Thực tế áp dụng mô hình kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La

Chia sẻ: ViBoruto2711 ViBoruto2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

70
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết đưa ra những vấn đề chung về kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp xây lắp. Trên cơ sở đó đưa ra những phân tích cơ bản về thực trạng áp dụng mô hình kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La từ đó đề xuất các biện pháp đẩy mạnh việc ứng dụng mô hình kế toán quản trị chi phí các doanh nghiệp này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực tế áp dụng mô hình kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La

TẠP CHÍ KHOA HỌC Khoa học Xã hội, Số 9 (6/2017) tr. 115 - 124 THỰC TẾ ÁP DỤNG MÔ HÌNH KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÁC DOANH NGHIỆP XÂY LẮP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ SƠN LA Lê Thị Thanh Nhàn, Đoàn Thanh Hải Trường Đại học Tây Bắc Tóm tắt: Bài viết đưa ra những vấn đề chung về kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp xây lắp. Trên cơ sở đó đưa ra những phân tích cơ bản về thực trạng áp dụng mô hình kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La từ đó đề xuất các biện pháp đẩy mạnh việc ứng dụng mô hình kế toán quản trị chi phí các doanh nghiệp này. Từ khóa: Doanh nghiệp xây lắp, kế toán quản trị chi phí. 1. Đặt vấn đề Có thể nói kế toán quản trị là một bộ phận của hệ thống thông tin quản trị trong các tổ chức mà nhà quản trị dựa vào đó để hoạch định và kiểm soát hoạt động của tổ chức. Nó có vai trò quan trọng cho việc tổ chức xây dựng các dự toán, hoạch định chính sách và kiểm soát mọi hoạt động của đơn vị. Bất kể khi quyết định lựa chọn một phương án tối ưu nào của nhà quản trị, bao giờ cũng quan tâm đến hiệu quả kinh tế của phương án mang lại, vì vậy kế toán quản trị phải tìm cách tối ưu hóa mối quan hệ giữa chi phí và lợi ích của phương án lựa chọn. Do đó hệ thống kế toán quản trị chi phí có vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin về chi phí trong các doanh nghiệp. Kế toán quản trị chi phí luôn luôn tồn tại trong mỗi tổ chức, tuy nhiên tác dụng cung cấp thông tin cho các đối tượng khác nhau sẽ khác nhau, tuỳ thuộc vào việc xây dựng và khai thác hệ thống kế toán chi phí đó. Các doanh nghiệp ở các nước phát triển trên thế giới đã xây dựng hệ thống kế toán quản trị chi phí hiện đại, cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản trị nội bộ để trợ giúp họ trong việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch và kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch. Trợ giúp nhà quản trị trong việc điều hành và kiểm soát hoạt động của tổ chức; thúc đẩy các nhà quản trị đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp; đo lường hiệu quả hoạt động của các nhà quản lý và các bộ phận, đơn vị trực thuộc trong doanh nghiệp [1]. Đối với các doanh nghiệp xây lắp kế toán quản trị chi phí lại càng có vai trò quan trọng hơn cả. Bởi so với các ngành sản xuất khác, xây dựng cơ bản có những đặc điểm kinh tế kỹ thuật đặc trưng, được thể hiện rất rõ ở sản phẩm xây lắp và quá trình sáng tạo ra sản phẩm của ngành. Mặt khác, hoạt động xây lắp thường tiến hành ngoài trời nên chịu ảnh hưởng của điều kiện thiên nhiên, thời tiết. Đặc điểm này làm cho công tác quản lý, sử dụng, hạch toán tài sản, vật tư rất phức tạp, dễ bị mất mát, hư hỏng làm tăng chi phí sản xuất. Bên cạnh đó, chu kì sản xuất của đơn vị xây lắp thường rất dài, nó phụ thuộc quy mô và tính chất phức tạp về kỹ thuật của từng công trình. Quá trình thi công