Tiết niệu - Sỏi tiết niệu

Chia sẻ: A A | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'tiết niệu - sỏi tiết niệu', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiết niệu - Sỏi tiết niệu

Bµi 15 SáI tiÕt NIÖU Môc Tiªu 1. Tr×nh bµy ®−îc ®Þnh nghÜa, ®Æc ®iÓm dÞch tÔ häc vµ quan niÖm cña YHCT vÒ bÖnh sái tiÕt niÖu. 2. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn nh©n, bÖnh sinh cña bÖnh sái tiÕt niÖu theo YHH§ vµ YHCT. 3. Nªu ®−îc néi dung chÈn ®o¸n 3 thÓ l©m sµng cña sái tiÕt niÖu theo YHCT. 4. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn t¾c ®iÒu trÞ néi khoa, chØ ®Þnh ®iÒu trÞ ngo¹i khoa, phÐp trÞ vµ bµi thuèc ®iÒu trÞ c¸c thÓ l©m sµng b»ng YHCT. 5. Ph©n tÝch ®−îc c¸c bµi thuèc, ph−¬ng huyÖt ¸p dông ®iÒu trÞ ba thÓ bÖnh l©m sµng cña sái tiÕt niÖu. 1. §¹I C−¬NG B×nh th−êng trong n−íc tiÓu cã c¸c chÊt hßa tan nh− calci, phosphat, oxalat… nh−ng víi nång ®é thÊp. Khi nång ®é c¸c chÊt trªn cao v−ît qu¸ ng−ìng, trong ®iÒu kiÖn lý hãa nhÊt ®Þnh nÕu gÆp nh÷ng yÕu tè thuËn lîi th× sÏ t¹o thµnh sái tiÕt niÖu. Sái tiÕt niÖu bao gåm: sái thËn, sái niÖu qu¶n, sái bµng quang, sái niÖu ®¹o. 1.1. §Þnh nghÜa Sái tiÕt niÖu lµ mét bÖnh th−êng gÆp vµ hay t¸i ph¸t ë ®−êng tiÕt niÖu do sù kÕt th¹ch cña mét sè thµnh phÇn trong n−íc tiÓu ë ®iÒu kiÖn lý hãa nhÊt ®Þnh. Sái g©y nghÏn t¾c ®−êng tiÕt niÖu mµ hËu qu¶ cã thÓ dÉn ®Õn ø n−íc thËn vµ huû ho¹i tæ chøc thËn, g©y nhiÔm khuÈn vµ g©y ®au, ¶nh h−ëng ®Õn søc kháe vµ tÝnh m¹ng cña ng−êi bÖnh. 1.2. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häc − Sái tiÕt niÖu lµ bÖnh phæ biÕn trªn thÕ giíi, tuy nhiªn sù ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu. BÖnh Ýt gÆp ë ch©u Phi, cßn ch©u Mü tû lÖ trung b×nh lµ 20 ng−êi/10000 ng−êi mçi n¨m. 241
− Tuæi m¾c bÖnh trung b×nh tõ 35 - 55 tuæi, tuy nhiªn thêi ®iÓm m¾c bÖnh kh¸c nhau tuú theo lo¹i sái. Tuæi m¾c bÖnh trung b×nh ®èi víi sái calci lµ 48,7; sái amoni magne phosphat lµ 46,7; sái acid uric lµ 59,4 vµ cystein lµ 27,9. − Nam m¾c bÖnh gÊp 3 lÇn n÷, tuy nhiªn tû lÖ bÖnh thay ®æi theo thµnh phÇn ho¸ häc cña sái, trong khi nam giíi bÞ sái calci nhiÒu (88% so víi 58% ë n÷ giíi) th× n÷ giíi bÞ sái amoni magne phosphat nhiÒu h¬n (38% so víi 8,8% ë nam giíi). ë trÎ < 5 tuæi hay gÆp sái amoni mange phosphat, trªn 5 tuæi hay gÆp sái calci oxalat. Theo GS Ng« Gia Hy ë ViÖt Nam sái thËn chiÕm 40%; sái niÖu qu¶n chiÕm 28,27%; sái bµng quang 28,3%; sái niÖu ®¹o 5,4% trong tæng sè bÖnh nh©n bÞ sái nãi chung. Sái tiÕt niÖu ë nam nhiÒu gÊp 2 lÇn ë n÷, gÆp nhiÒu ë tuæi trªn 30. − ë ViÖt Nam sái amino magne phosphat chiÕm tû lÖ cao kÌm theo nhiÔm khuÈn. 1.3. Quan niÖm cña y häc cæ truyÒn vÒ sái tiÕt niÖu − Sái tiÕt niÖu ®−îc m« t¶ trong chøng th¹ch l©m cña YHCT (th¹ch l©m: tiÓu ra sái) − Th¹ch l©m lµ mét trong chøng 5 chøng l©m ®−îc YHCT gäi lµ chøng ngò l©m, ®ã lµ: nhiÖt l©m, huyÕt l©m, th¹ch l©m, cao l©m, lao l©m. Nh÷ng viªn sái lín gäi lµ th¹ch l©m, sái nhá gäi lµ sa l©m. − Chøng tr¹ng cña th¹ch l©m: bông d−íi ®au co cøng, mét bªn th¨n l−ng ®au quÆn, ®au lan xuèng bông d−íi vµ bé phËn sinh dôc, tiÓu tiÖn ®au buèt khã ®i, n−íc tiÓu cã khi vµng ®ôc cã khi ra m¸u, cã khi ra lÉn sái c¸t. − Nguyªn nh©n do thÊp nhiÖt nung nÊu ë h¹ tiªu khiÕn ng−ng kÕt trong n−íc tiÓu mµ g©y bÖnh. 2. NGUYªN NH©N, BÖNH SINH 2.1. Nguyªn nh©n Sù ph¸t sinh vµ h×nh thµnh sái cã nhiÒu nguån gèc kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ nã tuú thuéc vµo tõng lo¹i sái còng nh− kh«ng chØ mét nhãm nguyªn nh©n nµo mµ lµ sù phèi hîp cña nhiÒu yÕu tè: tõ chÕ ®é ¨n uèng ®Õn c¸c bÖnh tËt trong c¬ thÓ ®ang cã vµ ®Õn yÕu tè di truyÒn phèi hîp t¹o nªn sái niÖu. Cã 3 nguyªn nh©n ®−îc quan t©m sau ®©y: − C¸c chÊt hoµ tan trong n−íc tiÓu nh− calci, phosphat, oxalat, urat … v−ît qu¸ ng−ìng (cao h¬n nång ®é hßa tan). − Khi pH n−íc tiÓu toan ho¸ hoÆc kiÒm ho¸: toan hãa (pH 6,5) th× dÔ kÕt tinh sái oxalat vµ phosphat. 242
− YÕu tè di truyÒn: ®èi víi sái cystin vµ sái acid uric yÕu tè di truyÒn ®ãng vai trß quan träng, sái cyatin xuÊt hiÖn ë bÖnh nh©n kiÓu gen ®ång hîp tö, ng−êi ta nhËn thÊy nh÷ng tr−êng hîp sái calci ë trong mét sè ng−êi cïng dßng hä, ngoµi ra yÕu tè c−êng calci niÖu th−êng t¹o ra sái cã kh¶ n¨ng di truyÒn kiÓu ®a gen. Nguyªn nh©n t¹o thµnh sái víi ®iÒu kiÖn lµ: trong n−íc tiÓu hiÖn diÖn cã yÕu tè lµm nh©n sái (tÕ bµo, ®¸m tÕ bµo bong ra tõ ®µi bÓ thËn bÞ viªm). 