Tiểu luận:Các cơ chế khu vực về quyền con người

Chia sẻ: Bcjxc Gdfgf | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

106
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bên cạnh cơ chế có tính chất toàn cầu của Liên Hợp Quốc như Đại Hội Đồng, Hội Đồng Bảo An, Tòa Án Công lý quốc tế, Hội đồng kinh tế- xã hội, Cao ủy về quyền con người của Liên Hợp Quốc, Hội đồng nhân quyền, thì một số tổ chức khu vực đã cũng ban hành các văn kiện và thành lập các cơ chế để bảo vệ và thúc đẩy quyền con người trong phạm vi khu vực đó.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận:Các cơ chế khu vực về quyền con người

Tiểu luận CÁC CƠ CHẾ KHU VỰC VỀ QUYỀN CON NGƯỜI p 1
MỞ ĐẦU Bên cạnh cơ chế có tính chất toàn cầu của Liên Hợp Quốc như Đại Hội Đồng, Hội Đồng Bảo An, Tòa Án Công lý quốc tế, Hội đồng kinh tế- xã hội, Cao ủy về quyền con người của Liên Hợp Quốc, Hội đồng nhân quyền, thì một số tổ chức khu vực đã cũng ban hành các văn kiện và thành lập các cơ chế để bảo vệ và thúc đẩy quyền con người trong phạm vi khu vực đó. Mặc dù, chúng ta có 4 châu lục chính, song hiện tại chỉ có 3 châu lục là châu Âu, châu Mỹ và châu Phi đã thiết lập được cơ chế này. Sau đây là những khái quát về lịch sử hình thành và đặc trưng cơ bản của cơ chế bảo vệ, thúc đẩy quyền con người ở 3 châu lục. NỘI DUNG I- Lịch sử hình thành các cơ chế khu vực: Sau chiến tranh thế giới thứ hai, quyền con người bị vi phạm một cách nghiêm trọng. Các khu vực như những nước Á-Phi từng chịu sự cai trị của chế độ thực dân có mối quan tâm đặc biệt với vấn đề nhân quyền. Đồng thời, nhiều nước ở châu Âu và châu Mỹ cũng bắt đầu chú ý tới vấn đề này. Dần dần, cơ chế về nhân quyền ở các châu lục được hình thành nhằm phản ứng lại với sự vi phạm nhân quyền sâu sắc sau Thế chiến II. Châu Âu: Sau chiến tranh thế giới thứ II, các nước Châu Âu bị tàn phá nặng nề. Các nước nhận thấy sự cần thiết của việc thiết lập lại hòa bình và an ninh trong khu vực, trong đó quyền con ngườI được tôn trọng. Theo sang kiến của Ủy Ban QUốc tế Vận động vì sự thống nhất Châu Âu, 1 hội nghị đã được tổ chứ ở Hague từ 7 đến 10 tháng 5 năm 1948 2
vớI sự tham gia của hàng trăm đại diện của các phong trào khác nhau do Winston Churchill làm Chủ tịch Danh dự. Kết quả là sự ra đời của Hội Đồng Châu Âu (HDCA) 5/5/1949.  Bảo vệ và thúc đẩy quyền con người là một trong những mục đích cao nhất của HDCA.  Điều 3, Điều lệ của HDCA: “ mỗi thành viên phải chấp nhận các nguyên tắc pháp quyền và nguyên tắc các cá nhân thuộc phạm vi thẩm quyền tài phán của mình được hưởng các quyền tự do cơ bản của con người”. Ngày 4/11/1950: Công ước châu Âu về Bảo vệ Quyền con người và Tự do cơ bản (The European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms) được Hội đồng châu Âu thông qua, có hiệu lực từ tháng 9/1953 là văn kiện nòng cốt trong hệ thống văn kiện về quyền con người tại châu Âu, trong đó quy định vai trò giám sát thực hiện của Tòa án châu Âu về nhân quyền trong cơ chế của khu vực này. Châu Mỹ: Hệ thống liên Mỹ về quyền con người bắt đầu từ Tuyên ngôn châu Mỹ về các quyền và nghĩa vụ của con người (American Declarattion of the Rights and Duties of Man) năm 1948, thông qua bởi Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (Organization of American States – OAS). Ủy ban liên Mỹ về nhân quyền và Tòa án liên Mỹ về nhân quyền là các cơ quan bảo vệ và thúc đẩy quyền con người tại châu lục này. Ủy ban quyền con người châu Mỹ do Tổ chức các quốc gia châu Mỹ sáng lập năm 1959, với 7 thành viên là cơ quan chính của Hệ thống liên Mỹ về nhân quyền. Tòa án quyền con người châu Mỹđược quy định thành lập tại Công ước châu Mỹ về nhân quyền (American Convention on Human Rights). Tòa án thành lập năm 1979, có trụ sở tại Costa Rica. Đây là cơ quan có chức năng xét xử và tư vấn cho Ủy ban liên Mỹ về nhân quyền và các quốc gia thành viên OAS về các vấn đề liên quan đến áp dụng Công ước châu Mỹ về nhân quyền và các văn kiện khác về nhân quyền trong khu vực. Châu Phi: 3
