Tập bài giảng Luật Tố tụng hành chính Việt Nam: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:260

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách "Tập bài giảng Luật tố tụng hành chính Việt Nam" đề cập đến những vấn đề lý luận về tài phán, tài phán hành chính, Luật tố tụng hành chính, vụ án hành chính, các nguyên tắc của Luật tố tụng hành chính Việt Nam. Sách được chia thành 2 phần, mời các bạn cùng tham khảo phần 1 cuốn sách.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tập bài giảng Luật Tố tụng hành chính Việt Nam: Phần 1

TAP BAI GIANG ni NHÀ X U Á T BÁN C H ÍN H TR| Q U O C GIA
Bièn muc trèn xuàt ban phàm r ù a Thuf vión Quòc già Vict Nani L è T h i Bich ('h i Tap bài giàng Luat tó tung hành chinh Vici Nam / Lé i Bich Chi. • H. : Chinh tri quòc già. 2013. - 508tr. : 21cm Thif muc: tr. 494-497 1. Luàt tó tung hành chinh 2. Viét Nam 3. Bài giàng 342.597 - de 14 CTG0048p-CIP ... 34(V) 1(075) Ma so: ctq G . 2 0 13
LÊ THI BÍCH CHI TAP BAI GIANG LUflT TÖTUNG HflNH CHINH VÍÍT NAM NHÀ X U Ä T BÀN C H ÍN H TR| Q UO C GIA - S ÿ T H Â T HÀ NQI - 2013
LOl N H A X U A T B A N Phap luat to tung hanh chinh la he thong cac quy pham phap luat do ed quan nha nude co tham quven ban hanh nham dieu chinh car quan he xa hoi phat sinh trong qua trinh giai quyet vu an hanh chinh tai toa an theo trinh tu. thu tuc to tung rieng biet de giai quvet cac yeu cau khdi kien cua cong dan. Phap luat to tung hanh chinh the che hoa cac chu trUdng, difdng loi. quan diem ve cai each tu phap da dude xac dinh trdng cac nghi quyet. van kien cua Dang, dac biet la Nghi quyet so 49-NQ/TW ngay 02-6-2005 ve Chien lUdc cai cach tu phap den nam 2020; bao dam tinh hdp hien. hdp phap. dong bo va thong nhat cua he thong phap luat tren cd sd ke thiia. tong ket, danh gia cac quy djnh cua Phap lenh thu tuc giai quyet cac vu an hanh chinh nam 1996, sUa doi, bo sung nam 1998, nam 2006 va cac van ban hudng dan thi hanh. kinh nghiem xet xii cua toa an va tham khao co chon loc kinh nghiem cua nUdc ngoai nham xay dung trinh tu. thu tuc to tung dan chu. cong khai, ddn gian, cong bang, thuan ldi cho ngUdi tham gia to tung thUc hien cac quyen va nghla vu cua minh; de cao vai tr6, trach nhiem cua ca nhan, cd quan, to chOic trong hoat dong to tung hanh chinh. dap ling cac yeu cau cua ddi s6ng xa hoi nUdc ta va qua trinh hoi nhap quoc te. Nham cung cap them tai lieu tham khao cho 0 3 c nha nghien ciiu, cac nha quan ly va ban doc, dac biet la doi tU
thám quyén xét xú hành ehính cúa toa án nhán dán thoo loai vice, theo cap, vúng: xác dinh thám quyén trong triídng hop vtía có don khiéu nai, vúa có ddn khdi kién. hay viçc chuyên vu án cho loa án khác, giái quyét tranh eháp ve thám quyén. nháp hoác tách vu án hành chính. Vê ngtfdi tien hành tô tung hành chính nini cd quan tien hành tô’ tung; cà nhân tiên hành tô tung: tú chôï. thay dôi nguidi tien hành tô tung hành chính: thù tue tù chôi tien hành tô tung hoàc de nghi thay dôi ngüdi tien hành tô tung. Vê ngiidi tham gia tô tung hành chính và vai trô cùa Thú tiíóng Chính ]>hù trong tó tung hành chính. Vê các bien phàp khan càp tam tildi: chúng minh và chúng cú: càp. ton g dat. thông báo vân ban tô tung. Vê khdi kiên, dieu kiên khôl kiên. trá lai ddn khdi kiên. thu lÿ sd thâm, chuân bi xét xú sd thâm vu an hành chính và viêc àp dung phàp