Thế nào là người làm báo có văn hóa?

TH NÀO LÀ NGƯ I LÀM BÁO CÓ VĂN HÓA?<br /> <br /> Nhà báo Nguy n Công án∗<br /> <br /> Tùy thu c vào góc<br /> <br /> ti p c n, gi i nghiên c u ã ưa ra r t nhi u<br /> <br /> Song, xét v m t T lo i h c thì “Văn hóa” là m t danh t<br /> <br /> nh nghĩa v Văn hóa.<br /> <br /> ng th i cũng là m t tính t .<br /> <br /> Chúng ta thư ng nghe th y nh ng câu nói, như “ngư i có văn hóa; k thi u văn hóa; văn<br /> hóa<br /> <br /> c; văn hóa công s ; văn hóa tham gia giao thông…” Văn hóa<br /> <br /> trong các câu trên<br /> <br /> u là<br /> <br /> tính t . Nó ch v ph m ch t nói chung c n có c a con ngư i khi giao ti p, ho c tham gia ho t<br /> ng nào ó. Tương t như v y “văn hóa làm báo” là nh ng ph m ch t c a ngư i làm báo c n có<br /> khi tác nghi p. Và, theo cá nhân tôi m t ngư i có văn hóa làm báo c n ph i có t i thi u 3 nhân t<br /> ph m ch t sau:<br /> 1. Ngư i làm báo có văn hóa là ngư i làm báo có chuyên môn nghi p v<br /> 2. Ngư i làm báo có văn hóa là ngư i làm báo có<br /> 3. Ngư i làm báo có văn hóa là ngư i làm báo<br /> Ba nhân t trên không ph i là ph m ch t<br /> <br /> o<br /> <br /> c ngh nghi p<br /> <br /> t công chúng lên hàng<br /> <br /> u khi vi t bài<br /> <br /> c a m t nhà báo có văn hóa, xong<br /> <br /> có văn hóa<br /> <br /> trong tác nghi p, ngư i c m bút c n ph i có ít nh t 3 i u ki n trên. Không có yêu c u nào quan<br /> trong hơn, cũng không có yêu c u nào n m vai trò ch ch t. C 3 nhân t có m i quan h bi n<br /> ch ng b sung, tương h l n nhau. Vì v y, v trí m t, hai, ba mà cá nhân tôi trình bày ch mang<br /> tính li t kê, không bao hàm ý x p lo i.<br /> 1. Ngư i làm báo có văn hóa là ngư i làm báo có chuyên môn nghi p v<br /> 1.1. T m quan tr ng c a chuyên môn nghi p v<br /> Trư c h t ph i kh ng<br /> <br /> i v i ngư i làm báo<br /> <br /> nh, m t nhà báo có năng l c là m t nhà báo ph i có chuyên môn<br /> <br /> nghi p v gi i. Ki n th c chuyên môn nghi p v là ki n th c<br /> ∗<br /> <br /> ài Phát thanh và Truy n hình Hưng Yên<br /> <br /> làm ra m t tác ph m báo chí.<br /> <br /> có chuyên môn gi i c n c m t quá trình h c t p, lăn l n v i th c ti n và tích lũy kinh nghi m.<br /> Nhi u ngư i kh ng<br /> <br /> nh r ng ch c n có năng khi u báo chí là có th tr thành m t nhà báo gi i.<br /> <br /> Có năng khi u là m t l i th , nhưng ch có năng khi u không thôi chưa h n ngư i ó ã tr thành<br /> ngư i làm báo. M t nhà báo có năng l c ngoài năng khi u, b t bu c ph i n m v ng k năng<br /> chuyên môn. Nhà báo gi i là phép c ng c a ba y u t : năng khi u, s h c h i và lòng say mê<br /> ngh nghi p.<br /> Khi g p m t tình hu ng có v n<br /> thành<br /> <br /> tài h p d n. Trình<br /> <br /> có ch t lư ng khác nhau.<br /> , cách<br /> <br /> , dư i con m t nghi p v c a ngư i làm báo nó li n tr<br /> <br /> chuyên môn nguy n v khác nhau s t o ra nh ng tác ph m báo chí<br /> i u ó th hi n<br /> <br /> góc<br /> <br /> ti p c n khai thác v n<br /> <br /> t câu h i... i u này lý gi i t i sao cùng m t v n<br /> <br /> , cách tri n khai v n<br /> <br /> nhưng có bài vi t ư c công chúng<br /> <br /> quan tâm, chú ý, còn bài khác thì không.