Thay đổi chất lượng cuộc sống người bệnh sau ghép thận: Kết quả tại Bệnh viện Quân Y 103 (năm 2016)

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> THAY ĐỔI CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG NGƯỜI BỆNH SAU GHÉP THẬN:<br /> KẾT QUẢ TẠI BỆNH VIỆN QUÂN Y 103 (NĂM 2016)<br /> Bùi Văn Mạnh*, Bùi Quang Thịnh*, Phạm Trí Dũng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát chất lượng cuộc sống của người bệnh được ghép thận theo dõi tại BVQY 103 bằng bộ<br /> câu hỏi phỏng vấn KDQOL-36 (Kidney Disease Quality Of Life-36) và đánh giá sự thay đổi chất lượng cuộc<br /> sống của người bệnh trước và sau ghép thận<br /> Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả, cắt ngang ở 147 người bệnh sau ghép thận đang theo dõi<br /> tại Bệnh viện Quân y 103 từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2016.<br /> Kết quả: Điểm trung bình chất lượng cuộc sống chung của người bệnh sau ghép thận đạt 75,2 điểm; trong<br /> đó điểm trung bình chất lượng cuộc sống khía cạnh chức năng thể chất đạt 62,1 điểm, chức năng tinh thần đạt<br /> 72,3 điểm, tác động của bệnh thận đạt 84,6 điểm. Khía cạnh các triệu chứng và các vấn đề đạt đạt điểm cao<br /> nhất (89,3 điểm) và gánh nặng bệnh thận đạt thấp nhất (44,9 điểm). Chất lượng cuộc sống của người bệnh tại<br /> thời điểm nghiên cứu so với thời điểm trướcghép có chiều hướng tốt hơn một cách rõ ràng, điều này được thể<br /> hiện điểm trung bình chấtlượng cuộc sống do người bệnh tự đánh giá (thang điểm từ 0 -10) tại thời điểm<br /> trước ghép chỉ ở mức 2,63/1, nhưng ở thời điểm thực hiện nghiên cứu (sau ghép) tăng lên 7,39/104.<br /> Kết luận: Phần lớn người bệnh ghép thận có chất lượng cuộc sống trung bình và cao. Chất lượng cuộc<br /> sống của người bệnh tại thời điểm nghiên cứu so với thời điểm trước ghép có chiều hướng tốt hơn một cách rõ<br /> ràng.<br /> ABSTRACT<br /> CHANGING OF QUALITY OF LIFE OF KIDNEY TRANSPLANT RECIPIENTS: THE RESULTS AT<br /> MILITARY HOSPITAL 103 (YEAR OF 2016)<br /> Bui Van Manh, Bui Quang Thinh, Pham Tri Dung.<br /> * Ho Chi Minh City Journal Of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 4- 2018: 185 - 190<br /> <br /> Objectives: To investigate the Quality Of Life (QOL) of kidney transplant recipients following-up at<br /> Military Hospital 103 and assessement of Quality Of Life changing of kidney transplant recipients before and<br /> after transplantation.<br /> Methods: A cross-sectional study on 147 kidney transplant recipients, using KDQOL-36 (Kidney Disease<br /> Quality of Life-36), from March to May, 2016.<br /> Kết quả: The overall heath scores of QOL of kidney transplant recipients was 75.2; where as the mean score<br /> of physical functioning, psychosocial functioning and effect of kidney disease were 62.1, 72.3 and 84.6<br /> (respectively); the highets score was symptom/problems (89.3) and the lowest was burden of kidney disease (44.9).