Sự biến đổi xã hội của đồng bào dân tộc Khmer, thành phố Trà Vinh trong quá trình đô thị hóa

Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> <br /> <br /> SỰ BIẾN ĐỔI XÃ HỘI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC KHMER,<br /> THÀNH PHỐ TRÀ VINH TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA<br /> Sơn Cao Thắng(1)<br /> Thạch Huỳnh Thươne(2) - Nguyễn Văn Chiều(3)<br /> <br /> <br /> Q<br /> uá trình đô thị hóa đã và đang làm biến đổi sâu sắc nhiều mặt đời sống xã hội của người Khmer<br /> như: Tổ chức xã hội, phương thức sản xuất, văn hóa tinh thần,… Nghiên cứu này tập trung vào<br /> những biến đổi đời sống của người Khmer do quá trình đô thị hóa tại thành phố Trà Vinh. Từ những kết quả<br /> nghiên cứu, nhóm tác giả đưa ra những giải pháp nhằm đảm bảo sự phát triển xã hội bền vững, đảm bảo đời<br /> sống đồng bào dân tộc Khmer ở thành phố Trà Vinh trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay.<br /> Từ khóa: Sự biến đổi xã hội, đô thị hóa, đồng bào dân tộc Khmer, tỉnh Trà Vinh<br /> <br /> <br /> 1. Nhận diện một số biến đổi về đời sống nhất định trên các phương diện như: Tổ chức xã<br /> của người Khmer dưới tác động của quá trình hội – cộng đồng; phương thức sản xuất và đời sống<br /> đô thị hóa ở thành phố Trà Vinh văn hóa tinh thần.<br /> Trà Vinh là một trong 13 tỉnh thành ở khu Thứ nhất: Sự biến đổi về tổ chức cộng đồng<br /> vực Đồng bằng sông Cửu Long với sự cộng cư của trong vùng đồng bào dân tộc Khmer ở thành phố<br /> 03 tộc người chính là Kinh, Khmer, Hoa và một số Trà Vinh.<br /> ít các dân tộc khác. Đồng bào Khmer ở Trà Vinh<br /> Tổ chức xã hội truyền thống của người<br /> có khoảng 316.969 người (chiếm 31,51%)1. Theo<br /> Khmer tại Nam bộ nói chung và người Khmer<br /> số liệu điều tra tình trạng kinh tế - xã hội vùng<br /> tại Trà Vinh nói riêng được đặt trong những thiết<br /> dân tộc thiểu số năm 2015, toàn tỉnh Trà Vinh có<br /> chế truyền thống là phum, sróc. Đây là những đơn<br /> khoảng 298712 người Khmer thuộc diện nghèo và<br /> vị xã hội tự quản truyền thống của người Khmer.<br /> cận nghèo2. Quá trình cộng cư, sự giao lưu văn hóa<br /> Trong tiếng Khmer “phum” có nghĩa là đất, thổ cư<br /> giữa các tộc người tại Trà Vinh đã hình thành nên<br /> hay vườn tổng hợp của gia đình trên đất ở. Phum<br /> những giá trị văn hóa chung của văn hóa Khmer<br /> có thể gồm một gia đình hoặc một vài gia đình có<br /> vùng Nam Bộ.<br /> quan hệ huyết thống. Sróc là tổ chức xã hội bao<br /> Về địa bàn cư trú, đồng bào dân tộc Khmer gồm nhiều phum. Theo nghĩa rộng sróc có nghĩa<br /> tại thành phố Trà Vinh phân bố khắp thành phố là “xứ”, “địa phương”, “quê hương” với tư cách<br /> Trà Vinh, trong đó đông đảo nhất tại địa bàn 02 là một đơn vị hành chính thì sróc tương ứng với<br /> phường: Phường 8 (1.279 người), phường 9 (1.572 huyện. Thông thường sróc được xác định qua vị trí<br /> người). Mặc dù đã có quá trình cộng cư lâu đời, ngôi chùa và tên riêng của nó.