Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Hà Quỳnh Giao và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
THỰC TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG KHAI THÁC<br />
CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HÓA TỈNH THỪA THIÊN - HUẾ<br />
PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN DU LỊCH<br />
NGUYỄN HÀ QUỲNH GIAO* , PHẠM XUÂN HẬU**<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
Di tích lịch sử - văn hóa (DTLSVH) luôn là thế mạnh lâu dài của ngành du lịch tỉnh<br />
Thừa Thiên - Huế (TT-H). Bên cạnh những thành tựu, hoạt động khai thác các di tích<br />
trong những năm qua vẫn còn tồn tại một số vấn đề bất hợp lí, chưa phát huy hết giá trị và<br />
vai trò của các DTLSVH. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả khai thác các DTLSVH phục vụ du<br />
lịch, chúng tôi đề xuất một số định hướng chủ yếu về kinh doanh, đầu tư và sự tham gia<br />
của cộng đồng nhằm hướng đến sự phát triển bền vững của ngành du lịch TT-H.<br />
Từ khóa: di tích, di tích lịch sử - văn hóa - văn hóa, du lịch.<br />
ABSTRACT<br />
The reality and orientation of exploiting historical-cultural relics to develop tourism<br />
in Thua Thien - Hue<br />
Historical-cultural relics have always been an advantage of tourism in Thua Thien –<br />
Hue (TT-H). Besides achievements, there are still some irrational issues in the exploitation<br />
of the relics in recent years, hindering the full promotion of values and roles of historical-<br />
cultural relics. Therefore, in order to better exploit historical-cultural relics for tourism,<br />
the article proposes some suggestions in terms of business, investment and community<br />
participation for the sustainable development of tourism in Thua Thien – Hue.<br />
Keywords: relics, cultural - historical relics, tourism.<br />
<br />
1. Đặt vấn đề quá trình phát triển, bên cạnh những<br />
Tài nguyên du lịch nhân văn, thành quả đạt được, việc khai thác các<br />
trong đó nổi bật nhất là hệ thống DTLSVH vẫn còn tồn tại những bất<br />
DTLSVH, đóng vai trò quan trọng cập. Thực trạng này cho thấy chưa có<br />
trong việc phát triển du lịch ở TT-H. cơ sở để đảm bảo vững chắc cho sự<br />
Trong những năm qua, việc khai thác phát triển của ngành du lịch TT-H. Vì<br />
giá trị của các DTLSVH, đặc biệt là vậy, phân tích tình hình khai thác các<br />
Quần thể di tích Cố đô Huế - di sản văn DTLSVH để làm cơ sở cho việc xây<br />
hóa thế giới, đã góp phần quan trọng dựng định hướng khai thác hợp lí, đảm<br />
thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch bảo cho sự phát triển lâu dài ngành du<br />
TT-H, tạo cơ sở giải quyết công ăn việc lịch TT-H là việc làm rất cần thiết.<br />
làm cho người lao động. Tuy nhiên, trong 2. Nội dung<br />
2.1. Các DTLSVH tỉnh TT-H<br />
*<br />
NCS, Trường Đại học Sư phạm TPHCM<br />
Ở TT-H, hệ thống DTLSVH có<br />
**<br />
PGS TS, Trường Đại học Sư phạm TPHCM nhiều loại hình (hệ thống kinh thành<br />
<br />
123<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Huế, lăng tẩm, đền, chùa, địa điểm lịch phân bố tương đối tập trung với mật độ<br />
sử, nhà lưu niệm…) với 891 di tích đã trung bình 0,18 di tích/km2 (xem bảng<br />