luât khi giài quyê’t càc vu án hành chính. Vê nhüng quy dinh chung trong xét xú sd thàm. thù tue tiên hành phiên toa sd thâm. thâm quyén cúa hôi dóng xét xii sd thâm và viêc tien hành sau khi két thüc phiên tôa sd thâm vu án hành chính. Vé thù tue giài quyet khiéu kiên cùa danh sàch cü tri bâu cü dai biêu Quôc hôi. danh sâch cü tri báu cú dai biêu Hôi dông nhân dân: thù tue xét xú phúc thâm vu án hành chính; thù tue xét lai bán án. quvêt dinh cúa tôa án dà có hiêu lüc phâp luât: thú tue thi hành bán án, quyet dinh cúa toá án vë vu án hành chính; khiéu nai. tó cáo trong tó tung hành chính. Các quy dinh pháp luât sú dung trong cuôn sách náv diídc cap nhát den ngáy 31-7-2013. Tuy tác già và các biên tâp viên dà hêt súc cô gang nhüng dây là van de khâ rông, có nói dung con cân tiëp tue nghiên eúu nên sè không trách khói con thiêu sót. Rat mong nhán diídc sui góp ÿ cúa ban doc dé cuón sách dtfde hoàn thiên hdn nüa trong lán xuat bán sau. Xin giói thiêu cuôn sách vói ban doc. T h á n g 8 nàm 2013 N H À X U Á T BÁN C H ÍN H T R I Q U O C G IÀ - SU' T H Á T 6
C h Kong I MOT SO VAN DE LŸ LUAN VÊ LUÂT TO TUNG HÀNH CHÍNH VIÊT NAM I. T À I P H Á N H À N H C H Í N H 1. K hâ i n i ê m tài p h á n v à tài p h á n h à n h c h i n h Hiên nay. nghiên cûu vê khâi niêm tài phán. tài phán hành chinh côn ton tai nhiéu quan diôm khâc nhau: Co quan diêm cho rang, th u ât ngü “ tài phán" có gôc tu’ tiêng latinh là “Jurisdictio” có nghia là to n g thé nhüng quyên hiin cúa tèa án hoäc cd quan hành chinh nhà nUóc vê viêc dánh già khía canh pháp lÿ cúa nhüng sü kiên cu thè. trong dó có viêc giái quyét nhüng tranh châ'p và áp dung nhüng chê tài theo luát dinh. Do dó, khi nói tài phán hành chinh thi k h ô n g có nghìa chi nói vê h oat dông xét, xù cúa tòa án hành chinh (h ay hoat dóng xét xü các vu án hành chinh cúa toa án), bòi ngoài tóa án. nhiéu co quan hành chinh nhà nüóc khác cüng có quyên dánh già khía canh pháp lÿ cúa nhüng sü kiên cu the. tron g dó có viêc giái quyét n hüng tranh cháp và áp dung nhüng chê tài theo luát dinh, bao góm cá quyên xü lÿ vi pham hành 7
chi'nh. Dieu dó có nghìa là không nén dông nhât “ tài phân" vài hoat dông xét xii cu a tòa an. không non coi tài phàn hành chinh chi là hoat dông xét xü càc vu àn hành chinh cùa tòa an và càng không nên dông nhât tài phàn hành chinh vói tòa an hành chinh... Do không thè dông nhât “ tài phân” vói hoat dông xét xü cüa tòa an hoàc vói hàn thân cri quan tòa ân. tài phân hành chinh vói hoat dông xét xü câc vu ân hành chinh cüa tòa ân hoâc vói bân thân tòa hành chinh, “ tài phân tu' phâp” vói hoat dông xét xü cüa tòa ân thtfdng hoâc vói ban thân cri quan tòa ân dó. nên vâ'n de phân biçt tài phân hành chinh và tài phân tu phâp trri nên phüc tap và không cân t h iê t 1. T h e o mot quan diêm khâc. tài phân là câc hoat dông xem xét và phân qu vêt vé tranh châp phât sinh tron g quâ trinh diëu hành. quân lÿ cùa câc cd quan hành chinh nhà nuôc. trong dó chü yêu là viêc xem xét phân qu vê t vê tinh hdp phâp cua câc qu vêt dinh hay hành vi quan lÿ a i a cri quan quân lÿ nhà nuôc. Câc tranh châp nây sinh khi ngiirii dân phân dôi quyêt dinh hay viêc làm cüa cri quan hành chinh nhà niióc. hay con goi là câc khiêu nai hành chinh2. T h e o dó, thuât ngü tài phân hành chinh thUdng düdc hiêu theo hai câch: Càch hiêu th û nhât, coi tài phân hành chinh chi là 1. Xem Nguyên Cùu Viêt: Giào trinh Luât hành chinh Viêt N a m , Nxb. Chinh tri quoc già, Hà Nôi, 2008. tr. 476. 2. Thanh tra Chinh phü: Tài phân hành chinh là gì?. http://www.giri.ac.vn/?mod=2&newid=1808&cateid=59&lang= 8
