Tỉ lệ tăng huyết áp và các yếu tố liên quan ở công nhân làm việc trong môi trường tiếp xúc với chì

Kết quả nghiên cứu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TỈ LỆ TĂNG HUYẾT ÁP<br /> VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN<br /> Ở CÔNG NHÂN LÀM VIỆC<br /> TRONG MÔI TRƯỜNG TIẾP XÚC VỚI CHÌ<br /> Phạm Kim Anh, Duy Thị Hoa<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T<br /> Viện Y tế công cộng Tp. Hồ Chí Minh<br /> <br /> TÓM TẮT Kết quả: Tỉ lệ công nhân làm việc trong môi trường tiếp xúc với<br /> ỉ lệ người mắc bệnh chì mắc THA là 16,1% và có nồng độ chì trong máu >10µg/dL là<br /> tăng huyết áp (THA) 80,6%. Phần lớn công nhân là nam giới (94,8%) và thuộc nhóm<br /> tại Việt Nam ngày tuổi 10µg/dL có tỉ<br /> khảo sát tỉ lệ THA và các yếu tố<br /> lệ mắc bệnh THA cao hơn so với nhóm công nhân không có đặc<br /> liên quan ở công nhân làm việc<br /> tính nêu trên.<br /> trong môi trường tiếp xúc với<br /> chì nhằm đáp ứng nhu cầu bảo<br /> vệ và chăm sóc sức khoẻ cho<br /> đối tượng công nhân trên.<br /> Mục tiêu: Xác định tỉ lệ THA<br /> và các yếu tố liên quan ở công<br /> nhân làm việc trong môi trường<br /> tiếp xúc với chì<br /> Phương pháp nghiên cứu:<br /> Nghiên cứu được thực hiện<br /> bằng phương pháp hồi cứu hồ<br /> sơ khám sức khỏe bệnh nghề<br /> nghiệp của 1221 công nhân<br /> làm việc trong môi trường tiếp<br /> xúc với chì vào năm 2017 tại<br /> Viện Y tế công cộng Tp. Hồ Chí<br /> Minh. Kiểm định Chi bình<br /> phương được sử dụng để xác<br /> định các yếu tố liên quan đến<br /> tình trạng THA. Hình minh họa: nguồn internet<br /> <br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2017 39<br />  Kết quả nghiên cứu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ bệnh THA được ghi nhận ở II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG<br /> công nhân còn rất hạn chế, đặc PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Tăng huyết áp là một bệnh<br /> biệt là công nhân làm việc trong<br /> phổ biến trên thế giới và là yếu Nghiên cứu được thực hiện<br /> môi trường tiếp xúc với chì<br /> tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến tử bằng phương pháp hồi cứu hồ<br /> trong khi y văn cho thấy việc<br /> vong, mắc bệnh (12,7%) [19]. sơ khám sức khỏe bệnh nghề<br /> phơi nhiễm với chì có khả năng<br /> Vào năm 2005, THA là nguyên nghiệp của 1221 công nhân<br /> ảnh hưởng đến tình trạng THA<br /> nhân trực tiếp gây tử vong 7,1 làm việc trong môi trường tiếp<br /> [10], [13]. Từ những lý do nêu<br /> triệu người trong số 17,5 triệu xúc với chì vào năm 2017 tại<br /> trên, nghiên cứu được thực<br /> người tử vong vì các bệnh tim Viện Y tế công cộng thành phố<br /> hiện với mục tiêu xác định tỉ lệ<br /> mạch [19]. Theo thống kê của Hồ Chí Minh. Các thông tin<br /> THA và các yếu tố liên quan<br /> Tổ chức Y tế Thế giới, năm được ghi nhận từ hồ sơ khám<br /> trên đối tượng công nhân làm<br /> 2000 THA ảnh hưởng đến sức sức khỏe bao gồm tuổi, giới<br /> việc trong môi trường tiếp xúc<br /> khỏe của gần 1 tỉ người trên tính, cân nặng, chiều cao, nồng<br /> với chì, từ đó cung cấp các<br /> toàn thế giới và ước tính con số độ chì trong máu, chỉ số huyết<br /> thông tin hữu ích làm cơ sở cho<br /> này lên tới 1,56 tỉ người vào áp tâm thu và tâm trương của<br /> các bộ phận chức năng liên<br /> năm 2025 [12, 29]. đối tượng nghiên cứu. Trong<br /> quan xây dựng các giải pháp cụ<br /> Tại Việt Nam, tỉ lệ THA cũng thể giúp người lao động kiểm đó, các thông tin về tuổi, giới<br /> ngày càng gia tăng và đang là soát huyết áp nhằm đáp ứng tính, cân nặng, chiều cao, chỉ<br /> vấn đề sức khỏe cộng đồng nhu cầu bảo vệ, nâng cao sức số huyết áp tâm thu và tâm<br /> quan trọng. Vào năm 1960, tỉ lệ khỏe cho công nhân. Kết quả trương của đối tượng nghiên<br /> THA chiếm khoảng 1% sau đó khảo sát cũng là tiền đề cho các cứu được thu thập, đo đạc bởi<br /> tăng lên 11,2% dân số vào năm nghiên cứu liên quan sau này. đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng viên<br /> 1991 [23]. Gần đây, một nghiên có kinh nghiệm của Viện (với<br /> Mục tiêu nghiên cứu cân đo cân nặng và máy đo<br /> cứu quốc gia ước tính bệnh<br /> THA ảnh hưởng đến 18,9% 1. Xác định tỉ lệ THA ở công huyết áp đã được hiệu chỉnh).<br /> dân số trưởng thành Việt Nam nhân làm việc trong môi trường Mẫu máu được lấy và xét<br /> [4]. Mặc dù bệnh THA rất dễ tiếp xúc với chì nghiệm bởi đội ngũ xét nghiệm<br /> chẩn đoán và có thể kiểm soát viên có trình độ chuyên môn và<br /> 2. Xác định các yếu tố liên<br /> tuy nhiên điều đáng lo ngại là kỹ thuật cao của Viện nhằm<br /> quan đến tình trạng THA ở<br /> mức độ nhận thức cũng như nỗ xác định nồng độ chì trong máu<br /> công nhân làm việc trong môi<br /> lực điều trị kiểm soát THA vẫn của đối tượng nghiên cứu.<br /> trường tiếp xúc với chì<br /> còn thấp [9], [24]. Kết quả một<br /> cuộc điều tra quốc gia gần đây<br /> cho thấy chỉ có 29,6% trong số<br /> những người mắc bệnh THA<br /> đang được điều trị và chỉ có<br /> một phần ba số bệnh nhân điều<br /> trị đã kiểm soát được huyết áp<br /> [24].<br /> Ở phía Nam Việt Nam đã có<br /> nhiều nghiên cứu về THA được<br /> thực hiện. Tuy nhiên, phần lớn<br /> các nghiên cứu được tiến hành<br /> ở bệnh viện, trường học và trên<br /> Hình minh họa: nguồn internet<br /> cộng đồng, vì vậy tỉ lệ hiện mắc<br /> <br /> <br /> 40 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2017<br />  Kết quả nghiên cứu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trong nghiên cứu, biến độc III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> lập bao gồm các đặc điểm dân<br /> 3.1. Đặc điểm dân số nghiên cứu<br /> số nghiên cứu: tuổi gồm 2 giá<br /> trị (< 35 tuổi và ≥ 35 tuổi), giới Bảng 1: Đặc điểm dân số nghiên cứu (n=1221)<br /> tính, nồng độ chì trong máu<br /> gồm 2 giá trị (≤ 10µg/dL và ><br /> 10µg/dL) [2], tình trạng dinh<br /> Ñaëc tính Taàn soá Tæ leä (%)<br /> <br /> dưỡng gồm 2 giá trị (Không Nhoùm tuoåi<br /> thừa cân/béo phì: BMI ≤ 24,99 < 35 866 70,9<br /> và thừa cân/béo phì: BMI ≥ 25).<br /> Trong đó, tình trạng dinh<br /> • 35 355 29,1<br /> dưỡng được tính theo chỉ số Giôùi tính<br /> khối cơ thể (Body Mass Index:<br /> BMI): BMI = Cân nặng<br /> Nam 1157 94,8<br /> <br /> (kg)/(Chiều cao)2 (m) và phân Nöõ 64 5,2<br /> loại tình trạng dinh dưỡng theo<br /> WHO năm 2000 [26].