intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

THỨC ĂN VÀ NUÔI DƯỠNG BÒ SỮA - Chương 3

Chia sẻ: Nguyen Minh Phung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST
Báo xấu
161
lượt xem 48
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

THỨC ĂN VÀ NUÔI DƯỠNG BÒ SỮA - Chương 3: Đặc điểm của các loại thức ăn nuôi bò sữa và nguyên tắc sử dụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: THỨC ĂN VÀ NUÔI DƯỠNG BÒ SỮA - Chương 3

  1. Ch¬ng 3 ®Æc ®iÓm cña C¸c lo¹i thøc ¨n nu«i bß s÷a vμ nguyªn t¾c sö dông i. Thμnh phÇn dinh d|ìng cña thøc ¨n Thμnh phÇn cña thøc ¨n (H×nh 3-1) bao gåm n†íc vμ vËt chÊt kh« (VCK). Theo quy †íc, hμm l†îng vËt chÊt kh« cña mét lo¹i thøc ¨n ®†îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch sÊy kh« thøc ¨n ®ã trong tñ sÊy ë nhiÖt ®é 105°C cho ®Õn khi nã cã khèi l†îng kh«ng ®æi vμ ®†îc biÓu diÔn b»ng tû lÖ phÇn tr¨m: khèi l†îng thøc ¨n sau khi sÊy VCK (%) = ------------------------------------ u 100 khèi l†îng thøc ¨n tr†íc khi sÊy Trong c¸c lo¹i thøc ¨n cña bß s÷a, mét sè cã hμm l†îng vËt chÊt kh« cao, mét sè kh¸c cã hμm l†îng vËt chÊt kh« thÊp. C¸c lo¹i thøc ¨n th« xanh cã hμm l†îng vËt chÊt kh« thÊp h¬n c¸c lo¹i thøc ¨n ñ †íp vμ thøc ¨n ñ †íp l¹i cã hμm l†îng vËt chÊt kh« thÊp h¬n c¸c lo¹i thøc ¨n ®· ph¬i kh«. Theo Pozy (1998), hμm l†îng vËt chÊt kh« cña thøc th« xanh biÕn ®éng tõ 11% ®Õn 20%, cña thøc ¨n ñ †íp tõ 20 % ®Õn 40 % (biÕn ®éng rÊt lín vμ phô thuéc vμo nguyªn liÖu ®em ñ), cña c¸c lo¹i thøc ¨n ph¬i kh« vμ thøc ¨n tinh tõ 85% ®Õn 92%.
  2. Thøc ¨n Lμm kh« (sÊy) N‡íc VËt chÊt kh« §èt ch¸y ChÊt h÷u c¬: o Protein o §†êng, tinh bét o ChÊt x¬ o ChÊt bÐo (mì) o Vitamin Tro H×nh 3-1: Thμnh phÇn ho¸ häc cña thøc ¨n NÕu ®em ®èt ch¸y hoμn toμn mét lo¹i thøc ¨n, chØ cßn l¹i tro, tro nμy chÝnh lμ hμm l†îng c¸c chÊt kho¸ng cã trong lo¹i thøc ¨n ®ã. PhÇn thøc ¨n ®· bÞ thiªu ch¸y gäi lμ vËt chÊt h÷u c¬ (CHC) cña thøc ¨n. VËt chÊt h÷u c¬ nμy ®†îc cÊu thμnh tõ hai phÇn: c¸c chÊt cã chøa nit¬ (protein) vμ c¸c chÊt kh«ng chøa nit¬. C¸c chÊt kh«ng chøa nit¬ bao gåm: gluxit vμ mì. Gluxit cã thÓ cã lo¹i hoμ tan nh† ®†êng, tinh bét... hoÆc kh«ng hoμ tan nh† xenluloza. Ngoμi ra trong thøc ¨n cßn cã c¸c lo¹i
  3. vitamin (nh† vitamin A,B, C, D, E, K ... Tuy hμm l†îng cña c¸c vitamin trong thøc ¨n rÊt nhá nh†ng chóng lμ nh÷ng yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®†îc ®èi víi cuéc sèng. Khi mét lo¹i thøc ¨n giμu mét chÊt dinh d†ìng nμo ®ã th× ng†êi ta th†êng gäi nã b»ng mét tªn ®Æc hiÖu. VÝ dô, c¸c lo¹i thøc ¨n víi hμm l†îng protein cao th× ®†îc gäi lμ nh÷ng thøc ¨n giÇu protein vμ c¸c lo¹i thøc ¨n cã hμm l†îng