Hệ thống bảo vệ quyền con người ở châu Phi chính thức thiết lập với Hiến chương châu Phi về quyền con người và quyền các dân tộc (African Charter on Human and Peoples’ Rights), được thông qua bởi Tổ chức Liên minh châu Phi (Organization of African Uninty – OAU) vào ngày 27/6/1981, có hiệu lực vào ngày 21/10/1981. Ủy ban quyền con người và quyền các dân tộc châu Phi cũng đi vào hoạt động.. Tòa án Quyền con người châu Phi được thành lập kể từ khi Nghị định thư bổ sung Hiến chương châu Phi về quyền con người và quyền các dân tộc (được thông qua năm 1998) có hiệu lực (năm 2004). Tháng 7 năm 2004, Đại hội đồng sáp nhập Tòa án Quyền con người châu Phi với Tòa Công lý châu Phi (African Court of Justice). Tòa chỉ có quyền đưa ra các ý kiến tư vấn. II- Ý nghĩa thành lập. Con người là một thực thể tự nhiên-xã hội, bởi vậy quyền con người cũng vừa mang tính tự nhiên, vừa mang tính xã hội. Tính phổ biến đặc thù là tính chất cơ bản của quyền con người. Tính phổ biến của quyền con người thể hiện ở việc quyền con người được áp dụng phổ biến ở mọi nơi, đối với mọi đối tượng. Đồng thời, nhân quyền cũng là vấn đề mang tính đặc thù, bởi mỗi quốc gia, lãnh thổ đều có trình độ phát triển khác nhau, do đó quyền này cũng có những đặc điểm riêng phù hợp với điều kiện của từng quốc gia, từng vùng lãnh thổ đó. Ở một mức độ nhất định, một số cơ chế khu vực (ví dụ như châu Âu) còn tỏ ra chặt chẽ và hiệu quả hơn cơ chế của Liên hợp quốc. So với cơ chế chung của Liên hợp quốc, các cơ chế khu vực mang nhiều ý nghĩa tích cực hơn. Cơ chế khu vực về quyền con người dễ đạt được đồng thuận hơn khi thiết lập, sửa đổi, bổ sung và thực hiện, do các quốc gia trong khu vực có những nét tương đồng về các mặt văn hóa, lịch sử, kinh tế xã hội… Các hệ thống khu vực có xu hướng gần gũi với các quan niệm về văn hóa và tín ngưỡng của các quốc gia trong khu vực. Các cơ chế khu vực, do phạm vi hẹp hơn về địa lý nên sẽ dễ tiếp cận với công chúng hơn so với cơ chế toàn cầu của Liên hợp quốc. Hơn nữa, các cơ chế khu vực giúp giải quyết các vụ việc nhỏ ở quy mô khu vực trước 4
khi phải đưa ra cộng đồng quốc tế. Điều này giúp các vụ việc được giải quyết một cách nhanh chóng và thuận tiện hơn. Ngày nay, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều khẳng định cam kết về nhân quyền, các vụ vi phạm nhân quyền đều bị coi là bât hợp pháp. Tuy nhiên, điều đáng nói là một số chủ thể trong QHQT không vi phạm một cách trắng trợn những quy định về nhân quyền, nhưng lại sử dụng nhân quyền như một chiêu bài nhằm can thiệp vào tình hình nội bộ của các khu vực, các quốc gia khác. Do đó, cần có các cơ chế khu vực thích hợp để giúp các quốc gia trong khu vực chống lại những can thiệp vào công việc nội bộ của mình. Như vậy, có thể thấy việc thành lập cơ chế khu vực có ý nghĩa quan trọng đối với luật quốc tế cũng như với các khu vực. Các cơ chế này giúp phát triển luật quốc tế về nhân quyền, tạo điều kiện để những quy định về nhân quyền có thể phù hợp với từng khu vực riêng biệt, đồng thời thuận lợi cho các quốc gia trong khu vực trong việc bảo vệ chủ quyền của mình. III- Các hệ thống văn kiện khu vực 1. Châu Âu: * Các văn kiện châu Âu về quyền con người: - Công ước châu Âu về bảo vệ quyền con người và tự do cơ bản(ECHR 1950) và 14 nghị định thư bổ sung - Hiến chương Xã hội Châu Âu(1961) sửa đổi năm 1991 và 1996 và các nghị định thư bổ sung năm 1988 và 1995 - Công ước Châu Âu về ngăn ngừa tra tấn và các hình thức đối xử hạ nhục và phi nhân tính khác(1987) - Đạo luật cuối cùng Hensiki (1975) và chu trình tiếp theo của CSCE/OSCE với hiến chương Paris về Châu Âu mới(1990) - Hiến chương Châu Âu về các ngôn ngữ khu vực và thiểu số(1992) - Công ước khung về bảo vệ các quốc gia thiểu số (1994) 5
