Sự tăng trưởng của nền sọ trong giai đoạn 8-18 tuổi theo tuổi xương đốt sống cổ (nghiên cứu trên phim sọ nghiêng)

Chia sẻ: ViHera2711 ViHera2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của nghiên cứu này nhằm đánh giá sự thay đổi của nền sọ trong giai đoạn 8-18 tuổi theo tuổi xương đốt sống cổ (TXĐSC). Kích thước nền sọ trước và sau vẫn tăng trong giai đoạn 8-18 tuổi hoặc tăng theo tuổi xương đốt sống cổ I-V.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sự tăng trưởng của nền sọ trong giai đoạn 8-18 tuổi theo tuổi xương đốt sống cổ (nghiên cứu trên phim sọ nghiêng)

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 SỰ TĂNG TRƯỞNG CỦA NỀN SỌ TRONG GIAI ĐOẠN 8-18 TUỔI THEO TUỔI XƯƠNG ĐỐT SỐNG CỔ (NGHIÊN CỨU TRÊN PHIM SỌ NGHIÊNG) Hồ Thị Thuỳ Trang* TÓM TẮT Mục tiêu: Mục đích của nghiên cứu này nhằm đánh giá sự thay đổi của nền sọ trong giai đoạn 8-18 tuổi theo tuổi xương đốt sống cổ (TXĐSC). Phương pháp: Các phim sọ nghiêng của mẫu nghiên cứu được lấy từ nguồn hồ sơ lưu trữ của nhóm nghiên cứu dọc tham gia chương trình “ Theo dõi và chăm sóc răng miệng đặc biệt trong 15 năm (1996- 2010)” do Bộ Y Tế quản lý, được thực hiện tại Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh. Mẫu nghiên cứu gồm 78 cá thể (47 nam và 31 nữ) trong giai đoạn từ 8-18 tuổi, trải qua từ 4 -5 giai đoạn tuổi xương đốt sống cổ ( công thức tính tuổi xương đốt sống cổ: TXĐSC= 1,92+ 0,04 * α2 + 0,03 * α4 –1,12*AB3/CB3 + 3,17 * h4/w4). 508 phim của 78 cá thể này được vẽ nét, định điểm chuẩn và đo đạc kích thước nền sọ trước và nền sọ sau (S-Na và S-Ba). Sự thay đổi của nền sọ được đánh giá bằng sự thay đổi kích thước và tốc độ tăng trưởng theo 5 giai đoạn tuổi xương đốt sống cổ. Kết quả: (1) kích thước nền sọ trước và sau tăng từ TXĐSC I đến TXĐSC V ở cả nam lẫn nữ và kích thước nền sọ trước và sau của nam luôn lớn hơn nữ với p< 0,05 hoặc p< 0,01.(2) Tốc độ tăng trưởng của nền sọ trước và nền sọ sau ở đa số các giai đoạn tuổi xương không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa nam và nữ trừ nền sọ trước (giai đoạn IV) và nền sọ sau (giai đoạn V). Ở nữ tốc độ tăng trưởng của nền sọ trước cao nhất ở giai đoạn TXĐSC I sau đó giảm dần trong khi đó ở nam, tốc độ tăng trưởng của nền sọ trước cao nhất cũng ở giai đoạn TXĐSC I sau đó giảm dần và lại tăng vọt ở giai đoạn TXĐSC IV. Đỉnh tăng trưởng của nền sọ sau thường xảy ra ở giai đoạn TXĐSC II ở cả nam lẫn nữ. Kết luận: Kích thước nền sọ trước và sau vẫn tăng trong giai đoạn 8-18 tuổi hoặc tăng theo tuổi xương đốt sống cổ I-V. Từ khóa: tăng trưởng, nền sọ trước, nền sọ sau, tuổi xương đốt sống cổ, phim sọ nghiêng. ABSTRACT GROWTH OF CRANIAL BASE FROM 8 TO 18 YEARS OLD IN RELATION TO CERVICAL VERTEBRAL BONE AGE: STUDY ON CEPHALOMETRIC RADIOGRAPHY Ho Thi Thuy Trang * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 2 - 2016: 42 - 48 Objective: The purpose of this study was to evaluate the growth of cranial base from 8 to 18 years of age based on Cervical Vertebral Bone Age (CVBA) Method: The study included 78 children (47 boys and 31 girls) having 4-5 stages of cervical vertebral bone age, they were selected from longitudual study group of craniofacial morphology managed by the Faculty of Odonto-Stomatology from 1996 to 2010 ( The study applied a following formula of the cervical vertebrae bone age: CVBA=1.92+ 0.04 * α2 + 0.03 * α4 –1.12*AB3/CB3 + 3.17 * h4/w4). 