2.2. YÕu tè thuËn lîi Nh÷ng yÕu tè thuËn lîi cho sù h×nh thµnh sái niÖu: − Nh÷ng ng−êi cã bÖnh lý dÞ d¹ng ë ®−êng niÖu. − Nh÷ng ng−êi n»m bÊt ®éng l©u ngµy. − Uèng Ýt n−íc. − Ng−êi cã bÖnh lo·ng x−¬ng, bÖnh Goutte. 2.3. C¬ chÕ sinh bÖnh Trong qu¸ tr×nh b·o hßa, n−íc tiÓu tr¶i qua 3 giai ®o¹n tõ thÊp ®Õn cao: − Giai ®o¹n ch−a b·o hßa: trong ®ã c¸c tinh thÓ ®−îc hßa tan. − Giai ®o¹n trung gian: trong ®ã c¸c tinh thÓ chØ kÕt tinh lóc cã mét chÊt khëi x−íng ®Ó h×nh thµnh mét nh©n dÞ chÊt. − Giai ®o¹n kh«ng bÒn: trong ®ã c¸c tinh thÓ kÕt tinh tù nhiªn tõ mét nh©n dÞ hay ®ång chÊt. Ngoµi c¬ chÕ chung nªu trªn mçi lo¹i sái cßn cã ®Æc thï riªng nh−: + Sái acid uric xuÊt hiÖn khi sù chuyÓn hãa purin t¨ng do chÕ ®é ¨n hay do nguyªn nh©n néi sinh vµ khi pH n−íc tiÓu < 5,3. Víi pH b×nh th−êng n−íc tiÓu bÖnh nh©n chøa mét hçn hîp acid uric vµ urat, khi pH h¹ acid uric Ýt hßa tan sÏ kÕt tña trong khi urat dÔ hßa tan l¹i gi¶m ®i râ rÖt. + Sái amoni magne phosphat ®−îc h×nh thµnh khi bÖnh nh©n tiÕt l−îng calci phosphat vµ amoni kh¸ lín kÌm theo sù t¨ng pH n−íc tiÓu lªn > 7,2. Së dÜ pH n−íc tiÓu t¨ng lµ do nhiÔm khuÈn v× vËy sái nµy còng ®−îc gäi lµ sái do nhiÔm khuÈn. 2.4. Nguyªn nh©n sinh bÖnh theo y häc cæ truyÒn Ng−êi x−a cho r»ng sái tiÕt niÖu cã nguyªn nh©n chÝnh lµ do nhiÖt h¹ tiªu. − Néi kinh cho r»ng: tú thÊp lµm ®µm ø l¹i, ®µm hãa háa, háa sinh nhiÖt h¹ tiªu lµm ch−ng kiÖt n−íc tiÓu, cÆn l¾ng l¹i mµ thµnh th¹ch. 243
− TuÖ TÜnh gi¶i thÝch: sái niÖu do thËn khÝ h− lµm thñy háa mÊt ®iÒu hßa, háa cña t©m ®i xuèng h¹ tiªu ch−ng kh« n−íc tiÓu mµ thµnh th¹ch (vÝ nh− cÆn kÕt ë ®¸y nåi khi ®un nÊu l©u ngµy vËy). ThËn ©m h− sinh néi nhiÖt, néi nhiÖt lµm h− hao t©n dÞch cho nªn ®i tiÓu Ýt. − ThÊp nhiÖt h¹ tiªu: thÊp tµ, nhiÖt tµ x©m ph¹m h¹ tiªu (viªm ®−êng tiÖt niÖu), nhiÖt kÕt bµng quang lµm h− hao thñy dÞch, cÆn l¾ng kÕt l¹i sinh sái. − BÖnh tËt n»m l©u bÊt ®éng, khÝ huyÕt ø trÖ, thñy dÞch kÐm ®−îc l−u th«ng, cÆn cã ®iÒu kiÖn kÕt l¾ng mµ thµnh sái. Nh− vËy, nguyªn nh©n sinh chøng th¹ch l©m lµ: + ThÊp nhiÖt h¹ tiªu. + KhÝ huyÕt ø trÖ. + ThËn h−. 