<br /> According to the level, there was 15% with high QOL score, 64.6% with moderate level and 20.4% at low level.<br /> The QOL of kidney transplant recipients at the time of study is following to much better trends in compare to<br /> pre-transplantation with better mean score QOL assessed by themsheft (2.63/10 vs 7.39/10).<br /> Conclusions: Majority of kidney transplant recipients are living with moderate to high QOL. The QOL of<br /> <br /> <br /> * Bệnh viện Quân y 103; **Trường Đại học Y tế Công cộng<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS Bùi Văn Mạnh . ĐT 090 3246471 Email: drmanhbui@gmail.com<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu 185<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> kidney transplant recipients at the time of study is following to much better trends in compare to pre-<br /> transplantation<br /> ĐẶTVẤNĐỀ NB có thời gian sau ghép thận ≥ 3 tháng (sau<br /> ghép 3 tháng các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng<br /> Ghép thận là một biện pháp điều trị thay thế<br /> của NB đã ổn định).<br /> thận tối ưu cho người bệnh bị suy thận mạn giai<br /> đoạn cuối; sự phục hồi chức năng thận và nâng NB đồng ý tham gia nghiên cứu, có đủ hồ sơ<br /> cao chất lượng cuộc sống của người bệnh là theo dõi theo yêu cầu.<br /> những ưu điểm cơ bản nhất của kỹ thuật ghép Tiêu chuẩn loại trừ<br /> thận(1). Tuy nhiên việc ghép thận thành công chỉ NB không đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> là kết quả mang tính chuyên môn nhưng mong NB không đạt các tiêu chí trong tiêu chuẩn<br /> muốn cuối cùng của người bệnh và của toàn xã lựa chọn.<br /> hội lại là làm thế nào để người bệnh sau ghép có<br /> Thời gian thu thập số liệu được tiến hành từ<br /> được chất lượng cuộc sống tốt nhất. Y học phát<br /> tháng 2 đến hết tháng 5 năm 2016.<br /> triển đang hướng tới mục tiêu điều trị toàn diện.<br /> Người bệnh (NB) không chỉ được chăm sóc, điều Phương pháp nghiên cứu<br /> trị tốt khi nằm viện mà còn được quan tâm đến Thiết kế nghiên cứu<br /> chất lượng cuộc sống sau điều trị khi về sinh Nghiên cứu mô tả cắt ngang; kết hợp định<br /> hoạt tại cộng đồng. Đến nay, Bệnh viện Quân y tính và định lượng; mẫu thuận tiện<br /> (BVQY) 103 đã ghép thận thành công cho hơn<br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> 300 trường hợp, tuy nhiên, đến nay chưa có<br /> Phần thông tin chung: những thông tin<br /> nhiều nghiên cứu đề cập sâu về chất lượng cuộc<br /> chung về NB như: tuổi, giới, ngày ghép, nguồn<br /> sống của người bệnh sau ghép. Vì vậy chúng tôi<br /> thận ghép…được thu thập thông qua phỏng vấn<br /> thực hiện nghiên cứu: “Đánh giá chất lượng cuộc<br /> bệnh nhân và hồ sơ, bệnh án<br /> sống của người bệnh sau ghép thận trong năm<br /> 2016” nhằm 2 mục tiêu: Phần định lượng: NB đáp ứng tiêu chuẩn<br /> nghiên cứu đã được lựa chọn và hướng dẫn<br /> 1. Khảo sát điểm chất lượng cuộc sống của<br /> tham gia hợp tác. Bộ câu hỏi phỏng vấn<br /> người bệnh được ghép thận theo dõi tại BVQY<br /> KDQOL-36: Bộ câu hỏi gồm 34 câu hỏi (có điều<br /> 103 bằng bộ câu hỏi phỏng vấn KDQOL-36<br /> chỉnh so với bản gốc là 36 câu); Tương ứng mỗi<br /> (Kidney Disease Quality Of Life).