<br /> song trước xu thế phát triển chung, tác động của<br /> Xã hội truyền thống của sróc Khmer được<br /> quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa đã làm<br /> quản lý theo một cơ chế đặc biệt bao gồm quyền<br /> cho đời sống vật chất, văn hóa tinh thần của người<br /> lực của cộng đồng và vai trò tổ chức Phật giáo<br /> Khmre ở thành phố Trà Vinh có những biến đổi<br /> Nam tông. Đối với người Khmer, giáo lý Phật giáo<br /> 1<br /> . Theo Chương trình hành động số 01/CTr – UBND của Ủy ban<br /> là cơ sở cho các quy tắc điều hành quan hệ xã hội.<br /> nhân dân tỉnh Trà Vinh về “Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng Triết lý Phật giáo trở thành triết lý của đời sống<br /> bào Khmer giai đoạn 2011 -2015”<br /> văn hoá tư tưởng của con người. Sinh hoạt tôn giáo<br /> 2<br /> . Tổng Cục thống kê, Kết quả điều tra thực trạng kinh tế - xã hội<br /> của 53 dân tộc thiểu số, năm 2015 trở thành một bộ phận quan trọng nhất trong sinh<br /> Ngày nhận bài: 25/9/2016. Ngày duyệt đăng: 5/10/2016<br /> (1)(2)(3)<br /> Ban chỉ đạo Tây Nguyên 3 Số 16 - Tháng 12 năm 2016<br /> 30<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> hoạt tinh thần của mỗi cá nhân cũng như của cả Nam tông Khmer tất yếu phải có sự điều chỉnh.<br /> cộng đồng. Sư sãi là tầng lớp được cộng đồng kính Trước đây, bộ máy quản lý của chùa Khmer gồm<br /> trọng và là linh hồn của phum, sróc. có một vị sư cả, các vị sư phó, giúp việc cho họ<br /> là một ban quản trị chùa và các wên. Mỗi chùa<br /> Dưới tác động của cơ chế thị trường, đô thị<br /> có nhiều wên là tổ chức quần chúng của phật tử<br /> hóa và sự đồng nhất trong các chính sách của nhà<br /> địa phương, nhà chùa lập ra để quản lý và là khu<br /> nước, ngày nay văn hóa tổ chức cộng đồng theo<br /> vực diễn ra hoạt động khất thực của sư sãi Khmer.<br /> kiểu truyền thống của người Khmer ở thành phố<br /> Tuy nhiên, do quá trình đô thị hóa và tình trạng di<br /> Trà Vinh đã có những biến đổi đáng kể. Thiết chế<br /> cư tăng nhanh nên hằng năm mỗi chùa Khmer tại<br /> phum, sróc được thay thế bằng đơn vị hành chính<br /> thành phố Trà Vinh có số lượng wên không ổn định<br /> phường, quận. Đặc biệt, theo truyền thống, mỗi<br /> và có xu hướng ngày càng giảm dần về số lượng.<br /> phum, sróc có người đứng đầu gọi là mê phum,<br /> Thậm chí, một số chùa Khmer, đặc biệt là các ngôi<br /> mê sróc (mẹ phum, mẹ sróc)3. Danh từ mê phum,<br /> chùa trong thành phố Trà Vinh đã không còn giữ<br /> mê sróc đối với đồng bào Khmer ngoài được hiểu<br /> vững được đặc trưng văn hóa wên. Số lượng các<br /> là người đứng đầu, còn các chức năng bảo trợ, hỗ<br /> wên, ngày càng giảm. Chẳng hạn, vào năm 2010<br /> trợ giải quyết khó khăn cho cộng đồng trên nhiều<br /> chùa Sêlatro – Điệp Thạch ở phường 9 có 13 wên,<br /> phương diện. Cùng với sự phát triển xã hội danh<br /> đến năm 2015 chỉ còn 10 wên và hiện tại năm 2016<br /> xưng “mê phum, mê sróc” đã không còn được<br /> chỉ còn có 07 wên4.<br /> sử dụng thay vào đó là những chức danh mang ý<br /> nghĩa hành chính là chủ yếu và sự vận hành xã hội Thiết chế gia đình là một thành tố quan trọng<br /> theo truyền thống của tộc người cũng đã có những trong xã hội của đồng bào Khmer. Theo truyền<br /> thay đổi để phù hợp. thống văn hóa, gia đình người Khmer thường có<br /> nhiều thế hệ cùng chung sống trong một mái nhà.