intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:19

Thêm vào BST
Báo xấu
12
lượt xem 6
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ” với mục đích giúp học sinh nhớ, hiểu nội dung bài học. Qua đó yêu thích môn học để từ đó phát huy hơn nữa vai trò trung tâm của học sinh. Đồng thời giúp các em rèn luyện khả năng phân tích, tổng hợp, đánh giá một sự kiện lịch sử. Ngoài ra với mục đích để trao đổi với đồng nghiệp để cùng nhau bổ khuyết, xây dựng cho giải pháp càng hoàn thiện hơn trong quá trình áp dụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8

  1. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… MỤC LỤC A. ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………………. 2 I. Lí do chọn đế tài ………………………………………………. 2 II. Cơ sở khoa học……………………………………………….. 2 III. Mục đích nghiên cứu ............................................................... 4 IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ………………………….. 5 V. Phương pháp nghiên cứu…………………………………….. 5 VI. Phạm vi và thời gian thực hiện đề tài……………………… 6 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ( QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ) 6 I. Khảo sát thực tế ……………………………………………….. 6 II. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp (Các biện pháp thực hiện) 7 2.1. Giúp học sinh nắm vững thuật ngữ ……………………..... 7 2.2. Tìm hiểu nội dung bằng “Nêu vấn đề” …………………... 1 C. KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI …………………………………. 2 1.Bảng so sánh đối chiếu......................................................... 2. Bài học kinh nghiệm ………………………………………….. 1 6 D. NHỮNG KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ NGHỊ ……………………………….. 1 E. TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………….. 7 1 7 1 8 1
  2. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… A . ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Bộ môn lịch sử ở trường phổ thông có vai trò rất quan trọng, nó cung cấp cho người học những kiến thức cơ bản về lịch sử phát triển của xã hội loài người và lịch sử dân tộc. Trên cơ sở đó giáo dục, khơi dậy những tình cảm, tư tưởng, đạo đức làm chuẩn mực cho mọi hành vi trong cuộc sống, góp phần phát triển toàn diện học sinh. Trong sự nghiệp đổi mới giáo dục hiện nay, việc phát huy tính tích cực học tập của học sinh nhằm nâng cao chất lượng học tập bộ môn đang là mối quan tâm hàng đầu. Riêng với bộ môn lịch sử, người giáo viên cũng không ngừng tìm kiếm, vận dụng các biện pháp để phát huy vai trò chủ thể của học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục. Trong quá trình dạy học lịch sử lớp 8 tại Trường THCS Lương Thế Vinh, tôi đã cố gắng đi sâu vào tìm hiểu các nguyên nhân dẫn đến những hạn chế của quá trình dạy – học để có biện pháp khắc phục cũng như tìm tòi, vận dụng nhiều biện pháp khác nhau vào việc hướng dẫn học sinh khám phá những tri thức mới. Từ đó nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn lịch sử. II. CƠ SỞ KHOA HỌC 1. Cơ sở lý luận: Mục đích của việc dạy học lịch sử ở trường là người giáo viên không chỉ giúp cho học sinh hình dung được những kết quả của quá khứ, biết và ghi nhớ các sự kiện - hiện tượng của lịch sử mà quan trọng hơn là hiểu được lịch sử tức là phải nắm được bản chất của sự kiện. Trong phát triển tư duy của học sinh việc sử dụng các thao tác lô - gic có ý nghĩa rất quan trọng. Thông thường giáo viên sử dụng các thao tác chủ yếu như so sánh để tìm ra sự giống nhau và khác nhau về bản chất các sự kiện, phân tích và tổng hợp (giúp học sinh khái quát các sự kiện), quy nạp, diễn dịch... Để thực hiện những thao tác như vậy có thể dùng nhiều cách, nhiều phương tiện khác nhau (đồ dùng trực 2