<br /> câu hỏi có các phương án trả lời, người PV lần<br /> 2. Đánh giá sự thay đổi chất lượng cuộc sống<br /> lượt hỏi người bệnh theo thứ tự của bộ câu hỏi<br /> của người bệnh trước và sau ghép thận.<br /> và đánh dấu đáp án trả lời sau khi có phản hồi từ<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU NB, bộ câu hỏi này cho phép đo lường CLCS của<br /> Đối tượng nghiên cứu NB sau ghép thận. Câu hỏi so sánh CLCS của NB<br /> trước ghép và thời điểm hiện tại: NCV đưa ra<br /> 147 người bệnh đã phẫu thuật ghép thận<br /> một dãy số từ 0 đến 10 và quy ước số 0 tương<br /> thành công, đang điều trị, theo dõi sau ghép tại<br /> đương với CLCS ở mức thấp nhất, sau đó nâng<br /> Bệnh viện Quân y 103.<br /> cao dần từ 1,2,3,4… và số 10 tương đương với<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng nghiên cứu CLCS cao nhất (hoàn hảo); NB được đề nghị lựa<br /> NB đã phẫu thuật ghép thận thành công, chọn một số trong dãy số từ 0 đến 10 phù hợp<br /> đang điều trị, theo dõi định kỳ sau ghép tại Bệnh với mức CLCS của mình tại thời điểm trước<br /> viện Quân y 103. ghép thận và hiện tại.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 186 Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Phương pháp đánh giá chất lượng cuộc sống NB đều không bị hạn chế uống nước nên mức<br /> sử dụng trong nghiên cứu điểm luôn là 100/100).<br /> Cách tính điểm đánh giá chất lượng cuộc sống Cách tính điểm CLCS như sau<br /> theo bộ công cụ KDQOL-36(6) Điểm trung bình chất lượng cuộc sống<br /> Bộ cộng cụ có 36 câu hỏi, mỗi đáp án trả lời (ĐTBCLCS) chung của NB được tính bằng trung<br /> sẽ tương đương với một số điểm nhất định tính bình cộng điểm của tất cả các câu hỏi trong bộ<br /> từ 0 đến 100. Điểm 0 là điểm thấp nhất, điểm 100 câu hỏi KDQOL-36 (34 câu) (từ 0-100 điểm).<br /> là điểm cao nhất, điểm số càng cao tương đương Trong 34 câu hỏi lại được chia thành 5 khía<br /> với chất lượng cuộc sống càng tốt. Sau khi NCV cạnh, điểm CLCS tại mỗi khía cạnh bằng trung<br /> hỏi NB và được trả lời các đáp án, từ đáp án đó bình cộng điểm của tất cả các câu hỏi trong khía<br /> được chuyển đổi thành các điểm số theo các bậc cạnh đó.<br /> từ điểm 0 (thấp nhất) đến 100 (cao nhất). Cách tính điểm đánh giá chất lượng cuộc<br /> Lưu ý: trong bộ câu hỏi có 36 câu nhưng có 2 sống trước và sau ghép(2)<br /> câu NCV không sử dụng đó là Câu 28a,b; và câu Xin ông/bà hãy nhớ lại và so sánh CLCS của<br /> 29 vì lý do: ở câu 28a và 28b là câu hỏi riêng cho ông/bà thời điểm trước ghép thận và thời điểm<br /> đối tượng NB chạy thận nhân tạo (chưa ghép hiện tại. Ông/bà hãy tưởng tượng có một dãy số<br /> thận); câu 29 sau khi thu thập số liệu NCV thấy từ 0 đến 10, 0 tương đương với CLCS thấp nhất,<br /> không phù hợp với đối tượng NC nên không từ đó tăng dần lên 1,2,3…. đến 10, số 10 tương<br /> tính điểm hai câu này (câu 29 hỏi sự khó chịu của đương với CLCS cao nhất.