- Hiến chương về các quyền cơ bản của Liên minh châu Âu (2000) * Nội dung: Công ước châu Âu về bảo vệ quyền con người và tự do cơ bản (thông qua 4/11/1950 và bắt đầu có hiệu lực 9/1953) làm nòng cốt. Mọi quốc gia thành viên của hội đồng Châu Âu đều phải tham gia công ước về quyền con người Châu Âu. Đây là một trong những điều kiện để trở thành thành viên của hội đồng Châu Âu. Công ước châu Âu về quyền con người được tạo ra để bảo vệ con người và chống lại chủ nghĩa độc tài đang nổi lên ở châu Âu. Với 14 nghị định thư bổ sung trong đó quan trọng nhất là Nghị định thư số 6 và 13 (chưa có hiệu lực) về việc bãi bỏ tử hình. Đây là điểm khác biệt giữa cách tiếp cận quyền con người của châu Âu và cách tiếp cận của Mỹ.  Tóm lại, công ước châu âu về quyền con người và tự do cơ bản 1950 là công ước đầu tiên về quyền con người ở khu vực có vai trò quan trọng, nó vượt ra ngoài khuôn khổ của tuyên ngôn nhân quyền và trao cho các bên cam kết các quyền dân sự, chính trị. ( Điều quan trọng là, công ước châu Âu về quyền con người và các điều ước quốc tế EU là riêng biệt.) Hiến chương Xã hội châu Âu 1961 ra đời nhằm bổ sung thêm các quyền kinh tế và xã hội nhưng vẫn không đạt được tầm quan trọng nhưng từ năm 1980 nó đã được chú ý hơn do sự quan tâm ngày càng tăng đến các vấn đề kinh tế xã hội ở mức toàn cầu. Đến nay nó đã có khả năng cho phép khiếu kiện tập thể theo một nghị định thư bổ sung. Hiến chương xã hội châu Âu nêu rõ mục đích là mọi công dân được hưởng các quyền lợi xã hội cần được bảo đảm không phân biệt về chủng tộc, màu da, giới tính, tôn giáo, quan điểm chính trị, khai thác quốc gia hay nguồn gốc xã hội . " Điều 4 (3) đảm bảo các nguyên tắc công bằng về công việc giữa nam giới và phụ nữ và Điều 8 đảm bảo bảo vệ các quyền của phụ nữ làm việc. Các điều lệ của hiến chương xã hội châu Âu cũng đề cập đến việc giáo dục trẻ em khuyết tật và người trẻ tuổi(điều 9, 10, 15, 17)nhằm tăng sự hoà nhập vào xã hội. Điều 9: quyền được hướng nghiệp, Điều 10: quyền được đào tạo nghề, Điều 15, quyền của người tàn tật hội nhập và xã hội, tham gia 6
và đời sống cộng đồng, Điều 17: các quyền của trẻ em và người trẻ lớn lên trong một môi trường khuyến khích phát triển đầy đủ nhân cách và năng lực thể chất và tinh thần. Công ước khung về bảo vệ các quốc gia thiểu số 1994 được soạn thảo sau hội nghị thượng đỉnh của Hội đồng châu Âu tại Vienna 1993, là hành động ứng phó với những vấn đề nảy sinh liên quan đến quyền của dân tộc thiểu số ở Châu Âu. Đây là kết quả của sự tan rã liên bang Xô Viết và các nước cộng hoà xã hội Nam tư và rộng hơn là kết quả của quá trình tự quyết vào những năm 90 của thế kỉ XX. Theo công ước, các quốc gia phải bảo vệ quyền cá nhân của thánh viên của dân tộc thiểu số, nhưng cũng phải tạo điều kiện cho phép các dân tộc thiểu số có thể duy trì phát triển nền văn hoá và bản sắc của họ. Tuy nhiên cơ chế thi hành lại giới hạn ở hệ thống báo cáo và một uỷ ban chuyên gia để xem xét các báo cáo. Đạo luật cuối cùng Hensiki (1975) và chu trình tiếp theo của CSCE/OSCE với hiến chương Paris về Châu Âu mới(1990) Thời kỳ giữa thập kỉ 1970, chứng kiến việc đưa nhân quyền trở thành nội dung chính trong chính sách đối ngoại song phương và đa phương. Đạo luật cuối cùng Helsinki đạt được năm 1975 với 10 nguyên tắc cụ thể, trong đó có tôn trọng nhân quyền và quyền tự do cơ bản như tự do tư tưởng, tự do lương tri, tự do tôn giáo và tín ngưỡng. Tổ chức vì an ninh và hợp tác châu Âu (OSCE) là một tổ chức rất đặc biệt thay thế cho Hội nghị an ninh và hợp tác châu Âu (CSCE). Với chủ đề “ yếu tố con người”, OSCE đảm nhiệm nhiều hoạt động về quyền con người nói chúng và quyền của nhóm thiểu số nói riêng. Hiến chương Paris được thông qua do tổ chức vì an ninh và hợp tác châu Âu tại một hội nghị thượng đỉnh của các nước tham gia tại Paris ngày 21 tháng 11 năm 1990. Hiến chương cam kết xây dựng củng cố, tăng cường dân chủ: không phân biệt đối xử, mỗi cá nhân đều có quyền tự do lương tâm, tư tưởng và tôn giáo hay tín ngưỡng, tự do ngôn luận, tự do lập hội và hội họp hòa bình, tự do đi lại; bản sắc dân tộc, văn hóa, ngôn ngữ và tôn giáo của các dân tộc thiểu số sẽ được bảo vệ và rằng người thuộc các dân tộc 7