  3. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… quan, tài liệu giải thích ....). Song như vậy chưa đủ nên giáo viên cần vận dụng nhiều biện pháp khác như nắm vững khái niệm, liên hệ kiến thức cũ, nêu vấn đề, ... để giúp học sinh nắm vững nội dung bài học. 2. Cơ sở thực tiễn: Ở trường THCS Lương Thế Vinh, nhiều học sinh còn ngại và chưa có sự say mê môn học lịch sử, cho nên việc ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử ... còn phần hạn chế. Thực tế đó đặt ra một vấn đề là người giáo viên phải làm sao giúp học sinh hứng thú, hiểu, nhớ nội dung bài học. Trong quá trình dạy học lịch sử lớp 8 tôi thấy một vấn đề đặt ra là các khái niệm mới rất nhiều. Nắm được khái niệm sẽ góp phần hiểu và nhớ nội dung. Hiện nay, trong học tập, đa số học sinh còn thụ động, mà yêu cầu mới đòi hỏi các em phải là chủ thể của hoạt động học nên giáo viên cần hướng các em hoạt động nhiều hơn nên dạy học “nêu vấn đề” là quan trọng. Trên cơ sở đó, để góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng, bản thân tôi mạnh dạn trình bày: “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ góp phần vào giúp giáo viên tiến hành một giờ dạy học hiệu quả tốt hơn, học sinh tích cực, chủ động trong việc tiếp thu lĩnh hội kiến thức của bài học. Đây cũng là lí do tôi chọn đề tài này. 3. Thực trạng vấn đề: 1. 3 Thuận lợi Chương trình lịch sử lớp 8 được soạn mang tính hệ thống cao. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình dạy – học của thầy và trò. Ban giám hiệu cũng như tổ chuyên môn thường xuyên quan tâm, tạo điều kiện cho giáo viên môn Lịch sử dạy tốt, vận dụng kinh nghiệm vào công tác giảng dạy để nâng cao hiệu quả dạy dọc. Giáo viên trong tổ thường xuyên dự giờ, rút kinh nghiệm, hỗ trợ nhau trong quá trình công tác. Nhờ vậy có thể học hỏi kinh nghiệm của nhau, phát huy điểm tích cực, hạn chế những yếu kém trong dạy học. 3
  4. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… Bản thân tôi cũng có nhiều năm dạy môn Lịch sử nên cũng có nhiều kinh nghiệm và trong việc vận dụng những biện pháp mới cũng như hướng dẫn học sinh thực hiện các biện pháp mình đưa ra. Học sinh đa số có cố gắng trong quá trình tiếp thu bài cũng như hình thành và rèn luyện kĩ năng cho mình. Một số học sinh có khả năng tiếp thu nhanh kiến thức, ý thức tốt việc học môn Lịch sử. 2. 3. Khó khăn Nhìn chung cơ sở vật chất của nhà trường còn nhiều hạn chế nên ảnh hưởng đến hiêu quả dạy học của các môn học nói chung và môn Lịch sử nói riêng. Do đặc điểm lứa tuổi của học sinh giai đoạn này thường tiếp thu tốt nhưng cũng nhanh quên; các em còn ngại khó, hễ gặp vấn đề hơi khó là muốn dừng lại. Ý thức học tập của một số em còn hạn chế. Lịch sử lại bị coi là môn phụ nên học sinh chưa chú trọng học. 3.3. Thực trạng Về phía giáo viên, trước đây khi dạy tôi chủ yếu giúp học sinh nắm được nội dung trong SGK, chưa chú ý đến việc học sinh có hiểu khái niệm hay không. Coi nhẹ việc hệ thống kiến thức cho các em. Khi phát huy vai trò của học sinh trong dạy học chủ yếu là qua hệ thống câu hỏi, thảo luận nhóm, hỏi đáp, trao đổi. Nhưng chỉ vậy thì tính độc lập với giáo viên của các em vẫn chưa cao, chưa phát huy được khả năng phản biện của người học. Về phía học sinh, vốn ngôn ngữ còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng hiểu khái niệm lịch sử dẫn đến khó nhớ nội dung. Một số học sinh chưa ý thức việc học lịch sử là quan trọng nên lơ là việc học … III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Khi chọn hướng nghiên cứu “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ” với mục đích giúp học sinh nhớ, hiểu nội dung bài học. Qua đó yêu thích môn học để từ đó phát huy hơn nữa vai trò trung tâm của học sinh. Đồng thời giúp các em rèn luyện khả năng phân tích, tổng hợp, đánh 4
  5. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… giá một sự kiện lịch sử. Ngoài ra với mục đích để trao đổi với đồng nghiệp để cùng nhau bổ khuyết, xây dựng cho giải pháp càng hoàn thiện hơn trong quá trình áp dụng. IV. ĐỐI TRƯỢNG NGHIÊN CỨU, PHẠM VI NGHIÊN CỨU. 1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.1. Đối tượng nghiên cứu Đối với đề tài sáng kiến này tôi chỉ tập trung trình bày hai vấn đề: - Giúp học sinh nắm vững khái niệm; - Dạy học nêu vấn đề. 2.1. Phạm vi nghiên cứu Sáng kiến kinh nghiệm này được vận dụng vào thực tế giảng dạy ở năm lớp 8A, 8B,, 8C , 8D, 8E thuộc trường THCS Lương Thế Vinh. Trong sáng kiến này các ví dụ chủ yếu lấy từ các bài thuộc phần Lịch sử thế giới cận đại học kì 1 năm học 2022-2023. VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. -Để