được chia thành nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn thi công lại chia thành nhiều công việc khác nhau, các công việc chủ yếu diễn ra ngoài trời chịu  Ngày nhận bài: 27/10/2016. Ngày nhận đăng: 15/6/2017 Liên lạc: Lê Thanh Nhàn, e - mail: lethanhnhan88@gmail.com 115 tác động rất lớn của các nhân tố môi trường do vậy không thể tránh khỏi các rủi ro, phát sinh chi phí. Chính vì vậy thông tin về kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp xây dựng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp các nhà quản trị kiểm soát chi phí để có thể tiết kiệm được chi phí và hạ giá thành xây lắp. Tuy nhiên với các doanh nghiệp xây dựng trên địa bàn thành phố Sơn La thì kế toán quản trị chi phí vẫn còn khá mới mẻ và việc đánh giá thực trạng áp dụng kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp là thực sự cần thiết. Do đó bài viết này sẽ đưa ra những phân tích và đánh giá về thực trạng áp dụng mô hình kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La. 2. Tổng quan các nghiên cứu về Kế toán quản trị chi phí Bàn về kế toán quản trị trong các doanh nghiệp đã có khá nhiều công trình kế toán quản trị được các tác giả Việt Nam nghiên cứu kể từ đầu những năm 1990. Như Tác giả Nguyễn Việt (1995) trong luận án “Vấn đề hoàn thiện kế toán Việt Nam” đã trình bày phương hướng và giải pháp xây dựng hệ thống kế toán tài chính và kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Việt Nam, tuy nhiên những đề xuất về kế toán quản trị trong công trình này là những đề xuất mang tính cơ bản nhất của hệ thống kế toán quản trị, trong bối cảnh kế toán quản trị bắt đầu được nghiên cứu tại Việt Nam. Tác giả Phạm Văn Dược (1997) đã nghiên cứu về “phương hướng xây dựng nội dung và tổ chức vận dụng kế toán quản trị vào các doanh nghiệp Việt Nam”. Trong công trình này, tác giả đã có những nghiên cứu cụ thể và đề xuất các biện pháp ứng dụng kế toán quản trị vào thực tiễn trong các doanh nghiệp Việt Nam, tuy nhiên vẫn còn mang tính chất chung cho tất cả các loại hình doanh nghiệp, trong khi tính linh hoạt của kế toán quản trị lại rất cao, phụ thuộc vào đặc điểm hoạt động kinh doanh của từng ngành. Từ đầu những năm 2000, đã có nhiều nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí, hoặc nghiên cứu kế toán quản trị áp dụng riêng cho các loại hình doanh nghiệp như doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ hay doanh nghiệp sản xuất. Như tác giả Trần Văn Dung (2002) nghiên cứu về “Tổ chức kế toán quản trị và giá thành trong doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam”, tác giả Lê Đức Toàn (2002) nghiên cứu về “kế toán quản trị và phân tích chi phí sản xuất trong ngành sản xuất công nghiệp ở Việt Nam”, tác giả Giang Thị Xuyến (2002) nghiên cứu về “tổ chức kế toán quản trị và phân tích kinh doanh trong doanh nghiệp nhà nước”, tác giả Phạm Thị Kim Vân (2002) nghiên cứu về “tổ chức kế toán quản trị chi phí và kết quả kinh doanh ở các doanh nghiệp kinh doanh du lịch”, tác giả Nguyễn Thị Hằng Nga (2004) nghiên cứu “hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị trong các doanh nghiệp dầu khí Việt Nam”, tác giả Nguyễn Thanh Quí (2004) nghiên cứu “xây dựng hệ thống thông tin kinh tế phục vụ quản trị doanh nghiệp kinh doanh bưu chính viễn thông”, “Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất thép Tại Việt Nam” của tác giả Đào Thúy Hà năm 2015. Trong các công trình này, các tác giả đã hệ thống các nội dung cơ bản của hệ thống kế toán quản trị và kế toán quản trị chi phí trên cơ sở đó đề xuất phương hướng ứng dụng kế toán quản trị chi phí vào