<br /> Tình traïng dinh döôõng<br /> <br /> Biến phụ thuộc là tình trạng<br /> Khoâng thöøa caân/beùo phì 1018 83,4<br /> <br /> THA gồm 2 giá trị (Tăng huyết Thöøa caân/beùo phì 203 16,6<br /> áp và không tăng huyết áp). Noàng ñoä chì trong maùu<br /> Tình trạng THA được xác định<br /> dựa vào định nghĩa của Tổ<br /> ” 10 µg/dL 237 19,4<br /> chức y tế thế giới và Hội Tăng > 10 µg/dL 984 80,6<br /> huyết áp quốc tế (WHO-ISH);<br /> Theo đó, Tăng huyết áp là khi Kết quả ở Bảng 1 cho thấy hầu hết công nhân là nam giới<br /> huyết áp tâm thu ≥ 140mmHg (94,8%) và phần lớn thuộc nhóm tuổi 10µg/dL có tỉ lệ<br /> 1,54 - 75,72). THA cao gấp 1,45 lần so với<br /> 3.3. Các yếu tố liên quan đến<br /> nhóm công nhân có nồng độ<br /> tình trạng THA Kết quả nghiên cứu cũng<br /> chì trong máu ≤ 10µg/dL (PR =<br /> cho thấy có mối liên quan giữa<br /> Kết quả nghiên cứu (Bảng 2) 1,45; KTC95% = 1,004 - 2,08).<br /> tình trạng THA với tình trạng<br /> cho thấy có mối liên quan giữa<br /> dinh dưỡng của công nhân làm IV. BÀN LUẬN<br /> tình trạng THA với độ tuổi của<br /> việc trong môi trường tiếp xúc<br /> công nhân làm việc trong môi Kết quả nghiên cứu cho<br /> với chì (p < 0,0001). Nhóm<br /> trường tiếp xúc với chì (p = thấy tỉ lệ mắc bệnh THA ở công<br /> công nhân bị thừa cân/béo phì<br /> 0,006). Theo đó, công nhân nhân làm việc trong môi trường<br /> có tỉ lệ THA cao gấp 2,72 lần so<br /> thuộc nhóm tuổi ≥ 35 có tỉ lệ THA tiếp xúc với chì là 16,1%. Tỉ lệ<br /> với nhóm công nhân không bị<br /> cao hơn 1,45 lần so với nhóm THA trong nghiên cứu thấp hơn<br /> thừa cân/béo phì (PR = 2,72;<br /> công nhân có tuổi < 35 (PR = so với nghiên cứu quốc gia của<br /> KTC95% = 2,12 - 3,50).<br /> 1,45; KTC 95% = 1,11 - 1,88). Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế<br /> Ngoài ra, kết quả nghiên thực hiện vào năm 2015 cho<br /> Có mối liên quan giữa tình<br /> cứu cho thấy có mối liên quan kết quả 18,9% dân số trưởng<br /> trạng THA với giới tính của<br /> giữa tình trạng THA với nồng thành từ 18 đến 69 tuổi thuộc<br /> công nhân làm việc trong môi<br /> <br /> Bảng 2: Các yếu tố liên quan đến tình trạng THA (n=1221)<br /> <br /> <br /> Taêng huyeát aùp Khoâng THA<br /> Ñaëc tính p PR (KTC95%)<br /> Taàn soá (%) Taàn soá (%)<br /> Nhoùm tuoåi<br /> < 35 123 (14,2) 743 (85,8)<br /> • 35 73 (20,6) 282 (79,4) 0,006 1,45 (1,11 - 1,88)<br /> Giôùi tính<br /> 10,79 (1,54 -<br /> Nam 195 (16,9) 962 (83,1) 0,001<br /> 75,72)<br /> Nöõ 1 (1,6) 63 (98,4)<br /> Tình traïng dinh döôõng<br /> Khoâng thöøa caân/beùo phì 127 (12,5) 891 (87,5)<br /> Thöøa caân/beùo phì 69 (34) 134 (66) 10 µg/dL 168 (17,1) 816 (82,9) 0,0477 1,45 (1,004 - 2,08)<br /> <br /> <br /> <br /> 42 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2017<br />  Kết quả nghiên cứu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 63 tỉnh/thành phố trên toàn nghiên cứu được thực hiện tại đến sức khỏe con người. Các<br /> quốc mắc bệnh THA [4]. Theo y Việt Nam [3] - [5], [7], [17], cũng nghiên cứu