<br /> NB về việc hạn chế uống nước trong khi tất cả<br /> 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br /> <br /> Ông/bà cho biết CLCS của mình trước khi Điểm trung bình chất lượng cuộc sống<br /> ghép tương đương với số nào? (ĐTBCLCS) chung là 75,2 ± 10,2 điểm. Nhóm NB<br /> Ông/bà cho biết CLCS của mình hiện tại có ĐTBCLCS thấp là 20,4%; ĐTBCLCS mức trung<br /> tương đương với con số nào? bình 64,6% và mức ĐTBCLCS cao là 14,4 %.<br /> ĐTBCLCS các khía cạnh chức năng thể chất, chức<br /> Phương pháp phân tích số liệu<br /> năng tinh thần, các triệu chứng và các vấn đề, tác<br /> Tổng hợp và phân tích số liệu bằng phần động của bệnh thận đều khá cao; thấp nhất là<br /> mềm SPSS 18; sử dụng thuật toán thống kê: mô ĐTBCLCS khía cạnh gánh nặng bệnh thận<br /> tả tần suất, tỷ lệ cho các biến phân loại, mô tả<br /> (GNBT) chỉ đạt 44,9 ± 18,6 điểm (bảng 3).<br /> trung bình (mean) và độ lệch chuẩn (SD) cho các<br /> Bảng 1. Thông tin về đặc điểm cá nhân đối tượng<br /> biến liên tục có phân bố chuẩn.<br /> nghiên cứu<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Thông tin Số lượng (n=147) Tỷ lệ (%)<br /> Độ tuổi ≤ 40 chiếm tỷ lệ 67,6% cao hơn so với * ≤ 40 100 67,6<br /> Tuổi<br /> > 40 47 32,4<br /> nhóm NB ở độ tuổi >40 (32,4%). NB là nam<br /> Nam 110 74,8<br /> chiếm tỷ lệ cao hơn hẳn so với nữ với tỷ lệ giữa Giới tính<br /> Nữ 37 25,2<br /> hai giới là 74,8% và 25,2% (bảng 1). Tình Chưa từng kết hôn 27 18,3<br /> trạng Có vợ/có chồng 118 80,3<br /> Nguồn thận từ người cho sống cùng huyết hôn<br /> thống chiếm tỉ lệ cao nhất (50,3%), từ người chết nhân Ly hôn 2 1,4<br /> <br /> não chiếm tỷ lệ rất ít (5,4%). Thời gian sau ghép Tuổi trung bình (năm) là 38,3 ± 10,4 (18-71)<br /> chủ yếu từ 1-5 năm (63,9%) (bảng 2).<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu 187<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> Bảng 2. Thông tin về đặc điểm liên quan đến bệnh lý 100 là cao nhất bởi vì, NB sau ghép đã có một<br /> của đối tượng nghiên cứu cuộc sống có thể nói là “lột xác”, họ không còn bị<br /> Thông tin<br /> Số lượng<br /> Tỷ lệ (%)<br /> phụ thuộc quá nhiều vào bệnh viện và thầy<br /> (n=147) thuốc khi hàng tuần phải chạy thận nhân tạo hai<br /> Cùng huyết thống 74 50,3<br /> đến ba lần, các triệu chứng thì ngày một nặng nề.