tiến hành thực hiện đề tài này tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: + Phương pháp nghiên cứu tài liệu bổ trợ về “ Phương pháp dạy học Lịch sử” ví dụ phương pháp “Dạy học nêu vấn đề » và nắm vững các khái niệm, các thuật ngữ lịch sử. + Nghiên cứu các loại sách tham khảo, sách giáo khoa Lịch sử lớp 8, 9; sách chuẩn kiến thức kỹ năng và các nguồn thông tin khác. + Sưu tầm thêm các bản đồ, lược đồ, các tranh ảnh liên quan đến nội dung của đề tài. + Phương pháp so sánh, đối chiếu. + Thao giảng, dự giờ, trao đổi ý kiến với các đồng nghiệp trong quá trình giảng dạy. + Áp dụng kinh nghiệm, phương pháp mới trên lớp học. + Đánh giá kết quả ban đầu và điều chỉnh bổ sung. + Kiểm tra, đánh giá kết quả học sinh. 5
  6. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… VII. PHẠM VI VÀ THỜI GIAN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI. Trong khuôn khổ bài viết này tôi xin đề cập đến một số kinh nghiệm sử dụng tài liệu ,tranh ảnh, tư liệu lịch sử từ Sách giáo khoa cũng như các nguồn tài liệu từ báo, sách tham khảo, vv , kết hợp với hệ thống câu hỏi … đã giúp cho hiệu quả giờ học đạt kết quả cao nhất. Phạm vi thời gian là từ học kì I năm học 2022- 2023 ở các khối 8,. Tôi xin trình bày ở nội dung sau: B. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI. I. KHẢO SÁT THỰC TẾ. 1. Thực trạng khi chưa sử dụng đề tài Năm học 2022 -2023 tôi được phân công dạy lớp 8A, 8B, 8C, 8D, 8E. Trước thực tế các em học sinh tuy đã có kĩ năng ban đầu trong việc chuẩn bị bài nhưng các em hầu hết không thích học môn lịch sử, thậm chí còn sợ môn sử. Đầu năm học trong khoảng 4 tuần đầu tiên, tôi cho các em làm bài kiểm tra 15 phút với yêu cầu liên hệ so sánh kiến thức của bài trước với bài sau thì còn rất nhiều em rất lúng túng, làm bài không được tốt, không tự tin. Thậm chí một số em lập biểu bảng thống kê… cũng chưa thành thạo,. Từ những sự việc nêu trên dẫn đến nhiều em hiểu bài chưa sâu, không biết nêu vấn đề, xử lí kiến thức,, không hiểu các thuật ngữ, khái niệm lịch sử, so sánh, liên hệ kiến thức giữa các bài. 2. Số liệu điều tra trước khi thực hiện Kết quả kiểm tra 15 phút sau 4 tuần, trước khi thực hiện đề tài: Lớp Sĩ số Điểm trên 5 % Điểm dưới 5 % 8A 45 32 71,1% 13 28,9 % 8B 45 30 66,7 % 15 33,3 % 8C 44 29 65,9% 15 34,1 % 8D 39 24 61,3 % 15 38,7% 8E 37 20 54 % 17 46% II. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN: 1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp. 6
  7. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… Nhiều năm qua bức xúc trước vấn đề học sinh không hiểu gì về lịch sử nhân loại cũng như lịch sử dân tộc mình và đặc biệt những năm gần đây tình trạng học sinh thi vào các trường đại học tỉ lệ điểm thấp ở bộ môn Lịch sử là rất nhiều. Điều này không chỉ riêng tôi mà rất rất nhiều giáo viên nói chung và giáo viên bộ môn Lịch sử nói riêng, các cấp quản lí phải lưu tâm và suy nghĩ. Do đó tôi mạnh dạn đưa ra một vài kinh nghiệm của bản thân để góp phần nhỏ bé của mình vào sự nghiệp chung. Việc vận dụng các phương pháp, kỹ năng khai thác kênh hình vào giảng dạy Lịch sử, theo kinh nghiệm của bản thân tôi cùng nhiều đồng nghiệp khác đã được tham khảo ý kiến là một việc làm rất có hiệu quả nhằm gây hứng thú cho học sinh, nhất là trong giai đoạn hiện nay, khi việc học Lịch sử, tìm hiểu Lịch sử, nhận thức Lịch sử đang có chiều hướng giảm sút, xuống cấp. Ảnh hưởng của nền kinh tế thị trường, lối suy nghĩ, cách sống thực dụng đang tác động mạnh mẽ đến từng học sinh cùng với sự thiếu thốn phương tiện, đồ dùng dạy học cũng như thái độ dạy học đối phó, qua loa, đại khái của không ít giáo viên đã và đang là những trở ngại không nhỏ đối với việc giảng dạy nói chung và dạy bộ môn Lịch sử nói riêng. Các kênh hình về bản đồ lịch sử, về nhân vật lịch sử với ưu thế của nó: rõ ràng, sinh động, dễ nhớ, dễ ấn tượng, dễ đi vào lòng người… sẽ là một thế mạnh trong việc hỗ trợ đắc lực cho việc truyền thụ kiến thức lịch sử thông qua đó góp phần giáo dục đạo đức, lòng biết ơn đối với truyền thống tổ tiên, với các lãnh tụ, các danh nhân cũng như những anh hùng liệt sĩ đã hi sinh, đã đóng góp xương máu của mình để làm rạng rỡ thêm lịch sử nước nhà cũng như lịch sử văn minh nhân loại. 2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp ( đây là nội dung chính của đề tài ). 2.1. Giúp học sinh nắm vững thuật ngữ (khái niệm) Trong SGK đã cung cấp cho học sinh nhiều thuật ngữ mới nhưng chừng đó vẫn không đủ. Chương trình lịch sử lớp 8 có rất nhiều khái niệm mới. Những khái niệm này nếu không nắm được sẽ rất khó hiểu, khó nhớ các nội dung được học. Chính vì vậy trong quá trình dạy – học, bằng cách này hay cách khác, giáo viên phải giúp học sinh 7