gluxit vμ mì lín sÏ ®†îc gäi lμ c¸c thøc ¨n giÇu n¨ng l†îng. C¸c lo¹i thøc ¨n víi hμm l†îng x¬ cao sÏ ®†îc coi lμ thøc ¨n giÇu x¬. §Ó tÝnh to¸n gi¸ trÞ dinh d†ìng cña mét lo¹i thøc ¨n, cÇn ph¶i ph©n tÝch lo¹i thøc ¨n ®ã thμnh ra c¸c thμnh phÇn ®¬n gi¶n, sau ®ã ®em c©n tõng chÊt dinh d†ìng vμ biÓu diÔn nã b»ng tû lÖ phÇn tr¨m ®èi víi vËt chÊt kh«. VÝ dô, khi ng†êi ta nãi r»ng lo¹i thøc ¨n nμy chøa 15% mì so víi vËt chÊt kh« th× cã nghÜa lμ cø 1000g VCK cña thøc ¨n ®ã cã chøa 150g mì. ii. C¸c lo¹i thøc ¨n th|êng dïng nu«i bß s÷a 1. Thøc ¨n th« xanh Thøc anh th« xanh lμ tªn gäi chung cho c¸c lo¹i cá xanh, th©n l¸ c©y cßn xanh, kÓ c¶ mét sè lo¹i rau xanh vμ vá cña nh÷ng qu¶ nhiÒu n†íc... §Æc ®iÓm cña thøc ¨n th« xanh lμ chøa nhiÒu n†íc, dÔ tiªu ho¸, cã tÝnh ngon miÖng vμ gia sóc thÝch ¨n. Nãi chung, thøc ¨n
  4. xanh cã tû lÖ c©n ®èi gi÷a c¸c chÊt dinh d†ìng, chøa nhiÒu vitamin vμ protein cã chÊt l†îng cao. a. Cá tù nhiªn vμ cá trång Cá tù nhiªn lμ hçn hîp c¸c lo¹i cá hoμ th¶o, chñ yÕu lμ cá gμ, cá l¸ tre, cá mËt... Cá tù nhiªn mäc trªn c¸c gß, b·i, bê ®ª, bê ruéng, trong v†ên c©y, c«ng viªn... Cá tù nhiªn cã thÓ ®†îc sö dông cho bß s÷a ngay trªn ®ång b·i d†íi h×nh thøc ch¨n th¶ hoÆc còng cã thÓ thu c¾t vÒ vμ cho ¨n t¹i chuång. Thμnh phÇn dinh d†ìng vμ chÊt l†îng cá tù nhiªn biÕn ®éng rÊt lín vμ tuú thuéc vμo mïa vô trong n¨m, n¬i cá mäc, giai ®o¹n ph¸t triÓn cña cá (non hay giμ) vμ thμnh phÇn c¸c lo¹i cá trong th¶m cá. Khi sö dông cá tù nhiªn cÇn l†u ý tr¸nh cho bß s÷a bÞ rèi lo¹n tiªu ho¸ hoÆc ngé ®éc b»ng c¸ch sau khi thu c¾t vÒ, ph¶i röa s¹ch cá ®Ó lo¹i bá bôi bÈn, c¸c ho¸ chÊt ®éc h¹i, thuèc trõ s©u... Lo¹i cá cßn non hoÆc cá thu c¾t ngay sau khi m†a cÇn ph¶i ®†îc ph¬i t¸i ®Ó ®Ò phßng bß s÷a bÞ ch†íng bông ®Çy h¬i. Cá trång bao gåm c¸c lo¹i nh† cá voi, cá Ghinª, cá Stylo ... ViÖc trång cá rÊt quan träng, ®Æc biÖt lμ trong ch¨n nu«i th©m canh vμ ch¨n nu«i theo quy m« trang tr¹i. Trång cá b¶o ®¶m chñ ®éng cã nguån thøc ¨n th« xanh chÊt l†îng vμ æn ®Þnh quanh n¨m. L†îng cá cho bß s÷a thay ®æi tuú theo tõng ®èi t†îng. Trung b×nh mçi ngμy cã thÓ cho mét con ¨n
  5. ®†îc mét l†îng cá t†¬i b»ng kho¶ng 10-12% thÓ träng cña nã. b. Ngän mÝa Ngän mÝa lμ phÇn ngän th¶i ra sau khi thu ho¹ch th©n c©y mÝa lμm ®†êng. Th«ng th†êng ngän mÝa chiÕm 20% cña c¶ c©y mÝa. Nh† vËy, víi n¨ng suÊt mÝa b×nh qu©n 45-50 tÊn/ha th× mçi ha th¶i ra trªn 9 tÊn ngän mÝa vμ sè ngän mÝa cña mçi ha cã thÓ nu«i ®†îc 4 con bß trªn 3 th¸ng (cho mçi con bß ¨n 25 kg ngän mÝa/ngμy). HiÖn nay, t¹i nh÷ng vïng ven s«ng, ®Æc biÖt lμ nh÷ng vïng quy ho¹ch mÝa ®†êng cña n†íc ta, hμng n¨m l†îng ngän mÝa th¶i ra rÊt lín vμ ngän