<br /> Không cùng huyết<br /> Nguồn tạng 65 44,2 Tuy vậy NB vẫn phải khám định kỳ hàng tháng,<br /> thống<br /> Từ người cho chết não 8 5,4 uống thuốc chống thải ghép trọn đời, ăn ngủ<br /> 3 tháng - < 1 năm 16 10,9 nghỉ, lao động, làm việc hết sức điều độ; họ chỉ<br /> Thời gian sau<br /> 1 năm - 5 năm 94 63,9<br /> ghép đạt được ở mức “gần như những người bình<br /> > 5 năm 37 25,2<br /> Cyclosporine 70 47,6<br /> thường” mà thôi. Để có một cái nhìn tổng thể về<br /> Thuốc ƯCMD<br /> đang sử dụng Prograf 77 52,4 mức ĐTBCLCS chung, chúng tôi xin đưa ra tham<br /> Lần ghép Lần 1 143 97,3 khảo kết quả của một số nghiên cứu khác trên<br /> Lần 2 trở đi 3 2,0 NB bị bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối và sau<br /> Bảng 3. Điểm trung bình CLCS chung và các khía ghép thận: Lê Việt Thắng và cộng sự sử dụng bộ<br /> cạnh câu hỏi SF-36 nghiên cứu 112 NB thận nhân tạo<br /> tại BVQY 103 và Bệnh viện Giao thông vận tải (4);<br /> Tiêu chí ĐTB ± ĐLC<br /> nghiên cứu này có so sánh với nhóm 40 người<br /> Điểm trung bình CLCS chung 75,2 ± 10,2<br /> khỏe mạnh (tương đồng về một số chỉ số như<br /> Chức năng thể chất 61,1 ± 23,7<br /> Chức năng tinh thần 72,3 ± 16,9<br /> tuổi, giới…); Kết quả điểm CLCS chung ở nhóm<br /> Gánh nặng bệnh thận 44,9 ± 18,6 thận nhân tạo đạt 40,78 điểm, nhóm người khỏe<br /> Các triệu chứng và các vấn đề 89,3 ± 9,1 mạnh đạt 90,71 điểm. Nghiên cứu của Phan Văn<br /> Tác động của bệnh thận 84,6 ± 11,2 Báu và cộng sự (2014) sử dụng bộ câu hỏi KDQOL-<br /> ĐTBCLCS trước ghép và sau ghép có sự thay 36 đo lường CLCS cho 360 NB suy thận mạn giai<br /> đổi tốt lên một cách rõ ràng và sự khác nhau này đoạn cuối điều trị thận nhân tạo tại bệnh viện<br /> có ý nghĩa thống kê với p < 0.005. Nhân Dân 115 - TP Hồ Chí Minh (4); kết quả,<br /> Bảng 4. So sánh điểm trung bình CLCS chung trước điểm sức khỏe tổng quát ở mức 48,89 điểm. Kết<br /> và sau ghép thận quả ĐTBCLCS chung của NB thời điểm trước<br /> Chỉ tiêu đánh giá Trước ghép Thời điểm nghiên cứu ghép thận trong nghiên cứu tại BV Việt Đức<br />  ± SD 2,63 ± 1,28 7,39 ± 1,03 (2014) là 43,1 điểm(5).<br /> p-values 0,001 Trong 5 lĩnh vực của CLCS ta thấy cao nhất<br /> BÀN LUẬN là ĐTBCLCS khía cạnh CTCVĐ đạt 89,3 điểm. Các<br /> câu hỏi khai thác khía cạnh “các triệu chứng/vấn<br /> Điểm trung bình CLCS chung và các khía cạnh<br /> đề” tập trung hỏi về mức độ tác động ảnh hưởng<br /> Nghiên cứu sử dụng bộ KDQOL-36 đo<br /> của một số triệu chứng người mắc bệnh suy thận<br /> lường CLCS qua các câu hỏi phỏng vấn, khai<br /> mạn thường gặp phải trước ghép như: đau nhức<br /> thác 5 khía cạnh cuộc sống của NB sau ghép<br /> cơ, đau ngực, chuột rút, ngứa, khô da, chán ăn,<br /> thận; kết quả cho thấy ĐTBCLCS chung đạt 75,2<br /> buồn nôn hoặc có vấn đề ở dạ dày…Thực tế cho<br /> điểm, ĐTBCLCS khía cạnh chức năng thể chất<br /> thấy, hầu như tất cả những NB sau ghép đều<br /> đạt 62,1 điểm, chức năng tinh thần đạt 72,3<br /> được cải thiện tích cực nhóm triệu chứng này;<br /> điểm, gánh nặng bệnh thận đạt 44,9 điểm,<br /> qua đó chứng tỏ sau ghép thận, chức năng lọc<br /> điểm các triệu chứng/vấn đề đạt 89,3 điểm và<br /> của thận ghép đã hoạt động tốt, NB không còn<br /> khía cạnh tác động bệnh thận đạt 84,6 điểm.