hoat döng xet xü cäc tranh chap hänh chinh phät sinh giüa cäc cd quan hänh chinh nhä niidc (cd quan hänh chinh nhä niidc. ngUdi co tharn quven trong cd quan hänh chfnh nhä nude) vdi cäc to clnic. cä nhän trong xä hoi do toä an nhän dän thUc hien theo trinh tu to” tung. T heo cäch hieu näy thi täi phän hänh chinh döng nghia vdi xet xü hänh chinh. Cäch hieu th ü hai. coi täi phän hänh chinh lä toän bo cäc hoat döng phän xet tinh hdp phäp cua cäc qu ye t dinh hoäc hänh vi quän !y khi näy sinh khieu kien. tranh chap. X h u väy. täi phän hänh chinh se bao göm xet xü hänh chinh cüa toä än vä cäc cd che giäi quyet tranh chäp hänh chinh khäc. däc biet lä viec giai qu ye t cüa chinh he thöng cäc cd quan hänh chinh nhä niiöc. Viec giäi qu yet khieü nai hänh chinh hien nay thuoc ve chinh cäc cd quan hänh chinh. T heo chüng töi. ve nghia rong. täi phän lä möt hoat döng giäi quyet tranh chäp. tüy thuöc väo tüng loai tranh chä’p dißn ra tron g pham vi nöi bö quöc gia hay cö tinh quöc te mä thäm quyen vä thü tue giai quyet lä khäc nhau. Vi väy, täi phän hänh chinh cö the lä phUdng thüc giä i quyet cäc tranh chäp phät sinh trong hoat döng quän ly hänh chinh nhä niiöc thöng qua khieü nai hänh chinh hoäc tö tung tai töa än. T u y nhien, trong pham vi nghien ctiu cüa Luät tö tung hänh chinh. khäi niem “täi phän” diidc tiep can theo nghia hep. lä tham quyen giäi quyet m ö t vu än hänh chinh cüa töa än theo trinh tü, thü tue tö" tu n g (khöng bao göm hoat döng giäi quyet khieü nai hänh 9
ch in h ). Vi vav. co the dinh nghia “ tai phän hänh chinh" la thäm quvcn giäi qu ye t vu an hänh chinh tai töa an theo trinh tu. thu tue tö' tu n g do phäp luat quv dinh khi cä nhan. cd quan. to eh lie nop ddn khdi kien cd quail nhä mioe co thäm quyen, ngifdi co th ä m quven tr o n g cd quan nhä niidc ve mot q u y e t dinh quän ly. hänh vi quän ly nhä rnidc nham bao dam phäp che vä ky luat tron g hoat dong quän ly nhä niiöc. 2. M ö hinh giäi q u y e t cäc tranh eh äp h ä n h chinh c ü a c ä c ntfdc t r e n t h e gi di 2.1. Ü cäc nitöc th u p e he t h o n g C o m m o n L a w He thöng C o m m o n L a w k h o n g co su phän b iet rö räng giüa cong phäp vä tu phäp. do dö cäc tran h chäp hänh chinh cüng khöng dude xäc dinh rö lä phät sinh tron g linh vue näo. Vi väy, khi cö tra n h chä’p phät sinh, triiöc Lien nö dUOc giäi quyet noi bö tron g cd quan hänh chinh theo he thöng thü bäc hänh chinh. N e u khörig thoä man vdi cäch giäi quyet cüa cd qu an hänh chinh thi khi dö cöng dän möi kien ra toä än. T h ü tue tö tung dän sii diidc äp dung tron g viec giäi q u y e t cäc vu än hänh chinh. T h ö n g thUdng chi cö cäc toä än cao cäp (phüc th ä m ) möi cö quven thu ly vä xet xü cäc vu k ien hänh chinh. T u y nhien, trong k hoäng 20 näm trd lai day, do nhu cäu giäi qu ye t cäc tranh chäp hänh chinh v ä tinh chät phüc t;ip cüa vu kien hänh chinh, d mot so nufdc theo he thöng näy cüng bat däu nghi den viec cän phäi cö cd quan täi phän hänh chinh chuyen träch tron g m o t so linh vüc quan tron g (thue. nhä 10