mÝa lμ nguån thøc ¨n xanh cã gi¸ trÞ, cÇn tËn dông vμ cã thÓ dïng ®Ó nu«i bß s÷a rÊt tèt. Tuy nhiªn, v× ngän mÝa chøa hμm l†îng ®†êng vμ x¬ cao nh†ng l¹i nghÌo c¸c thμnh phÇn dinh d†ìng kh¸c, do ®ã chØ nªn sö dông ngän mÝa nh† lo¹i thøc ¨n bæ sung ®†êng mμ kh«ng nªn thay thÕ hoμn toμn cá xanh trong mét thêi gian dμi c. Vá vμ ®ät døa Vá vμ ®ät døa lμ nguån phÕ phô phÈm víi khèi l†îng rÊt lín, do c¸c nhμ m¸y chÕ biÕn døa xuÊt khÈu th¶i ra. Vá vμ ®ät døa chøa nhiÒu ®†êng nh†ng l¹i thiÕu protein vμ x¬. ChÝnh v× vËy, kh«ng nªn sö dông vá vμ ®ät døa thay thÕ hoμn toμn cá xanh. MÆt kh¸c, trong vá døa cã chøa men bromelin nªn khi bß s÷a ¨n nhiÒu sÏ bÞ
  6. r¸t l†ìi. Tèt nhÊt lμ nªn cho bß ¨n mçi ngμy kho¶ng 10- 15 kg vá vμ ®ät døa vμ nªn chia ra lμm nhiÒu lÇn. d. C©y ng« sau thu b¾p non C©y ng« sau khi thu b¾p non (ng« bao tö hay ng« quμ) cã thÓ dïng lμm nguån thøc ¨n xanh rÊt tèt cho tr©u bß. Thμnh phÇn dinh d†ìng cña c©y ng« sau thu b¾p non rÊt phï hîp víi sinh lý tiªu ho¸ cña tr©u bß. C©y ng« lo¹i nμy cã thÓ dïng cho ¨n trùc tiÕp hay ñ xanh ®Ó dù tr÷ cho ¨n vÒ sau. 2. Thøc ¨n ñ íp Lμ lo¹i thøc ¨n ®†îc t¹o ra th«ng qua qu¸ tr×nh dù tr÷ c¸c lo¹i thøc ¨n th« xanh d†íi h×nh thøc ñ chua. Nhê ñ chua, ng†êi ta cã thÓ b¶o qu¶n thøc ¨n trong mét thêi gian dμi, chñ ®éng cã thøc ¨n cho bß s÷a, nhÊt lμ vμo nh÷ng thêi kú khan hiÕm cá tù nhiªn, víi viÖc tæn thÊt Ýt nhÊt c¸c chÊt dinh d†ìng so víi qu¸ tr×nh ph¬i kh«. Ngoμi ra, ñ chua cßn lμm t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cña thøc ¨n, do c¸c chÊt khã tiªu trong thøc ¨n bÞ mÒm ra hoÆc chuyÓn sang d¹ng dÔ tiªu. Thøc ¨n ñ chua tèt cã nh÷ng ®Æc tÝnh sau: - Cã mïi th¬m dÔ chÞu (nÕu cã mïi khã ngöi chøng tá bÞ thèi háng). - Cã vÞ h¬i chua, kh«ng ®¾ng vμ kh«ng chua g¾t.
  7. - MÇu ®ång ®Òu, gÇn t†¬ng tù nh† mÇu cña c©y tr†íc khi ®em ñ (h¬i nh¹t h¬n mét chót). - Kh«ng cã nÊm mèc. - Gia sóc thÝch ¨n. VÒ nguyªn t¾c ng†êi ta cã thÓ ñ chua c¸c lo¹i thøc ¨n xanh, kÓ c¶ thøc ¨n h¹t vμ cñ qu¶, nh†ng th«ng th†êng ng†êi ta hay ñ chua th©n, l¸ c©y ng«, cá voi, cá tù nhiªn vμ trong khi ñ th†êng cho thªm rØ mËt ®†êng vμ muèi. Cã thÓ sö dông thøc ¨n ñ chua ®Ó thay thÕ mét phÇn cá t†¬i. L†îng thay thÕ kho¶ng 15-20 kg. §èi víi bß s÷a, nªn cho ¨n sau khi v¾t s÷a ®Ó tr¸nh cho s÷a cã mïi cá ñ. 3. Cá kh« Cá kh« lμ lo¹i thøc ¨n th« xanh ®· ®†îc sÊy kh« hoÆc ph¬i kh« nhê n¾ng mÆt trêi vμ ®†îc dù tr÷ d†íi h×nh thøc ®¸nh ®èng hoÆc ®ãng b¸nh. §©y lμ biÖn ph¸p b¶o qu¶n thøc ¨n dÔ thùc hiÖn, cho phÐp ta dù tr÷ víi khèi l†îng lín ®Ó dïng vμo nh÷ng thêi ®iÓm khan hiÕm. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ dinh d†ìng cña cá kh« lu«n thÊp h¬n gi¸ trÞ dinh d†ìng cña cá ñ chua. 4. R¬m lóa R¬m lóa lμ lo¹i thøc ¨n th« ®†îc dïng phæ biÕn cho tr©u bß ë n†íc ta. Tû lÖ gi÷a r¬m vμ thãc th†êng