  8. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… nắm được nội hàm của khái niệm. Làm được điều đó học sinh sẽ dễ hiểu nội dung học tập hơn. Khi đã hiểu HS sẽ dễ nhớ hơn. Hiện nay, tại nhiều trường có một bộ phận khá nhiều học sinh tương đối nghèo vốn từ, dẫn đến không hiểu hoặc hiểu sai nghĩa của từ. Nghèo vốn từ, không hiểu nghĩa của từ là một trong những nguyên nhân làm cho việc hiểu, ghi nhớ khó từ đó tiếp thu và nghi nhận tri thức bị hạn chế (đặc biệt là trong việc học các môn xã hội). Để giải quyết vấn đề này, trong quá trình dạy - học môn lịch sử giáo viên cần cho học sinh hiểu các khái niệm. Trong SGK lịch sử lớp 8 có một số khái niệm các em đã được tiếp xúc ở lớp 7. Đối với loại này giáo viên chỉ cần cho học sinh nhắc lại khi sử dụng lần đầu ở lớp 8. Ví dụ như các khái niệm khởi nghĩa, giai cấp, tầng lớp, quân chủ, quân chủ chuyên chế … Đối với khái niệm mới, người dạy phải cho các em nắm vững. Việc giảm tải chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tạo nhiều điều kiện thuận lợi hơn cho việc này. Để thực hiện biện pháp này ta có một số cách sau: Cách thứ nhất: Đầu năm giáo viên cung cấp cho học sinh những khái niệm trong chương trình lớp 8 thông qua một bản in (từ đó học sinh có thể tự photo cho mình một bản) theo mẫu sau: St Khái niệm Nội dung của khái niệm t Hình thái kinh tế - xã hội sau chế độ phong kiến, tư liệu sản xuất (điều kiện về vật chất) do giai cấp 1 Chủ nghĩa tư bản tư sản chiếm giữ dùng làm phương tiện để bóc lột sức lao động của công nhân. Cuộc cách mạng do giai cấp tư sản lãnh đạo nhằm lật đổ chế độ phong kiến, thiết lập nền thống trị 2 Cách mạng tư sản của giai cấp tư sản, mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản. Cuộc cách mạng do giai cấp vô sản lãnh đạo làm Cách mạng dân chủ tư sản 3 nhiệm vụ của cách mạng tư sản là lật đổ chế độ kiểu mới phong kiến. 8
  9. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… Giai cấp công nhân, những người lao động nghèo 4 Vô sản và bị bóc lột. Không có tư liệu sản xuất. Người thuộc giai cấp làm giàu bằng cách bóc lột 5 Tư sản sức lao động làm thuê. Nắm tư liệu sản xuất. Chế độ vua (hoặc nữ hoàng) vẫn còn tồn tại 6 Quân chủ lập hiến nhưng không nắm thực quyền. Quyền lực nằm trong tay chính phủ, nghị viện. Nhà nước không có vua, quyền tối cao thuộc về 7 Cộng hòa các cơ quan do dân bầu (trực tiếp hoặc gián tiếp). Tổ chức quần chúng của công nhân viên chức, 8 Công đoàn đấu tranh đòi quyền lợi. Đầu tư của các nước tư bản ra nước ngoài nhằm 9 Xuất khẩu tư bản thu lại lợi nhuận ở nước ngoài. Bước nhảy vọt từ sản xuất thủ công (sản xuất 10 Cách mạng công nghiệp bằng tay chân) sang sản xuất bằng máy móc. … … … Thông qua bản in này học sinh sẽ nắm được nội hàm của các khái niệm. Từ đây cứ đến bài nào có khái niệm liên quan thì giáo viên sẽ hỏi học sinh về khái niệm đó. Ví dụ 1. Khi dạy bài 1 – Những cuộc cách mạng tư sản đẩu tiên, sau khi dạy xong mục II3 – Ý nghĩa của cách mạng tư sản Anh cuối thế kỉ XVII, giáo viên đặt câu hỏi: Các em đã tìm hiểu xong hai cuộc cách mạng tư sản (Hà Lan và Anh), theo em thế nào là cách mạng tư sản? Học sinh sẽ trả lời được: Cuộc cách mạng do giai cấp tư sản lãnh đạo nhằm lật đổ chế độ phong kiến, thiết lập nền thống trị của giai cấp tư sản, mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản. Sang các nội dung khác như bài 2 – Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII, hay bài 3 – Chủ nghĩa tư bản được xác lập trên phạm vi thế giới, giáo viên cho học sinh nhắc lại. 9