xếp hạng và chưa xếp hạng [3], được thống kê).<br />
Bảng thống kê mật độ DTLSVH tỉnh TT-H năm 2011<br />
Diện tích Số lượng Mật độ<br />
STT Địa bàn<br />
(km2) di tích (di tích/km2)<br />
1 Thành phố (TP) Huế 71,68 373 5,20<br />
2 Thị xã Hương Thủy 456,02 79 0,17<br />
3 Huyện Hương Trà 518,53 69 0,13<br />
4 Huyện Quảng Điền 162,95 43 0,26<br />
5 Huyện Phong Điền 950,81 105 0,11<br />
6 Huyện Phú Vang 279,87 74 0,26<br />
7 Huyện Phú Lộc 720,92 126 0,17<br />
8 Huyện Nam Đông 647,78 8 0,01<br />
9 Huyện A Lưới 1224,64 14 0,01<br />
Nguồn: Xử lí từ [3], [7]<br />
TP Huế là nơi có số lượng di tích thế giới vào năm 1993. Ngoài ra, Huế<br />
lớn nhất và mật độ tập trung di tích dày còn nhiều di tích nổi tiếng liên quan đến<br />
đặc nhất, gấp gần 30 lần mật độ trung nhà Nguyễn như hệ thống các phủ, đệ,<br />
bình toàn tỉnh, thấp nhất là ở Nam Đông chùa…<br />
và A Lưới. Các di tích với mật độ lớn đã TT-H có nhiều di tích lịch sử<br />
tạo nên giá trị rất cao cho phát triển du (DTLS) về hai cuộc kháng chiến chống<br />
lịch, góp phần quan trọng làm cho Huế thực dân cùng những di tích về các nhà<br />
trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du cách mạng lỗi lạc như Phan Bội Châu,<br />
khách. Trần Cao Vân... Đặc biệt, nơi đây còn<br />
Nổi bật nhất trong hệ thống lưu giữ nhiều di tích gắn liền với thời<br />
DTLSVH TT-H là Quần thể di tích Cố đô niên thiếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh.<br />
Huế, nơi đây còn lưu giữ gần như nguyên Ngoài ra còn có những địa danh gắn liền<br />
vẹn một tổng thể kiến trúc kinh đô của với các sự kiện lịch sử như Núi Bân,<br />
triều đại phong kiến Việt Nam. Đây là Chín Hầm... Đây là những di tích có giá<br />
quần thể di tích với những cung điện, trị cao trong hoạt động du lịch.<br />
lăng tẩm, công trình kiến trúc tôn giáo… 2.2. Thực trạng khai thác các<br />
tiêu biểu cho những thành tựu về kiến DTLSVH tỉnh TT-H phục vụ du lịch<br />
trúc, nghệ thuật và sức lao động sáng tạo Thực trạng khai thác các DTLSVH<br />
của người Việt Nam. Quần thể di tích Cố TT-H phục vụ phát triển du lịch bao gồm<br />
đô Huế được Tổ chức Giáo dục, Khoa các nội dung về mặt quản lí, sử dụng và<br />
học và Văn hóa Liên hiệp quốc bảo tồn di tích, thể hiện thông qua nhiều<br />
(UNESCO) công nhận là Di sản văn hóa yếu tố:<br />
<br />
124<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Hà Quỳnh Giao và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2.2.1. Số lượng khách tham quan và doanh thu, góp phần thúc đẩy các hoạt<br />
doanh thu động du lịch phát triển, làm cho du lịch<br />
Khách du lịch đến TT-H tham quan trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn<br />
các di tích ngày càng tăng, làm tăng của TT-H (xem biểu đồ).<br />
Biểu đồ lượt khách tham quan và doanh thu tại các di tích Huế (1996-2011)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Nguồn: [3]<br />
Theo số liệu của Trung tâm Bảo tồn Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể<br />
di tích Cố đô (BTDTCĐ) Huế, di tích thao và Du lịch (VHTTDL) tỉnh TT-H<br />
Huế từ chỗ chỉ đón hơn 732.000 lượt trong số các DTLSVH đứng đầu các<br />
khách năm 1996 với doanh thu hơn 16 tỉ điểm du lịch đón khách nội địa và quốc tế<br />
