Tham khảo bài thuyết trình 'thị trường tài chính việt nam', tài chính - ngân hàng, tài chính doanh nghiệp phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Thị trường tài chính Việt Nam
- Thị trường tài chính Việt Nam: Thực trạng và những định hướng phát
triển
I) Đặt vấn đề:
Thực tế ở nước ta trong giới khoa học kinh tế nói chung và chuyên
ngành tài chính - tiền tệ nói riêng đang tồn tại một số quan niệm không
trùng khớp nhau về thị trường vốn và thị trường tài chính. Một số
người quan niệm rằng, thị trường vốn bao gồm thị trường vốn ngắn
hạn và thị trường vốn dài hạn; trong đó thị trường vốn dài h ạn là thị
trường chứng khoán. Một số khác thì cho rằng, thị trường vốn bao gồm
thị trường tiền tệ và thị trường tài chính; trong đó, thị trường tài chính
là thị trường chứng khoán...
Dù quan niệm nào đi nữa, thì nó vẫn phải bao gồm thị trường vốn
ngắn hạn và thị trường vốn dài hạn. Vì vậy, nếu quan ni ệm th ị tr ường
tài chính bao gồm thị trường vốn ngắn hạn và thị trường vốn trung
hạn, thì thị trường tiền tệ và thị trường chứng khoán chính là hai b ộ
phận thị trường đó. Thực hiện công cuộc đổi mới nền kinh t ế, chuy ển
sang phát triển theo cơ chế thị trường, nhanh chóng hội nhập khu vực
và quốc tế, Đảng và Chính phủ ta đã chú trọng phát tri ển c ả th ị tr ường
tiền tệ và thị trường chứng khoán ngay từ đầu thập kỷ 90 của thế kỷ
trước, từ khi hai Pháp lệnh Ngân hàng, HTX tín d ụng và công ty tài
chính có hiệu lực thi hành tháng 5-1990.
II) Về thực trạng phát triển thị trường tiền tệ
Tham gia là thành viên của các dạng thị trường tiền t ệ có 5 Ngân hàng
thương mại Nhà nước, Ngân hàng chính sách xã hội, 36 Ngân hàng
thương mại cổ phần, 4 Ngân hàng liên doanh, 27 chi nhánh Ngân hàng
nước ngoài, Qũy tín dụng TW, 900 Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở, một
số công ty bảo hiểm và tái bảo hiểm, Quỹ đầu tư... Tuy nhiên tham gia
1
- là thành viên của thị trường liên ngân hàng, thị trường đấu thầu tín
phiếu Kho bạc nhà nước, thị trường mở... thì không ph ải tất cả các t ổ
chức trên, hầu như chỉ có các NHTM NN, NHTM cổ phần đô th ị, ngân
hàng liên doanh, chi nhánh Ngân hàng nước ngoài, một số công ty bảo
hiểm...
Về cơ chế tác động và can thiệp trên thị trường tiền tệ, đ ược th ể hi ện
tập trung ở các công cụ điều hành chính sách tiền tệ và nghiệp vụ
Ngân hàng Trung ương. Theo đó, dần dần phù hợp với thông lệ quốc
tế, từ tháng 6-2002, Ngân hàng Nhà nước chuy ển sang thực hiện c ơ
chế điều hành lãi suất cơ bản trước đó. Hàng tháng Ngân hàng Nhà
nước công bố lãi suất cơ bản, vẫn quy định lãi suất tái cấp vốn, lãi
suất tái chiết khấu; cùng với lãi suất nghiệp vụ hoán đổi ngoại t ệ
Swap, lãi suất thị trường mở, lãi suất thị trường đấu thầu tín phi ếu kho
bạc nhà nước tác động vào lãi suất thị trường, lãi suất huy động vốn và
lãi suất cho vay của các Tổ chức tín dụng.