<br /> Ngoài k năng ngh nghi p, ki n th c chuyên môn nghi p v , thì m t nhà báo có năng l c<br /> còn ph i có ki n th c xã h i phong phú và a d ng. Báo chí là m t ngh<br /> c p nh t, thông tin v m i v n<br /> c m bút ph i hi u bi t v các v n<br /> <br /> c trưng, có nhi m v<br /> <br /> n y sinh trong xã h i, trên m i lĩnh v c cu c s ng. M t ngư i<br /> ó, ph i có ki n th c v các lĩnh v c ó m i có th truy n t i<br /> <br /> cho công chúng c a mình m t cách chính xác. Chính vì v y, nhà báo ph i luôn b sung ki n th c<br /> v m i m t, m i lĩnh v c.<br /> Có trách nhi m ngh nghi p, ngư i c m bút luôn luôn có ý th c nâng cao trình<br /> <br /> b n thân,<br /> <br /> ki n th c chuyên môn, ki n th c xã h i cũng như các ki n th c b tr cho công vi c như ngo i<br /> ng , tin h c, khoa h c k thu t.<br /> Có th nh n th y, trong hàng lo t nh ng sai ph m g y ây gây ra hàng lo t nh ng h u qu<br /> áng ti c có m t ph n nguyên nhân không nh là do s y u kém v năng l c c a ngư i c m bút.<br /> S y u kém y th hi n trên r t nhi u phương di n.<br /> - Trình<br /> <br /> ngh nghi p y u kém: Thi u s ch n l c khi ph n ánh v n<br /> <br /> , thi u năng l c tư<br /> <br /> duy lý lu n, k năng thu th p và x lý thông tin thi u khoa h c... H u qu là thông tin c a nh ng<br /> bài vi t y ch làm công chúng thêm hoang mang. Chu i bài vi t “Thánh v t sông Tô L ch” là m t<br /> minh ch ng i n hình. Khi lo t bài này ư c ăng t i, nh ng thông tin h t s c thi u căn c , n ng<br /> <br /> v m t tâm linh khi n ngư i dân Hà N i, nh t là vùng xung quanh sông Tô L ch ai cũng hoang<br /> mang lo s . Ho c nh ng thông tin v vi c “Ăn bư i b ung thư” ã làm bà con tr ng bư i b “tai<br /> bay v gió”, m t phen iêu<br /> phóng viên ã không<br /> <br /> ng, thi t h i vô cùng l n v kinh t . T t c là do trình<br /> <br /> c a ngư i<br /> <br /> có th hi u úng b n ch t c a thông tin mà các nhà khoa h c ưa ra.<br /> <br /> - Kh năng phát hi n v n<br /> <br /> còn h n ch , có th do không<br /> <br /> cũng có th là do ki n th c xã h i không<br /> <br /> k năng ngh nghi p, nhưng<br /> <br /> nhìn nh n ánh giá v n<br /> <br /> ,d n<br /> <br /> n s ki n ch<br /> <br /> ph n ánh ư c hi n tư ng bên ngoài, ít th y nh ng bài bình lu n ho c phân tích sâu s c.<br /> c bi t chú ý là lo t bài vi t v ch ng t n n xã h i. Khi vi t v<br /> <br /> tài này, các phóng viên<br /> <br /> thư ng m i ch nêu, phân tích di n bi n và h u qu c a v vi c mà chưa m x ng n ngành<br /> nh ng nguyên nhân khách quan và ch quan. Nhi u tác gi còn k l<br /> <br /> u uôi chi ti t khi n ngư i<br /> <br /> c, nghe, xem ch th y m t trái c a xã h i, m t lòng tin vào cu c s ng.<br /> Th c t , các phóng viên thư ng r t hăng hái tham gia<br /> <br /> u tranh ch ng tham nhũng, tiêu c c.<br /> <br /> H thư ng say sưa phanh phui, phân tích, m x , ch trích, lên án cái x u, cái ác… Tuy nhiên, ôi<br /> khi h<br /> <br /> ã quên m t nguyên t c "xây r i m i ch ng". Vi c dùng gương ngư i t t, vi c t t<br /> <br /> cho cái t t và áp<br /> <br /> o, h n ch ,<br /> <br /> y lùi ngư i x u, vi c x u, cũng là m t phương pháp<br /> <br /> c vũ<br /> u tranh<br /> <br /> ch ng l i cái x u.<br /> S lư ng các t báo ngày càng tăng,<br /> <br /> c bi t là s ra<br /> <br /> như “n m m c sau mưa” ang nh y vào lĩnh v c báo chí, d n<br /> gi t công chúng là không tránh kh i. i u này d n<br /> phóng viên thi u m t năng l c th m<br /> <br /> i<br /> <br /> t c a các công ty truy n thông<br /> n vi c c nh tranh thông tin, giành<br /> <br /> n m t h qu là vi c ch y ua thông tin. N u<br /> <br /> nh ngu n tin, nóng v i và nh d s d n<br /> <br /> n h u qu là<br /> <br /> thông tin ăng t i không chính xác.