn rèn đọc cho học sinh có hiệu quả thì ng ười giáo viên phải nắm chắc phương pháp dạy đọc bao gồm: a. Phương pháp đọc rõ văn xuôi: H ướng dẫn học sinh đọc chính xác (phát âm đúng, đọc đúng những tiếng có vần khó, những tiếng có dấu thanh h ọc sinh hay nh ầm lẫn, hướng dẫn học sinh biết đọc ngắt theo cụm từ, đọc đúng các kiểu câu). b. Phương pháp dạy đọc rõ văn vần (đã là cách ngắt nhịp các thể thơ). c. Phương pháp dạy đọc to và đọc thầm: Cần phải lưu ý có đ ọc to đúng thì đ ọc thầm mới đúng được. Do đó, khâu hướng dẫn đọc đúng phải được tiến hành trước và phải làm thật tốt. Trong giờ tập đọc, một em đư ợc chỉ định đọc to thì đồng thời giáo viên cũng yêu cầu các em khác luyện đọc thầm theo bạn. Như vậy trong một giờ tập đọc có khoảng 12 em đọc thì cả lớp cũng được luyện đọc thầm 12 lần. d. Phương pháp dạy đọc diễn cảm: Cơ sở để giúp học sinh luy ện đọc t ốt là phải hiểu và cảm thụ được nội dung của bài. Đồng thời phải tạo cho các em một tâm trạng bình tỉnh, tự nhiên và thoải mái khi đọc. Các em không thể đọc diễn cảm được nếu như trong một trạng thái sợ sệt, hồi hộp, lo lắng. V ận dụng tốt nh ững ph ương pháp đã dạy đọc như đã nêu ở trên là nhằm mục đích đạt được 4 yêu cầu về đọc đó là: đọc chính xác, đọc lưu loát, đọc thầm, đọc diễn cảm. Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 18
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái Bốn yêu cầu đó phải được thâm nhập vào nhau, hỗ trợ nhau mà không nên tách rời thì mới có thể nâng cao hiệu quả của giờ tập đọc. 6.3. Trong một giờ tập đọc, giáo viên cần khéo léo tổ chức để thu hút t ất c ả h ọc sinh đều làm việc với sách giáo khoa, chú ý vào nội dung bài t ập đ ọc. Mu ốn làm đ ược điều đó, tôi nghĩ chúng ta cần: a. Phải xây dựng cho lớp một nề nếp học tập nghiêm túc, có tính kỉ luật cao. b. Giáo viên phải luyện cho mình khả năng đọc mẫu th ật tốt để cuốn hút h ọc sinh chú ý vào nội dung bài. c. Trong một giờ tập đọc, giáo viên cần phải coi trọng cả hai yêu cầu đó là rèn đọc cho học sinh và giúp các em cảm thụ tốt nội dung bài tập đ ọc. Hai yêu c ầu này cần phải được bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau nên không thể tách bạch từng phần riêng lẻ. Vì thế, khi soạn bài, giáo viên cần lựa chọn và đ ưa ra hệ thống câu hỏi sao cho phù hợp với mọi đối tượng học sinh trong lớp. Có câu hỏi khó dành cho h ọc sinh khá gi ỏi, có câu hỏi dễ dành cho học sinh yếu để mọi học sinh đều có cơ hội thể hiện khả năng của mình mà không cảm thấy nhàm chán hoặc quá sức. d. Cần sử dụng có hiệu quả nhiều hình thức đọc khác nhau: đọc to, đọc thầm, đọc mấp máy môi, đọc nối tiếp, đọc phân vai… để thay đổi không khí c ủa lớp h ọc, thu hút học sinh vào bài. e. Để tạo không khí vui t ươi, hồn nhiên, nhẹ nhàng, sinh động trong các giờ học tôi thường tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Thả thơ” được dùng khi dạy các bài tập đọc là bài thơ; trò chơi “Ai tinh ai nhanh” đ ược dùng khi dạy các bài tập đọc là văn xuôi. Những trò chơi này tuy chỉ tiến hành trong khoảng thời gian từ 3- 4 phút nh ưng rất hấp dẫn đối với học sinh và mang lại kết quả tốt cho bài dạy. Rèn luyện kĩ năng cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng quả là một công việc khó khăn. Giáo viên phải có kiến thức vững, ph ải đọc m ẫu hay và phải kiên trì, bền bỉ, tâm huyết với nghề thì mới thành công được. 7. Phạm vi áp dụng đề tài Trên đây là một số suy nghĩ về việc rèn đọc diễn cảm của tôi cho h ọc sinh l ớp 5/1 Trường Tiểu học Hồng Thái do tôi chủ nhiệm, với phương pháp dạy học này sẽ giúp các em lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái học tốt phân môn Tập đ ọc. Không những vậy, phương pháp này có thể áp dụng vào rèn đọc cho học sinh lớp 4. 