  10. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… Ví dụ 2. Khi dạy bài 6 – Các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, khi dạy mục I1 – Anh, khi nói về vvai trò của kinh tế Anh có khái niệm xuất khẩu tư bản, giáo viên có thể hỏi: Xuất khẩu tư bản là gì? Học sinh sẽ trả lời được: Đầu tư của các nước tư bản ra nước ngoài nhằm thu lại lợi nhuận ở nước ngoài. Ở đây có thể đặt thêm câu hỏi: “Anh xuất khẩu tư bản bằng cách nào?” để học sinh thấy được Anh xuất khẩu bằng đầu tư sang các nước thuộc địa (mục đích là để khi học ở mục I2 – Pháp, các em sẽ so sánh cách xuất khẩu tư bản của hai nước) Cứ như vậy giáo viên cho các em tìm hiểu các thuật ngữ mới khi nó xuất hiện. Và sẽ nhắc lại khi có điều kiện để các em nhớ. Cách thứ hai: Cách này hay hơn cách thứ nhất ở chỗ giáo viên có thể cho học sinh tự khám phá nội dung thuật ngữ bằng các câu hỏi gợi ý (nếu không trả lời được câu hỏi thứ nhất). Như vậy các em sẽ hiểu được bản chất khái niệm. Vừa gây hứng thú cho học sinh (vì các em tự tìm ra), vừa giúp nhớ được tốt hơn. Theo cách này, giáo viên giúp học sinh hiểu khái niệm ở từng đơn vị bài học. Học đến đâu tìm hiểu đến đó. Và cũng giống cách thứ nhất – khi đến các bài khác giáo viên cho học sinh nhắc lại khái niệm. Ví dụ 1: Khi dạy bài 1 – Những cuộc cách mạng tư sản đẩu tiên, sau khi dạy xong mục II3 – Ý nghĩa của cách mạng tư sản Anh cuối thế kỉ XVII, giáo viên đặt câu hỏi: Các em đã tìm hiểu xong hai cuộc cách mạng tư sản (Hà Lan và Anh), theo em thế nào là cách mạng tư sản?(câu hỏi gợi ý: Cách mạng do giai cấp nào lãnh đạo? Mục đích của cách mạng là gì?). Học sinh sẽ trả lời được: Cuộc cách mạng do giai cấp tư sản lãnh đạo nhằm lật đổ chế độ phong kiến, thiết lập nền thống trị của giai cấp tư sản, mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản. Ví dụ 2: Dạy bài 7 – Phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, ở mục II1 – Lê – nin và việc thành lập chính đảng vô sản kiểu mới ở Nga, sau 10
  11. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… khi cho học sinh trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa: “Những điểm nào chứng tỏ Đảng Công nhân xã hội dân chủ Nga là đảng kiểu mới?” xong giáo viên đặt tiếp câu hỏi: Đặc trưng nổi bật nhất của “đảng kiểu mới” là gì? (câu hỏi gợi ý: đảng do giai cấp nào lãnh đạo? Phục vụ lợi ích cho giai cấp nào?). Học sinh trả lời được: Đảng do giai cấp vô sản lãnh đạo, phục vụ lợi ích cho giai cấp vô sản và nhân dân lao động. Ví dụ 3: Cũng trong bài 7 – Phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, ở mục II2 – Cách mạng Nga 1905 – 1907, sau khi dạy xong giáo viên có thể hỏi: Cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới là gì? (Câu hỏi gợi ý: Giai cấp nào lãnh đạo? Nhiệm vụ của cách mạng là gì?). Học sinh trả lời được: Cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới là cuộc cách mạng do giai cấp vô sản lãnh đạo, làm nhiệm vụ lật đổ chế độ phong kiến (vốn là nhiện vụ của cách mạng tư sản kiểu cũ – do giai cấp tư sản lãnh đạo). Các khái niệm này có thể có hoặc không có (như khái niệm Cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới) trong SGK, nhưng dù có hay không giáo viên cần cho học sinh khắc sâu, ghi nhớ các khái niệm (nhưng cần tránh gây áp lực cho học sinh). Khái niệm cung cấp cho học sinh cần ngắn gọn, không dài dòng, dễ hiểu, tránh mơ hồ. Nếu không đáp ứng được yêu cầu này rất dễ phản tác dụng: học sinh khó nhớ, tăng dung lượng kiến thức bài học, học sinh sợ môn Lịch sử, … Để học sinh nhớ tốt, trong dạy học lịch sử, cần tìm hiểu khái niêm, giáo viên nên đặt câu hỏi để học sinh tự tìm hiểu trước ( yêu cầu học sinh tìm hiểu những khái niệm mới ở bài tiếp theo). Ví dụ: Dạy xong bài 5 – Công xã Pa – ri 1871, giáo viên yêu cầu học sinh về nhà tìm hiểu khái niệm “Công ti độc quyền” sẽ có trong bài 6 - Các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX Trong quá trình học, nếu học sinh trả lời đúng thì cần tuyên dương và khuyến khích bằng điểm số. Làm như vậy sẽ để lại ấn tượng sâu sắc hơn là giáo viên tự cung cấp cho học sinh. 11