<br /> Ngoài tổ chức xã hội cổ truyền theo thiết<br /> Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, mô hình trên<br /> chế phum, sróc, người Khmer còn nương dựa trên<br /> cũng có nhiều biến đổi, số lượng các thế hệ cùng<br /> tổ chức nhà chùa. Với người Khmer, chùa không<br /> sống chung trong một mái nhà ngày càng giảm.<br /> chỉ có chức năng tôn giáo mà nó còn có cả chức<br /> Thay thế cho thiết chế gia đình truyền thống là gia<br /> năng giáo dục, văn hoá,… Chùa có vị trí quan<br /> đình hạt nhân, con cái độc lập với bố mẹ về kinh<br /> trọng trong đời sống tinh thần, tang ma, cưới hỏi<br /> tế. Không gian sống, quan hệ cộng đồng theo kiểu<br /> và là điểm vui chơi giải trí của người Khmer. Hàng<br /> truyền thống với đặc trưng là không có ranh giới<br /> năm, chùa là nơi diễn ra các hoạt động sinh hoạt<br /> rõ ràng giữa các hộ gia đình, sự phân định chỉ là<br /> văn hoá dân gian của cả cộng đồng người Khmer.<br /> những bụi tre, khóm chuối, hàng cây xương rồng<br /> Dưới tác động của quá trình đô thị hóa ở thành<br /> thì nay được thay thế bởi những hàng rào bằng sắt,<br /> phố Trà Vinh đã hình thành một hình thái mới là<br /> thép, kín cổng cao tường. Sự biến đổi này một mặt<br /> “Phật giáo Nam tông Khmer đô thị”. Các chùa<br /> làm cho vai trò cá nhân được đề cao hơn, nhưng<br /> người Khmer ở thành phố Trà Vinh đã không còn<br /> mặt khác yếu tố văn hóa, sự gắn kết, tương trợ<br /> xuất hiện các vị sư cùng làm nông nghiệp trên đất<br /> cộng đồng như phum, sróc trước đây đã bị giảm<br /> ruộng nhà chùa, phật tử cũng không hoàn toàn<br /> đi đáng kể.<br /> là người nông dân và một số hoạt động sản xuất<br /> của phật tử tách khỏi hoạt động nông nghiệp. Do Thứ hai, sự biến đổi về hoạt động tổ chức<br /> không gian của các chùa Khmer ở thành phố Trà sản xuất truyền thống của người Khmer thành<br /> Vinh đã khác, nên các sinh hoạt ở chùa Phật giáo phố Trà Vinh<br /> <br /> 3<br /> . Gọi “mê” nghĩa là mẹ tuy nhiên giữ chức vụ này theo truyền<br /> thống đều do người đàn ông đảm trách, đây được xem là chế độ 4<br /> . Tư liệu điền dã tại một số chùa Khmer tại thành phố Trà Vinh<br /> mẫu hệ trong xã hội của người Khmer xưa. thực hiện tháng 8/2016<br /> <br /> <br /> Số 16 - Tháng 12 năm 2016 31<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Người Khmer vốn là cư dân nông nghiệp hạn thay vì hoạt động thâu đêm như trước đây. Về<br /> trồng lúa nước. Văn hóa nông nghiệp trở thành nội dung, các hoạt động văn hóa tinh thần như:<br /> bản sắc của người Khmer. Trong nghề nông truyền Ca, hát, nhảy múa trong các dịp lễ hội dân tộc tại<br /> thống, người Khmer phân biệt các loại ruộng đất điểm chùa trong thành phố nếu như theo truyền<br /> khác nhau và trên mỗi loại, họ canh tác những loại thống là những điệu: Romvong, Saravan, Lamleo,<br /> cây trồng khác nhau cũng như có kỹ thuật canh Chôkompứ, Kbach,… thì ngày nay, thanh niên<br /> tác thích hợp cho từng loại. Có hai loại ruộng đất Khmer lại nghe nhạc trẻ, nhạc