các ngành cụ thể theo phạm vi nghiên cứu của các đề tài. Mặc dù vậy, tất cả các công trình nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí đã công bố đều chưa nghiên cứu chuyên sâu về hệ thống kế toán quản trị chi phí áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất xây lắp hoặc các biện pháp nhằm đẩy mạnh 116 sự ứng dụng kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp xây lắp, trong khi ngành xây lắp là ngành đang rất cần những thông tin kế toán quản trị chi phí vì xây dựng cơ bản là ngành sản xuất vật chất quan trọng mang tính chất công nghiệp nhằm tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân. Hơn nữa ngành xây dựng cơ bản có những đặc điểm về kinh tế - kỹ thuật riêng biệt, thể hiện ở sản phẩm xây lắp và quá trình tạo ra sản phẩm của ngành. Điều này đã chi phối đến công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp xây lắp. Chính vì vậy, đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp đẩy mạnh việc ứng dụng kế toán quản trị chi phí áp dụng cho các doanh nghiệp xây lắp trên cơ sở nghiên cứu về hệ thống kế toán quản trị chi phí và kinh nghiệm vận dụng các phương pháp kế toán quản trị chi phí trong các loại hình doanh nghiệp khác nhau. 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luân 3.1. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu: Các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La. * Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp thu thập dữ liệu Thu thập dữ liệu sơ cấp: Dữ liệu sơ cấp sẽ được thu thập thông qua hình thức điều tra bằng Bảng hỏi về thực trạng tổ chức hệ thống kế toán nói chung và thực trạng áp dụng mô hình kế toán quản trị trong hệ thống kế toán của doanh nghiệp nói riêng đặc biệt là kế toán quản trị chi phí. Đối với dữ liệu thứ cấp: Các dữ liệu thứ cấp tác giả trực tiếp liên hệ với các đơn vị có liên quan để thu thập loại dữ liệu liên quan đến đề tài. - Phương pháp xử lý dữ liệu Các dữ liệu sau khi thu thập được sẽ được tác giả tổng hợp lại cho phù hợp với mục đích của nghiên cứu, chọn lọc các thông tin có liên quan để thực hiện đánh giá theo các nội dung xây dựng trong phần cơ sở lý thuyết. 3.2. Thực tế kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La 3.2.1. Đặc điểm các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La Trong tổng số hơn 200 doanh nghiệp có đăng ký ngành nghề xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La qua điều tra thực tế và sàng lọc tác giả nhận thấy chỉ có 33 doanh nghiệp xây lắp là hoạt động thường xuyên, có hoạt động xây lắp chủ yếu trong lĩnh vực kinh doanh và có doanh thu thường xuyên từ hoạt động xây lắp và nhóm tác giả đã thực hiện điều tra khảo sát tại nhóm doanh nghiệp này. Tuy nhiên sau khi thực hiện khảo sát sơ bộ nhóm tác giả nhận thấy việc tích phiếu tại một số doanh nghiệp không đạt yêu cầu đề ra như tích không đúng nội dung hoặc nội dung không phù hợp hoặc việc trao đổi, phỏng vấn thêm tại các doanh nghiệp này để làm rõ thêm thông tin không đạt được kết quả. 117 Chính vì vậy mà nhóm tác giả đã quyết định chọn ra 5 doanh nghiệp lớn đại diện cho các tiêu thức: Loại hình doanh nghiệp, quy mô doanh nghiệp lớn, vốn chủ sở hữu lớn, có hoạt động xây lắp diễn ra thường xuyên và doanh nghiệp hoạt động liên tục để thực hiện điều tra khảo sát, như được liệt kê trên Bảng 1. Bảng 1. Các doanh nghiệp thuộc mẫu nghiên cứu Tên doanh nghiệp Địa chỉ Vốn chủ sở hữu Doanh thu Lợi nhuận (triệu đồng) (triệu đồng) (triệu đồng) Doanh nghiệp tư nhân Tuấn Tổ 1, Phường Tô Hiệu, Hương thành phố Sơn La 70.278 34.078 166 Công ty Cổ phần Thủy điện Tổ 4, Phường