<br /> - Trình<br /> <br /> ngo i ng , tin h c c a nhi u nhà báo còn h n ch , nh t là nh ng nhà báo c a th<br /> <br /> k trư c là m t th c t r t ph bi n hi n nay. Nhi u ngư i v n còn mang n ng tư duy làm báo cũ,<br /> l c h u b o th .<br /> <br /> i u này nh hư ng l n<br /> <br /> n quá trình tác nghi p hi n nay. Trong b i c nh bùng<br /> <br /> n các phương ti n truy n thông và công ngh thông tin hi n nay, vi c h c t p ng d ng các<br /> thành t u khoa h c k thu t m i s góp ph n làm gi m s c ngư i, s c c a mà hi u qu công vi c<br /> l i cao.<br /> <br /> 1.2. Bi n pháp nâng cao chuyên môn nghi p v<br /> <br /> i v i ngư i làm báo<br /> <br /> nâng cao năng l c, nhà báo c n ph i ư c t ch c ào t o chuyên môn ngh nghi p m t<br /> cách bài b n. Th c t cho th y r t nhi u ngư i làm báo l i không h c chuyên ngành báo chí, h t<br /> các lĩnh v c khác vì yêu thích mà g n mình v i ngh báo. B ph n này c n ư c b i dư ng thêm<br /> nghi p v báo chí b ng các l p t p hu n chuyên môn nghi p v ng n h n.<br /> M t b ph n không nh ngư i c m bút “lão làng” ư c ào t o t nh ng năm 70, 80. Xã h i<br /> ngày càng phát tri n tri th c cũng luôn bi n thiên, tác nghi p báo chí cũng có nhi u khác bi t so<br /> v i trư c. Cùng v i dòng ch y c a tri th c, s phát tri n c a khoa h c k thu t. Vi c ào t o l i<br /> cho b ph n cán b này là c n thi t. Thông qua ào t o l i nh ng con ngư i giàu kinh nghi m và<br /> ki n th c xã h i s càng nâng cao năng l c làm báo hơn n a.<br /> Năng l c c a ngư i làm báo cũng ư c nâng cao thông qua nh ng h i th o v chuyên môn.<br /> H i th o chính là nơi nh ng ngư i cùng ngành cùng ngh c sát, giao lưu, h c h i l n nhau.<br /> <br /> ây<br /> <br /> là nơi h chia s nh ng cách làm hay, hi u qu cũng như nh ng khó khăn g p ph i trong quá trình<br /> tác nghi p.<br /> <br /> ây cũng có th là nơi bàn lu n v các v n<br /> <br /> n y sinh trong cu c s ng. Giúp nh ng<br /> <br /> ngư i c m bút có cái nhìn toàn di n sâu s c hơn v các v n<br /> <br /> này.<br /> <br /> Bên c nh bi n pháp ào t o, b i dư ng thì năng l c c a m i cá nhân ch<br /> b n thân m i phóng viên có ý th c t h c h i nâng cao trình<br /> <br /> ư c nâng cao khi<br /> <br /> c a b n thân mình. Vì v y,<br /> <br /> khuy n khích tinh th n t h c là m t bi n pháp h u hi u nh m nâng cao năng l c cho phóng viên.<br /> Thêm m t bi n pháp nh m thúc<br /> <br /> y và ánh giá úng năng l c c a ngư i c m bút ó là cách<br /> <br /> ánh giá phóng viên theo ch t lư ng tin, bài.<br /> trình<br /> <br /> năng l c<br /> <br /> ây là m t ánh giá mang tính xác th c nh t. B i<br /> <br /> ư c th hi n ngay trên s lư ng và ch t lư ng c th . Vi c biên t p,<br /> <br /> n âu s<br /> <br /> ánh giá n i dung tin, bài m t cách nghiêm túc và k lư ng s giúp ngư i vi t nh n th c ư c<br /> úng năng l c c a mình, không o tư ng và d dãi v i s n ph m báo chí mình làm ra, t<br /> k ho ch trau d i ki n th c và rèn luy n k năng cho b n thân.