Tác động vào lãi suất còn có công cụ dự trữ bắt buộc. Khi Ngân hàng
Nhà nước điều chỉnh tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc, có tác động làm tăng
chi phí đầu vào của các TCTD. Do đó hoặc là các TCTD gi ữ nguyên lãi
suất huy động vốn thì phải tăng lãi suất cho vay; hoặc là đồng th ời v ừa
phải tăng lãi suất cho vay, vừa phải tăng lãi suất huy động vốn.
Công cụ điều hành tỷ giá cũng có tác động vào lãi suất của các TCTD
trên thị trường tiền tệ, nhưng không rõ nét.
Với sự phát triển của các tổ chức trung gian tài chính, đặc biệt là các
TCTD, với cơ chế điều hành chính sách tiền tệ và nghiệp vụ Ngân
hàng Trung ương tiến dần tới phù hợp với thông lệ quốc tế, các Ngân
hàng thương mại và Tổ chức tín dụng được chủ động trong các hoạt
động huy động vốn và cho vay của mình, tham gia tích c ực, năng đ ộng
và cạnh tranh mạnh mẽ với nhau trên thị trường tiền tệ, theo đó, nó
cũng có điều kiện thúc đẩy thị trường tiền tệ phát triển.
2
- III) Về thực trạng phát triển thị trường tiền gửi và huy đ ộng
vốn:
Đây là thị trường có sự cạnh tranh mạnh mẽ nhất và sôi đ ộng nh ất
giữa các tổ chức trung gian tài chính trong việc thu hút tiền nhàn rỗi
trong dân cư. Trong thời gian gần đây, các Tổ chức tín d ụng đ ưa ra các
hình thức sau:
- Cạnh tranh khuyến khích khách hàng mở tài khoản cá nhân, tài kho ản
sử dụng thẻ... Tính đến nay trong cả nước đã mở được khoảng trên
1.300.000 tài khoản cá nhân, trong đó có khoảng trên 750.000 tài kho ản
của các chủ thể.
- Cạnh tranh thu hút tiền gửi không kỳ hạn của các tổ chức kinh t ế - xã
hội. Giữa các TCTD cạnh tranh thu hút tiền gửi của Kho bạc nhà nước,
bảo hiểm xã hội Việt Nam, Bảo Việt, các công ty b ảo hi ểm nhân th ọ,
bưu chính viễn thông, điện lực...
- Cạnh tranh thu hút tiền gửi tiết kiệm: đây là hình th ức huy đ ộng v ốn
truyền thống giữa các TCTD và Công ty dịch vụ tiết kiệm bưu điện,
nhất là các Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở. Thời gian gần đây, để khuyến
khích khách hàng, một số ngân hàng thương mại đưa ra dịch vụ: gửi
một nơi lĩnh nhiều nơi, tiết kiệm tích lũy hay còn gọi là tiết kiệm gửi
góp, tiết kiệm gắn với bảo hiểm nhân thọ, tiết kiệm lũy ti ến trả lãi
theo số tiến gửi càng cao thì lãi suất càng cao, tiết kiệm linh hoạt tức là
khách được chủ động rút tiền ra bất cứ lúc nào có nhu cầu và lãi suất
tính theo số ngày thực tế gửi tương ứng với kỳ hạn gần nhất, tiết
kiệm dự thưởng...
- Phát hành các chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, trái phiếu... chủ y ếu là
huy động vốn có thời hạn từ 6 tháng trở lên, lãi suất hấp dẫn.
Trong những năm gần đây, đã có sự cạnh tranh sôi động trên th ị trường
thu hút tiền gửi và thị trường huy động vốn, đặc biệt là các tổ ch ức
3
- trung gian tài chính thực hiện rất đa dạng và phong phú các sản phẩm
và dịch vụ thu hút tiền gửi, huy động vốn.
Tuy nhiên trong việc phát triển thị trường này, có th ể th ấy một t ồn t ại
lớn là chưa thu hút được tối đa tiền gửi không kỳ hạn, tiền nhàn rỗi
trong dân cư vào hệ thống ngân hàng, trên cơ sở đó lựa chọn các dịch
vụ thanh toán qua ngân hàng hay rút tiền mặt ra chi tiêu b ất c ứ l ức nào
có nhu cầu. Đây là nguồn vốn rất lớn và rất quan trọng, tạo đà cho phát
triển thị trường tiền tệ, bởi vì nó gia tăng nguồn tiền gửi không kỳ hạn,
gia tăng vốn khả dụng cho các TCTD.