3. CHÈN §O¸N 3.1. BiÓu hiÖn l©m sµng − §au: ®au ®ét ngét, d÷ déi vïng bông vµ eo l−ng, ®au lan xuèng h¹ bé, th−êng hay xuÊt hiÖn sau ch¹y nh¶y hoÆc lao ®éng nÆng… − §¸i m¸u: ®¸i m¸u ®Çu b·i, cuèi b·i hoÆc toµn b·i; dÊu hiÖu tiÓu t¾c gi÷a dßng. − N«n hoÆc buån n«n trong ®ît ®au. 3.2. Kh¸m Ên ®iÓm niÖu qu¶n thÊy ®au. 3.3. CËn l©m sµng XÐt nghiÖm n−íc tiÓu thÊy vi khuÈn, tÕ bµo, cÆn. Chôp phim X quang cã thÓ thÊy h×nh ¶nh viªn sái (tuy nhiªn mét sè sái kh«ng c¶n quang). Siªu ©m cho biÕt vÞ trÝ, kÝch th−íc viªn sái. 3.4. ChÈn ®o¸n vÞ trÝ sái − Sái ®µi bÓ thËn: Ýt cã triÖu chøng l©m sµng, th−êng ®−îc ph¸t hiÖn do nh©n mét lÇn kh¸m kiÓm tra søc kháe cã X quang. − Sái niÖu qu¶n: + Cã c¬n ®au ®iÓn h×nh ®ét ngét vµ d÷ déi. 244
+ §iÓm ®au niÖu qu¶n (+). + N−íc tiÓu cã m¸u. − Sái bµng quang: + TiÓu r¾t, tiÓu kh«ng hÕt, tiÓu t¾c gi÷a dßng. + TiÓu m¸u. − Sái niÖu ®¹o: + GÆp ë nam giíi: tiÓu buèt, dßng tiÓu nhá hoÆc giá giät. + Th¨m kh¸m qua trùc trµng rÊt ®au. 3.5. ChÈn ®o¸n ph©n lo¹i sái Cã 5 lo¹i sái th−êng gÆp: − Sái calci: chiÕm 60 - 80% c¸c lo¹i sái, sái calci rÊt c¶n quang. − Sái phosphat: chiÕm 5 - 15% c¸c lo¹i sái, sái phosphat c¶n quang. − Sái acid uric: chiÕm 10 - 20%, kh«ng c¶n quang. − Sái xystin: chiÕm 1 - 2%, Ýt c¶n quang. − Sái carbonat: Ýt c¶n quang. 3.6. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt Sái niÖu cã c¬n ®au quÆn thËn cÇn ®−îc chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi: − T¾c ruét: t¾c ruét kh«ng cã triÖu chøng bÖnh cña ®−êng tiÕt niÖu, ®au toµn æ bông, bông tr−íng, quai ruét t¨ng h¬i, bÝ trung tiÖn. − Viªm ruét thõa: kh«ng cã biÓu hiÖn bÖnh lý ®−êng tiÕt niÖu, ®au nhÑ hè chËu ph¶i, sèt nhÑ, b¹ch cÇu t¨ng. − Sái tôy, sái tói mËt: cÇn kh¸m kü, sèt cao, vµng da. − U bÓ thËn, u niÖu qu¶n: ®au tõ tõ, cÇn chôp c¾t líp ®Ó ph©n biÖt. 3.7. ChÈn ®o¸n theo y häc cæ truyÒn 3.7.1. ThÓ thÊp nhiÖt (t−¬ng øng víi sái tiÕt niÖu cã viªm nhiÔm kÌm theo) − §au tõ eo l−ng lan xuèng ®ïi vµ bé phËn sinh dôc ngoµi. − TiÓu tiÖn vµng sÎn, ®á ®ôc, nãng r¸t èng tiÓu, tiÓu nhiÒu lÇn, cã thÓ ®i tiÓu ra sái. − Gai sèt hoÆc ín l¹nh. − MiÖng kh« kh¸t. 245