đồng đến nay số lượng khách đã tăng lên là Quần thể di tích Cố đô Huế. Tuy<br />
gần 2 triệu lượt người, với doanh thu gần nhiên, trong đó chỉ có Đại Nội và các<br />
90 tỉ đồng. Như vậy, trong giai đoạn lăng vua là các điểm du lịch đông khách<br />
1996 - 2011, tốc độ tăng trưởng lượt nhất, còn hầu hết các di tích còn lại chưa<br />
khách tham quan di tích đạt 7%/năm và được đầu tư, khai thác cho hoạt động du<br />
tốc độ tăng doanh thu đạt 12%/năm. Điều lịch.<br />
này chứng tỏ sức hút của di sản Huế đối Số DTLS cách mạng đưa vào khai<br />
với cộng đồng trong và ngoài nước. thác cũng rất ít khoảng 20% trong tổng số<br />
2.2.2. Số lượng di tích được khai thác 85 di tích đã xếp hạng. Hệ thống chùa<br />
Với 132 di tích đã xếp hạng quốc Huế có trên 100 nhưng hiện tại chỉ có vài<br />
gia và tỉnh trong tổng số 891 di tích, chùa đón đông khách như chùa Thiên<br />
nhưng số lượng di tích của TT-H đưa vào Mụ, Từ Đàm, Bảo Quốc...<br />
khai thác đang còn quá ít so với tiềm 2.2.3. Số lượng di tích được bảo tồn, tu<br />
năng. bổ, tôn tạo<br />
<br />
125<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Công tác bảo tồn, tu bổ và tôn tạo ra, các di tích trên còn chịu sự quản lí của<br />
các DTLSVH trên địa bàn tỉnh luôn được Ủy ban nhân dân TP Huế và các huyện<br />
quan tâm triển khai tốt, đem lại những nơi có di tích.<br />
hiệu quả tích cực về mặt kinh tế, xã hội, Trên cơ sở phân công quản lí, Sở<br />
góp phần quan trọng vào việc thu hút VHTTDL đã có hướng dẫn, chỉ đạo<br />
khách đến Huế, tạo ra sự quan tâm đối Phòng Văn hóa thông tin các huyện, thị<br />
với cộng đồng địa phương. xã và TP Huế phối hợp với các đơn vị<br />
Từ năm 1996 - 2010, Trung tâm liên quan tiến hành cắm mốc, khoanh<br />
BTDTCĐ Huế đã tổ chức thực hiện việc vùng bảo vệ cho các di tích.<br />
bảo tồn, tu bổ, trùng tu, tôn tạo các công Ngoài ra, để phát huy giá trị của các<br />
trình có giá trị tiêu biểu, quy mô lớn với di tích, Tỉnh đã tiến hành triển khai các<br />
tổng số 132 hạng mục công trình di tích phong trào nhằm phối hợp sự đóng góp<br />
và 42 hạng mục phụ trợ như hạ tầng, của cộng đồng địa phương trong việc bảo<br />
cảnh quan với tổng kinh phí trên 643,335 tồn di tích.<br />
tỉ đồng (trong đó ngân sách trung ương là 2.2.5. Sự đóng góp của cộng đồng địa<br />
275,611 tỉ đồng, ngân sách địa phương là phương<br />
253,724 tỉ đồng, các nguồn tài trợ trong Hoạt động khai thác các DTLSVH<br />
và ngoài nước tương đương 105 tỉ đồng). đã góp phần thúc đẩy du lịch phát triển,<br />
Từ năm 2006 đến nay, hàng chục người dân địa phương tham gia ngày<br />
DTLS cách mạng, danh lam thắng cảnh càng nhiều vào hoạt động du lịch, cũng<br />
như khu chứng tích lịch sử Chín Hầm, như công tác bảo tồn và phát huy giá trị<br />
vùng A So, A Bia đã được tu bổ; trung của các di tích. Theo thống kê của Sở<br />
tâm văn hóa Huyền Trân được xây dựng, VHTTDL Tỉnh cho thấy: Hiện tại, người<br />
bước đầu góp phần làm phong phú thêm dân địa phương chiếm khoảng 95% tổng<br />
các sản phẩm phục vụ khách du lịch; làng số lao động trong ngành du lịch và hoạt<br />
cổ Phước Tích, cầu ngói Thanh Toàn đã động trong hầu hết các lĩnh vực: quản lí,<br />
được trùng tu, tôn tạo phục vụ các kì lễ khách sạn, hướng dẫn... Bên cạnh đó,<br />