IV) Về quá trình xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán:
Sau một thời gian xây dựng và phát triển, đến nay đã có trên 100 công
ty niêm yết cổ phiếu và một số loại trái phiếu được niêm yết trên trung
tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh. Trong lĩnh vực
này, hệ thống ngân hàng tiếp tục đóng vai trò tích cực trong phát triển
thị trường chứng khoán, với hầu hết trong số gần 50 công ty kinh
doanh chứng khoán đang hoạt động là trực thuộc các ngân hàng th ương
mại, với đa dạng các nghiệp vụ: môi giới, tư vấn đầu tư, lưu ký chứng
khoán, cho vay thanh toán chứng khoán... Hầu hết các công ty này đều
kinh doanh có hiệu quả. Một số công ty đã tổ chức đ ại lý đ ấu th ầu c ổ
phiếu của một số NHTM cổ phần phát hành mới tăng thêm vốn điều
lệ.
NHNN cũng đã ban hành quy định tạm th ời về việc niêm y ết c ổ phi ếu
của NHTM cổ phần trên Trung tâm giao dịch chứng khoán. Hiện nay
nhiều NHTM cổ phần đã sẵn sàng niêm yết cổ phiếu trên Trung tâm
giao dịch chứng khoán. Được biết hiện nay NHTM cổ phần Sài Gòn
Thương Tín đã có đơn và hồ sơ đề nghị Ngân hàng Nhà nước cho phép
vấn đề này.
4
- Tuy chưa chính thức niêm yết giao dịch trên Trung tâm giao d ịch ch ứng
khoán, nhưng thời gian qua, cổ phiếu của nhiều NHTM cổ phần đã
giao dịch đơn lẻ, không chính thức trên thị trường phi tập trung OTC.
Mệnh giá cổ phiếu của nhiều NHTM cổ phần được giao dịch cao gấp
1,1 lần đến 2,5 lần so với mệnh giá ban đầu. Uy tín trong và ngoài
nước của nhiều ngân hàng thương mại cổ phần ngày càng tăng lên.
Nhiều tổ chức tài chính quốc tế và ngân hàng nước ngoài đã và đang
mua cổ phần, chuyển giao công nghệ ngân hàng hiện đại, h ỗ trợ v ề tài
chính cho các ngân hàng thương mại cổ phần.
Thủ tướng Chính phủ đã chính thức có quyết định cổ phần hóa Ngân
hàng Ngoại thương Việt Nam. Theo kế hoạch, Ngân hàng ngoại
thương Việt Nam đang triển khai bước đầu tiên cổ phần hóa. Tổng giá
trị cổ phiếu phát hành trên hai Trung tâm giao dịch chứng khoán để tăng
vốn điều lệ vào khoảng 1.000 tỷ đồng.
Với khối lượng giá trị cổ phiếu lớn như vậy nếu được giao dịch và
niêm yết trên hai Trung tâm giao dịch chứng khoán, thì ch ứng khoán
giao dịch chủ yếu của hai Trung tâm này sẽ là cổ phiếu của Ngân hàng
Ngoại thương Việt Nam. Tiếp theo đó sẽ là Ngân hàng phát triển Nhà
đồng bằng sông Cửu Long và Ngân hàng Đầu tư-phát triển Việt Nam
cũng đề nghị được cổ phần hóa. Khi đó chắc chắn hoạt động của hai
Trung tâm giao dịch chứng khoán sẽ sôi động hẳn lên, t ạo n ền tảng
mới cho sự phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam.