− L−ìi ®á, rªu vµng. − M¹ch s¸c. 3.7.2. ThÓ khÝ huyÕt ø trÖ (t−¬ng øng víi sái niÖu ®¸i ra m¸u) − Khi ®i tiÓu thÊy ®au tøc vµ nÆng tr−íc ©m nang, tiÓu tiÖn m¸u ®á t−¬i, ®i tiÓu kh«ng hÕt. − N−íc tiÓu võa cã m¸u võa ®ôc. − L−ìi cã ®iÓm ø huyÕt. − M¹ch khÈn. 3.7.3. ThÓ thËn h− (t−¬ng øng sái tiÕt niÖu cã biÕn chøng) − TiÓu Ýt, ®ôc cã mñ, bÖnh ©m Ø, sèt kÐo dµi. − Ng−êi mÖt mái, bông tr−íng hoÆc phï thòng, s¾c mÆt tr¾ng bÖch. − L−ìi nhît bÖu, rªu tr¾ng dÝnh. − M¹ch tÕ s¸c v« lùc. 4. §IÒU TRÞ 4.1. Nguyªn t¾c chung − Gi¶m ®au (khi ®· chÈn ®o¸n cô thÓ). − Kh¸ng sinh chèng viªm nhiÔm khi cÇn thiÕt. − Thay ®æi pH n−íc tiÓu; uèng nhiÒu n−íc (>2 lÝt/ngµy). − ChÕ ®é ¨n uèng phï hîp. − ChØ ®Þnh phÉu thuËt khi viªn sái lín ®iÒu trÞ néi khoa kh«ng kÕt qu¶, sái cã biÕn chøng… §iÒu trÞ néi khoa nh»m gi¶i quyÕt nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ t¹o sái, cã t¸c dông h¹n chÕ t¸i ph¸t sái, gi¶m bít c¸c chØ ®Þnh ngo¹i khoa vµ tr¸nh c¸c biÕn chøng kh¸c ngoµi thËn. 4.2. §iÒu trÞ theo y häc cæ truyÒn 4.2.1. ThÓ thÊp nhiÖt − PhÐp trÞ: thanh nhiÖt, bµi th¹ch, trõ thÊp, lîi niÖu. − Ph−¬ng d−îc: + Bµi thuèc nam kinh nghiÖm d©n gian 246
Kim tiÒn th¶o 4 0g Sa tiÒn tö 2 0g U Ê t k im 1 6g Ng−u tÊt 10g Tr¹ch t¶ 1 0g + Bµi cæ ph−¬ng: XÝch ®¹o t¸n gia vÞ gåm: sinh ®Þa 12g, tróc diÖp 16g, méc th«ng 16g, cam th¶o tiªu 10g, sa tiÒn tö 10g. Gia thªm: kim tiÒn th¶o 20g, kª néi kim 10g. S¾c uèng ngµy 1 thang. Ph©n tÝch bµi thuèc: VÞ thuèc T¸c dông V a i t rß Ngät, l¹nh, vµo can thËn: bæ thËn, d−ìng ©m, thanh nhiÖt, d−ìng Sinh ®Þa Qu©n huyÕt Kim tiÒn th¶o MÆn, b×nh: vµo thËn bµng quang. lµm tan sái Qu©n Tróc diÖp Ngät, nh¹t, hµn; vµo kinh t©m, tiÓu tr−êng: thanh t©m háa, lîi niÖu ThÇn §¾ng, hµn; vµo thËn, bµng quang: gi¸ng háa, lîi tiÓu tiÖn, th«ng Méc th«ng ThÇn huyÕt m¹ch Cam th¶o Ngät, b×nh: thanh nhiÖt gi¶i ®éc, ®iÒu hßa vÞ thuèc T¸, sø Sa tiÒn tö Ngät, hµn: thanh phÕ khÝ, thÈm khÝ bµng quang T¸ Ngät, b×nh; vµo kinh phÕ, tú: tiªu thñy cèc, lý tú vÞ, ch÷a tiÓu m¸u, Kª néi kim T¸ môn nhät 4.2.2. ThÓ khÝ huyÕt ø trÖ − PhÐp trÞ: lý khÝ hµnh trÖ, th«ng l©m bµi th¹ch. − Ph−¬ng d−îc: + Bµi thuèc nam §µo nh©n 8g UÊt kim 8g Ng−u tÊt 8g ChØ x¸c 6g Kim tiÒn th¶o 2 0g Sa tiÒn tö 1 2g Kª néi kim 8g ý dÜ 12g B¹ch mao c¨n 16g Ng−u tÊt 8g S¾c uèng ngµy 1 thang + Bµi thuèc cæ ph−¬ng HuyÕt phñ trôc ø thang (gåm: ®−¬ng quy 12g, sinh ®Þa 8g, ®µo nh©n 8g, hång hoa 8g, chØ x¸c 6g, xÝch th−îc 8g, sµi hå 8g, cam th¶o 4g, xuyªn khung 8g, ng−u tÊt 8g). 247