được thực hiện tại<br /> văn trong nước và trên thế giới như các nghiên cứu được thực Mỹ ghi nhận việc phơi nhiễm<br /> thì độ tuổi càng cao tỉ lệ mắc hiện tại Trung Quốc [6, 8] và Bồ với chì có khả năng làm THA,<br /> bệnh THA càng tăng [3], [5], Đào Nha [20]. tăng nguy cơ mắc bệnh tim<br /> [11], [16], [17], [21], [22], [28], mạch và tử vong ở người [10],<br /> Nhiều nghiên cứu tại Việt<br /> điều này cho thấy kết quả [13], thậm chí trên cả động vật<br /> Nam cho thấy có mối liên quan<br /> nghiên cứu là phù hợp do đối [25]. Một nghiên cứu khác<br /> giữa tình trạng THA với tình<br /> tượng công nhân được khảo được thực hiện tại Ấn Độ cho<br /> trạng dinh dưỡng. Nghiên cứu<br /> sát có độ tuổi thấp hơn dao thấy nồng độ chì máu ở bệnh<br /> tại Bình Phước[15] ghi nhận<br /> động từ 18 đến 58 tuổi, trong nhân THA cao hơn so với<br /> nhóm người thừa cân béo phì<br /> đó hơn 2/3 công nhân dưới 35 nhóm chứng và có mối tương<br /> có tỉ lệ THA gấp 2,7 lần nhóm<br /> tuổi. quan thuận giữa nồng độ chì<br /> không thừa cân, béo phì.<br /> trong máu với chỉ số huyết áp<br /> Bên cạnh đó, nghiên cứu Tương tự, nghiên cứu tại Long<br /> tâm thu, tâm trương của người<br /> cũng ghi nhận nhóm công nhân An[18] và nghiên cứu được<br /> bệnh [1]. Tương tự, nghiên<br /> ≥ 35 có tỉ lệ mắc bệnh THA cao thực hiện ở các tỉnh phía Bắc<br /> cứu được thực hiện tại Trung<br /> hơn so với nhóm công nhân có Việt Nam [22] cũng ghi nhận tỉ<br /> Quốc cũng ghi nhận có mối<br /> độ tuổi < 35. Kết quả này hoàn lệ THA gia tăng theo 04 mức<br /> liên quan giữa nồng độ chì<br /> toàn phù hợp với y văn [3], [5], phân loại BMI được xếp theo<br /> trong máu với huyết áp tâm<br /> [11], [16], [17], [21], [22], [28] và thứ tự gầy, bình thường, thừa<br /> trương và huyết áp tâm thu<br /> đồng nhất với kết quả nghiên cân, béo phì. Nhất quán với<br /> của người dân sống trong<br /> cứu gần đây của tác giả các nghiên cứu trên, kết quả<br /> vùng ô nhiễm chì, trong đó<br /> Nguyễn Thị Hoa cùng cộng sự phân tích từ nghiên cứu cho<br /> thay đổi huyết áp tâm thu và<br /> được thực hiện tại Long An, thấy nhóm công nhân bị thừa<br /> huyết áp tâm trương có liên<br /> Việt Nam [18] cho thấy có mối cân/béo phì có tỉ lệ THA cao<br /> quan đến sự thay đổi mức độ<br /> liên quan giữa tình trạng THA hơn nhóm công nhân không bị<br /> chì trong máu của người dân<br /> và nhóm tuổi, nhóm tuổi cao có thừa cân/béo phì. Điều này cho<br /> [14]. Nhất quán với các nghiên<br /> tỉ lệ mắc THA cao hơn. Theo thấy vấn đề kiểm soát chỉ số<br /> cứu nêu trên, kết quả nghiên<br /> đó, kết quả nghiên cứu thêm BMI ở mức độ bình thường là<br /> cứu sau khi phân tích cho thấy<br /> phần cho thấy độ tuổi là một việc làm rất cần thiết góp phần<br /> có mối liên quan giữa tình<br /> trong những yếu tố cần được bảo vệ và nâng cao sức khỏe<br /> trạng THA với nồng độ chì<br /> quan tâm trong công tác chăm con người cũng như người<br /> trong máu của công nhân,<br /> sóc sức khỏe, phòng ngừa và bệnh THA.<br /> nhóm công nhân có nồng độ<br /> kiểm soát bệnh THA.