thiểu số có quyền tự do bày tỏ, bảo toàn và phát triển bản sắc mà không phân biệt đối xử bất bình đẳng và đầy đủ trước pháp luật; Hiến chương châu Âu về các ngôn ngữ khu vực và thiểu số Hiến chương châu Âu về các ngôn ngữ khu vực và thiểu số (European charter on minority languages) được thông qua vào năm 1992 dưới sự bảo trợ của hội đồng châu Âu để bảo vệ các khu vực hoặc ngôn ngữ dân tộc thiểu số châu Âu, một trong số đó đang có nguy cơ bị tiệt chủng, góp phần vào việc duy trì và phát triển của sự giàu có văn hóa và truyền thống của châu Âu. Công ước khung về bảo vệ quốc gia thiểu số Công ước khung về bảo vệ các quốc gia thiểu số 1994 được soạn thảo sau hội nghị thượng đỉnh của Hội đồng châu Âu tại Vienna 1993 là hành động ứng phó với những vấn đề nảy sinh liên quan đến quyền của dân tộc thiểu số ở Châu Âu. Đây là kết quả của sự tan rã liên bang Xô Viết và các nước cộng hoà xã hội Nam tư và rộng hơn là kết quả của quá trình tự quyết vào những năm 90 của thế kỉ XX. Theo công ước, các quốc gia phải bảo vệ quyền cá nhân của thành viên của dân tộc thiểu số, nhưng cũng phải tạo điều kiện cho phép các dân tộc thiểu số có thể duy trì phát triển nền văn hoá và bản sắc của họ. Tuy nhiên cơ chế thi hành lại giới hạn ở hệ thống báo cáo và một uỷ ban chuyên gia để xem xét các báo cáo. Hiến chương về các quyền cơ bản của liên minh châu Âu Hiến chương về các quyền cơ bản của liên minh châu Âu được thong qua năm 2000 và là văn bản hiện đại nhất về quyền con người ở châu Âu. Nó đưa ra các quy định về kinh tế, xã hội, văn hoá. Đến nay, hiến chương này không phải là văn bản có tính rang buộc về pháp lý. Tuy nhiên, do hiến chương đưa ra một số nghĩa vụ về quyền con người vốn là một bộ phận của nhiều công ước khác nhau mà các thành viên của liên minh châu Âu EU tham gianên hiến chương có thể hiểu là để giải thích hay làm rõ nghĩa cho các quy định rang buộc đó. 8
2. Châu Mỹ * Các văn kiện của cơ chế châu Mỹ về quyền con người - Tuyên ngôn châu Mỹ về quyền và nghĩa vụ của con người 1948, trước khi tuyên ngôn về nhân quyền của Liên hợp quốc ra đời (12/1948 - Công ước châu Mỹ về quyền con người được thông qua năm 1969 đến năm 1978 chính thức có hiệu lực, sau đó được bổ sung bằng 2 nghị định thư ( Một về các quyền kinh tế văn hoá, xã hội 1988 và một về xoá bỏ án tử hình1990). Nước Mỹ không phải là thành viên của Công ước mặc dù Uỷ ban của công ước này đặt văn phòng tại Wasington. - Công ước châu Mỹ về việc ngăn ngừa trừng phạt và xoá bỏ các vi phạm đối với phụ nữ 1994 có hiệu lực 1995. Đây là công ước có ý nghĩa quan trọng nhất. Công ước đã đươc 31/34 thành viên của OAS thong qua. Theo công ước này, các báo cáo quốc gia thường niên được nộp lên uỷ ban liên châu Mỹ về phụ nữ (được thành lập 1928). 3. Châu Phi * Các văn kiện của châu Phi về quyền con người: - Hiến chương Châu Phi về quyền con người và quyền dân tộc (1981) - Công ước OAU về các lĩnh vực đặc biệt của vấn đề tị nạn ở châu Phi 1969 - Hiến chương châu Phi về các quyền và trợ cấp cho trẻ em( 1990) - Nghị định thư về Quyền của phụ nữ (2003) * Nội dung một số văn kiện a) Hiến chương châu Phi về quyền con người và quyền dân tộc - Hiến chương là văn kiện khu vực về quyền con người, nó nhằm thúc đẩy và bảo vệ quyền con người và quyền tự do cơ bản trong lục địa châu Phi, được thông qua bởi Tổ chức liên minh châu Phi (OAU). Đây là nền tảng của cơ chế nhân quyền của lục địa này. 9
- Hiến chương châu Phi theo sau bước chân của châu Âu và các hệ thống liên Mỹ bằng cách tạo ra một khu vực nhân quyền hệ thống cho Châu Phi. Điều lệ trong Hiến chương cũng có điểm chung với các khu vực khác, nhưng cũng có đặc điểm độc đáo đáng chú ý liên quan đến các chỉ tiêu nó và cũng có cơ chế giám sát của mình. - Hiến chương quy đinh về: + Các quyền dân sự và chính trị, như bao gồm: quyền được xét xử công bằng, tự do tôn giáo, tự do hội họp, tự do tham gia chính trị…. + Các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa: như công nhận quyền làm việc, các quyền về sức khỏe và các quyền giáo dục. + Ngoài việc công nhận các quyền cá nhân đề cập ở trên Hiến chương cũng công nhận quyền tập thể, quyền lợi nhóm :  Hiến chương châu Phi bị chỉ trích vì đã bỏ qua những quy định chặt chẽ của các văn kiện nhân quyền quốc tế và khu vực trong đó có bản Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền là một khuôn mẫu chung cần đạt tới của mọi quốc gia và mọi dân tộc. Nói một cách cụ thể, Hiến chương đã pháp điển hóa ba thế hệ quyền, bao gồm cả khái niệm quyền của các dân tộc- tức là áp đặt nghĩa vụ đối với các cá nhân trong xã hội các nước châu Phi. b) Công ước OAU về các lĩnh vực đặc biệt của vấn đề tị nạn ở châu Phi, 1969 - Công ước này quy định về các khía cạnh cụ thể của vấn đề người tị nạn ở châu Phi, có hiệu lực từ ngày 20 tháng 6 năm 1974. - Công ước OAU về cơ bản phát triển các nguyên tắc và tiêu chuẩn mà nhằm giải quyết vấn đề phải đối mặt với những người tị nạn ở châu Phi và dựa trên các giá trị châu Phi đoàn kết, đứng ngoài những điều khoản đã có trong Công ước về các quy chế của Người tị nạn ký kết tại Geneva ngày 28 Tháng 7 năm 1951. + Những nguyên tắc và tiêu chuẩn liên quan đến định nghĩa "tị nạn". + Câu hỏi của tị nạn. + các nguyên tắc của tình đoàn kết khu vực. + các lệnh cấm các hoạt động lật đổ. 10