Quyết Thắng, Nậm La thành phố Sơn La 560.974 132.746 27.007 Công ty TNHH xây dựng kinh doanh tổng hợp Tổ 2, Phường Quyết Thắng, thành phố Sơn La 90.070 56.647 69 Công ty Cổ phẩn Quỳnh Ngọc Bản Bó, Phường Chiềng An, thành phố Sơn La 122.224 70.710 590 Công ty TNHH đầu tư XD Hoàng Chung Tổ 9, Phường Chiềng Lề, thành phố Sơn La 79.307 35.590 416 Nguồn: Cục thuế Tỉnh Sơn La - Thống kê doanh nghiệp theo loại hình hoạt động năm 2015 3.2.2. Nội dung kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Sơn La * Phân loại chi phí Dựa theo kết quả khảo sát tại các doanh nghiệp xây lắp thì chi phí xây lắp được phân loại theo chức năng của từng khoản mục chi phí, bao gồm: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp như chi phí sắt, thép, xi măng, gạch, cát, đá các loại, sỏi thi công… - Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm tiền lương, tiền công của công nhân trực tiếp xây lắp. - Chi phí sử dụng máy thi công: Gồm chi phí nhiên liệu chạy máy, chi phí khấu hao máy thi công, chi phí sửa chữa máy thi công... - Chi phí sản xuất chung như: Chi phí nhân viên quản lý và các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp của toàn bộ nhân viên quản lý và công nhân trực tiếp sản xuất trong biên chế của công ty. Chi phí giàn giáo phục vụ thi công, tôn... Chi phí khấu hao máy móc phục vụ quản lý đội, chi phí dịch vụ như: Điện, nước, điện thoại... Việc phân loại chi phí theo chức năng của các doanh nghiệp xây dựng có ý nghĩa để tính giá thành sản xuất và tính giá thành toàn bộ cho các công trình khi đã hoàn thành để xác định kết quả của từng công trình, hạng mục công trình theo yêu cầu của quản trị các cấp. 118 Tuy nhiên theo kết quả điều tra thì không có doanh nghiệp nào phân loại chi phí theo mối quan hệ của chi phí với mức độ hoạt động. Trong khi đó việc phân tách chi phí thành biến phí, định phí và chi phí hỗn hợp có vai trò quan trọng trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và chủ động điều tiết chi phí. Bên cạnh đó việc phân biệt định phí, biến phí và chi phí hỗn hợp có ý nghĩa quan trọng trong việc thiết kế, xây dựng các mô hình chi phí trong mối quan hệ giữa chi phí, sản lượng và lợi nhuận, xác định điểm hoà vốn và các quyết định quan trọng khác trong quá trình sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, việc phân biệt định phí, biến phí còn giúp nhà quản trị xác định đúng đắn phương hướng để nâng cao hiệu quả của chi phí như đối với biến phí: Phương hướng chính là tiết kiệm tổng chi phí và chi phí cho một đơn vị khối lượng hoạt động. Đối với định phí: Cần phấn đấu để nâng cao hiệu lực của chi phí trong sản xuất - kinh doanh. Bảng 2. Kết quả khảo sát việc tổ chức hệ thống kế toán chi phí tại các doanh nghiệp thuộc mẫu nghiên cứu Hệ thống kế toán chi phí Tổ chức hạch toán kế toán Phân loại chi phí xây lắp Xây dựng định mức chi phí Xây dựng dự toán Dự toán CPXL được xây dựng theo Kế toán chi tiết, kế toán tổng hợp Theo chức năng của từng khoản mục chi phí Có thực hiện Có xây dựng Theo từng công trình Theo yêu cầu của cơ quan cấp trên Doanh nghiệp tư nhân Tuấn Hương x x x x x x Công ty Cổ phần Thủy điện Nậm La x x x x x x Công ty TNHH XD kinh doanh tổng hợp x x x x x x Công ty Cổ phẩn Quỳnh Ngọc x x x x x Công ty TNHH đầu tư XD Hoàng Chung x x x x x Tên doanh nghiệp Lý do lập dự toán Là công cụ quản lý kinh tế x x Nguồn: Thống kê từ phiếu khảo sát * Xây dựng định mức chi phí Theo kết quả điều tra về việc xây dựng định mức chi phí tại các doanh nghiệp xây dựng trên địa bàn thành phố Sơn La trong quá trình xây dựng có thực hiện xây dựng định mức chi 119