  12. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… Cách thứ ba: Kết hợp cách thứ nhất và cách thứ hai. Có nghĩa là đầu năm giáo viên cung cấp cho học sinh một hệ thống các khái niệm nhưng đến mỗi đơn vị bài học giáo viên vẫn yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm liên quan đến bài học. Bởi không phải học sinh nào cũng có ý thức tìm hiểu khi được cung cấp tài liệu. Giải thích nghĩa của khái niệm tưởng chừng không có ý nghĩa đối học sinh nhưng thực chất lại rất quan trọng. Ta thử hình dung, nếu học sinh không nắm được khái niệm “tư sản” và “vô sản” thì điều gì sẽ xảy ra? Chắc chắn sẽ có nhiều học sinh lẫn lộn giữa hai khái niệm này và đưa ra câu trả lời sai. Bên cạnh đó, khi khắc sâu được khái niệm, học sinh sẽ nhớ được lâu và như vậy các em có thể sử dụng nó bất cứ lúc nào, ở đâu, và dù ai hỏi đến cũng trả lời được. Có lẽ trong cuộc đời giáo viên không gì hạnh phúc hơn khi học sinh của mình có thể vận dụng kiến thức do mình hướng dẫn vào cuộc sống. 2.2. Tìm hiểu nội dung bằng “Nêu vấn đề”. Nêu vấn đề ở đây được hiểu là giáo viên nêu lên các yêu cầu cần tìm hiểu trong mỗi mục để học sinh tự tìm ra vấn đề và trình bày đầy đủ nội dung của mỗi mục. Dạy – học bằng biện pháp này có thể áp dụng được cho tất cả các bài. Ưu điểm là phát huy được nhiều hơn vai trò chủ thể của học sinh, giúp các em cải thiện khả năng trình bày, khả năng thuyết trình. Khi các em đã thành thạo, giáo viên có thể hướng các em đến việc tranh luận trong khi tìm hiểu vấn đề. Nhờ đó tiết học trở nên sinh động và dễ đạt mục tiêu bài học hơn Khi áp dụng biện pháp này giáo viên cần xác định trước trong mục đó có mấy vấn đề cần làm rõ rồi nêu ra cho học sinh tự tìm thông qua hoạt động cá nhân hoặc trao đổi với các bạn khác. Xác định các câu hỏi để làm rõ vấn đề, nâng cao, mở rộng ... Các câu hỏi trong từng mục trong SGK cần được làm rõ khi tìm hiểu. Ví dụ 1. Khi dạy mục I1 - Tình hình kinh tế trong bài 2 – Cách mạng tư sản Pháp thế kỉ XVIII, giáo viên không đặt từng câu hỏi riêng lẻ mà yêu cầu học sinh tìm hiểu và trình bày các vấn đề: - Tình hình nông nghiệp; 12
  13. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… - Tình hình công nghiệp; - Thái độ thái độ của giai cấp thống trị đối với tình hình công nghiệp. Ví dụ 2. Khi dạy mục I1 - Anh trong bài 6 - Các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX giáo viên yêu cầu học sinh trình bày các vấn đề sau: - Kinh tế; - Chính trị; - Đối nội, đối ngoại. Ở bài 6, các yêu cầu này có thể áp dụng khi tìm hiểu về Pháp, Đức, Mĩ. Ví dụ 3. Khi dạy mục II2 – Cách mạng Nga 1905 – 1907 trong bài 7 - Phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX giáo viên yêu cầu học sinh trình bày các vấn đề sau: - Nguyên nhân dẫn đến cách mạng; - Các sự kiện tiêu biểu (thời gian, diễn biến, kết quả); - Kết quả chung của các phong trào , nguyên nhân, ý nghĩa. Trong ví dụ 3, nếu học sinh trình bày được đầy đủ thì không cần đặt thêm câu hỏi nào vì như vậy là đạt mục tiêu. Giáo viên quy định thời gian cho học sinh tìm hiểu, sau đó yêu cầu học sinh trình bày. Những mục nào có nội dung ít, đơn giả thì ghi yêu cầu lên bảng, còn nội dung dài, phức tạp có thể cho học sinh trao đổi, thảo luận bằng phiếu thảo luận nhóm. Trong quá trình thảo luận ta có thể có những câu hỏi gợi ý nếu nội dung thảo luận khó. Ví dụ: Yêu cầu trong ví dụ 1 và 2 ta có thể ghi lên bảng, trong ví dụ 3 có nội dung dài, hơi khó nên giáo viên có thể cho các em thảo luận nhóm bằng phiếu học tập. Sau khi học sinh trình bày xong giáo viên cho các học sinh khác nhận xét bổ sung. Tới lúc này chúng ta có thể đặt thêm các câu hỏi phụ để làm rõ thêm vấn đề. Ví dụ 1. Cũng trong ví dụ 1 (Tình hình kinh tế), khi học sinh trình bày, nhận xét, bổ sung xong giáo viên có thể đặt câu hỏi: Tại sao chế độ phong kiến lại tìm cách cản trở sự phát triển của công, thương nghiệp? 13