cúa. dat dai. bao hiém . y té. phúc Idi xa hói). C hang han d O x trá y lia . toa án tú pháp cap phúc thám tó chúc toa chuyén trách v é hánh chính. xét xú vu kicn sau khi da diiOc giái qu yét ó cd quan hánh chính. N’éu dúdng sú khóng d ón g y thi có quyén k h á n g cáo va toa án ten cao tú pháp sé giám dóc lai viéc xét xú dó. ThUc hién theo mó hinh n áv góm có các núóc Hoa Ky. Alien. Aixdlen. N a u v . D an M ach. ("añada. Síp. N igié ria . Irác. Ixraen: mót só núóc D ón g X a m A... chiu ánh húóng cúa mó hinh náy. D ié n hinh cúa mó hinh n áy lá Hoa Ky. La mót nhá núóc lien b a n g nén ó H oa K y có sii phán chia thám qu yen giü a nhá núóc lien b a n g vá các bang. tú dó cd cáu tó chúc vá pháp luát c ü n g có n h ü n g nét khác nhau dán den mó hinh tó chúc các cd qu an nhá nuóc cüng k h ó n g d ón g nhat. mó hinh g iá i q u y é t khiéu nai hánh chính rá’t da d a n g tu y thuóc v á o tü n g bang, nhúng déu chu n g mót d iém lá có cd che giá i q u v é t t r o n g nói bó nén hánh chính trUdc khi dúa ra x ét xú tai toa án thúdng. H o at dóng g iá i q u y é t k h ié u nai h án h ch ín h tai Hoa K y dúde tó chúc theo bó’n mó h i n h 1: T h íi nhát. cd qu an tái p h á n hánh chính dóc láp vdi cd qu an hánh chính (có tói 26/53 bang tó chúc theo mó h inh náy). 1. Xem thém Nguyén Tuá’n Khanh: “Tai phán hánh chính - Nhin tú góc dó tó chúc quvén lüc nhá mide". Vién Khoa hoc Thanh tra. 11
M ô hinh này bâo dâm ngüdi giâi qu yêt düdc chuvên trâch hoâ cûa công viêc: bâo dâm Linh chuyên mon cûa viêc giâi qu yê t khiêu nai hành chinh. bdi hành chinh là lînh viic quân lÿ rat da dang. cd quan tu phâp khô co thê làm tôt diidc viêc này; giâi phôn g thdi gian cho câc công chûc hành chinh dê ho chuyên tâm vào viçc thiic hiên chûc n àn g quân lÿ và hoach dinh chinh sâch. d ôn g thdi tao ra mot trinh td giâi quyêt công bàng. hinh d ân g hdn viçc giâi qu yêt th eo thù tue hành chinh thông thudng. Câc thâm phân hành chinh do th ôn g dôc b an g bô nhiêm và giü chûc vu suôt ddi. chi co thê bi câch chûc khi mot hôi d ôn g dôc lâp thông qua thü tue bô phiêu khôn g tin nhiçm. T h ù haï. cd quan giâi qu yêt khiêu nai hành chinh ddde tô chûc tr o n g chinh cd quan quân lÿ dô n h d n g dude chuyên trâch hoâ, cô nhiêm vu tiêp nhân và giâi qu yêt câc khiêu nai dôi vdi qu yêt dinh hành chinh tron g lînh vdc quân lÿ cüa minh. C h à n g han cd quan giâi qu ve t khiêu kiên vè phât minh sang chê và d â n g kÿ nhân hiêu h àn g hoâ (P a t e n t & T r a d e m a r k ). Cd quan này së xem x ét và qu yê t dinh cap hay khôn g cap d àn g k ÿ cho ngUdi de nghi. T r o n g trdd n g hdp bi tù chôi thi ho cô th é gûi ddn khiêu kiên dên cd quan cô thâm quyén giâi quyêt. Cd quan này cô thuân ldi là câc thâm phân thüdng du’dc dieu chuyên tù cd quan câ’p d àn g kÿ nên ho cô nghiêp vu chuyên sâu tron g lînh vüc này, dê dàng trong xét xü. T h û ba, cd quan thû ba cô thâm quyén giâi qu yê t khiêu kiên hành chinh k h ô n g dôc lâp và cüng chuyên trâch, cô mot bô phân chiu trâch n hiêm vé van dé phâp 12