<br /> các biểu hiện của tình trạng nhiễm độc và tác<br /> ĐTBCLCS chung đạt 75,2 điểm theo tác giả động của bệnh thận đối với cuộc sống của NB<br /> đã phản ánh đúng thực tế nếu xét thang điểm không còn mạnh như trước nữa, đây là lý do dẫn<br /> <br /> <br /> 188 Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> đến điểm CLCS của lĩnh vực này ở mức cao điểm, khía cạnh chức năng thể chất đạt 74,2<br /> nhất. Lĩnh vực có điểm trung bình thấp nhất điểm, chức năng tinh thần đạt 82,5 điểm, gánh<br /> trong 5 lĩnh vực đó là lĩnh vực “gánh nặng bệnh nặng bệnh thận đạt 73,8 điểm, các triệu<br /> thận” đạt 44,9 điểm. Qua nội dung của các câu chứng/vấn đề đạt 96,6 điểm và khía cạnh tác<br /> hỏi cho thấy vấn đề chăm sóc, theo dõi sau ghép động bệnh thận đạt 94,4 điểm. Qua kết quả trên<br /> vô cùng quan trọng và có ảnh hưởng rất nhiều chúng tôi thấy bức tranh chung về CLCS của NB<br /> đến CLCS của NB, họ phải dành rất nhiều thời sau ghép thận tại Việt Nam nói chung và những<br /> gian để giải quyết các vấn đề do bệnh thận gây NB đang chăm sóc theo dõi, điều trị sau ghép tại<br /> ra, sau ghép thận thì việc phải dành thời gian để BVQY 103 và BV Việt Đức nói riêng có sự tương<br /> giải quyết các vấn đề ở đây chủ yếu là “kiêng đồng; Điểm TBCLCS chung trong khoảng 70 - 80<br /> khem” trong ăn uống sinh hoạt, uống thuốc điểm so với 90 điểm của người bình thường, lĩnh<br /> đúng liều đúng giờ, căn thời gian để đi khám vực có ĐTBCLCS thấp nhất và cần được can<br /> định kỳ, làm thủ tục thanh toán, đổi thẻ BHYT thiệp hỗ trợ nhiều nhất là gánh nặng bệnh thận.<br /> đúng hẹn, khi không may mắc bệnh phải nằm Sự thay đổi CLCS thời điểm trước ghép và<br /> viện điều trị thì vô cùng mệt mỏi. Cá biệt có hiện tại<br /> trường hợp cảm thấy chán nản với việc điều trị<br /> CLCS của NB trước và sau ghép thận thay<br /> khi mà họ cùng gia đình đã căng sức một thời<br /> đổi như thế nào, tăng hay giảm, nhiều hay ít là<br /> gian dài; Một số NB luôn cảm thấy mình là gánh<br /> một câu hỏi nhận được sự quan tâm của nhiều<br /> nặng cho gia đình (gánh nặng nhiều mặt đặc biệt<br /> người, không những chỉ ở NB mà của cả giới<br /> về kinh tế).<br /> chuyên môn. Tuy nhiên, do điều kiện hạn chế<br /> Năm 2011, Farley và cộng sự sử dụng bộ về thời gian cũng như nguồn lực và hiện tại<br /> công cụ KDQOL-36 để đo lường CLCS cho 156 bệnh viện chưa có tiền lệ đo lường CLCS cho<br /> NB sau ghép thận(2); kết quả, điểm trung bình những NB trước ghép nên việc xác định làm<br /> khía cạnh chức năng thể chất đạt 43,0 điểm; chức thế nào để so sánh CLCS của NB trước và sau<br /> năng tinh thần: 51,4 điểm; gánh nặng bệnh thận: ghép là rất khó khăn.<br /> 78,5 điểm; các triệu chứng/vấn đề: 81,7 điểm; tác<br /> Để đơn giản hóa việc này, chúng tôi đưa ra<br /> động bệnh thận 83,8 điểm. Kết quả trên có điểm<br /> một dãy số từ 0 - 10 và quy ước, số 0 thể hiện cho<br /> khác biệt lớn đó là: khía cạnh “gánh nặng bệnh<br /> CLCS ở mức thấp nhất, sau đó nâng cao dần từ<br /> thận” có điểm tương đối cao (78,5) trong khi NC<br /> 1,2,3 ….10 (10 là con số thể hiện CLCS hoàn hảo).