+ Ngoài ra: hồi hương tự nguyện, vấn đề người di tản, nội bộ, sự chấm dứt điều khoản của điều khoản loại trừ người tị nạn của người tị nạn, hệ thống giải quyết tranh chấp, thực hiện Công ước của các quốc gia châu Phi cũng sự phát triển của hợp tác giữa các OAU và UNHCR(Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn) về vấn đề người tị nạn.  Trong Hiến chương của LHQ và Tuyên ngôn nhân quyền 1948 thì không quy định đầy đủ và cụ thể về vấn đề người tị nạn và Công ước châu Phi đã bổ sung thêm những quy định cụ thể hơn để đối phó với vấn đề này ở châu Phi. Ví dụ: trong Điều 14 khoản 1 của Tuyên ngôn Nhân quyền quy định: “ Trước sự ngược đãi, mọi người đều có quyền tị nạn và tìm sự dung thân tại các quốc gia khác”. Thì trong Khoản 3 điều II của Công ước lại quy định rõ ràng: “Không ai có thể bị phục tùng bởi một quốc gia thành viên về các biện pháp từ thu nhận tại biên giới, trả lại hoặc trục xuất sẽ bắt buộc(những người tị nạn) quay trở về hoặc ở lại trong vùng lãnh thổ nơi mình sống, thể chất nguyên vẹn hoặc tự do sẽ bị đe dọa vì những lý do nêu tại Điều I khoản 1 và 2”. c) Hiến chương châu Phi về quyền trẻ em, 1990 - Bao gồm 48 điều, có 2 phần chính: + Phần I quy định quyền và trách nhiệm + Phần II quy định thành lập và tổ chức của Ủy ban về quyền và phúc lợi trẻ em - Hiến chương này dựa trên luật pháp quốc tế về quyền con người, đặc biệt là HIến chương châu Phi về con người và nhân dân, Tuyên ngôn nhân quyền, Công ước quốc tế về quyền trẻ em...  Trong Công ước quyền về trẻ em quy định khái quát tất cả mọi vấn đề về quyền trẻ em với 3 phần chính và 54 điều khoản còn trong Hiến pháp châu Phi về quyền trẻ em thì quy định cụ thể từng vấn đề như y tế, trẻ khuyết tật, giải trí, lao động trẻ em... d) Nghị định thư về quyền của phụ nữ ở châu Phi 11
- Được thông qua ngày 11 tháng 7 năm 2003, tại Hội nghị thượng đỉnh thứ hai của Liên minh châu Phi tại Maputo, Mozambique, và có hiệu lực từ ngày 26 tháng 10 năm 2005. Điều này đánh dấu một mốc quan trọng trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền của phụ nữ ở châu Phi, tạo quyền cho phụ nữ mới về tiêu chuẩn quốc tế. - Nội dung: + yêu cầu chính phủ châu Phi xóa bỏ mọi hình thức phân biệt và bạo lực đối với phụ nữ ở châu Phi và đặt thực hiện chính sách bình đẳng giữa nam giới và phụ nữ. + kêu gọi các chính phủ châu Phi đưa vào trong hiến pháp quốc gia của họ và các công cụ pháp lý khác những nguyên tắc cơ bản và đảm bảo thực hiện có hiệu quả. + quy định của nó bao gồm các quyền sống, quyền toàn vẹn về thể chất và an toàn của người, quyền được tham gia vào chính trị và quá trình ra quyết định, quyền thừa kế, quyền an ninh thực phẩm và nhà ở tử tế, bảo vệ phụ nữ chống lại bạo hành truyền thống và bảo vệ trong các tình huống của cuộc xung đột vũ trang. Cũng bao gồm các quy định liên quan đến tiếp cận công lý và bảo vệ bình đẳng trước pháp luật về phụ nữ.  trong Công ước về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ được thông qua ngày 18/12/1979 quy định chung về quyền bình đẳng, không phân biệt đối xử, còn trong Nghị định thư về quyền của phụ nữ ở châu Phi quy định từng vấn đề trong từng điều khoản như điều 6 về hôn nhân, điều 7 về ly hôn... IV- Hệ thống các cơ quan thực thi khu vực 1. Châu Âu. Hệ thống quyền con người ở châu Âu có 3 bậc: + Hệ thống của Ủy ban châu Âu ( hiện tại có 46 thành viên) + Hệ thống của Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu ( hiện tại có 55 thành viên) + Hệ thống của Liên minh châu Âu ( hiện có 25 thành viên) Hội đồng châu Âu Tổ chức An ninh và Hợp Liên minh châu Âu 12