luat run nganh. nhii hai quan Hoa Ky. 0 car cang tai dia phtfdng dcu co bo phan phap luat. Xeu khieu nai ve nhUng vu vice nho (h a n g hoa difo'i 100.000 U S D ) thi bo phan nav se giai quvet. Doi vdi vu viec ma gia tri hang hoa ldn hdn thi do Ban phap luat d trung lidng thu ly giai quvet. L'u diem cua cach to chiic cd quan giai quyet khieu nai nay la gon nhe. khong cong kenh. co su phoi hdp chat che giu'a viec Lrien khai thi hanh phap luat va giai qu vet cac khieu nai. thac mac trong qua trinh thiJc hien va nh iing ngUdi tham gia giai quyet co trinh do chuyen mon sau trong nganh va linh vUc cua minh nen hoat dong giai quyet co nhieu thuan ldi. ThU ttf, cd quan giai qu yet khieu nai ky luat can bo cong chiic: do mot cd quan doc lap dam nhiem. goi la M e r it System s P rotection Board. Cd quan nay co chiic nang giai quyet khieu nai ky luat can bo. cong chifc. ■ > 2.2. O cac niidc thuoc he thong C iv il Law H e thong C iv il L a w co siJ phan dinh rach roi giuia luat cong va luat tiJ. do do cac tranh chap phat sinh cung diidc xac dinh ro thuoc linh v ac luat nao. T ra n h chap hanh chinh la tranh chap nay sinh trong linh viic luat cong, do do diidc giai qu yet theo cd che khac so vdi cac tranh chap tron g linh vtic luat tut. O cac niidc nay. cac tranh chap hanh chinh co the diidc giai quyet thong qua giai qu yet khieu nai (cd che hanh chinh) bdi cac cd quan da ban hanh quyet dinh hanh chinh hoac thUc hien hanh vi hanh chinh bi khieu nai. Ben canh do, de bao dam tinh doc lap, khach 13
quan Lrong viêc giài quyêt câc tranh châp hành chinh thi mot hê thông cri quan Lài phân hành chinh dôc lâp difric thành lâp. dô là hê th ôn g tôa ân hành chinh. ton tai song song bên canh hê th ôn g tôa ân ta phâp dê chuyên giâi qu yê t câc tranh châp hành chinh b àn g thù tue tô tung. T h é o quan diêm cùa câc quôe gia thuôc hê thông phâp luât nàv thi tài phân hành chinh là hoat dông xêt xù câc tran h châp hành chinh giüa câc câ nhân. cri quan. tô chûc vôi câc cri quan công quyén. Ü Công hàa Phdp\ tôa ân hành chinh dudc tô chûc thành tôa ân hành chinh thâm quyén chung và tôa ân hành chinh thâm quyén chuyên biêt. T ô a ân hành chinh thâm quyén chung diiric tô chûc thành ba cap là tham chinh viên (vûa cô chûc n àn g tham van cho chinh phü, vûa cô chûc nàng tài phân hành chinh); toà ân hành chinh phüc thâm và toà ân hành chinh sri tham liên tinh (P h â p cô 96 tinh và cô k h o â n g gàn 40 toà ân hành chinh). Câc tôa ân hành chinh chuyên biêt cô thé chia thành nhiéu nhôm tùy theo câc vân de thuôc thâm quyén xét xü cüa tôa ân dô là lïnh vtfc tài chinh công (nhii tôa kiêm toân. tôa kÿ luât ngân sâch và tài chinh). xà hôi (U y ban quôc gia giài quyêt tranh châp vê dinh phi dich vu y té và xà hôi, Ü v ban trung üdng v é trri cap xà hôi), kinh t é (U y ban ngân hàng) hay van dé cap phép ti nan cho ngüdi nûôc ngoài (U y ban giài quyêt câc khiéu kiên cùa ngürii ti nan)... 1. Xem thêm Nhà phâp luât Viêt - Phâp: Phâp luât hành chinh cùa Công hoa Phâp, Nxb. Tu phâp, Hà Nôi, 2007. tr. 570-602. 14
C ar I ham phàn ton an hành rhinh rhu yeu dtfdc Luycn chon tr o n g só càc hoc sinh trifdng hành rhinh quóe già là truòn g chuyèn dào tao cóng chùc cao cap rho bó m ày hành rhinh. X g o à i ra. mót so diidc tu vén chon tu róng rhur ràc crt quan hành chinh nhà nifóc dà qua mót só narri cóng Làc và có b an g dai hoc. U Cóng hoà hèn bang Dùc. toa àn hành chinh hoàn toàn bièt lap vói càc toà àn tu’ phàp. durir tó rhur bao góm he thóng tóa àn hành chinh thiidng. toà giàm dór thàm rùa b an g và toà àn hành chinh lion bang. H e th ó n g tóa àn hành chinh thiióng: T r o n g mói khu vvfc h àn h chinh a i a b a n g có mót toà àn hành chinh càp