V) Một số đánh giá về thực trạng phát triển thị trường tài chính ở
nước ta
Về thị trường vốn ngắn hạn hay còn gọi là th ị trường tiền t ệ. Nhìn
chung thị trường này chưa phát triển và Ngân hàng Nhà nước NHTW,
chưa thực sự đóng vai trò can thiệp có hiệu quả vào thị trường này. Các
loại lãi suất của NHTW: lãi suất cơ bản, lãi suất tái cấp vốn, lãi suất
5
- chiết khấu, lãi suất nghiệp vụ thị trường mở, lãi suất đấu thầu tín
phiếu kho bạc nhà nước có tác động rõ nét đến thị trường. Các công cụ
điều hành chính sách tiền tệ, đặc biệt là công cụ d ự trữ b ắt bu ộc...
thiếu linh hoạt. Các NHTM và Tổ chức tín dụng cạnh tranh với nhau
tăng lãi suất huy động vốn một cách một chiều, tạo nguy cơ tiềm ẩn
rủi ro cho chính các NHTM.
Về thị trường chứng khoán. Có thể khẳng định rằng, trong tiến trình
phát triển Thị trường chứng khoán Việt Nam, tiềm năng của việc tham
gia của các NHTM là rất lớn. Việc các NHTM cổ ph ần niêm y ết c ổ
phiếu trên Trung tâm giao dịch chứng khoán, các NHTM NN cổ phần
hóa thực hiện phát hành cổ phiếu lần đầu trên Trung tâm, cũng nh ư t ới
đây sẽ có thêm một số Công ty kinh doanh chứng khoán của các NHTM
đi vào hoạt động... sẽ tạo đà thúc đẩy thị trường ch ứng khoán Việt
Nam phát triển mạnh hơn nữa.
Song cho đến thời điểm này, mới chỉ có gần 100 công ty cổ ph ần niêm
yết cổ phiếu trên Trung tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí
Minh là quá ít, tạo ra sự nghèo nàn hàng hóa trên thị trường ch ứng
khoán. Cổ phiếu của các NHTM chưa được niêm yết và giao dịch cũng
phần nào hạn chế tính sôi động của thị trường. Tính thanh khoản của
thị trường chưa cao. Thông tin chưa thật sự minh bạch.
VI) Nguyên nhân của tình trạng trên:
Ngân hàng TW chưa thực sự mạnh, năng lực điều hành chính sách ti ền
tệ và vận hành nghiệp vụ NHTW còn hạn chế. Họat động dịch v ụ c ủa
các NHTM và TCTD chưa phát triển. Tiến trình cơ cấu lại các NHTM
chưa đạt được các kết quả như dự kiến, đặc biệt là xử lý nợ xấu đang
có xu hướng gia tăng trở lại. Việc tăng vốn điều lệ để đảm b ảo t ỷ l ệ
an toàn theo thông lệ quốc tế.
6
- Tiến trình cổ phần hóa DNNN nói chung, cổ phần hóa NHTM Nhà
nước nói riêng còn rất chậm, đây cũng là lực cản cho sự phát triển thị
trường chứng khoán Việt Nam. Bên cạnh đó, việc Hội đồng quản trị
các NHTM cổ phần có tư tưởng chần chừ, chậm đưa cổ phiếu của các
NHTM cổ phần của mình niêm yết trên Trung tâm giao dịch chứng
khoán, cũng làm chậm tiến trình nói trên.