hội (festival). người dân địa phương tham gia ngày<br />
Ngoài những di tích được bảo vệ, càng nhiều trong việc bảo tồn di tích, tính<br />
trùng tu, hiện nay, TT-H vẫn còn nhiều di từ năm 2007 đến nay, đã có hơn 120 di<br />
tích đang trong tình trạng xuống cấp. tích được người dân nhận chăm sóc.<br />
Theo số liệu khảo sát thực tế, hiện có trên 2.3. Đánh giá chung về hoạt động khai<br />
50% số di tích bị hư hại. thác các DTLSVH tỉnh TT-H phục vụ<br />
2.2.4. Công tác tổ chức, quản lí phát triển du lịch<br />
Về công tác tổ chức, quản lí các di Việc đánh giá hoạt động khai thác<br />
tích trên địa bàn Tỉnh được phân cấp các DTLSVH tỉnh TT-H phục vụ phát<br />
quản lí chủ yếu bởi Trung tâm BTDTCĐ triển du lịch được phân tích dựa vào<br />
Huế, Bảo tàng Hồ Chí Minh TT-H và những kết quả đạt được, những hạn chế<br />
Bảo tàng Lịch sử và Cách mạng. Ngoài và nguyên nhân của nó.<br />
<br />
<br />
126<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Hà Quỳnh Giao và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2.3.1. Một số kết quả đạt được số năm sụt giảm lượng khách và doanh<br />
Hiệu quả khai thác các DTLSVH về thu, nhất là đối với khách du lịch quốc tế.<br />
mặt kinh tế ở TT-H ngày càng tăng thông Do vậy, sự phát triển này chưa tạo được<br />
qua sự tăng trưởng số lượng khách và những đột phá về tốc độ tăng trưởng kinh<br />
doanh thu. Bên cạnh đó, nguồn thu từ di tế trong việc khai thác các DTLSVH.<br />
tích đã góp phần cho sự phát triển ngành Các DTLSVH chưa được đầu tư<br />
du lịch TT-H và đóng góp thiết thực cho khai thác hợp lí khi số lượng di tích đưa<br />
công tác quản lí và bảo tồn, trùng tu, tôn vào khai thác phục vụ du lịch còn quá ít<br />
tạo các DTLSVH trong thời gian qua. so với tiềm năng. Các sản phẩm du lịch<br />
Hoạt động khai thác giá trị của các dựa trên việc khai thác các DTLSVH<br />
DTLSVH đã góp phần tạo thêm việc làm chưa đa dạng, chủ yếu là các sản phẩm<br />
cho người lao động, nâng cao thu nhập và gắn liền với Quần thể di tích Cố đô Huế,<br />
đời sống văn hóa của người dân. Mức các sản phẩm gắn liền với các tiềm năng<br />
sống của cộng đồng và phúc lợi chung DTLSVH khác chưa được quan tâm phát<br />
được nâng lên. Tại một số điểm du lịch triển.<br />
như lăng Tự Đức, lăng Minh Mạng... thu Sức tải của các điểm di tích hầu<br />
nhập của người dân tham gia vào du lịch như không vượt quá ngưỡng cho phép do<br />
tăng, cơ sở hạ tầng được đầu tư nâng cấp, lượng khách đến Huế tương đối đều vào<br />
cuộc sống bước đầu được cải thiện đáng các tháng trong năm. Tuy nhiên, trong<br />
kể. các kì festival, do tập trung trong thời<br />
Việc bảo vệ, tu bổ, tôn tạo các di gian ngắn nên một số điểm di tích bị quá<br />
tích và cảnh quan môi trường xung quanh tải.<br />
đạt được những kết quả tốt, góp phần bảo Mức độ hợp tác của cộng đồng<br />
tồn và làm tăng giá trị di tích cho hoạt trong hoạt động khoanh vùng, bảo vệ di<br />
động khai thác phục vụ du lịch. Hơn nữa, tích chưa cao. Vai trò của địa phương<br />
xu hướng xã hội hóa các hoạt động khai trong quản lí, nhất là trong lĩnh vực quy<br />
thác và bảo tồn di tích ngày càng tăng, hoạch phát triển du lịch thì hầu như<br />
các tập thể, cá nhân tham gia vào hoạt không có. Sự phối hợp giữa các cơ quan,<br />