rock và nhạc nước<br /> chính là ruộng để canh tác lúa (vial sre) và rẫy ngoài. Trong điều kiện kinh tế thị trường, người<br /> (chom ka) để trồng các loại hoa màu. Ngày nay, Khmer được tiếp cận với nhiều loại hình giải trí<br /> nghề nông theo truyền thống của người Khmer tại mới nên họ đã dần quay lưng với các loại hình<br /> thành phố Trà Vinh cũng có sự biến đổi theo sự nghệ thuật truyền thống như Rô Băm, Dù Kê, Dì<br /> phát triển của xã hội. Diện tích đất nông nghiệp Kê,… Trước đây, vào mỗi dịp các đoàn nghệ thuật<br /> trong nội đô thành phố Trà Vinh ngày càng bị thu Khmer biểu diễn luôn có rất đông đồng bào Khmer<br /> hẹp. Phương thức canh tác, sản xuất của người đến xem nhưng trong những năm gần đây, tại khu<br /> Khmer cũng bị tác động bởi quá trình đô thị hóa vực thành phố, các đoàn nghệ thuật biểu diễn của<br /> và công nghiệp hóa. Chẳng hạn, năm 2011 dự án người Khmer đã không còn sân diễn do không có<br /> mở rộng đường từ trung tâm thành phố đến huyện khán giả.<br /> Châu Thành đã có những ảnh hưởng nghiêm trọng<br /> Một số đông người Khmer làm công nhân<br /> đến việc sản xuất, tưới tiêu của đồng bào dân tộc<br /> cho các công ty, xí nghiệp phải lệ thuộc vào thời<br /> Khmer ở phường 9. Đặc biệt, năm 2013 dự án<br /> gian và lịch làm việc, vì thế họ đã không còn<br /> san lấp sông Tầm Phương để mở rộng không gian<br /> thường xuyên tham dự được các ngày rằm tại<br /> thành phố Trà Vinh đã có tác động rất lớn đến quá<br /> chùa, không thường xuyên được nghe sư thuyết<br /> trình sản xuất nông nghiệp của hơn 50 hộ người<br /> pháp, giảng đạo hoặc tham dự các ngày lễ hội<br /> Khmer tại phường 9, thay vì người dân trồng lúa<br /> truyền thống dân tộc. Điều này càng làm cho thế<br /> ba vụ thì nay chỉ còn một vụ lúa, một vụ màu hoặc<br /> hệ trẻ người Khmer mất dần ý thức, bản sắc văn<br /> trồng cỏ, chăn nuôi bò. Sự tác động của quá trình<br /> hóa tộc người. Đặc biệt, do sự cư trú đan xen và<br /> đô thị hóa còn dẫn đến hệ quả một bộ phận người<br /> quá trình giao thoa văn hóa với các dân tộc khác,<br /> Khmer có xu hướng phải chuyển đổi việc làm sang<br /> nhất là người Kinh nên tiếng Khmer đã không còn<br /> các ngành nghề phi nông nghiệp như công nhân,<br /> được đồng bào sử dụng thường xuyên. Các bậc cha<br /> buôn bán nhỏ, thợ thủ công,...<br /> mẹ trẻ cũng thường đưa trẻ em đến các nhà trẻ sớm<br /> Thứ ba, sự biến đổi trong đời sống văn hóa để thuận tiện cho việc học tiếng Việt sau này. Bởi<br /> tinh thần của người Khmer thành phố Trà Vinh lẽ, trong xã hội truyền thống của người Khmer,<br /> trường chùa đóng vai trò chủ đạo, ngoài dạy đạo<br /> Đời sống văn hóa tinh thần của người Khmer<br /> lý và dung hòa đời sống tâm lý trong môi trường<br /> tại thành phố Trà Vinh đã có những biến đổi to lớn<br /> tôn giáo – Phật pháp, các chùa còn dạy tiếng nói<br /> so với bản sắc văn hóa truyền thống. Không gian<br /> và chữ viết của người Khmer cho trẻ em. Ngày<br /> văn hóa của người Khmer cũng ngày càng bị thu<br /> nay, do chính sách giáo dục của nhà nước, trẻ em,<br /> hẹp và biến đổi sâu sắc. Một số chùa trong thành<br /> thanh niên Khmer không còn thường xuyên tiếp<br /> phố Trà Vinh đã hạn chế sử dụng nhạc sống (plêng<br /> xúc với ngôn ngữ dân tộc và học tại trường chùa<br /> kse) như trước đây để phục vụ nhu cầu văn hóa,<br /> như trước đây. Hoạt động giáo dục tại trường chùa<br /> vui chơi cho thanh niên vào những dịp lễ hội bởi<br /> trong thành phố Trà Vinh hiện nay có sự thay đổi<br /> nó ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân xung<br /> không chỉ là giảng dạy tiếng Khmer, Pali như các<br /> quanh chùa. Thời gian diễn ra các hoạt động vui<br /> chùa nông thôn, phum, sróc mà còn dạy tiếng Việt,<br /> chơi tại các điểm chùa cũng đã được quy định giới<br /> <br /> 32 Số 16 - Tháng 12 năm 2016<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> tiếng Anh, tiếng Thái. Điều này làm cho ngôn ngữ, việc nêu gương những cá nhân điển hình, những<br /> chữ viết của người Khmer ngày càng bị mai một, hộ gia đình văn hóa tiêu biểu, hộ sản xuất giỏi,<br /> đặc biệt là trong thế hệ trẻ. hộ đạt danh hiệu gia đình hiếu học,… trong cộng<br /> đồng để khích lệ đồng bào Khmer cùng nhau xây<br /> Tính chất thương mại hóa cũng đã làm biến<br /> dựng. Vận động các vị sư, Acha và những người<br /> đổi bản sắc, tính trung thực của cộng đồng người<br /> có uy tín trong cộng đồng tham gia vào việc tuyên<br /> Khmer trong các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo.<br /> truyền người dân đoàn kết xây dựng đời sống văn<br /> Nhiều đối tượng lợi dụng tôn giáo để mưu sinh,<br /> hóa khu dân cư trong thành phố. Quan tâm chăm<br /> tình trạng “giả sư” để khất thực tại thành phố Trà<br /> sóc, giáo dục, bảo vệ thanh thiếu niên là người dân<br /> Vinh trong những năm gần đây tăng lên đã ảnh<br /> tộc, tiếp thu có chọn lọc những giá trị tinh hoa của<br /> hưởng không nhỏ đến uy tín Phật giáo Nam tông<br /> văn hóa đô thị đồng thời đấu tranh ngăn chặn, tiến<br /> trong lòng dư luận.<br /> đến xóa bỏ những tiêu cực, tệ nạn trong đời sống<br /> 2. Quản lý phát triển xã hội bền vững văn hóa xã hội. Giáo dục đồng bào Khmer nâng<br /> vùng đồng bào dân tộc Khmer ở thành phố Trà cao ý thức bảo vệ môi trường, tích cực phát động<br /> Vinh trong quá trình đô thị hóa các chùa, các hộ dân trồng cây phân tán có giá trị<br /> kinh tế trong khuôn viên chùa, khuôn viên nhà, lộ<br /> Với mục tiêu xây dựng cộng đồng dân tộc<br /> giao thông, bờ kênh thủy lợi, cơ quan trường học<br /> Khmer phát triển toàn diện, trong những năm qua,<br /> nhằm xanh hóa đô thị, tạo môi trường cảnh quan<br /> tỉnh Trà Vinh đã đặc biệt coi trọng nhiệm vụ phát<br /> thân thiện với lối sống của đồng bào.<br /> triển xã hội. Nghị quyết số 03 – NQ/TU của Tỉnh<br /> ủy Trà Vinh về “Tiếp tục phát triển toàn diện vùng Hai là, tiếp tục cải thiện sinh kế, nâng cao<br /> đồng bào Khmer giai đoạn 2011 – 2015” đã xác mức sống cho người Khmer ở thành phố Trà Vinh<br /> định “phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững,<br /> Chính quyền thành phố cần tiếp tục có<br /> nâng cao mức sống cho đồng bào dân tộc Khmer.