so th àm cù n g vói 14 toà àn hành rhinh dtfdc th iét lap tai càc b a n g thuóc D ó n g Dùc ké tù L u à t thóng nhàt ntfdc Dùc n g à y 31-8-1990. M ói b a n g it nhàt có 01 toà àn hành chinh phuc thàm . c ón g vói 05 tóa àn hành chinh phuc thàm dufdc làp tai càc b a n g a i a D ón g Dùc. Hièn n ay có Lóng cón g 48 toà àn hành chinh sd thàm và 16 tèa àn hành chinh phuc thàm. O càp cao nhàt có mót toà giàm dóc thàm a i a bang có thàm qu yèn kièm tra tinh hdp thùc a i a càc bàn àn phuc thàm và mót so bàn àn cùa toà so thàm. Cuoi cùng là toà àn hành chinh lién bang, giài qu yét sd thàm d on g thdi chung thàm càc tranh chàp ve luàt cóng giùa lién b an g vói b a n g và giùa càc bang vói nhau. D e trd thành th àm phàn. càc thàm phàn phài tot nghiép k y thi quóc già chuyén ngành luàt Dai hoc T o n g hdp. sau dó th ac tàp hai nàm và phài qua mót ky thi quóc
gia ih ii hai k e l Lhuc ihtfc Lap mdi diidc bo nhiem lam lh am phan Lap su. Sau 3 den 5 nam lam Lham phan Lap su thi co ih e diidc bo nhiem lam Lham phan suol ddi. C u n g vdi mo hinh Lai phan hanh chinh nhii C on g hoa lien b an g D iic la cac niidc T h u y Dien. Phan Lan. Ao. Bo D ao Nha. M eh ic o... 2.3. O c a c ni/dc trudc da y th u o c he t h o n g p h a p lu a t xa h o i c h u n g h ia H e Lhong phap luaL xa hoi chu nghia d cac ntfdc nay Lon Lai quan diem cho rang, LaL ca quyen liic nha niiclc Lhuoc v e nhan dan va nha niidc la dai dien. Vi vay. quyen ldi cua nha niidc va nhan dan ve cd ban la Lhong nhaL. khong Lhira nhan su Lon Lai cac tranh chap giiia nha niidc va cong dan. T u y n h ien dan dan cac niidc nay cung nhan Lhay sU can LhieL phai co cd che giai q u y e l mdi va da l iin g bade chap nhan siJ hien hOu cua cd quan Lai phan hanh chinh. N h iin g do k h o n g co su phan dinh rach roi guia cong phap va tii phap. nen cac Lranh chap hanh chinh dufdc giai qu yet Lheo cd che giai q u y e l khieu nai hanh chinh (th u Luc hanh chinh). sau do co th e dtfdc giai qu ye t tai toa an theo thu tuc to" tu n g tu phap. Ap dung theo hinh thOfc nay dien hinh la T r u n g Quoc. T i f nam 1982, T o a an nhan dan T r u n g Q uoc co th am quyen xet xii cac tranh chap hanh chinh theo qu y dinh cua L u a t to tu n g dan siJ cua T r u n g Quoc. N a m 1990. T r u n g Quoc ban hanh va ap dung L u a t to tu n g h an h chinh. day la bade phat trien quan tron g cua 16
neu Lai phän hänh chinh T r u n g Quöe. Th('o Lu ä t näy. T r u n g Quöe khöng läp ra möt he thöng toa an hänh chinh rien g mä cäc toa ehuyen träch ve hänh chinh dtfdc tö chüc theo cap hänh chinh länh thö tron g toä än nhän dän nhiing co thü tue to tu n g rie n g de giäi quyet cäc vu än hänh chinh. V iec lap toä ehuyen träch trong toä än thUdng dtfdc coi lä giäi phäp tru n g gian. hon hdp. A p düng mö hinh näy co mot so quöe gia khäc nhii: Indönexia. Benanh. Cönggö. Bd bien N’ gä. M ad aga xea. M ö rita n i. X ig ie. Xenegan. T o g o ... 3. K h ä i q u ä t q u ä t r i n h p h ä t t r i e n p h ä p l u ä t to t u n g h ä n h c h i n h V i e t N a m trifdc khi b a n h ä n h L u ä t to t u n g h ä n h c h i n h 1 3.1. G i a i d o a n trilöc k h i th ä n h läp he t h ö n g toa h ä n h c h i n h vä P h ä p le n h thü tue g i ä i q u y e t c ä c vu än h ä n h c h in h cd h ie u lUc p h ä p luät Ö V ie t N a m . ngay lii khi Cäch m ang T h ä n g T ä m thänh cöng. N’ hä ntfdc V i e t N a m Dän chü C öng höa dUdc thänh läp thi chinh qu ven cäeh m a n g dä quan tä m töi cöng täc giä i qu ye t cäc k hieu nai. tö cäo cüa n h än dän, tron g dö eö cäc khieü kien hänh chinh. Dieu näy dä düdc the hien tron g tinh thän cüa cäc bän H ien phäp däu tien ]. Höi döng phöi hdp cöng täc phö’ bien, giäo duc phäp luät cüa Chinh phü: Däc san tuyen truyen phäp luät, so 12-2011, Chü de Luät tö tung hänh chinh. Hä Nöi. 20] 1. tr. 6. 17