8. Những vấn đề hạn chế và những vấn đề kiến nghị a. Những vấn đề hạn chế Trong thực tế giảng dạy phân môn Tập đọc, đặc biệt là việc rèn đọc cho h ọc sinh lớp 5, tôi thấy còn có những mặt hạn chế như: - Về trò: Một số em đọc còn ngọng phát âm chưa chuẩn tr/ch, s/ x, thanh ngã/ thanh sắc. - Về thầy: Còn hạn chế về nghiệp vụ sư phạm, đặc biệt là việc đọc m ẫu, do vậy bản thân tôi thấy cần phải học hỏi, rèn luyện nhiều. b. Những vấn đề kiến nghị Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 19
Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Hồng Thái Để có kết quả rèn đọc diễn cảm cho học sinh cao hơn, tôi mạn phép đ ề xu ất một vài ý kiến với các cấp chỉ đạo như sau: - Thường xuyên dự giờ của giáo viên để nắm vững phương pháp giảng d ạy, t ừ đó khắc phục kịp thời những tồn tại để thống nhất phương pháp giảng dạy đặc bi ệt là việc rèn đọc diễn cảm. - Thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên ở các môn h ọc nhất là phân môn Tập đọc. - Tổ chức thường xuyên hội thi đọc hay với giáo viên và học sinh để tăng c ường ý thức luyện đọc hay ở từng giáo viên và học sinh. C: KẾT LUẬN Tập đọc là một môn học không khó nhưng cũng không dễ dạy. Cái khó đó do chủ quan người dạy và cũng do khách quan của bộ môn tạo nên. Phía ch ủ quan ng ười dạy phải có kiến thức rộng về ngữ văn, phải có trình độ nhất định về tư tư ởng, tình cảm và phải nắm chắc phương pháp bộ môn. Phía khách quan, Tập đọc là một phân môn khó dạy vì tính chất phong phú của nó. Nếu chỉ chú ý tính khoa h ọc c ủa bài nh ư phân tích ngữ âm, câu, từ thì bài dạy sẽ khô khan. Nếu khai thác tính ngh ệ thu ật mà không dựa trên cơ sở ngôn ngữ thì cũng dễ tràn lan. Do vậy, muốn dạy tốt phân môn tập đọc chúng ta cần phải không ngừng học tập để nâng cao trình độ nhận th ức của bản thân, nắm vững phương pháp giảng dạy bộ môn, kiên trì luy ện cho mình k ỹ năng đọc tốt cùng với tâm huyết của mình dành cho ngh ề tôi nghĩ chúng ta s ẽ có nh ững gi ờ dạy thành công. Thông qua thực tế trong giảng dạy, tôi đi đến kết luận: Muốn rèn đọc diễn cảm cho học sinh tốt thì điều kiện quan trọng nhất là người thầy. Bởi thầy là người hướng dẫn các em cách đọc đúng đọc hay. Vì vậy thầy phải hướng dẫn thật cụ thể chu đáo từng chữ, từng ngữ... với từng đối tượng học sinh. Đặc biệt là đọc mẫu bởi thầy có vai trò quan trọng trong việc đọc diễn cảm của trò. Muốn đạt được điều đó đòi hỏi thầy phải là người có tâm thực sự quan tâm đến trò nhiệt tình trong phương pháp soạn giảng, trau dồi nghiệp vụ, học hỏi kinh nghiệm để nâng cao chất lượng giảng dạy các môn học, đặc biệt là phân môn Tập đọc. Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ của tôi trong việc rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 trong giờ Tập đọc. Rất mong được s ự đóng góp ý ki ến c ủa anh ch ị em đồng nghiệp để cho việc vận dụng đề tài ngày càng đạt được hiệu quả cao hơn. Hồng Thái, ngày 20 tháng 5 năm 2014 Giáo viên NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... Giáo viên: Hồ Thị Quế - Trường Tiểu học Hồng Thái 20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.