<br /> của chúng tôi lĩnh vực này là thấp nhất (44,9);<br /> NB được đề nghị nhớ lại thời điểm trước ghép<br /> điều này thể hiện NB sau ghép tại Việt Nam vẫn<br /> (thời điểm trước ghép được giải thích là lúc NB<br /> còn mang nhiều gánh nặng và sự hỗ trợ đối với<br /> phải chạy thận, lo lắng tìm nguồn thận, CLCS<br /> NB sau ghép của chúng ta so với những nước<br /> thấp nhất), sau đó phỏng vấn NB. Theo đánh giá<br /> phát triển còn hạn chế. Tuy nhiên sự so sánh này<br /> của ông/bà, CLCS của mình tại thời điểm trước<br /> chỉ mang tính tham khảo vì điều kiện kinh tế,<br /> ghép khoảng mấy phần mười và CLCS của<br /> chính trị, xã hội, phong tục tập quán của chúng ta<br /> ông/bà hiện tại khoảng mấy phần mười? NB sẽ<br /> khác hẳn so với các nước khác.<br /> suy nghĩ và lựa chọn hai con số phù hợp tương<br /> So sánh với nghiên cứu tại BV Việt Đức ứng với CLCS của mình tại hai thời điểm là<br /> (2014) mà theo tác giả có sự tương đồng nhiều trước ghép thận và hiện tại. Cách đo lường này<br /> nhất với nghiên cứu này ở đối tượng nghiên cứu, có ưu điểm là đơn giản, dễ trả lời, phù hợp với<br /> bộ công cụ, thời gian nghiên cứu gần… cho thấy điều kiện thực tế nhưng chỉ biết được chiều<br /> cơ cấu điểm các lĩnh vực là khá giống nhau, tuy hướng thay đổi, mức độ thay đổi CLCS chung<br /> nhiên điểm tuyệt đối thì cao hơn so với nghiên trước và sau ghép chứ không đánh giá được<br /> cứu của chúng tôi; cụ thể, ĐTBCLCS chung là 87,5 chiều hướng và mức độ thay đổi của từng khía<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu 189<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> cạnh CLCS(2). Điểm trung bình chất lượng cuộc sống chung<br /> Kết quả cho thấy có 3 chiều hướng thay đổi của người bệnh sau ghép thận đạt 75,2 điểm;<br /> CLCS trước và sau ghép: đa số NB có sự đánh trong đó điểm trung bình chất lượng cuộc sống<br /> giá là CLCS hiện tại tốt hơn rất nhiều so với thời khía cạnh chức năng thể chất đạt 62,1 điểm, chức<br /> điểm trước ghép, một vài trường hợp cho rằng năng tinh thần đạt 72,3 điểm, gánh nặng bệnh<br /> CLCS của họ hiện tại ngang bằng, hoặc thấp hơn thận đạt 44,9 điểm (thấp nhất), tác động của bệnh<br /> so với CLCS trước ghép; đó là những trường thận đạt 84,6 điểm, khía cạnhcác triệu chứng và<br /> hợp được ghép thận sớm, khi tình trạng bệnh các vấn đề đạt đạt điểm cao nhất (89,3 điểm).<br /> chưa nặng nề các điều kiện hỗ trợ tốt; lúc đó họ Tính theo mức độ thì 15% có điểm trung bình<br /> đánh giá CLCS khoảng 7/10 và hiện tại họ cũng chất lượng cuộc sống đạt mức cao, 64,6% đạt<br /> chỉ xác định CLCS của mình ở mức 7/10 mà thôi. mức trung bình và 20,4% ở mức thấp.