<br /> Ngoài ra, kết quả nghiên chì trong máu > 10µg/dL có tỉ<br /> Trong nghiên cứu, do đặc cứu cho thấy 80,6% công lệ THA cao gấp 1,45 lần so với<br /> thù công việc sản xuất của nhà nhân có nồng độ chì trong nhóm công nhân có nồng độ<br /> máy nên đối tượng khảo sát máu lớn hơn 10µg/dL, đây là chì trong máu ≤ 10µg/dL. Đây<br /> hầu hết là nam công nhân một trong các tiêu chí xác định là ghi nhận cần được lưu ý và<br /> (94,8%). Đồng thời kết quả giới hạn tiếp xúc tối thiểu quan tâm từ nghiên cứu nhằm<br /> phân tích về mối liên quan giữa nhiễm độc chì mạn tính ở công góp phần cung cấp thông tin<br /> tình trạng THA và giới tính cho nhân có tiếp xúc với chì trong xây dựng biện pháp can thiệp<br /> thấy nhóm nam công nhân có tỉ môi trường lao động [2]. Con phòng chống phơi nhiễm,<br /> lệ THA cao hơn so với nhóm số này là cao và nên cảnh báo nhiễm độc chì cũng như phòng<br /> nữ công nhân. Kết quả này vì phơi nhiễm với chì, nhiễm chống và kiểm soát bệnh THA<br /> tương đồng với kết quả các độc chì gây ảnh hưởng rất lớn kịp thời cho người lao động.<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2017 43<br />  Kết quả nghiên cứu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nghiên cứu được thực hiện khuyến khích động viên công (2002) "Prevanlence,<br /> có điểm mới so với các nghiên nhân cải thiện tình trạng dinh Awareness, Treatment and<br /> cứu khác về THA được tiến dưỡng, duy trì BMI ở chỉ số bình Control of Hypertension in<br /> hành tại khu vực phía Nam Việt thường cũng là việc làm cần China". Journal of<br /> Nam trước đây khi phát hiện có được quan tâm. Hypertension, 40, pp 920 - 927.<br /> mối liên quan giữa tình trạng<br /> [7]. Đào Duy An (2003) "Điều<br /> THA với nồng độ chì trong máu<br /> tra ban đầu chỉ số huyết áp và<br /> trên đối tượng công nhân làm TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> tăng huyết áp ở người dân tộc<br /> việc trong môi trường tiếp xúc [1]. Alghasham AA, Meki AR, thiểu số thị xã Kon Tum". Tạp<br /> với chì. Tuy nhiên do nghiên Ismail HA (2011) "Association chí Tim mạch học Việt Nam,<br /> cứu được thiết kế là nghiên of Blood Lead level with 35, tr. 47 - 50.<br /> cứu cắt ngang vì vậy không thể Elevated Blood Pressure in<br /> khẳng định về mối liên hệ nhân [8]. Egan BM, Zhao Y, Axon RN<br /> Hypertensive Patients". Int J<br /> quả giữa các biến số, đây là (2010) "US trends in preva-<br /> Health Sci (Qassim), 5 (1), 17-<br /> một hạn chế của đề tài. lence, awareness, treatment,<br /> 27.<br /> and control of hypertension,<br /> V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ [2]. Bộ Y tế (2016) "Thông tư số 1988-2008". JAMA, 303, 2043 -<br /> Tỉ lệ công nhân làm việc 15/2016/TT-BYT ngày 15 tháng 2050.<br /> trong môi trường tiếp xúc với chì 5 năn 2016 Quy định về Bệnh<br /> [9]. Ha DA, Goldberg RJ,<br /> mắc THA là 16,1% và có nồng nghề nghiệp được hưởng Bảo<br /> hiểm xã hội". Allison JJ, Chu TH, Nguyen HL<br /> độ chì trong máu >10 µg/dL là (PLoS One 2013) "Prevalence,<br /> 80,6%. Phần lớn công nhân lao [3]. Cao Thị Yến Thanh, awareness, treatment, and<br /> động là nam giới (94,8%) và Nguyễn Công Khẩn, Đăng control of high blood pressure:<br /> thuộc nhóm tuổi