động khai thác và công tác khoanh vùng ban ngành trong công tác quản lí di tích<br />
bảo vệ di tích ngày càng nhiều. chưa được duy trì thường xuyên.<br />
2.3.2. Những hạn chế Ngoài các di tích được trùng tu, tôn<br />
Bên cạnh những hiệu quả kinh tế tạo, trên địa bàn vẫn còn nhiều di tích<br />
đạt được, việc phát triển du lịch nơi đây trong tình trạng xuống cấp, bị hư hại.<br />
vẫn còn tiềm ẩn những dấu hiệu thiếu ổn 2.3.3. Những nguyên nhân<br />
định. Doanh thu và khách du lịch tham Việc phát triển của ngành du lịch<br />
quan các di tích, mặc dù trong thời gian TT-H vẫn còn những hạn chế, chủ yếu<br />
qua có sự gia tăng, trung bình năm sau là do các nguyên nhân sau:<br />
cao hơn năm trước, nhưng sự gia tăng đó - Sự biến động của tình hình an ninh,<br />
lại không đều và không ổn định, có một chính trị, kinh tế và dịch bệnh trên thế<br />
<br />
<br />
127<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
giới ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển Bắc Á và Đông Nam Á, vì đây là những<br />
du lịch TT-H; thị trường có nhu cầu lớn đối với các loại<br />
- Việc quản lí, khai thác các hình du lịch gắn liền với giá trị của các<br />
DTLSVH còn hạn chế, thiếu vốn và thiếu DTLSVH; đồng thời, chú trọng khai thác<br />
chiến lược đầu tư đồng bộ, hiệu quả; thị trường nội địa ở phía Bắc như Hà Nội,<br />
- Sự cạnh tranh du lịch ngày càng Hải Phòng, Quảng Ninh và phía Nam chủ<br />
tăng và thiếu sự liên kết liên vùng trong yếu là TP Hồ Chí Minh.<br />
khai thác các DTLSVH ở các địa phương Việc khai thác các DTLSVH phục<br />
lân cận như Quảng Bình, Quảng Trị, vụ mục đích du lịch phải gắn liền với<br />
Quảng Nam... làm giảm đi hiệu quả khai công tác bảo tồn để giữ gìn giá trị của di<br />
thác; tích. Xây dựng các tuyến, điểm du lịch<br />
- Hệ thống DTLSVH TT-H phong trên cơ sở các DTLSVH với các loại hình<br />
phú, đa dạng, lại phân bố trên địa bàn quá du lịch như du lịch hoài niệm, tôn giáo,<br />
rộng, nhiều di tích bị hư hại nặng nề do tham quan nghiên cứu các DTLSVH<br />
hậu quả chiến tranh, yếu tố thời gian, nhằm đa dạng hóa các sản phẩm du lịch,<br />
thiên tai. Vì vậy, cần nguồn vốn rất lớn làm tăng sự hấp dẫn đối với khách du<br />
ban đầu để trùng tu, tạo cơ sở vật chất, cơ lịch. Bên cạnh đó, cần tăng cường công<br />
sở hạ tầng du lịch. Tuy nhiên, việc huy tác tiếp thị, quảng bá bằng nhiều hình<br />
động nguồn vốn đầu tư còn nhiều khó thức đến các thị trường trọng điểm; tham<br />
khăn và không đủ kinh phí để thực hiện. gia đầy đủ các hội chợ, hội thảo, các triển<br />
Hiện nay, việc khai thác phát triển lãm trong và ngoài nước để giới thiệu<br />
du lịch TT-H cần nguồn vốn để trùng tu, hình ảnh du lịch TT-H với hệ thống<br />
tôn tạo cơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng du DTLSVH nổi bật, đặc sắc.<br />
lịch rất lớn; tuy nhiên, việc huy động 2.4.2. Định hướng đầu tư<br />
nguồn vốn đầu tư còn nhiều khó khăn, TT-H chủ trương đầu tư có trọng<br />
không đủ kinh phí để thực hiện. tâm, tập trung vào từng điểm và cụm di<br />
2.4. Định hướng khai thác các tích để hoàn thiện cả công trình kiến trúc,<br />
DTLSVH tỉnh TT-H phục vụ phát triển cơ sở hạ tầng, cảnh quan xung quanh để<br />
du lịch khi đưa vào sử dụng sẽ tạo ra hiệu quả<br />