508 cephalometric radiographies from 78 subjects were taken and traced. The maxillary dimensions (S-A và Ar-A) and growth rates were measured and analyzed. * Bộ Môn Chỉnh Hình Răng Mặt, Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh Tác giả liên lạc: TS. Hồ Thị Thùy Trang ĐT: 0978829720 Email: thuytranghothi@yahoo.com 42 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học Results: (1) Cranial base dimensions increased from CVBA I to CVBA V and the means of cranial base lengths were consistently larger for boys than for girls (p< 0.05 or p< 0.01). (2) Growth rates of cranial base were no significant differences between the genders. (3) Anterior cranial base growth peaks were noted during the interval CVBA I (CVBA < 2.55) in girls and CVBA I then CVBA IV in boys. Posterior cranial base growth peaks were found during the interval CVBA II in both genders. Conclusions: The anterior and posterior cranial base dimensions still increased from 8 to 18 years of age or from CVBA I to CVBA V. Keywords: growth, Anterior cranial base, Posterior cranial base, cervical vertebral bone age (CVBA), cephalometric radiography. MỞ ĐẦU đoạn từ 8-18 tuổi(4,15,19). Nanda RS. (1955) đã kết luận đường cong tăng trưởng mặt đặc trưng Nền sọ là một cấu trúc xương cơ bản của theo đường cong tăng trưởng cơ thể hơn là theo khối xương sọ mặt. Nền sọ nâng đỡ phần sọ tăng trưởng sọ - là tăng trưởng thần kinh. Nền sọ não bên trên và là một tấm nền giúp sự tăng trước là sự kết hợp giữa tăng trưởng thần kinh trưởng của khối xương mặt bên dưới. Thuật và tăng trưởng cơ thể(20). Coben (1955), cho thấy ngữ nền sọ trong Chỉnh hình răng mặt là thuật góc nền sọ duỗi gây lùi hàm dưới dẫn đến sai ngữ được sử dụng khi xác định trên phim sọ hình xương hạng II. Ngược lại, góc nền sọ gập nghiêng. Nền sọ trước và nền sọ sau là những gây nhô hàm dưới, dẫn đến sai hình xương hạng cấu trúc trên phim sọ nghiêng, được sử dụng III. Nếu nền sọ trước ngang, tầng mặt sau ở vị trí phổ biến trong CHRM để xác định kích thước cao hơn, dễ đưa đến mặt phẳng hàm dưới dốc, của nền sọ. Nền sọ trước và nền sọ sau còn là hàm dưới lùi. Ngược lại nếu nền sọ trước dốc, những mặt phẳng tham chiếu ổn định để đánh tầng mặt sau ở vị trí hạ thấp hơn dễ đưa đến mặt giá sự thay đổi của các cấu trúc xương mặt. phẳng hàm dưới ngang hơn (hay mặt phẳng Nền sọ trước đi qua điểm S (điềm giữa hố yên hàm dưới đóng). Kết quả cho thấy kích thước bất xương bướm) và Na (điểm trước nhất của thường ở một vùng hoặc hai vùng nào đó nhưng đường khớp trán mũi) và nền sọ sau đi qua sự kết hợp các bất thường có thể tạo một tổng điểm S và Ba (điểm thấp nhất của bờ trước lỗ thể hài hòa(10) . Nanda SK. (1992), nghiên cứu dọc chẩm). Sự tăng trưởng của nền sọ trước có ảnh trên