<br /> Còn trường hợp đánh giá CLCS hiện tại không Chất lượng cuộc sống của người bệnh tại<br /> bằng CLCS lúc trước ghép là do trong thời điểm thời điểm nghiên cứu so với thời điểm trước<br /> PV, quả thận ghép của NB đang có dấu hiệu ghép có chiều hướng tốt hơn một cách rõ ràng,<br /> “hỏng” hoặc NB đang bị bệnh phải nằm viện điều này được thể hiện điểm trung bình chất<br /> điều trị. lượng cuộc sống do người bệnh tự đánh giá tại<br /> Có ít trường hợp tự đánh giá CLCS trước thời điểm trước ghép chỉ ở mức 2,63/10 còn thời<br /> ghép chỉ đạt ở ngưỡng 0 điểm hoặc có trường điểm thực hiện nghiên cứu đạt 7,39/10.<br /> hợp đánh giá CLCS hiện tại ở mức 10 điểm; đây TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> là số điểm chưa phù hợp về mặt lý thuyết nhưng 1. Bộ Y tế (2006), Quyết định của Bộ Y tế số 43/2006/QĐ-BYT ngày<br /> trong phần định tính chúng tôi thấy rằng ở 29 tháng 12 năm 2006 về việc ban hành quy trình kỹ thuật ghép<br /> thận từ người cho sống và quy trình ký thuật ghép gan từ người<br /> những NB bị suy thận mạn giai đoạn cuối tại cho sống.<br /> thời điểm trước ghép, cuộc sống của một số NB 2. Farley R, Charter E, Dickinson S, Johnston P, Stratton J, Party RG<br /> có thể nói là “bi đát” và nếu có số âm có thể họ (2011) “Report of Single unit experience with KDQOL-36<br /> (Kidney Disease Quality of Life-36)”, Medical School and Renal<br /> cũng sẽ xác nhận con số đó. Một số NB đánh giá Unit, Royal Comwall Hospital.<br /> CLCS hiện tại của họ ở mức 10 điểm (hoàn hảo) 3. Franke GH et al (2004), “Aspects of quality of life through end -<br /> stage renal disease”, Qual Life Res, Vol. 12, pg. 103.<br /> là bởi vì họ đang có một sức khỏe tốt, lạc quan<br /> 4. Lê Việt Thắng và Nguyễn Văn Hùng (2012), “Khảo sát chất<br /> yêu đời, cuộc sống “viên mãn” và quan trọng lượng cuộc sống bệnh nhân suy thận mạn tính thận nhân tạo<br /> hơn cả là NB họ có cái nhìn khác với cái nhìn của chu kỳ bằng thang điểm SF36”, Tạp chí Y học thực hành, 802(1),<br /> tr. 45 – 47.<br /> những người bình thường. Có một điểm thú vị là 5. Nguyễn Thị Thu Hương (2014), “Đánh giá chất lượng cuộc sống<br /> ĐTBCLCS hiện tại theo đánh giá của NB đạt mức của bệnh nhân sau phẫu thuật ghép thận và một số yếu tố liên<br /> quan tại bệnh viện hữu nghị Việt Đức”, Luận văn Thạc sỹ Quản<br /> 7,4/10 gần tương đương với mức 75,2/100 trong<br /> lý bệnh viện, Đại học Y tế công cộng.<br /> phần định lượng. Kết hợp với thông tin định 6. Phan Văn Báu và Phạm Huy Tuấn Kiệt (2012), “Chi phí của<br /> tính, chúng tôi thấy kết quả này là phù hợp với người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối điều trị bằng lọc màng<br /> bụng tại nhà”, Tạp chí Nghiên cứu Y học, 425(1), tr.71 - 74.<br /> thực tế.<br /> KẾT LUẬN Ngày nhận bài báo: 10/05/2017<br /> Qua nghiên cứu 147 người bệnh sau ghép Ngày phản biện nhận xét bài báo: 01/06/2018<br /> thận đang theo dõi tại BVQY 103 từ tháng 3 đến Ngày bài báo được đăng: 20/07/2018<br /> thắng 5 năm 2016, chúng tôi có kết luận sau:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 190 Chuyên Đề Thận – Niệu<br />