  8. biÕn ®éng trong kho¶ng 0,7-1/1. Nh† vËy, víi t×nh h×nh trång lóa cña n†íc ta hiÖn nay, mçi n¨m chóng ta cã thÓ thu ®†îc kho¶ng 25-30 triÖu tÊn r¬m. Nguån phô phÈm nμy hiÖn nay vÉn ch†a ®†îc tËn dông mét c¸ch hiÖu qu¶ trong ch¨n nu«i loμi nhai l¹i mμ chñ yÕu dïng lμm chÊt ®èt, ph©n bãn, vμ thËm chÝ cßn ®èt ch¸y ngoμi ®ång g©y l·ng phÝ vμ « nhiÔm m«i tr†êng. Thùc tÕ, tuy r¬m lóa chøa nhiÒu chÊt x¬ lignin ho¸ khã tiªu ho¸, nghÌo protein vμ muèi kho¸ng nh†ng sau khi thu ho¹ch, ®†îc ph¬i kh« dù tr÷ cÈn thËn vÉn lμ nguån thøc ¨n th« quý cho bß s÷a. R¬m lóa th†êng ®†îc sö dông ®Ó t¨ng l†îng chÊt kh«, ®¶m b¶o ®é cho¸n d¹ dÇy, t¨ng l†îng x¬ trong khÈu phÇn, nhÊt lμ ®èi víi nh÷ng khÈu phÇn thiÕu x¬. Do r¬m lóa cã gi¸ trÞ dinh d†ìng vμ tû lÖ tiªu ho¸ thÊp nªn hiÖn nay, ng†êi ta th†êng ¸p dông mét sè biÖn ph¸p kiÒm ho¸ r¬m nh† ñ r¬m víi urª hay víi dung dÞch amoniac. ViÖc xö lý nμy kh«ng nh÷ng lμm t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cña r¬m mμ cßn lμm cho nã mÒm h¬n, bß s÷a thÝch ¨n h¬n, ®ång thêi lμm t¨ng hμm l†îng nit¬ trong r¬m. 5. Cñ qu¶ Thøc ¨n cñ qu¶ bao gåm khoai lang, khoai t©y, cμ rèt, cñ c¶i, bÇu, bÝ... §©y lμ lo¹i thøc ¨n rÊt tèt cho bß s÷a. Chóng cã mïi th¬m, vÞ ngon, gia sóc thÝch ¨n. Thøc ¨n cñ qu¶ cã hμm l†îng n†íc, chÊt bét ®†êng vμ vitamin
  9. C cao. H¹n chÕ cña chóng lμ nghÌo protein, chÊt bÐo, x¬ vμ c¸c muèi kho¸ng, khã b¶o qu¶n vμ dù tr÷ l©u dμi. Do nh÷ng ®Æc tÝnh trªn ng†êi ta th†êng dïng thøc ¨n cñ qu¶ ®Ó c¶i thiÖn nh÷ng khÈu phÇn Ýt n†íc, nhiÒu x¬, nghÌo chÊt bét ®†êng (vÝ dô, khÈu phÇn nhiÒu r¬m kh«). L†îng thøc ¨n cñ qu¶ trung b×nh mçi ngμy kho¶ng 4-5 kg cho mét con bß s÷a. 6. Phô phÈm chÕ biÕn a. Bâ ®Ëu nμnh B· ®Ëu nμnh lμ phô phÈm cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn h¹t ®Ëu nμnh thμnh ®Ëu phô hoÆc thμnh s÷a ®Ëu nμnh. Nã cã mïi th¬m, vÞ ngät, gia sóc thÝch ¨n. Hμm l†îng chÊt bÐo vμ protein trong b· ®Ëu nμnh rÊt cao. ChÝnh v× vËy, nã cã thÓ ®†îc coi lμ lo¹i thøc ¨n cung cÊp protein cho gia sóc nhai l¹i vμ mçi ngμy cã thÓ cho mçi con bß ¨n tõ 10 ®Õn 15 kg. CÇn l†u ý khi sö dông b· ®Ëu nμnh sèng cïng lóc víi mét sè lo¹i thøc ¨n cã chøa urª (nh† b¸nh dinh d†ìng, thøc ¨n tinh hçn hîp) lμ ph¶i chia nhá l†îng thøc ¨n nμy ra thμnh nhiÒu b÷a ®Ó b¶o ®¶m an toμn cho bß s÷a. V× trong b· ®Ëu nμnh sèng cã chøa men ph©n gi¶i urª nªn nÕu cho ¨n cïng lóc vμ víi sè l†îng lín hai lo¹i thøc ¨n nμy th× urª bÞ ph©n gi¶i nhanh chãng, t¹o ra mét khèi l†îng lín khÝ amoniac vμ rÊt dÔ g©y ngé ®éc.