tác châu Âu Tòa Án nhân quyền châu Văn phòng thể chế dân chủ Tòa án Công lý châu Âu Âu và quyền con người (1990) Ủy ban Bộ trưởng của Hội Cao ủy về các dân tộc thiểu Trung tâm giám sát châu Âu về đồng châu Âu số (1992) phân biệt chủng tộc và nạn bài ngoại (1998) Ủy ban châu Âu về các Đại diện về Quyền tự do Cơ quan châu Âu về các quyền quyền xã hội ( sửa đổi năm thông tin (1997) cơ bản (2007) 2009) Ủy ban châu Âu về việc ngăn ngừa tra tấn hay các hành vi đối xử vô nhân đạo hay hạ nhục khác Ủy ban cố vấn của Công ước khung về các dân tộc thiểu số Ủy ban châu Âu về chủ nghĩa chủng tộc và thiếu khoan dung (1993) a. Tòa án nhân quyền tại Châu Âu * Quá trình hình thành - Năm 1950: Công ước châu Âu về Bảo vệ quyền con người và tự do cơ bản ra đời. - Năm 1954: Uỷ ban nhân quyền Châu Âu được thành lập trên khuôn khổ hiệp ước - Năm 1959: Toà án nhân quyền Châu Âu được thành lập dưới sự hợp tác hoạt động chặt chẽ với Uỷ ban nhân quyền Châu Âu - Tháng 11/1998, lúc này Toà án nhân quyền Châu Âu được tách ra và trở thành một cơ quan độc lập, xét xử bất cứ khi nào có đơn yêu cầu chứ không còn phụ thuộc vào Uỷ ban nhân quyền Châu Âu nữa. Uỷ ban nhân quyền Châu Âu ngày nay không còn tồn tại. 13
* Thành phần - Bao gồm 47 thẩm phán tương đương với 47 quốc gia trong Hội đồng Châu Âu. 47 quốc gia thành viên của Hội đồng Châu Âu này đều là thành viên của Hiệp định Châu Âu về nhân quyền (The European Convention on Human Rights). - Có thể có 2 thẩm phán cùng mang 1 quốc tịch. Các thẩm phán ở đây được bầu theo năng lực chứ không coi như là đại diện cho quốc gia mà thẩm phán mang quốc tịch - Những thẩm phán của Toà án nhân quyền Châu Âu được chọn lựa bởi Hội đồng nghị viện của Hội đồng châu Âu, có nhiệm kỳ 6 năm và có thể được bầu lại. * Nhiệm vụ: - Giải quyết các khiếu kiện về quyền con người trong các quốc gia thành viên - Thúc đẩy bảo vệ quyền con người * Quy trình thụ lí khiếu kiện Khiếu kiện => Tòa án Quyền con người châu Âu => được phân loại và giao cho Tòa thành viên (các ban) => được xem xét bởi 1 Ủy ban gồm 3 thẩm phán xem xét có thụ lí hay không vụ việc => Nếu được chấp thuận, khiếu nại được xem bởi một Hội đồng, các vụ quan trọng có thể chuyển đến Đại hội đồng. * Cơ cấu của tòa 14
TÒA ÁN Ban 1 Ban 2 Ban 3 Ban 4 Ban 5 Chủ Một Chủ Một hội Chủ Một Chủ Một Chủ Một tịch hội tịch ban đồng tịch ban hội tịch hội tịch hội ban đồng (đồng thẩm (đồng đồng ban đồng ban đồng thẩm thời là phán thời là thẩm thẩm thẩm phán phó chủ phó chủ phán phán phán tịch tịch toà) toà) Lưu ý: - Hội đồng gồm chủ tịch ban và 6 thẩm phán khác - Đại Hội đồng : 17 thẩm phán, bao gồm chánh án, các Phó chánh án và các chánh tòa b. Các cơ quan giám sát nhân quyền khác - Ủy ban chống tra tấn (CPT): Hàng năm, Uỷ ban này thực hiện các chuyến đi không báo trước tới các quốc gia. Uỷ ban sẽ đến thăm những nơi như nhà tù, đồn cảnh sát, trại tạm giam, bệnh viện tâm thần…để kiểm tra việc đối xử với các tù nhân, bệnh nhân ra sao. Sau khi trở về từ chuyến đi này, Uỷ ban sẽ viết báo cáo về nơi mà họ đã đến thăm và đưa ra những khuyến cáo của mình nếu nơi đó xảy ra tình trạng vi phạm nhân quyền. - Ủy ban châu Âu về các quyền xã hội (ECRS): hoạt động dựa trên European Social Charter(ESC). Hàng năm các quốc gia phải đệ trình lên Uỷ ban một bản báo cáo về tình hình nhân quyền nước mình, tuân thủ theo những tiêu chuẩn được ghi trong ESC. Sau đó ECRS sẽ đưa ra kết luận, quốc gia đó có vi phạm ESC hay không. Nếu quốc gia đó 15
được cho là vi phạm, chủ tịch của ECRS sẽ yêu cầu quốc gia đó sửa chữa những hành động của mình. 2. Châu Mỹ Tòa án Nhân quyền châu Mỹ và Ủy ban đặc trách nhân quyền châu Mỹ là hai cơ quan chính tạo nên bộ máy cơ quan bảo vệ và thúc đẩy quyền con người ở châu lục này. a. Tòa án Nhân quyền châu Mỹ Tòa nhân quyền Châu Mỹ thành lập năm 1978, thời điểm Công Ước châu Mỹ bắt đầu có hiệu lực. Ra đời với mục đích thực thi và giải thích các quy định trong Công Ước nhân quyền Châu Mỹ.Trụ sở Tòa án ở San José ( Costa Rica). * Thành viên: - Bao gồm 7 thẩm phán là công dân các quốc gia thành viên OAS, được bầu theo nhiệm kỳ 6 năm bởi Đại hội đồng OAS. - Về thẩm phán: Một thẩm phán chỉ có thể