Để khắc phục những hạn chế nêu khai thác cao hơn.<br />
trên, đồng thời phát huy hơn nữa hiệu Về việc trùng tu, tôn tạo các điểm<br />
quả khai thác các DTLSVH tỉnh TT-H, du lịch, chủ yếu tập trung ở những điểm<br />
đảm bảo sự phát triển ổn định và lâu dài di tích có lợi thế nổi bật về tiềm năng,<br />
của ngành du lịch, việc định hướng cần nhằm phát triển du lịch trước mắt cũng<br />
quan tâm đến các khía cạnh sau: như lâu dài. Bên cạnh đó, đẩy mạnh đầu<br />
2.4.1. Định hướng kinh doanh tư cơ sở hạ tầng kĩ thuật về điện, cấp<br />
TT-H cần mở rộng thị trường khách thoát nước, vệ sinh, cảnh quan môi<br />
du lịch, trong đó tập trung khai thác thị trường… tại các điểm di tích đáp ứng nhu<br />
trường quốc tế từ Tây Âu, Bắc Mĩ, Đông cầu phục vụ khách du lịch.<br />
<br />
<br />
128<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Hà Quỳnh Giao và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2.4.3. Định hướng đối với cộng đồng trong việc quản lí, sử dụng và khai thác<br />
Đối với cộng đồng, TT-H xây các di tích.<br />
dựng, ban hành các cơ chế khuyến 3. Kết luận<br />
khích sự tham gia của cộng đồng dân cư Trong những năm qua, việc khai<br />
vào hoạt động du lịch, góp phần tạo thác và phát huy các giá trị của DTLSVH<br />
thêm việc làm, tăng thu nhập, cải thiện ở tỉnh TT-H đã thu được những kết quả<br />
đời sống; từ đó, nâng cao ý thức trách nhất định, giúp cho ngành du lịch của<br />
nhiệm trong việc bảo vệ di tích, bảo vệ tỉnh ngày càng phát triển. Tuy nhiên, hiệu<br />
cảnh quan môi trường và trật tự xã hội. quả mang lại chưa cao, chưa tương xứng<br />
Đồng thời, TT-H chủ trương tăng với tiềm năng, thế mạnh của hệ thống<br />
cường phối hợp với cộng đồng địa DTLSVH đa dạng và đặc sắc của Tỉnh.<br />
phương trong công tác khoanh vùng bảo Vấn đề khai thác các di tích cần được chú<br />
vệ di tích. trọng đẩy mạnh hơn nữa để đáp ứng yêu<br />
TT-H chủ trương đẩy mạnh công cầu phát triển nhanh và lâu dài của ngành<br />
tác thông tin, tuyên truyền về những giá du lịch TT-H; đồng thời, phải hướng đến<br />
trị văn hóa truyền thống của các di tích, sự phát triển bền vững trong hoạt động<br />
nhằm nâng cao nhận thức cho cộng đồng khai thác tài nguyên.<br />
<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
1. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thừa Thiên – Huế (2011), Danh mục các di tích<br />
được công nhận cấp quốc gia, cấp tỉnh ở Thừa Thiên – Huế.<br />
2. Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế (2012), 30 bảo tồn và phát huy giá trị di sản<br />
văn hóa Huế, Huế.<br />
3. Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế (2009), Điều chỉnh quy hoạch bảo tồn và phát<br />
huy giá trị Di tích Cố đô Huế 2010 – 2020.<br />
4. Nguyễn Minh Tuệ và nnk (2010), Địa lí Du lịch Việt Nam, Nxb Giáo dục Việt Nam.<br />
5. Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên – Huế (2011), Báo cáo kết quả kiểm kê đất đai tỉnh<br />
Thừa Thiên – Huế năm 2010.<br />
6. Bùi Thị Hải Yến (chủ biên) (2007), Tài nguyên du lịch, Nxb Giáo dục, Hà Nội.<br />
<br />
(Ngày Tòa soạn nhận được bài: 22-02-2013; ngày phản biện đánh giá: 08-4-2013;<br />
ngày chấp nhận đăng: 24-5-2013)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
129<br />