  10. b. Bâ bia B· bia lμ lo¹i thøc ¨n nhiÒu n†íc, cã mïi th¬m vμ vÞ ngon. Hμm l†îng kho¸ng, vitamin (chñ yÕu lμ vitamin nhãm B) vμ ®Æc biÖt lμ hμm l†îng protein trong b· bia cao. V× vËy, nã cã thÓ ®†îc coi lμ lo¹i thøc ¨n bæ sung protein vμ ®†îc dïng rÊt réng r·i trong ch¨n nu«i bß s÷a. Tû lÖ tiªu ho¸ c¸c chÊt trong b· bia rÊt cao. Ngoμi ra nã cßn chøa c¸c chÊt kÝch thÝch tÝnh thÌm ¨n vμ lμm t¨ng kh¶ n¨ng tiÕt s÷a cña bß nu«i trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®íi. Thμnh phÇn vμ gi¸ trÞ dinh d†ìng cña b· bia phô thuéc chñ yÕu vμo tû lÖ n†íc cña nã. Thêi gian b¶o qu¶n còng nh† nguån gèc xuÊt xø cña b· bia còng ¶nh h†ëng ®Õn chÊt l†îng. Khi b¶o qu¶n l©u dμi th× qu¸ tr×nh lªn men sÏ lμm mÊt ®i mét phÇn c¸c chÊt dinh d†ìng, ®ång thêi lμm cho ®é chua cña b· bia t¨ng lªn. ChÝnh v× vËy, trong thùc tÕ, ®Ó kÐo dμi thêi gian b¶o qu¶n b· bia, ng†êi ta th†êng cho thªm muèi ¨n víi tû lÖ 1%. §èi víi bß s÷a, l†îng b· bia trong khÈu phÇn cÇn tÝnh to¸n lμm sao cã thÓ thay thÕ kh«ng qu¸ 1/2 l†îng thøc ¨n tinh (cø 4,5 kg b· bia cã gi¸ trÞ t†¬ng ®†¬ng víi 1 kg thøc ¨n tinh) vμ kh«ng nªn cho ¨n trªn 15 kg b· bia mçi con, mçi ngμy. Cho ¨n qu¸ nhiÒu b· bia (vÝ dô trªn 25 kg/con/ngμy) sÏ lμm gi¶m tû lÖ tiªu ho¸ chÊt x¬, c¸c chÊt chøa nit¬ vμ kÐo theo sù gi¶m chÊt l†îng s÷a. Tèt nhÊt lμ trén b· bia vμ cho ¨n cïng víi thøc ¨n tinh, chia lμm nhiÒu b÷a trong mét ngμy.
  11. c. Bâ s¾n B· s¾n lμ phÕ phô phÈm cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn tinh bét s¾n tõ cñ s¾n. B· s¾n cã ®Æc ®iÓm lμ chøa nhiÒu tinh bét (kho¶ng 60%) nh†ng l¹i nghÌo chÊt protein. Do ®ã khi sö dông b· s¾n nªn trén vμ cho ¨n thªm urª hoÆc b· ®Ëu nμnh. NÕu cho thªm bét sß hay bét kho¸ng vμo hçn hîp th× chÊt l†îng dinh d†ìng sÏ tèt vμ c©n ®èi h¬n. Hçn hîp nμy cã thÓ ®†îc sö dông ®Ó thay thÕ mét phÇn (cã thÓ thay thÕ tíi mét nöa) l†îng thøc ¨n tinh trong khÈu phÇn. B· s¾n cã thÓ dù tr÷ ®†îc kh¸ l©u do mét phÇn tinh bét trong b· s¾n bÞ lªn men vμ t¹o ra pH = 4-5. B· s¾n t†¬i cã vÞ h¬i chua, gia sóc nhai l¹i thÝch ¨n. V× vËy cã thÓ cho gia sóc ¨n t†¬i (mçi ngμy cho mçi con bß ¨n kho¶ng 10-15 kg). Còng cã thÓ ph¬i, sÊy kh« b· s¾n ®Ó lμm nguyªn liÖu phèi chÕ thøc ¨n hçn hîp d. RØ mËt ®êng RØ mËt ®†êng lμ phô phÈm cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn ®†êng mÝa. L†îng rØ mËt th†êng chiÕm 3% so víi mÝa t†¬i. Cø chÕ biÕn 1000 kg mÝa th× ng†êi ta thu ®†îc 30 kg rØ mËt. Nh† vËy, tõ mét ha mÝa mçi n¨m thu ®†îc trªn 1300 kg rØ mËt. Do chøa nhiÒu ®†êng nªn rØ mËt lμ nguån cung cÊp n¨ng l†îng quan träng. Ngoμi ra, nã cßn chøa nhiÒu nguyªn tè kho¸ng ®a l†îng vμ vi l†îng rÊt cÇn thiÕt cho bß s÷a.
  12. RØ mËt th†êng ®†îc sö dông ®Ó bæ sung ®†êng khi ñ chua thøc ¨n, lμ thμnh phÇn chÝnh trong b¸nh dinh d†ìng hoÆc cho ¨n lÉn víi r¬m lóa ... Do cã vÞ ngät nªn bß s÷a thÝch ¨n. Tuy nhiªn, mçi ngμy còng chØ nªn cho mçi con bß ¨n 1-2 kg rØ mËt ®†êng. Kh«ng nªn cho ¨n nhiÒu trªn 2 kg v× rØ mËt ®†êng nhuËn trμng vμ cã thÓ g©y Øa ch¶y. Nªn cho ¨n r¶i ®Òu ®Ó tr¸nh lμm gi¶m pH d¹ cá ®ét ngét g©y øc chÕ vi sinh vËt ph©n gi¶i x¬ trong d¹ cá. e. Kh« dÇu Kh« dÇu lμ mét nhãm c¸c phô phÈm cßn l¹i sau khi chiÕt t¸ch dÇu tõ c¸c lo¹i h¹t cã dÇu vμ tõ c¬m dõa, bao gåm: kh« dÇu l¹c, kh« dÇu ®Ëu t†¬ng, kh« dÇu b«ng, kh« dÇu võng, kh« dÇu dõa... Kh« dÇu lμ lo¹i s¶n phÈm rÊt s½n cã ë n†íc ta vμ ®†îc xem nh† lμ lo¹i thøc ¨n cung cÊp n¨ng l†îng vμ bæ sung protein cho bß s÷a. Hμm l†îng protein vμ gi¸ trÞ n¨ng l†îng trong kh« dÇu tuú thuéc vμo c«ng nghÖ t¸ch chiÕt dÇu còng nh† nguyªn liÖu ban ®Çu. Nh×n chung, kh« dÇu ®Ëu t†¬ng, kh« dÇu l¹c th†êng chøa Ýt canxi, phètpho, v× vËy khi sö dông cÇn bæ sung thªm kho¸ng. Cã thÓ cho bß s÷a ¨n kh« dÇu riªng rÏ hoÆc phèi chÕ kh« dÇu víi mét sè lo¹i thøc ¨n kh¸c thμnh thøc ¨n tinh hçn hîp.