  14. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… Giáo viên gợi ý cho học sinh trả lời được: là do phong kiến luôn tìm cách kìm hãm giai cấp tư sản phát triển. Đây là đặc điểm chung. Ví dụ 2. . Khi dạy mục I1 - Anh trong bài 6 - Các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, học sinh trình bày, nhận xét bổ sung xong giáo viên có thể đặt thêm các câu hỏi để làm rõ thêm vấn đề: Câu 1. Nguyên nhân nào khiến Anh từ chỗ đứng đầu thế giới về công nghiệp đến giai đoạn này xuống vị trí thứ ba? Câu 2. Vì sao giai cấp tư sản Anh chú trọng đầu tư vào thuộc địa? Câu 3. Tại sao Anh được gọi là “chủ nghĩa đế quốc thực dân”? Giáo viên giúp học sinh trả lời được: Câu 1. (Có trong SGK). Câu 2. Đầu tư vào thuộc địa vì có nguồn lực lao động dồi dào, rẻ mạt, đỡ tốn phí vận chuyển tài nguyên về chính quốc, … Câu 3. Vì Anh là nước chuyên đi xâm lược thuộc địa, có thuộc địa nhiều nhất thế giới. Khi mới sử dụng biện pháp này giáo viên cần hướng dẫn kĩ cho học sinh, nếu ở lớp nào làm không tốt giáo viên có thể làm mẫu để học sinh làm theo (từ đó các em có thể sáng tạo để hoàn thiện kĩ năng). Những tiết đầu có thể đa số học sinh sẽ đọc chứ không nói. Giáo viên cần hướng dẫn, làm mẫu để các em trình bày bằng các nói. Yêu cầu các em tóm tắt, khái quát vấn đề. Sau đó lấy các ý trong sách giáo khoa để chứng minh. Làm được như vậy cũng là góp phần giúp các em hoàn thiện kĩ năng nói. Một kĩ năng rất quan trọng trong cuộc sống. Trong dạy học, với biện pháp này giáo viên phát huy được vai trò trung tâm của học sinh nhiều hơn. Giúp học sinh làm quen, hoàn thiện kĩ năng thuyết trình, khả năng tranh luận. Khi học sinh đã thành thạo giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh cách “chất vấn”. Tức là khi bạn trình bày xong các học sinh trong lớp sẽ đặt câu hỏi để bạn trả lời. Ban đầu 14
  15. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… các em chưa quen nên thường e ngại. Giáo viên cố gắng động viên để các em mạnh dạn. Khi đã quen thì việc đặt câu hỏi sẽ tự nhiên và nhờ vậy lớp học rất sôi động. Các câu hỏi của học sinh nhìn chung là tốt, có những câu hỏi gây được sự chú ý của cả lớp làm cho lớp trở nên sinh động. Có câu lại “làm khó” học sinh trả lời. Lúc này chính là cơ hội để các học sinh khác “thể hiện mình”. Khi không ai trả lời được thì giáo viên giúp các em làm rõ nội dung câu hỏi. Ví dụ: Dạy bài 9 - Ấn Độ thế kỉ XVIII – đầu thể kỉ XX, khi xong mục II – Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Ấn Độ có học sinh đã đặt câu hỏi: Tại sao Đảng Quốc đại lại phân hóa thành hai phái? Tuy nhiên cũng không phải không có những câu hỏi không hợp lí. Trong trường hợp đó giáo viên không nên phê bình hay la rầy các em mà nên giải thích tại sao câu hỏi đó không hợp lí. Biện pháp này, ngoài những ưu điểm đã nêu ở trên nó còn giúp học sinh phát huy, rèn luyện khả năng nhận định vấn đề chính khi đọc sách, rèn khả năng tự xác định nội dung chính trong một đơn vị bài học. Khi học sinh đã quen với cách làm này giáo viên sẽ nâng cao thêm một bước – yêu cầu học sinh tự xác định vấn đề chính trong mỗi mục mà các em sẽ tìm hiểu. Ví dụ 1: Khi dạy mục I – Trung Quốc bị các nước đế quốc chia xẻ trong bài 10 – Trung Quốc giữa thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, giáo viên yêu cầu: Các em hãy xác định những vấn đề cần làm rõ trong mục này? Học sinh trả lời: Nguyên nhân Trung Quốc bị xâm chiếm. Các nước xâm chiếm Trung Quốc. Ví dụ 2: Cũng tương tự ví dụ 1, khi dạy mục I – Quá trình xâm lược của chủ nghĩa thực dân ở các nước Đông Nam Á trong bài 11 – Các nước Đông Nam Á cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, giáo viên cũng sử dụng câu hỏi trên để học sinh tự xác định. Học sinh trả lời được: Nguyên nhân khiến các nước Đông Nam Á bị xâm lược. Xác định được các nước bị tư bản phương Tây xâm lược. 15
  16. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… Sau đó yêu cầu các em làm rõ vấn đề. Đặt một số câu hỏi cần thiết để làm rõ nội dung, nâng cao, mở rộng, ... Lúc mới áp dụng giáo viên chỉ yêu cầu các em xác định ở những mục có nội dung đơn giản, sau đó mới yêu cầu các em làm việc với những mục có nội dung khó – phức tạp hơn. Ngoài ra khi tiến hành bước Dặn dò giáo viên cũng có thể yêu cầu các em về nhà chuẩn bị trước ở bài tiếp theo: xác định các vấn đề cần làm rõ, làm rõ các vấn đề đã xác định. Với biện pháp này học sinh sẽ hoạt động nhiều, chủ động hơn trong quá trình lĩnh hội tri thức. Vai trò chủ thể hoạt động học của học sinh đã được phát huy. Giáo viên phải hoạt động ít