VII) Giải pháp và kiến nghị cho phát triển thị trường tài chính ở
nước ta trong thời gian tới:
Việt Nam không thể đẩy quá nhanh việc xây dựng thị trường tài chính,
cũng như thị trường chứng khoán vượt lên trên sự phát triển chung của
nền kinh tế, tức là phải phát triển đồng bộ, tất nhiên là phải có s ự ưu
tiên xây dựng các tiền đề, cơ sở hạ tầng nào đó. Chúng ta không thể
nôn nóng, cũng như không thể ngồi chờ cho đủ điều kiện được. Như
phần đầu bài viết đã đề cập, thị trường tiền tệ và thị trường ch ứng
khoán có mối liên hệ mật thiết với nhau. Khi lãi suất trên thị trường
tiền tệ tăng lên, khi thị trường tiền tệ nóng lên, thì thị trường ch ứng
khoán cũng sôi động. Phát triển thị trường tiền tệ, làm tăng t ốc đ ộ chu
chuyển vốn ngắn hạn trong nền kinh tế, nâng cao khả năng kinh doanh
trên thị trường tiền tệ của các tổ chức trung gian tài chính, t ạo đi ều
kiện cho các tổ chức này sẵn sàng tham gia có hiệu qu ả trên th ị tr ường
chứng khoán. Theo đó một số đề xuất và kiến nghị như sau:
- Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính, trực tiếp là Ủy ban chứng
khoán Nhà nước phối hợp chặt chẽ mạnh dạn đưa 2-4 NHTM cổ ph ần
đầu tiên niêm yết cổ phiếu trên Trung tâm giao dịch chứng khoán. Ph ối
hợp chặt chẽ, trên cơ sở tài trợ quốc tế, tổ chức các cuộc hội th ảo,
khóa đào tạo, tập huấn ngắn ngày về nghiệp vụ kinh doanh chứng
khoán và niêm yết cổ phiếu của NHTM trên thị trường chứng khoán.
Bộ Tài chính cũng nên cùng NHNN tập trung tháo gỡ vướng m ắc trong
7
- việc định giá NHTM và một số giải pháp khác đẩy nhanh ti ến trình c ổ
phần hóa hai NHTM NN đầu tiên theo kế hoạch.
- Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính phối hợp tăng khối lượng tín
phiếu Kho bạc Nhà nước đấu thầu hàng quý, hàng năm. Có th ể tăng
tần suất các phiên đấu thầu từ 1 phiên/1tuần hiện nay lên 2 phiên/tuần.
Linh hoạt hơn nữa lãi suất đấu thầu qua các phiên theo sát di ễn bi ến
trên thị trường. Thời hạn tín phiếu cũng có thể đa dạng h ơn, nh ư kỳ
hạn 60 ngày, 90 ngày... thay cho chỉ có loại 360 ngày nh ư hi ện nay.
Cần có cơ chế để các NHTM cổ phần và Ngân hàng khác có quy mô
nhỏ hơn có thể trúng thầu tín phiếu trên thị trường này. Đ ặc bi ệt là B ộ
Tài chính cần có biện pháp đưa các Công ty bảo hiểm, tổ ch ức b ảo
hiểm tham gia đấu thầu tín phiếu, không nên để tình trạng lãng phí vốn
hay quan hệ tiền gửi không kỳ hạn trực tiếp với các TCTD nh ư hi ện
nay.
- Ngân hàng Nhà nước có biện pháp bảo đảm tính hệ th ống của Quỹ
tín dụng, có cơ chế điều hòa vốn linh hoạt hơn của h ệ thống này. Trên
cơ sở đó tạo điều kiện thu hút Quỹ tín dụng tham gia thị trường liên
ngân hàng và các dạng khác của thị trường tiền tệ so NHNN tổ chức,
vận hành.
- NHNN nâng cấp thị trường nội tệ liên ngân hàng, thể hiện rõ vai trò
can thiệp cuối cùng của NHNN trên thị trường này. Tiến tới công bố
được lãi suất thị trường nội tệ liên ngân hàng ở Việt Nam do là lãi suất
chủ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
- Bản thân các Tổ chức trung gian tài chính cần phải nhanh chóng đa
dạng hóa các nghiệp vụ kinh doanh của mình, nhất là nghiệp vụ kinh
doanh trên thị trường tiền tệ theo thông lệ quốc tế. Các NHTM mạnh
dạn đầu tư hơn nữa cho các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán và thu
hút tiền gửi không kỳ hạn, dịch vụ thanh toán cho khách hàng. Đây cũng
chính là các nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán trong thời
8
- gian tới, cũng như là khách hàng tiềm năng của nghiệp vụ kinh doanh
chứng khoán mà Ngân hàng thương mại cần nhằm tới thu hút.
9
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