cúa nuóc la la Hién pháp nam 19-16. })ié u 29 H ién pháp nám 1959. N g a v tü th á n g 11-1945. Han thanh Ira dác biét da dúdc thanh láp vói hai chúc n án g cd han: th ú nhat la, giám sáL viéc thi hánh pháp luát va rhính sách cúa N h á nüóc d các cap hánh chính: th ú hai la, giái qu vé t khiéu nai. t ó cáo cúa cóng dan. Sác luát so 04/SLT han hánh n g á y 20-7-1957 ve háu cú Hói dóng nhán dán vá U y han hánh chính các cap da traer cho toá án nhán dán thám q u vén giái (juyét khieu kién ve danh sách cii tri néu ngüdi khiéu kién k h ó n g d óng y vói viéc giái q u y e t cúa cd quan láp danh sách cü tri (D iéu 15). T u y nhién, tron g giai doan náy, do chiu ánh hUdng cúa mó hinh he thóng pháp luát xá hói chú nghía triíóc dáy nén pháp luát V ié t N a m chi thíía nhán các khiéu nai hánh chính má khóng thíía nhán khiéu kién hánh chính phát sinh giüa cóng dán. cd quan. tó chúc vói các cd quan cóng qu vén vá các khiéu nai náy difdc giái quyét theo thú tuc hánh chính. khón g dude giái (juyét thóng qua tó tu n g tai toa án. T r o n g giai doan náy. hoat d óng tái phán hánh chính ó V ié t N a m có mót so dác diém sau: T h ú nhát. pháp lu á t ghi nhán quvén khiéu nai cúa các cóng dán, cd quan, tó chúc dói vói các qu yét dinh hánh chính. hánh vi hánh chính cúa các cd quan cóng quyén vá cán bó có thám quyén phát sinh tron g các lính vúc khác nhau cúa hoat d óng quán ly hánh chính nhá nüóc. T h ú hai, ngúdi có thám quyén giái q u v é t các khiéu nai hánh chính lá các cd quan hánh chính nhá nüóc. cán bó có 18
thám quyên cúa các cö quan dó trong quá trinh thúc hién công vu dà ban hành quyêt djnh hành chính hoàc thúc hién hành vi hành chính bi khiêu nai. N h ü vâv. càc cd quan hành chính. ngúdi cô thàm quvên trong càc cd quan dó vùa là ngúdi bi khiêu nai. vùa là ngúdi giài quvêt khiêu nai. dây dtfdc xem là cd chê “ bô trUdng - quan tèa” . Tu' dó có thè th à y mot han che lón cúa cd chê nàv là thiêu mot cd quan tài phàn dóc lap dé giái quyêt các tranh chap hành chính. khón g báo dâm dúde quvên. ldi ich hrip pháp cúa các cóng dan. cd quan. tó chúc khi nhüng quyên ldi dó bi xâm pham bdi các quyêt dinh hành chính. hành vi hành chính trái pháp luât. T h û ba, có nh iéu v á n bán pháp luât qu v dinh vê q u v ê n v à n gh îa vu cua các chú thè khác nhau tr o n g v iê c k h iê u nai và g iá i q u y ê t k hiêu nai. do dó ngúdi dân có th è k h iê u nai tdi n h iéu cd quan khác nhau c ù n g lúe. Các k h iê u liai n à y sau dó dúde chuyê’n tdi cd qu an có th â m q u y ê n g ià i q u y ê t k h iê u nai dó. kêt qua là quà tr in h g ià i q u v ê t k hiêu nai hành chính bi kéo dài, ngúdi k h iê u nai p hài m â t r a t nhiéu thdi g ia n de chd ddi k êt qu á g iá i qu yê t. T h ú tu, có nhiéu cd quan nhà núóc dude trao quvên giài qu yêt khiêu nai hành chính, tuy nhiên trâch nhiêm cúa túng cd quan chúa dúde quv dinh mot câch rô ràng. T h êm vào dó quv trinh giái quyêt các khiêu nai hành chính lai khóng dúde cóng khai non cóng dân khóng biét, khón g kiém soát dúde quá trinh giái quyêt khiêu nai này. 19