  13. f. C¸m g¹o C¸m g¹o lμ phô phÈm cña xay x¸t g¹o vμ ®†îc dïng phæ biÕn trong ch¨n nu«i gia sóc nhai l¹i. Thμnh phÇn ho¸ häc vμ gi¸ trÞ dinh d†ìng cña c¸m g¹o phô thuéc vμo quy tr×nh xay x¸t thãc, thêi gian b¶o qu¶n c¸m. C¸m g¹o cßn míi cã mïi th¬m, vÞ ngät, gia sóc nhai l¹i thÝch ¨n. Nh†ng c¸m ®Ó l©u, nhÊt lμ trong ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n kÐm, dÇu trong c¸m sÏ bÞ oxy ho¸, c¸m trë nªn «i, khÐt, cã vÞ ®¾ng, thËm chÝ bÞ vãn côc, bÞ mèc vμ kh«ng dïng ®†îc n÷a. C¸m g¹o cã thÓ ®†îc coi lμ lo¹i thøc ¨n cung cÊp n¨ng l†îng vμ protein. Tuy nhiªn, kh«ng nªn chØ sö dông c¸m g¹o trong khÈu phÇn, bëi v× hμm l†îng canxi trong c¸m g¹o rÊt thÊp. CÇn bæ sung bét x†¬ng, bét sß vμ muèi ¨n vμo khÈu phÇn chøa nhiÒu c¸m g¹o. g. Bét c¸ Bét c¸ lμ thøc ¨n ®éng vËt cã chÊt l†îng dinh d†ìng cao ®†îc chÕ biÕn tõ c¸ t†¬i hoÆc tõ s¶n phÈm phô c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸ hép. Trong protein bét c¸ cã ®Çy ®ñ axit amin kh«ng thay thÕ: lyzin 7,5%; methionin 3%; izol¬xin 4,8%... Protein bét c¸ s¶n xuÊt ë n†íc ta biÕn ®éng tõ 35-60%, kho¸ng tæng sè biÕn ®éng tõ 19,6%-34,5% trong ®ã muèi: 0,5-10%, canxi 5,5-8,7%; phèt pho 3,5-4,8%, c¸c chÊt h÷u c¬ trong bét c¸ ®†îc gia sóc, gia cÇm tiªu ho¸ vμ hÊp thu víi tû lÖ cao 85-90%.
  14. Bæ sung bét c¸ vμo c¸c lo¹i thøc ¨n x¬ th« cã t¸c dông rÊt tèt nhê kÝch thÝch VSV d¹ cá ph¸t triÓn vμ bæ sung protein tho¸t qua. Bét c¸ ®†îc ph©n gi¶i chËm trong d¹ cá nªn gãp ph©n cung cÊp mét sè axit amin, ®Æc biÖt lμ nh÷ng axit amin cã m¹ch nh¸nh rÊt cÇn cho VSV ph©n gi¶i x¬. V× bét c¸ cã tû lÖ protein tho¸t qua cao nªn cã thÓ cung cÊp trùc tiÕp axit amin t¹i ruét (PDA) cho vËt chñ. ThÝ nghiÖm ë Bangladesh cho thÊy chØ cÇn bæ sung 50g bét c¸ vμo khÈu phÇn c¬ së lμ r¬m cã t¸c dông lμm t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ r¬m vμ t¨ng tèc ®é t¨ng träng cña bª rÊt râ rÖt. h. Bét thÞt x¬ng Bét thÞt x†¬ng ®†îc chÕ biÕn tõ x¸c gia sóc, gia cÇm kh«ng dïng lμm thùc phÈm cho con ng†êi hoÆc tõ c¸c phô phÈm cña lß mæ. Thμnh phÇn dinh d†ìng cña bét thÞt x†¬ng th†êng kh«ng æn ®Þnh, phô thuéc vμo nguån nguyªn liÖu chÕ biÕn. Tû lÖ protein trong bét thÞt x†¬ng tõ 30-50%, kho¸ng 12-35%, mì 8- 15%. Gi¸ trÞ sinh häc cña protein trong bét thÞt x†¬ng còng biÕn ®éng vμ phô thuéc vμo tû lÖ c¸c m« liªn kÕt trong nguyªn liÖu. Tû lÖ m« liªn kÕt cμng nhiÒu, gi¸ trÞ sinh häc cña protein cμng thÊp. i. H¹t b«ng H¹t b«ng cã hμm l†îng protein vμ lipit cao nªn cã thÓ ®†îc coi lμ mét lo¹i thøc ¨n tinh. Nh†ng mÆt kh¸c,