Gia thªm: kim tiÒn th¶o 20g, h¹n liªn th¶o 20g. S¾c uèng ngµy 1 thang. Ph©n tÝch bµi thuèc: VÞ thuèc T¸c dông V a i t rß Kim tiÒn th¶o MÆn, b×nh; vµo thËn, bµng quang: t¸n kÕt; lµm tan sái mËt, sái niÖu Qu©n §µo nh©n Ngät, ®¾ng, b×nh; vµo kinh can, thËn, tú: ho¹t huyÕt, th«ng l©m Qu©n Hång hoa Cay, Êm; vµo kinh can tú: t¸n ph¸ ø, hµnh huyÕt Q u©n §−¬ng quy Ngät, cay, Êm; vµo kinh t©m, can, tú: hµnh huyÕt ho¹t huyÕt T hÇ n XÝch th−îc §¾ng, hµn; vµo kinh can, tú, phÕ: ho¹t huyÕt, hµnh huyÕt, chØ thèng T hÇ n ChØ x¸c §¾ng, b×nh; vµo kinh, can, phÕ, tú: lý khÝ, hßa trung T¸ Xuyªn khung Cay, «n; vµo kinh phÕ, ®¹i tr−êng: khu phong, ho¹t huyÕt, chØ thèng T¸ N g − u tÊ t §¾ng, b×nh; vµo kinh can, thËn: bæ can thËn, hµnh khÝ xuèng T¸ Sµ i h å §¾ng, l¹nh; vµo can, ®ëm, t©m, tam tiªu: t¶ nhiÖt, gi¶i ®éc, th¨ng ®Ò T¸ H¹n liªn th¶o Ngät, chua, l−¬ng; vµo can, thËn: bæ thËn, chØ huyÕt lþ, tiªu m¸u T¸ Cam th¶o Ngät, b×nh; vµo can, ®ëm, tú, vÞ: kiÖn tú vÞ, ®iÒu hßa c¸c vÞ thuèc T ¸ , sø 4.2.3. ThÓ thËn h− − PhÐp trÞ: bæ thËn, lîi niÖu, th«ng l©m. − Ph−¬ng d−îc: + Bµi thuèc nam kinh nghiÖm d©n gian D©y t¬ hång 30g Thæ phôc linh 20g Cñ mµi 3 0g Tú gi¶i 3 0g M· ®Ò 1 6g H¹t sen 3 0g S¾c uèng ngµy 1 thang. + Bµi cæ ph−¬ng: TÕ sinh thËn khÝ hoµn gia vÞ (TÕ sinh ph−¬ng) (gåm: phô tö 8g, thôc ®Þa 16g, hoµi s¬n 12g, s¬n thï 12g, ®¬n b× 12g, phôc linh 12g, tr¹ch t¶ 8g). Gia thªm: kim tiÒn th¶o 20g, sa tiÒn tö 16g. T¸n bét lµm hoµn, ngµy uèng 30g. 248
Ph©n tÝch bµi thuèc VÞ thuèc T¸c dông V a i t rß Kim tiÒn th¶o MÆn, b×nh: lµm tan sái Qu©n Phô tö Ngät, ®éc, rÊt nãng: bæ háa, trî d−¬ng, trôc hµn thÊp Q u©n T hôc ®Þ a Ngät, Êm; vµo kinh thËn, can, tú: bæ thËn, bæ huyÕt Q u©n Hoµi s¬n Ngät, nh¹t, b×nh; vµo kinh tú, vÞ: bæ tú vÞ phÕ thËn, sinh t©n ThÇn S¬n thï Chua, h¬i «n; vµo kinh thËn, bµng quang: bæ thËn s¸p tinh ThÇn §¬n b× §¾ng, hµn; vµo thËn, can, ®ëm: thanh huyÕt nhiÖt, t¸n huyÕt ø T¸ Phôc linh