3.2. G ia i d o a n sa u khi t h a n h lap he th o n g toa h a n h c h in h va P h a p le n h thii tuc g ia i q u y e t cac vu an h a n h c h in h co h ie u Irfc p h a p lu a t d e n na y TCf nhijfng nam dAu thap ky 90 cua the k y XX. nhu cau cua thtfc tien doi hoi phai th ie t lap he th o n g cd quan tai phan hanh chinh doc lap de g ia i q u v e t cac tran h chap hanh chinh th on g qua tu phap. D a p lin g nhu cau do, cac chuyen gia phap ly da tap tr u n g n gh ien ciiu va tien hanh khao sat thilc te cac mo hinh tai phan hanh chinh cung nhu kinh n gh iem thiJc tien giai q u y e t khieu kien hanh chinh tren the gidi de dua ra mo hinh phu hdp vdi dieu kien thac te d V ie t N a m . Sau qua trinh do. N g h i quvet Hoi nghi lan thOf tam Ban C h ap hanh T r u n g ifring D an g khoa V I I (23-01-1995) da qu ye t dinh ve viec thanh lap toa hanh chinh tr o n g he th o n g toa an nhan dan. N g a v 28-10-1995. Quoc hoi niidc C on g hoa xa hoi chu nghia V ie t N a m khoa IX, k y hop th ii 8 da thong qua L u a t siia doi. bo sung mot so dieu cua L u a t to chiic toa an nhan dan nam 1992. tr o n g do giao th e m cho toa an nhan dan chiic n an g xet xil n h iing vu an hanh chinh. V a he thong toa hanh chinh da dtfdc th anh lap ben canh cac toa chuyen trach khac. N h i i vay, mot th ie t che tai phan mdi - th ie t che bao ve hiiu hieu quyen hdp phap cua cong dan tr o n g moi quan he vdi N h a niicic da chinh thilc diidc thanh lap. Vdi mot he thong cd quan tai phan hanh chinh mdi ra ddi la he thong toa hanh chinh nam trong toa an nhan 20
dán. can phái có mot hê thô’ng chính sách tiícíng ùng dê nô có thé vân hành và di v à o hoat dông mot cách hüu hiêu. Do dô. sau khi toà hành chinh difdc thành lâp vói tuf càch là mot toà chuyên tràch cùa toà àn nhàn dân. ngày 21-5- 1996. U ÿ ban T h iid n g vu Quôc hôi dà thóng qua Phàp lênh thù tue giài qu yêt các vu an hành chính (có hiêu lüc tù ngày 01-7-1996) làm cd sd cho hoat dông xét xù các vu àn hành chính. T r o n g quà trinh thue thi. Phàp lênh thù tue giài quyêt càe vu àn hành chinh dà difdc U ÿ ban Thiid n g vu Quôc hôi sùa dôi. bô sung hai làn vào näm 1998 và nàm 2006. Viêc Phàp lênh thù tue giài quvêt càe vu àn hành chinh dufdc ban hành dà tao ra mot ed chê môi dê giài quyêt càc khiêu kiên hành chinh. gôp phàn bào vê quyên, ldi ich hdp phàp cùa công dân khói sü vi pham tù phia các cd quan công quyên. d ôn g thdi gôp phân cùng cô hoat dông cùa câc cd quan hành chinh nhà ntfdc và tàng ctfdng phâp chê xà hôi chù nghîa tro n g lînh vxic quân lÿ nhà niíóc. T u y nhiên, kê tù khi Phâp lênh thù tue giài quyêt các vu àn hành chinh di vào cuôc song dên nay. thuc tiên giài quyêt các vu àn hành chinh cho th áy các quy dinh cùa Phàp lênh thù tue giài qu yêt các v u àn hành chinh dà bôc lô nhüng bât câp nhât dinh, có n h ù n g quy dinh mâu thuân vói các van ban quy pham phâp luât khâc (L u â t dât dai. L u â t khiêu nai. tô câo...), mot sô quy dinh chtfa rô ràng và chiia day dù, dác b iêt là các qu y dinh v ë tham quyên giâi quyêt câc khiêu kiên hành chinh cùa toà àn. diêu kiên khdi kiên. thdi hiêu khdi kiên. v a n d é chûng minh và chùng cù... Bên 21