<br /> những biện pháp để đa dạng hóa các hoạt động tạo<br /> Rút ngắn khoảng cách chênh lệch mức sống giữa<br /> thu nhập cho người Khmer ở thành phố Trà Vinh<br /> các dân tộc, các vùng”5 là mục tiêu trọng tâm. Trên<br /> như: Mở và nâng cao chất lượng dạy nghề, hướng<br /> cơ sở mục tiêu định hướng, để giảm bớt những tác<br /> nghiệp cho đồng bào dân tộc, hỗ trợ sản xuất, ưu<br /> động tiêu cực của quá trình đô thị hóa đối với đời<br /> đãi về thuế, mặt bằng,... Đẩy mạnh chuyển dịch cơ<br /> sống của đồng bào dân tộc Khmer ở thành phố Trà<br /> cấu sản xuất theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại<br /> Vinh và phát triển đô thị theo hướng bền vững cần<br /> hóa, ứng dụng mạnh mẽ các tiến bộ khoa học – kỹ<br /> phải thực hiện một số nhiệm vụ sau:<br /> thuật và cơ giới vào sản xuất khai thác có hiệu<br /> Một là, phát triển đô thị bền vững gắn liền quả tiềm năng quỹ đất đai,… Kết hợp hài hòa, giải<br /> với đảm bảo đời sống của người Khmer ở thành quyết hiệu quả mối quan hệ giữa huy hoạch phát<br /> phố Trà Vinh triển đô thị với huy hoạch phát triển nông nghiệp<br /> cho đồng bào, rà soát huy hoạch và lập dự án đầu<br /> Quy hoạch, phát triển đô thị gắn liền với phát<br /> tư xây dựng các công trình thủy lợi, nâng cấp mở<br /> huy vai trò của hệ thống chính trị cơ sở và cộng<br /> rộng các công trình hiện có kết hợp với đầu tư xây<br /> đồng, nhà chùa của người Khmer tại thành phố Trà<br /> dựng mới hệ thống thoát nước, tưới tiêu tránh ngập<br /> Vinh. Hoàn thiện và khai thác hiệu quả các thể chế,<br /> úng ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp và đời<br /> thiết chế văn hóa phù hợp với điều kiện mới. Đổi<br /> sống cư dân.<br /> mới việc thực hiện phong trào toàn dân đoàn kết<br /> xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư gắn với Tiếp tục tuyên truyền vận động đồng bào<br /> nhân rộng mô hình liên kết 04 nhà, tham gia phát<br /> 5<br /> . Tỉnh Ủy Trà Vinh, Nghị quyết số 03 – NQ/TU, ngày 9/9/2011<br /> về “Tiếp tục phát triển toàn diện vùng đồng bào dân tộc Khmer triển các hình thức kinh tế hợp tác nhiều hình thức,<br /> giai đoạn 2011- 2015”. nhiều quy mô nhằm thực hiện tốt liên kết sản xuất<br /> <br /> Số 16 - Tháng 12 năm 2016 33<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> gắn với chế biến tiêu thụ nông sản, cung ứng các văn hóa tộc người Khmer tại Trà Vinh nói riêng<br /> dịch vụ cho sản xuất và đầu ra cho sản phẩm, tăng và người Khmer Nam Bộ nói chung. Ngoài ra, cần<br /> giá trị hàng hóa, góp phần tăng thu nhập, cải thiện thiết phải có những biện pháp nhằm giữ vững ổn<br /> và nâng cao đời sống đồng bào dân tộc Khmer ở định chính trị - xã hội, bảo đảm an ninh, chính trị<br /> thành phố Trà Vinh. và trật tự an toàn xã hội; giải quyết tốt vấn đề dân<br /> tộc – tôn giáo; kết hợp chặt chẽ quốc phòng, an<br /> Tạo cơ hội bình đẳng tiếp cận các nguồn lực<br /> ninh với phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi<br /> phát triển và hưởng thụ các dịch vụ cơ bản, các phúc<br /> trường phù hợp với đặc điểm phát triển của vùng<br /> lợi xã hội; có chính sách phù hợp nhằm hạn chế<br /> đồng bào dân tộc Khmer ở thành phố Trà Vinh.