phim sọ nghiêng ở 18 nữ (3-18 tuổi) cho hưởng đến sự tăng trưởng của khối xương thấy nền sọ trước có tốc độ tăng trưởng cao và hàm trên và sự tăng trưởng của nền sọ sau có hoàn tất sớm hơn hàm trên và hàm dưới. 90% ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của xương hàm kích thước nền sọ trước đạt lúc 5 tuổi, chiều dài dưới nhất là vùng nhánh đứng xương hàm hàm trên đạt lúc 7 tuổi và hàm dưới đạt lúc 10 dưới(6,7,12,22). tuổi. Sự thay đổi tương quan giữa nền sọ trước, Đa số các can thiệp CHRM được thực hiện hàm trên và hàm dưới là do tốc độ và thời điểm trong giai đoạn 8-18 tuổi. Đây là giai đoạn có sự tăng trưởng không giống nhau giữa các thành tăng trưởng nhảy vọt của cơ thể nói chung và phần sọ mặt(21). Ursi (1993) nghiên cứu dọc sự cũng có sự tăng trưởng nhanh của khối xương sọ tăng trưởng sọ mặt ở 32 đối tượng (16 nam, 16 mặt nói riêng(6,7,12,22). Chính vì vậy sự tăng trưởng nữ) từ 6-18 tuổi cho thấy kích thước nền sọ trước của hệ thống sọ mặt hay sự thay đổi của nền sọ ở nam lớn hơn nữ nhưng góc nền sọ không khác trong giai đoạn này cũng được các bác sĩ Chỉnh biệt(24). Takeshita (2001), nghiên cứu tăng trưởng hình răng mặt quan tâm. hệ thống sọ mặt của 20 nam và 20 nữ từ 4-18 Đã có những nghiên cứu trên thế giới về sự tuổi theo 6 giai đoạn tăng trưởng (4-6 tuổi, 6-8 thay đổi kích thước của hệ thống sọ mặt nói tuổi, 8-10 tuổi, 10-12 tuổi, 12-14 tuổi, 14-18 tuổi), chung và kích thước nền sọ nói riêng trong giai kết luận: ở nam, đỉnh tăng trưởng của nền sọ từ Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 43 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 10-12 tuổi, ở nữ, hầu như không thay đổi từ 4-12 nghiêng phải thấy rõ hình ảnh của mô cứng và tuổi và hoàn tất lúc 12 tuổi, sớm hơn nam vài mô mềm. năm. Thời điểm và cường độ tăng trưởng ở nữ Phương pháp nghiên cứu khác nam mặc dầu dạng tăng trưởng tương tự. 508 phim sọ nghiêng được vẽ nét và định Nền sọ tăng trưởng kéo dài đến 14 tuổi ở nam(23). điểm chuẩn sau đó được scan vào máy vi tính, Tại Việt nam, Đống Khắc Thầm đã nghiên đo đạc kích thước và tốc độ tăng trưởng của nền cứu sự tăng trưởng của nền sọ trong giai đoạn 3- sọ trước và nền sọ sau (S-Na và S-Ba) (hình 1, 13 tuổi và mối liên quan giữa nền sọ và các cấu bảng 1). Tốc độ tăng trưởng củ nền sọ được tính trúc sọ mặt(11). Nghiên cứu của Đống Khắc Thẩm theo công thức sau: tập trung đánh giá sự tăng trưởng nền sọ theo tuổi năm sinh từ 3-13 tuổi. Vậy trong giai đoạn 8- 18 tuổi, nền sọ còn sự tăng trưởng? Mục tiêu nghiên cứu Mô tả sự thay đổi kích thước và tốc độ tăng trưởng của nền sọ trong giai đoạn 8-18 tuổi theo 5 giai đoạn tuổi xương đốt sống cổ. ĐỐITƯỢNG&PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU Mẫu nghiên cứu Gồm 508 phim sọ nghiêng của 78 đối tượng (31 nữ và 47 nam) từ 8-18 tuổi trải qua từ 4-5 giai đoạn tuổi xương đốt sống cổ được chọn vào mẫu nghiên cứu (công thức tính tuổi xương đốt sống cổ : TXĐSC = 1,92–1,12*AB3/BC3+0,04*α2 + 0,03 * α4 + 3,17 * h4/w4)(6,7,12,22). Mẫu nghiên cứu được chọn theo kỹ thuật chọn mẫu tổng thể từ hồ sơ lưu trữ của nhóm