hơn, đóng vai trò là người hướng dẫn. C. KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI, CÓ SO SÁNH ĐỐI CHỨNG, ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP. Trên đây là một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử 8. Đó cũng là những gì tôi tích luỹ được trong quá trình dạy lịch sử của tôi. Với các biện pháp trên, học sinh hiểu, nhớ bài tốt hơn. Các em hứng thú học tập. Tăng tính cạnh tranh giữa các học sinh. Vai trò chủ thể hoạt động học được phát huy. Nhiều học sinh mạnh dạn hơn. Giáo viên đánh giá năng lực học sinh chính xác hơn. Bên cạnh đó còn rèn luyện cho các em một số kĩ năng cần thiết cho học tập cũng như trong cuộc sống. Những biện pháp trên được tôi rút ra từ thực tế cũng như thông qua trao đổi với đồng nghiệp, có thể vẫn còn hạn chế. Vậy tôi mong được tiếp thu ý kiến đóng góp của BGH, Hội đồng khoa học nhà trường và Hội đồng khoa học của Phòng giáo dục – đào tạo để từ đó có thể trao đổi, rút kinh nghiệm giúp tôi nâng cao chất lượng giảng dạy ở bộ môn. 16
  17. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… Trên đây là hai trong số những biện pháp mà tôi đã áp dụng (còn có các biện pháp: so sánh, liên hệ kiến thức cũ, kể chuyện lịch sử) đem lại hiệu quả dạy – học khả quan. Điểm nổi bật của những biện pháp này là đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương pháp dạy – học, vai trò của học sinh được phát huy nhiều hơn. Các em thấy được giá trị của mình trong quá trình tiếp thu tri thức. Học sinh hiểu, nhớ tốt hơn. Bảng so sánh đối chiếu Trước khi thực hiện Sau khi thực hiện ( đầu học kỳ I) Giữa đầu học kỳ I Cuối học kỳ I Sĩ Điểm đạt yêu Lớp Điểm trên 5 Điểm dưới 5 Điểm trên 5 Điểm dưới 5 số cầu: 5 trở lên Số Số Số Số Số % % % % % điểm điểm điểm điểm điểm 8A 45 32 71,1 13 28,9 41 91,1 4 8,9 45 100 % 8B 45 30 66,7 15 33,3 40 88,9 5 11,1 45 100 % 8C 44 29 65,9 15 34,1 39 88,63 5 11,3 43 97.7 % 6 3 8D 39 24 61,3 15 38,7 32 82 9 18 37 94,8 % 7 8E 37 20 54 17 46 29 78,37 18 21,6 34 91,8 % 5 9 Bài học kinh nghiệm Sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này, bản thân tôi đã rút ra một số kinh nghiệm sau: - Trước mỗi bài học, mỗi mục giáo viên cần nêu lên mục tiêu cần đạt. Điều đó giúp học sinh hình dung được nội dung bài học. - Với chương trình giảm tải của Bộ Giáo dục – Đào tạo, thời gian cho thầy và trò hoạt động được thoải mái hơn. Tuy nhiên không phải vì thế mà lạm dụng, giáo viên phải áp dụng các biện pháp hợp lí, bảo đảm thời gian, không gây ức chế cho học sinh. 17
  18. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… - Sự động viên, khích lệ của giáo viên là rất cần thiết. Đó có thể là những lời khen, cũng có thể là điểm số. Giáo viên không chỉ mời học sinh xung phong trình bày mà phải gọi cả các em không xung phong (có thể do không biết, lười suy nghĩ, nhút nhát). - Kết hợp nhiều phương pháp, biện pháp dạy học khác nhau. Sử dụng phương tiện dạy học phù hợp ... D. NHỮNG KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ NGHỊ SAU KHI THỰC HIỆN ĐỀ TÀI Để việc dạy – học lịch sử lớp 8 đạt hiệu quả cao hơn tôi có một số đề nghị sau: - Tranh ảnh, bản đồ lịch sử lớp 8 chưa đủ, còn thiếu nhiều nên cần bổ sung. Cần có các tư liệu về âm thanh – video để phục vụ tốt hơn cho việc dạy – học. - Thường xuyên tổ chức các chuyên đề để các đồng nghiệp học hỏi, trao đổi kinh nghiệm lẫm nhau. Giúp nhau tiến bộ. - Nếu được, mỗi năm nhà trường nên tổ chức một cuộc thi về kiến thức lịch sử (Như chương trình Theo dòng lịch sử của VTV2) để tạo ra một sân chơi bổ ích cho các em. Có thể nói rằng qua việc thực hiện đê tài này tôi đã rút ra được cho mình rất nhiều bài học từ việc xác định kiến thức bổ sung, soạn giáo án cho đến việc giảng dạy. Tôi xin chân thành cảm ơn E. TÀI LIỆU THAM KHẢO: 1. Sách giáo khoa, sách giáo viên môn lịch sử lớp 8 2. Từ điển Lạc Việt 2009 – Công ti Cổ phần Tin học Lạc Việt 18
  19. “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phần Lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 8 ”. …………………………………………………………………………………………………… 3. Tranh, ảnh, và tài liệu tham khảo khác… 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
7=>1