Ngät, b×nh; vµo kinh can, thËn, tú: lîi thñy thÈm thÊp, bæ tú, T¸ ®Þnh t©m Tr¹ch t¶ Ngät, m¸t; vµo kinh thËn, bµng quang: thanh t¶ thÊp nhiÖt bµng T¸ quang, lîi thñy Sa tiÒn tö Ngät, hµn; vµo kinh thËn, phÕ, bµng quang: thanh phÕ, thÈm T¸ khÝ bµng quang 5. PHßNG BÖNH − Gi¶i quyÕt nh÷ng dÞ tËt trªn ®−êng niÖu. − Phßng vµ trÞ bÖnh lo·ng x−¬ng. − Tr¸nh c¸c thøc ¨n cã chøa nhiÒu c¸c chÊt calci, phosphat, oxalat… − Uèng nhiÒu n−íc hµng ngµy (trªn 2 lÝt). − Gi÷ vÖ sinh, chèng viªm nhiÔm ®−êng niÖu. Tù l−îng gi¸ 1. Sái niÖu th−êng gÆp nhÊt ë vÞ trÝ A. Sái niÖu qu¶n trªn B. Sái niÖu qu¶n d−íi C. Sái bµng quang D. Sái thËn E. Sái niÖu ®¹o 2. Nguyªn nh©n g©y sái niÖu (chän c©u sai) A. C¸c chÊt hßa tan trong n−íc tiÓu nh− calci, phosphat… v−ît qu¸ ng−ìng 249
B. Khi pH n−íc tiÓu toan hãa C. Khi pH n−íc tiÓu trung tÝnh D. Viªm nhiÔm t¹i ®µi bÓ thËn E. YÕu tè di truyÒn 3. YÕu tè thuËn lîi g©y sái niÖu (chän c©u sai) A. BÖnh lý dÞ d¹ng ®−êng niÖu B. ¨n nhiÒu thÞt c¸ C. N»m bÊt ®éng l©u ngµy D. Uèng Ýt n−íc E. BÖnh lý lo·ng x−¬ng, Goutte 4. Sái niÖu ®−îc h×nh thµnh do nhiÔm khuÈn A. Sái amoni – magne phosphat B. Sái calci C. Sái urat D. Sái cystein 5. Sái niÖu cã tÝnh chÊt kh«ng c¶n quang A. Sái calci B. Sái phosphat C. Sái acid uric D. Sái cystein E. Sái carbonat 6. ChÈn ®o¸n sái niÖu cÇn chÈn ®o¸n ph©n biÖt (chän c©u sai) A. T¾c ruét B. Viªm ruét thõa C. Viªm d¹ dµy – t¸ trµng D. Sái tuþ, sái tói mËt E. U bÓ thËn, u niÖu qu¶n 7. BÖnh sái niÖu víi triÖu chøng: ®au tõ eo l−ng lan xuèng ®ïi vµ sinh dôc ngoµi, tiÓu vµng sÎn, ®á ®ôc, gai sèt hoÆc ín l¹nh, l−ìi ®á rªu vµng m¹ch s¸c… thuéc thÓ bÖnh A. ThÊp nhiÖt B. KhÝ huyÕt ø trÖ 250
C. ThËn h− D. Can uÊt tú h− E. Bµng quang h− hµn 8. BÖnh sái niÖu víi tiÓu ®au tøc, c¶m gi¸c nÆng tr−íc ©m nang, tiÓu m¸u ®á t−¬i, tiÓu kh«ng hÕt, l−ìi cã ®iÓm ø huyÕt m¹ch khÈn A. ThÊp nhiÖt B. KhÝ huyÕt ø trÖ C. ThËn h− D. Can uÊt tú h− E. Bµng quang h− hµn 9. BÖnh sái niÖu víi tiÓu Ýt, ®ôc, cã mñ, ©m Ø kÐo dµi, ng−êi mÖt mái, bông tr−íng hoÆc phï thòng, s¾c mÆt tr¾ng, l−ìi nhît bÖu, rªu tr¾ng dÝnh, m¹ch tÕ s¸c v« lùc A. Can uÊt tú h− B. Bµng quang h− hµn C. ThËn h− D. KhÝ huyÕt ø trÖ E. ThÊp nhiÖt 251