tái đắc cử một lần. Không có 2 thẩm phán cùng quốc tịch.Các thẩm phán phải là người có tư cách đạo đức tốt, có khả năng trong lĩnh vực nhân quyền, có bằng cấp chứng nhận theo luật của nước mà thẩm phán là công dân hoặc của nước đề cử thẩm phán đó. - Về cơ cấu: Gồm quyền chủ tịch: Gồm 1 chủ tịch và 1 phó chủ tịch (được hội đồng thẩm phán bầu ra) và ban thư kí. - Về các phiên họp của Tòa : Tòa án sẽ tổ chức các phiên họp thường kì và phiên họp đặc biệt. Các phiên họp thường kì được tổ chức theo điều lệ Tòa án. Các phiên họp đặc biệt có thể được triệu tập bởi chủ tịch hoặc theo yêu cầu của đa số thẩm phán. - Về số thành viên : Số lượng thẩm phán hội ý xét xử gồm 5 thẩm phán. Quyết định của Tòa là quyết định của đa số phiếu. Nếu có sự ngang bằng về số phiếu thì phiếu của chủ tịch sẽ quyết định. - Về điều trần, hội ý và quyết định: Phiên điều trần sẽ diến ra công khai, trừ trường hợp đặc biệt theo quyết định khác của Tòa. Toà sẽ hội ý kín. Việc bàn bạc đưa ra phán quyết của Tòa sẽ được giữ bí mật trừ khi Tòa có quyết định khác. Quyết 16
định, phán quyết và ý kiến của Tòa sẽ được đưa ra phiên họp công khai và từ lúc này các bên sẽ nhận được thông báo. * Thẩm quyền: Tòa có hai thẩm quyền chính là xét xử giải quyết tranh chấp và tư vấn. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp của Tòa được quy định tại Điều 61,62,63 Công Ước CHâu Mỹ về nhân quyền . Thẩm quyền tư vấn đựoc quy định tại điều 64. Thẩm quyền của Tòa khá hạn chế: Tòa chỉ có thể tiếp nhận các vụ mà các nước liên quan có các điều kiện sau: 1. Đã thông qua Công ước nhân quyền Châu Mỹ 2.đã chấp nhận thẩm quyền của Tòa (vì năm 1992 mới có 13/35 nước kí chấp nhận thẩm quyền của Tòa) 3.Ủy ban đặc trách đã hòan thành việc điều tra của mình 4. Vụ việc được đưa ra tòa bởi Uỷ ban đặc trách hoặc quốc gia liên quan trong vòng 3 tháng kể từ sau bản báo cáo của Ủy ban. Cá nhân hoặc người trình kiến nghị không thể độc lập đưa vụ việc ra trước Tòa. Nếu Uỷ ban đưa vụ việc ra trước Tòa nhân quyền thì ủy ban thông báo cho người trình kiến nghị . Khi đó, người trình kiến nghị hoặc người ủy quyền sẽ có cơ hội yêu cầu các biện pháp cần thiết, bao gồm sự bảo vệ an toan cho nhân chứng và bảo vệ bằng chứng. * Cách thức thụ lí vụ việc: Thủ tục xét xử tại Tòa được chia ra 2 bước: tranh tụng viết và tranh tụng nói.  Trong phần tranh tụng viết: Đơn đệ trình bao gồm: sự kiện, nạn nhân, bằng chứng và nhân chứng mà phía nộp đơn có ý định đưa ra trước Tòa, yêu cầu đền bù và chi phí. Nếu thư kí Toà xét thấy đơn có thể chấp nhận thì sẽ gửi thông báo tới thẩm phán , quốc gia hoặc Ủy ban( tùy xem ai là người nộp đơn), các nạn nhân , các quốc gia thành viên và trụ sở OAS Trong vòng 30 ngày kể từ sau thông báo, bất kì bên nào của vụ kiện cũng có thể đệ trình một bản tóm tăt những phản biện đầu tiên về đơn đó.Nếu thấy cần thiết, Tòa có 17
thể triệu tập một buổi thẩm vấn những phản biện đó. Nếu không Tòa có thể gộp việc thẩm vấn đó và việc xác thực nội dung vào một buổi. Trong vòng 60 ngày kể từ sau thông báo, bên bị phải gửi đến Tòa câu trả lời về đơn kiện , tuyên bố chấp nhận hoặc phản bác lại các sự kiện và tuyên bố chống lại. Khi đã có câu trả lời, bât kì bên nào cũng có thể yêu cầu sự cho phép của chủ tịch Tòa để đệ biên bản bào chữa trước khi chuyển sang giai đoạn 2: tranh tụng nói  Tranh tụng nói: Chủ tịch sẽ ấn định ngày bắt đầu phiên tranh tụng nói trong đó có tham gia cuả 5 thẩm phán. Trong tranh tụng nói, thẩm phán có thể hỏi bất cứ điều gì mà họ cho là cần thiết với những ai có mặt trong phiên tòa.Nhân chứng, chuyên gia làm nhân chứng và những người khác được thừa nhận liên quan tới thủ tục này , theo ý chí của chủ tịch, sẽ được thẩm vấn bởi đại diện Ủy ban hoặc bởi các nạn nhân, thân nhân của họ, hoặc bởi người đại diện của họ . Chủ tịch được cho phép đưa quyết định các câu hỏi nào là liên quan và miễn việc hồi đáp câu hỏi của người được hỏi đến, nếu không bị Tòa án loại trừ. Sau khi thẩm vấn nhân chứng chuyên gia và phân tích các chứng cứ được trình, Tòa sẽ đưa ra phán quyết. Sự hội ý của Tòa hội kín và khi phán quyết được thông qua, các bên liên quan sẽ được thông báo.Nếu phán quyết không bao