<br /> phân hóa giàu nghèo, giảm bớt sự gia tăng chênh<br /> lệch về mức sống trong vùng và giữa vùng đồng Có thể nói, những biến đổi trong đời sống<br /> bào Khmer với các vùng và các nhóm xã hội khác. của đồng bào dân tộc Khmer thành phố Trà Vinh<br /> bắt nguồn từ những tác động của quá trình đô thị<br /> Ba là, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa<br /> hóa và kinh tế thị trường. Mặc dù, sự biến đổi này<br /> truyền thống tốt đẹp của đồng bào Khmer thành<br /> là một một quá trình mang tính tất yếu và khách<br /> phố Trà Vinh trong quá trình đô thị hóa.<br /> quan song để những giá trị văn hóa truyền thống<br /> Trước hết cần phải có biện pháp nhằm giữ tốt đẹp của đồng bào Khmer không bị mất đi và<br /> gìn tiếng nói và chữ viết của đồng bào Khmer được phát huy trong điều kiện mới, rất cần có<br /> trong các hoạt động văn hóa, văn học, nghệ thuật những đánh giá và giải pháp tổng thể và lâu dài.<br /> dân tộc. Có chính sách để duy trì và phát triển các Chỉ có như vậy, mục tiêu vừa bảo tồn các giá trị<br /> đoàn nghệ thuật và hoạt động nghệ thuật, khuyến văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội trong vùng<br /> khích phong trào văn nghệ quần chúng trong cộng đồng bào dân tộc Khmer, vừa phát triển đô thị bền<br /> đồng Khmer. Tổ chức trình diễn trang phục truyền vững của thành phố Trà Vinh mới có thể đạt được.<br /> thống, các trò chơi dân gian, khôi phục và bảo<br /> tồn các lễ hội truyền thống và các hoạt động tín TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> ngưỡng, tôn giáo có tính giáo dục cao trong cộng 1. Phan An (2009), Dân tộc Khmer Nam Bộ,<br /> đồng người Khmer ở thành phố Trà Vinh. Khơi dậy NXB Chính trị Quốc gia.<br /> và phát huy giá trị của sinh hoạt văn nghệ truyền<br /> 2. Tỉnh ủy Trà Vinh, Nghị Quyết số 03 NQ/<br /> thống dân tộc trong không gian nhà chùa, giữ gìn<br /> TU ngày 9/9/2011 về tiếp tục phát triển toàn diện<br /> và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của<br /> vùng đồng bào Khmer giai đoạn 2011-2015.<br /> dân tộc Khmer trong thời đại mới. Khuyến khích<br /> người Khmer ở đô thị gìn giữ và phát huy bản sắc 3. UBND tỉnh Trà Vinh (2012), Chương<br /> văn hóa truyền thống, kết hợp khai thác du lịch trình hành động phát triển kinh tế xã hội vùng<br /> nhằm giới thiệu quảng bá hình ảnh tộc người và đồng bào Khmer giai đoạn 2011-2015<br /> <br /> <br /> ABSTRACT<br /> SOCIAL CHANGE OF KHMER, ETHNIC MINORITY IN TRA VINH CITY DURING<br /> URBANIZATION<br /> The process of urbanization has been making profound changes in many aspects of social life of Khmer<br /> people such as social organizations, production methods, spiritual culture, ...<br /> This study focuses on the change the lives of the Khmer peopledue urbanization process in the Tra Vinh<br /> city. From these findings, the authors offer solutions to ensure sustainable social development, ensure the life<br /> of Khmer ethnic in Tra Vinh city in the context of the current urbanization.<br /> Keywords: social transformation, urbanization, Khmer ethnic in Tra Vinh province.<br /> <br /> 34 Số 16 - Tháng 12 năm 2016<br />