  15. x¬ cña nã t†¬ng ®†¬ng víi cá nÕu xÐt vÒ møc ®é tiªu ho¸ ë d¹ cá. Ph¶n øng cña gia sóc khi bæ sung h¹t b«ng thay ®æi rÊt lín phô thuéc vμo khÈu phÇn c¬ së. Tû lÖ ph©n gi¶i cao cña protein h¹t b«ng lμm cho hμm l†îng amoniac trong d¹ cá t¨ng cao. N¨ng l†îng gia nhiÖt cña h¹t b«ng thÊp nªn cã lîi khi cho gia sóc ¨n trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é m«i tr†êng cao. Tuy nhiªn, do cã hμm l†îng lipit cao vμ cã ®éc tè gosypol nªn cã thÓ ¶nh h†ëng xÊu ®Õn ho¹t lùc cña vi sinh vËt d¹ cá vμ h¹n chÕ møc sö dông. HiÖn nay ng†êi ta ®Ò nghÞ møc bæ sung chØ d†íi 150g/kg thøc ¨n cña khÈu phÇn. ChÕ biÕn, ®Æc biÖt lμ xö lý nhiÖt, cã thÓ lμm t¨ng tû lÖ lipit vμ protein kh«ng bÞ ph©n gi¶i ë d¹ cá vμ gi¶m gosypol tù do trong h¹t b«ng nªn cã thÓ t¨ng møc sö dông trong khÈu phÇn. NghiÒn vμ kiÒm ho¸ cã thÓ lμm t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cña h¹t b«ng. 7. Thøc ¨n tinh Lμ nh÷ng thøc ¨n cã khèi l†îng nhá nh†ng hμm l†îng chÊt dinh d†ìng cao. Nhãm thøc ¨n nμy bao gåm c¸c lo¹i h¹t ngò cèc vμ bét cña chóng (ng«, m×, g¹o...), bét cña c¸c c©y cã cñ, c¸c lo¹i h¹t c©y bé ®Ëu vμ c¸c lo¹i thøc ¨n tinh hçn hîp ®†îc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. §Æc ®iÓm cña thøc ¨n tinh lμ hμm l†îng n†íc vμ x¬ ®Òu thÊp, chøa nhiÒu chÊt dinh d†ìng quan träng nh† protein, chÊt bét ®†êng, chÊt bÐo, c¸c chÊt kho¸ng vμ vitamin. Tû lÖ tiªu ho¸ c¸c chÊt dinh d†ìng kh¸ cao.
  16. Th«ng th†êng, ng†êi ta sö dông thøc ¨n tinh ®Ó hoμn thiÖn c¸c lo¹i khÈu phÇn ¨n cÊu thμnh tõ c¸c thøc ¨n th«. MÆc dï thøc ¨n tinh cã hμm l†îng c¸c chÊt dinh d†ìng cao nh†ng kh«ng thÓ chØ dïng mét m×nh nã ®Ó nu«i bß s÷a mμ ph¶i dïng c¶ c¸c lo¹i thøc ¨n th« ®Ó b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra b×nh th†êng. a. Bét ng« Bét ng« lμ lo¹i thøc ¨n tinh quan träng trong ch¨n nu«i bß s÷a. Bét ng« cã hμm l†îng tinh bét cao vμ ®†îc sö dông nh† mét nguån cung cÊp n¨ng l†îng. Tuy nhiªn, còng nh† c¸m g¹o, kh«ng nªn chØ sö dông bét ng« nh† mét nguån thøc ¨n tinh duy nhÊt, mμ ph¶i trén thªm bét x†¬ng, bét sß vμ muèi ¨n vμo khÈu phÇn, bëi v× hμm l†îng c¸c chÊt kho¸ng, nhÊt lμ canxi vμ phètpho trong bét ng« thÊp. b. Bét s¾n Bét s¾n ®†îc s¶n xuÊt ra tõ s¾n cñ th¸i thμnh l¸t vμ ph¬i kh«. Bét s¾n lμ lo¹i thøc ¨n tinh giμu chÊt ®†êng vμ tinh bét, nh†ng l¹i nghÌo chÊt protein, canxi vμ phètpho. V× vËy, khi sö dông bét s¾n cÇn bæ sung thªm urª, c¸c lo¹i thøc ¨n giÇu protein nh† b· ®Ëu nμnh, b· bia vμ c¸c chÊt kho¸ng... ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ dinh d†ìng cña khÈu phÇn vμ lμm cho khÈu phÇn c©n ®èi h¬n. Bét s¾n lμ lo¹i thøc ¨n rÎ, l¸t s¾n ph¬i kh« cã thÓ b¶o qu¶n dÔ dμng quanh n¨m. Mét ®iÓm bÊt lîi cña s¾n lμ cã chøa axit HCN ®éc ®èi víi gia sóc. §Ó lμm gi¶m