nghiên cứu dọc tham gia chương trình “Theo dõi và chăm sóc răng miệng đặc biệt trong 15 năm (1996-2010)” do Bộ Y Tế quản lý, được thực hiện Hình 1. Kích thước xương nền sọ trước S-Na và tại Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Học Y Dược Thành nền sọ sau S-Ba phố Hồ Chí Minh. Bảng 1. Biến số về kích thước và tốc độ tăng Mẫu được chọn phải thỏa mãn các tiêu trưởng nền sọ chuẩn sau đây: Số TT Biến số Đơn vị Định nghĩa Kích thước nền sọ mm - Cha mẹ, ông bà nội ngoại là người Việt S-Na Kích thước nền sọ nam, dân tộc Kinh trước S-Ba Kích thước nền sọ - Không có những bất thường vùng hàm mặt sau - Có đầy đủ thông tin cá nhân: tên họ, giới Tốc độ xương hàm % tính, năm sinh, ngày chụp phim trên S-Na Tốc độ nền sọ trước - Các phim sọ nghiêng chất lượng tốt với các S-Ba Tốc độ nền sọ sau răng ở tư thế lồng múi tối đa. Các phim sọ 44 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học Dụng cụ, vật liệu ANOVA) để xác định sự khác biệt giữa nam và Phim sử dụng: Phim tia X hiệu Kodak Dental nữ ở các giai đoạn tuổi xương. Các phép kiểm Film cỡ 8x10 inch (T.MartTM CAT 2589852) (20,3 đều được sử dụng với độ tin cậy 95% và được x 25,4cm) được tăng cường độ nhạy của phim kết luận dựa vào giá trị p ( p ≤ 0,05: sự khác biệt với tia X bằng cassette hiệu Kodak Lanex có ý nghĩa thống kê; p > 0,05: sự khác biệt không Regular Screen 8x10 inch. có ý nghĩa thống kê). Máy chụp phim: Hiệu PANEX – EX số hiệu Để hạn chế sai lầm do vẽ nét, định điểm X100 EC-9405, với loại ống đầu dài 65KVP, chuẩn và đo đạc, tất cả các phim được thực hiện 10mA trong thời gian từ ½ đến 1½ giây. đo đạc các giai đoạn bởi hai bác sĩ (là giảng viên của bộ môn CHRM, Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Kỹ thuật chụp phim học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh). Phim sọ nghiêng: Đối tượng chụp phim ở tư Để đánh giá độ kiên định của người vẽ thế nghỉ, tư thế đầu tự nhiên, hai môi khép kín, nét, định điểm chuẩn và đo đạc, chọn ngẫu răng ở tư thế cắn khít trung tâm. Đầu bên trái nhiên 60 phim để vẽ và đo lại sau 2 tuần với của đối tượng nghiên cứu tiếp xúc để giảm độ phương pháp như đã nêu ở trên. So sánh các phóng đại. Chùm tia X đi qua tai ngoài và thẳng số liệu thu thập lần thứ hai với lần đầu. Sự góc với phim. Khoảng cách từ đầu côn đến mặt nhất trí và độ kiên định của hai người nghiên phẳng dọc giữa của đối tượng nghiên cứu là cứu được xác định bằng chỉ số Kappa. Kết quả 1,52m. Tất cả các đối tượng đều được mặc áo chì cho thấy sự nhất trí giữa hai người nghiên cứu bảo vệ khi chụp phim. và độ kiên định của người nghiên cứu nếu chỉ Tất cả các phim đều được thực hiện bởi một số Kappa > 85%. kỹ thuật viên chuyên nghiệp tại Khoa RHM ĐHYD TP.HCM. KẾTQUẢ Phân tích thống kê Sự thay đổi kích thước nền sọ trong giai đoạn 8-18 tuổi theo tuổi xương đốt sống cổ: Số liệu thu thập được được phân tích thống Kích thước nền sọ trước và sau tăng dần từ kê bằng phần mềm SPSS for Windows, phiên giai đoạn TXĐSC I- V ở cả nam lẫn nữ. Kích bản 11.5. Phân tích thống kê mô tả (trung bình và thước nền sọ của nam lớn hơn nữ với p