<br /> 2. Ngư i làm báo có văn hóa là ngư i làm báo có<br /> 2.1. T m quan tr ng c a<br /> <br /> o<br /> <br /> c trong ngh báo<br /> <br /> o<br /> <br /> c ngh nghi p<br /> <br /> ó t lên<br /> <br /> Chúng ta ã bi t<br /> <br /> o<br /> <br /> c là h th ng các quy t c chu n m c xã h i, giúp con ngư i t giác<br /> <br /> i u ch nh hành vi sao cho phù h p v i l i ích c a c ng<br /> o<br /> <br /> ng<br /> <br /> và xã h i.<br /> <br /> c và pháp lu t cùng có m t m c ích chung là i u ch nh hành vi c a con ngư i.<br /> <br /> Nhưng n u pháp lu t mang tính b t bu c và cư ng ch , là yêu c u t i thi u ư c nhà nư c quy<br /> nh b ng văn b n, thì<br /> con ngư i.<br /> <br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> c l i mang tính t nguy n và là nh ng yêu c u cao c a xã h i v i<br /> <br /> c góp ph n hoàn thi n nhân cách. Giúp cá nhân có ý th c và năng l c s ng<br /> <br /> thi n, s ng có ích, tăng thêm tình yêu thương<br /> <br /> i v i t qu c,<br /> <br /> c là n n t ng c a h nh phúc gia ình, t o ra s<br /> <br /> n<br /> <br /> ng bào và toàn nhân lo i.<br /> <br /> o<br /> <br /> nh và phát tri n v ng ch c c a gia ình.<br /> <br /> M t xã h i mu n phát tri n b n v ng thì các quy t c, chu n m c<br /> <br /> o<br /> <br /> c ph i ư c tôn tr ng và<br /> <br /> luôn ư c c ng c phát tri n.<br /> o<br /> <br /> c ngh nghi p là m t b ph n trong khái ni m<br /> <br /> o<br /> <br /> c nói chung. Nó mang ý nghĩa<br /> <br /> quan tr ng trong vi c t n t i ngh nghi p ó. M i ngh nghi p mang m t<br /> cũng mang theo nh ng yêu c u riêng v<br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> c cho phù h p v i ngh nghi p y.<br /> <br /> c ngh nghi p c a nhà báo g n li n v i<br /> <br /> chính là cái tâm c a nhà báo.<br /> ư c nhìn nh n<br /> <br /> s<br /> <br /> o<br /> <br /> ng x , thái<br /> <br /> c thù riêng vì v y<br /> <br /> o<br /> <br /> c nói chung. C t lõi c a c a<br /> <br /> o<br /> <br /> c<br /> <br /> c ngh nghi p c a ngư i c m bút xét m t cách toàn di n<br /> và trách nhi m c a h trong các m i quan h gi a nhà báo<br /> <br /> v i công chúng xã h i; nhà báo v i ngu n tin; nhà báo v i toà so n; nhà báo v i<br /> <br /> ng nghi p v.v.<br /> <br /> Báo chí n m trong thư ng t ng ki n trúc có vai trò to l n trong công tác tuyên truy n và<br /> nh hư ng. Vì v y,<br /> <br /> o<br /> <br /> c trong ngh báo cũng có ý nghĩa vô cùng to l n và c n xem xét và<br /> <br /> tuân th . M t s n ph m báo chí khi ư c ăng t i có s c lan t a m nh, tác<br /> nhanh. N u không có<br /> trung th c và t<br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> ó s gây tác<br /> <br /> c nhà báo là v n<br /> <br /> Nh ng qu c gia như Th y<br /> nh ng quy ư c<br /> <br /> o<br /> <br /> c ngh nghi p thì nh ng s n ph m không b o<br /> <br /> ng xã h i r ng<br /> m tính chính xác,<br /> <br /> ng vô cùng nghiêm tr ng cho xã h i.<br /> n i b t và có ý nghĩa<br /> <br /> c bi t quan tr ng trong ho t<br /> <br /> i n, Pháp, M , Th y S , Nh t B n... ã i<br /> <br /> c cho ho t<br /> <br /> ng báo chí<br /> <br /> u trong vi c xây d ng<br /> <br /> nư c mình. R i cao hơn n a là nh ngt ch c<br /> <br /> qu c t v báo chí ã bàn lu n và ưa ra nh ng quy ư c v<br /> dân t c. Văn ki n “Nh ng nguyên t c qu c t v<br /> <br /> ng báo chí.<br /> <br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> c báo chí có ý nghĩa cho nhi u<br /> <br /> c và ngh nghi p các nhà báo” ư c các<br /> <br />