  17. hμm l†îng cña lo¹i axit nμy nªn sö dông cñ s¾n bãc vá, ng©m vμo n†íc vμ thay n†íc nhiÒu lÇn tr†íc khi th¸i thμnh l¸t vμ ph¬i kh«. Còng cã thÓ nÊu chÝn ®Ó lo¹i bá HCN. 8. Thøc ¨n bæ sung Lµ nh÷ng thøc ¨n ®-îc thªm vµo khÈu phÇn víi sè l-îng nhá ®Ó c©n b»ng mét sè chÊt dinh d-ìng thiÕu hôt nh- protein, kho¸ng vµ vitamin. Trong sè c¸c lo¹i thøc ¨n bæ sung quan träng nhÊt lµ urª vµ hçn hîp kho¸ng. a. Urª Urª lμ mét trong nh÷ng chÊt chøa nit¬ phi protein ®· ®†îc sö dông tõ l©u vμ rÊt réng r·i trong ch¨n nu«i tr©u bß nãi chung vμ bß s÷a nãi riªng. Së dÜ loμi gia sóc nhai l¹i sö dông ®†îc urª bëi v×, trong d¹ cá cña chóng cã c¸c quÇn thÓ vi sinh vËt cã kh¶ n¨ng biÕn ®æi, ph©n gi¶i nit¬ trong urª vμ tæng hîp nªn c¸c chÊt protein cã gi¸ trÞ sinh vËt häc cao cung cÊp cho c¬ thÓ. Ng†êi ta cã thÓ sö dông urª theo 4 c¸ch: trén vμo thøc ¨n hçn hîp, trén víi rØ mËt ®†êng, trén víi mét sè thμnh phÇn lμm b¸nh dinh d†ìng vμ trén ñ víi cá hoÆc r¬m. Khi sö dông urª cÇn chó ý nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: - ChØ bæ sung urª khi khÈu phÇn c¬ së thiÕu N cÇn cho VSV d¹ cá. Chó ý, bæ sung 1 g urª cung cÊp thªm ®îc 1,45 g PDIN.
  18. - Ph¶i ®¶m b¶o cã ®Çy ®ñ gluxit dÔ lªn men trong khÈu phÇn cña bß nh»m gióp cho vi sinh vËt d¹ cá cã ®ñ n¨ng l†îng ®Ó sö dông amoniac ph©n gi¶i ra tõ urª vμ tæng hîp nªn protein vi sinh vËt. - §èi víi nh÷ng con bß tr†íc ®ã ch†a ¨n urª th× cÇn cã thêi gian tËp lμm quen b»ng c¸ch hμng ngμy cho ¨n tõng Ýt mét vμ thêi gian lμm quen kÐo dμi tõ 5 ®Õn 10 ngμy. - ChØ sö dông urª cho bß ®· lín, kh«ng sö dông cho bª non v× hÖ vi sinh vËt d¹ cá cña chóng ch†a ph¸t triÓn hoμn chØnh. - Khi bæ sung urª vμo khÈu phÇn cã thÓ bß s÷a kh«ng thÝch ¨n, v× vËy cÇn trén urª víi mét sè lo¹i thøc ¨n kh¸c. Cã thÓ cho thªm rØ mËt ®†êng ®Ó gia sóc dÔ ¨n vμ cho ¨n lμm nhiÒu lÇn trong ngμy, mçi lÇn mét Ýt. - Kh«ng hoμ urª vμo n†íc cho bß uèng. b. Thøc ¨n bæ sung kho¸ng C¸c chÊt kho¸ng cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi gia sóc nhai l¹i, ®Æc biÖt lμ ®èi víi bß s÷a. Do thøc ¨n cña bß s÷a cã nguån gèc thùc vËt, nªn khÈu phÇn th†êng thiÕu c¸c chÊt kho¸ng, kÓ c¶ kho¸ng ®a l†îng vμ kho¸ng vi l†îng. §Ó bæ sung kho¸ng ®a l†îng canxi ng†êi ta th†êng dïng bét ®¸ v«i, bét sß. §Ó bæ sung phètpho dïng bét x†¬ng, ph©n l©n nung ch¶y hoÆc ®icanxi phètph¸t. C¸c lo¹i kho¸ng vi l†îng (coban, ®ång, kÏm
  19. ...) th†êng ®†îc dïng d†íi d¹ng muèi sulph¸t (sulph¸t coban, sulph¸t ®ång, sulph¸t kÏm ...). Trong thùc tÕ, viÖc cung cÊp tõng chÊt kho¸ng riªng rÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt lμ ®èi víi lo¹i kho¸ng vi l†îng lμ nh÷ng chÊt rÊt cÇn thiÕt nh†ng chØ cÇn víi sè l†îng nhá nªn rÊt khã b¶o ®¶m ®Þnh l†îng chÝnh x¸c. V× vËy, ng†êi ta th†êng phèi hîp nhiÒu lo¹i kho¸ng víi nhau theo tû lÖ nhÊt ®Þnh d†íi d¹ng premix kho¸ng, dïng ®Ó trén víi c¸c lo¹i thøc ¨n tinh. Ng†êi ta còng cã thÓ bæ sung kho¸ng cho bß s÷a d†íi d¹ng ®¸ liÕm. Thμnh phÇn dinh d†ìng cña mét sè lo¹i thøc ¨n phæ biÕn dïng cho bß s÷a ë miÒn B¾c cã thÓ xem trong phÇn Phô lôc.
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
5=>2