gồm đền bù được áp dụng trong vụ kiện thì vệc đền bù sẽ được quyết định trong một buổi thẩm định khác hoặc bằng một thủ tục được Tòa án quyết định. Việc đền bù mà Tòa yêu cầu có thể là bao gồm cả về tài chính hoặc phi tài chính. Loại đền bù trực tiếp nhất là đền bù bằng tiền mặt, trả cho nạn nhân hoặc thân nhân của nạn nhân. Tuy nhiên quốc gia có thể được yêu cầu phải đảm bảo lợi ích kiểu như công bố rộng rãi trách nhiệm,thực hiện các biện pháp để tránh vi phạm tương tự xảy ra trong tương lai và các dạng đền bù phi tiền tệ. Phán quyết của Tòa có tính ràng buộc pháp lý. b. Ủy ban đặc trách nhân quyền châu Mỹ 18
Ủy ban đặc trách nhân quyền Châu Mỹ là cơ quan đầu tiên mà OAS thành lập để bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền. Ủy ban đặc trách nhân quyền thành lập năm 1959 và triển khai phiên họp đầu tiên vào năm 1960 * Thành viên: - Bao gồm 7 chuyên gia độc lập được bầu bởi Đại hội đồng OAS với nhiệm kì 4 năm. - Ủy ban có một Chủ tịch và hai Phó Chủ tịch. Trong các phiên họp,. * Thẩm quyền:: - Ủy ban tiếp nhận các cáo buộc liên qua tới lạm dụng nhân quyền từ cá nhân hoặc đại diện của các tổ chức - Giám sát các kiến nghị nhằm cáo buộc một quốc gia thành viên của OAS ( Tổ chức các nước châu Mỹ) vớí việc lạm dụng nhân quyền. * Cách thức thụ lí: Nghi thức của Ủy ban được liệt kê tại Quy chế và quy tắc Ủy ban (Commission's Statute and Regulations.).Trong hầu hết các trường hợp, thủ tuc kiến nghị đối với các nước đã kí Công Ước hay chưa là giống nhau.Để được chấp nhận, các bước thủ tục bao gồm điều tra thực tế và đưa ra kết luận là khá giống nhau. Tuy nhiên trong một sô trường hợp sau có sư khác biệt. Đối với những nước thông qua Công ước châu Mỹ, Ủy ban buộc phải tìm kiếm một giải pháp hữu nghị để giải quyết kiến nghị. Nhưng không có quy định này đối với những nước chưa thông qua công ước. Kiến nghị được đệ trình có thể chia ra 2 loại:  Kiến nghị chung ( general petition): được đưa ra khi môt hình thức vi phạm nhân quyền phổ biến tại nhiêu nơi, không chỉ xảy ra ở một nhóm người nhất định.  Kiến nghị tập thể ( collective petition): được đưa ra khi có nhiều nạn nhân trong một vụ vi phạm nhất định. Tất cả các kiến nghị phải có: tên, quốc tịch nghề nghiệp, địa chỉ thư và chữ kí của người nộp đơn. NGO thì phải có địa chỉ và chữ kí của đại diện hợp pháp. 19
Uỷ ban sẽ chỉ chấp nhận những đệ trình khi mà việc áp dụng luật nội địa đã thất bại, đây là điều bắt buộc. Nếu người đưa ra kiến nghị không thể chứng minh được điều đó thì có thể đó là nhiệm vụ cuả chính phủ. Nhưng nếu chính phủ chỉ ra rằng luật quốc nội vần có thể áp dụng thì người trình đơn phải chỉ ra một trong 4 trường hợp sau sẽ áp dụng: - Việc tiếp cận những phương pháp đó đã bị bác bỏ hoặc ngăn cản - Sự trì hoãn không cần thiết phán quyết - Sự từ chối chỉ bảo pháp lý tương xứng - Hoặc luât pháp quốc gia không có quy định đầy đủ để bảo vệ quyền bị xâm phạm. Kiến nghị không được phép đưa ra nếu nó giống như một kiến nghị trước đó hoặc hiện nay. Tuy nhiên kiến nghị lọai này vẫn có thể đưa ra nếu kiến nghị trước nó hoặc kiến nghị hiện thời là kiến nghị chung, hoặc những kiến nghi đó không có những thực tế của kiến nghị mới, hoặc nếu nó không chỉ đến cùng đôi tượng nạn nhân, hoặc nếu kiến nghị đầu tiên được đệ trình bới bên thứ ba mà nạn nhân đang đệ trình kiến nghị lại không biết bên đó. Sau khi có quyết định về kiến nghị, Ủy ban sẽ ra phán quyết về điều cần làm bằng cách đưa khuyến nghị tới nước liên quan. Trong trường hợp quốc gia là thành viên của Công Ước Châu Mỹ thì Ủy ban phải nỗ lực để tìm kiếm phương pháp giải quyết hữu nghị nếu có thể.Theo đó, Ủy ban sẽ chuẩn bị một bản báo cáo cho các bên và Hội đồng thư kí OAS để hội đồng công bố. Nếu không thể giải quyết hữu nghị , Ủy ban sẽ viết 1 bản báo cáo vế diễn biến thực tế của vụ việc và kết luận của ủy ban, khuyến nghị và đế xuất. Nước liên quan sau đó sẽ có 3 tháng để quyết định xem có nên đệ trình kiến nghị ra Tòa nhân quyền không hay là chấp nhận giải quyết vấn đề theo cách mà Ủy ban đưa ra .Tiếp đó Ủy ban sẽ thông qua chính thức quan điểm và giới hạn thời gian đê chính phủ cam đoan về các phương pháp đã đề xuất. 20