intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Tiểu luận: Phép biện chứng về mối hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế

Chia sẻ: Nguyên Khê | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:32

148
lượt xem
18
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiểu luận với đề tài "Phép biện chứng về mối hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế" có nội dung gồm 5 chương: chương 1 hội nhập kinh tế một xu hướng tất yếu của nước ta trên con đường tiến lên CNXH, chương 2 phép biện chứng duy vật là khoa học về mối liên hệ phổ biến, chương 3 toàn cầu hoá, chương 4 xây dựng một nền kinh tế độc lập tự chủ vững mạnh, chương 5 Việt Nam sau 10 năm đổi mới.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận: Phép biện chứng về mối hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế

  1. ĐỀ TÀI: PHÉP BIỆN CHỨNG VỀ MỐI HỆ PHỔ BIẾN VÀ VẬN DỤNG PHÂN TÍCH MỐI LIÊN HỆ GIỮA XÂY DỰNG NỀN KINH TẾ ĐỘC LẬP TỰ CHỦ VỚI HỘI NHẬP KINH TẾ Chương I: Hội nhập kinh tế một xu hướng tất yếu của nước ta trên con đường tiến lên CNXH 1. Xu hướng hội nhập thế giới xu hướng của thời đại: Như chúng ta đã biết, cách đây hàng nghìn năm đã có s ự trao đổi hàng hoá trong từng quốc gia và giữa các quốc gia với nhau. Tuy nhiên, su ốt th ời gian dài dưới thời kì chiếm hữu nô lệ và thời kì phong kiến quan hệ trao đổi hàng hoá phát triển không đáng kể. Về mặt cơ bản, nền kinh tế của từng quốc gia vẫn mang tính tự cung tự cấp. Với sự xu ất hi ện c ủa ch ủ nghĩa tư bản, quan hệ trao đổi hàng hoá đã có sự thay đổi về ch ất. Trong từng quốc gia, nền kinh tế với một thị trường thống nh ất được hình thành, các loại hàng hoá và số lượng hàng hoá trao đổi được tăng lên rất nhi ều, đặc biệt sức lao động cũng trở thành hàng hoá. Chủng loại hàng hoá và số lượng hàng trao đổi giữa các quốc gia cũng tăng lên nhanh chóng. Chủ nghĩa tư bản ngày càng phát triển thì lượng hàng hoá trao đổi giữa các quốc gia càng lớn, chính vì vậy sự phụ thuộc về mặt kinh tế gi ữa các qu ốc gia càng chặt chẽ hơn. Vào những năm 80 của thế kỉ XX, khoa học kĩ thuật phát triển nh ư vũ bão, con người đang dùng khối óc vĩ đại mà tự nhiên ban cho để khám phá và chinh phục thế giới. Chính nhờ sự phát triển như vậy của khoa h ọc kĩ thuật mà sự giao lưu giữa các nước, các cá nhân, các nhà kinh doanh v ới nhau trở nên dễ dàng. Các nước có thể học tập, trao đổi với nhau tạo nên sự đan xen đa chiều, vừa ảnh hưởng, vừa tuỳ thuộc vào nhau. Dần dần, trên thế giới hình thành một xu thế đó là: xu th ế “Toàn Cầu Hoá”. Hi ện nay, xu 1
  2. thế này đang ngày càng lan rộng thu hút hầu hết các nước trên thế giới tham gia. Việt Nam cũng là một thành viên trong ngôi nhà chung của th ế giới nên cũng không thể đứng ngoài vòng xoáy trên. Từ lâu nay, Đảng và Nhà N ước ta đã xác định rất rõ thái độ của chúng ta với “Toàn Cầu Hoá”: “ Việt Nam luôn ủng hộ quá trình hội nhập và hợp tác mọi bên cùng có lợi” Điều này đã được các nhà lãnh đạo Đảng ta khẳng định rất rõ ràng trong các kì đại hội. Việt Nam đã có tới 10 năm đổi mới và m ở c ửa đ ể h ội nh ập và đang tiếp tục cố gắng để hoà nhập vào xu thế chung của thế giới. Từ 10 năm nay, Việt Nam không ngừng xây dựng đất nước vững m ạnh và tăng tốc hội nhập để theo kịp các nước trên th ế giới. Chúng ta đã có được một số thành tựu nhất định nhưng cũng còn rất nhiều thiếu sót. Tuy nhiên, nhân dân ta quyết một lòng xây dựng đất nước nhanh chóng trở thành một nước phát triển và hội nhập thật tốt. 2. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài này: Như các nhà lãnh đạo của chúng ta đã kh ẳng định, Vi ệt Nam luôn mu ốn hoà nhập thật tốt vào hội nhập thế giới. Nhưng làm sao vừa hội nh ập cho thật tốt lại vừa đảm bảo được chủ quyền. Trên thực tế đã có rất nhi ều bài học cay đắng của các nước đi trước, do hội nhập không đúng đã dẫn tới mất chủ quyền phụ thuộc vào bên ngoài. Chính vì vậy việc nghiên cứu đề tài này sẽ giúp tôi và các bạn hiểu rõ thêm về “Toàn C ầu Hoá” đồng th ời biết được những bước đi của Việt Nam trong quá trình h ội nhập. B ản ti ểu luận này sẽ giúp chúng ta hiểu thêm về những thành t ựu của n ước ta đã thực hiện được và những bước đi sắp tới. 2
  3. Chương II : Phép biện chứng duy vật là khoa học về mối liên hệ phổ biến 1. Triết học Mac- LêNin: Triết học Mac- LêNin cũng như toàn bộ chủ nghĩa Mac- LêNin ra đời vào những năm 40 của thế kỉ XIX do C.Mac và Ph.Ăngghen sáng lập ra. Sau đó, V.I.LêNin phát triển nó cao hơn. Triết học Mac- LeNin ra đời không phải chỉ do sự suy tư cá nhân, s ự tưởng tượng của C.Mac và Ph.Ăngghen mà do những nguyên nhân kinh tế, xã hội và sự phát triển của nhân loại trước đó quy đ ịnh. Tri ết h ọc Mac- LêNin ra đời dựa trên 3 cơ sở cơ bản sau: (a) Cơ sở về kinh tế và xã hội: Vào những năm đầu của thế kỉ XIX các cuộc cách mạng công nghiệp đã đem lại cho các nước TBCN sự phát triển mạnh mẽ. Để nhận xét về điều này C.Mac đã nói: “ Giai cấp tư sản trong quá trình thống trị giai cấp chưa đầy một thế kỉ, đã tạo ra những lực lượng sản xuất nhiều hơn và đồ sộ hơn lực lượng sản xuất c ủa t ất c ả các thế hệ trước cộng lại”. Sự phát triển ấy đã chứng minh tính chất tiến bộ của phương thức sản xuất TBCN hơn hẳn các chế độ khác trước đó. Tuy nhiên, sự phát triển đó ngày càng làm hằn sâu thêm sự mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và giai cấp vô sản. Giai cấp vô sản ngày càng lớn mạnh và đứng lên đấu tranh giành quyền lợi. Chính vì vậy họ cần một thứ vũ khí lý luận sắc bén và triết học Mac- LêNin ra đời đã thoả mãn được yêu cầu đó. (b) Cơ sở lý luận: Triết học Mac- LêNin dựa trên phép bi ện ch ứng của Hêghen và quan điểm duy vật triệt để của Phoi-ơ-băc. Hai ông C.Mac và Ph.Ăngghen đã dựa và đó sáng lập ra phép biệnchứng duy vật. Các ông đã kế thừa và phát huy những mặt tích cực của Hêghen và Phoi-ơ -băc. Đồng thời, hai ông cũng dần dần bù đắp những thiếu sót. 3
  4. (c) Cơ sở khoa học tự nhiên: Do sự phát triển mạnh của KH-TN đã đánh đổ phương pháp tư duy đang thống trị lúc bấy giờ là: ph ương pháp siêu hình. Điều đó mở đường cho sự ra đời và phát triển của phép biệ chứng duy vật. Trong số các phát minh thì có 3 phát minh ảnh h ưởng nhi ều nhất tới sự ra đời của triết học Mac: + Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng. + Học thuyết về cấu tạo tế bào. + Học thuyết về sự tiến hoá. 2. Phép biện chứng duy vật là khoa học về mối liên hệ phổ biến 2.1 Liên hệ – Liên hệ phổ biến: Liên hệ: là sự quy đinh lẫn nhau, tác động lẫn nhau giữa các yếu tố trong cùng một sự vật hoặc giữa các sự vật hiên tượng với nhau. Liên hệ phổ biến: là những mố liên hệ tồn tại một cách phổ biến cả trong TN, XH và cả tư duy. Mối liên hệ phổ biến mang tính ch ất bao quát tồn tại thông qua các mối liên hệ đặc thù của sự vật hiện tượng, nó phản ánh tính đa dạng và đặc thù của thế giới. 2.2 Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến: Thế giới được tạo thành từ những sự vật, những hiện tượng, những quá trình khác nhau. Vậy chúng ta đặt ra hai câu hỏi: + Giữa chúng liệu có mối liên hệ qua lại với nhau, ảnh hưởng lẫn nhau hay chúng tồn tại biệt lập, tách rời nhau? + Nếu chúng tồn tại trong sự liên hệ qua lại, thì nhân tố gì quy định sự liên hệ đó? Để trả lời câu hỏi thứ nhất, các nhà triết học theo quan đi ểm biên chứng cho rằng thế giới là một chỉnh thể thống nhất. Các sự vật, hiện tượng và các quá trình cấu thành thế giới đó vừa tách biệt nhau, vừa có sự liên hệ qua lại, thâm nhập và chuyển hoá lẫn nhau. Khi trả lời câu h ỏi th ứ 4
  5. hai, những người theo quan điểm biện chứng cho rằng cơ sở của s ự liên h ệ qua lại giữa các sự vật và hiện tượng là tính thống nhất vật chất của thế giới. Theo quan điểm này các dự vật, các hiện tượng đa dạng trên th ế giới chỉ là những dạng tồn tại khác nhau của một thế giới duy nhất là thế giới vật chất. Ngay cả tư tưởng của con người cũng là một dạng vật ch ất có tổ chức cao là bộ óc người, nội dung của chúng cũng chỉ là kết quả phản ánh của các quá trình vật chất khách quan. Ngoài ra, theo quan đi ểm duy v ật biên chứng còn thừa nhận tính đa dạng của sự liên hệ: có mối liên hệ bên ngoài, mối liên hệ bên trong; có mối liên hệ th ứ yếu và m ối liên h ệ ch ủ yếu... Các loại liên hệ khác nhau có vai trò khác nhau đối với sự vận động vầ phát triển của các sự vật hiện tượng. Trong đó, mối liên hệ bên trong giữ vai trò quyết định đối với sự tồn tại, vân động, ph ảttiển của s ự vật. Mối kiên hệ bên ngoài, nói chung, không có ý nghĩa quyết định và th ường phải thông qua mối liên hệ bên trong mà phát huy tác dụng.Như vậy, quan điểm duy vật biện chứng về sự liên hệ đòi hỏi phải thừa nhận tính tương đối trong sự phân loại các mối liên hệ. Các mối liên hệ khác nhau có th ể chuyển hoá lẫn nhau. Trong tính đa dạng của hình thức và các loại liên hệ tồn tại trong tự nhiên, trong xã hội và tư duy con người, phép biện chứng duy vật tập trung nghiên cứu những loại liên hệ chung mang tính phổ biến. 2.3 Yêu cầu của nguyên lý phổ biến: 2.3.1 Quan điểm toàn diện: Với tư cách là một nguyên tắc phương pháp luận trong việc nhận thức các sự vật hiện tượng, quan điểm toàn diện đòi hỏi chúng ta phải xem xét nó: + Trong mối liên hệ qua lại giữa các bộ phận, giữa các y ếu t ố, các thuộc tính khác nhau của chính sự vật đó. + Trong mối liên hệ qua lại giữa sự vật đó với các sự vật khác (kể cả trực tiếp và gián tiếp). 5
  6. Hơn thế nữa, quan điểm toàn diện còn đòi hỏi để nh ận thức được sự vật hiện tượng chúng ta cần xem xét nó trong mối liên h ệ v ới nhu cầu thực tiễn của con người. Quan điểm toàn diện đối lập với quan điểm phiến diện không chỉ ở chỗ nó chú ý tới nhiều mặt, nhi ều mối kiên h ệ. Việc chú ý tới nhiều mặt, nhiều mối liên hệ của sự vật vẫn có thể là phiến diện, nếu chúng ta đánh giá ngang nhau những thuộc tính, nh ững tính quy định khác nhau của sự vật được thẻ hiện trong những mối liên hệ khác nhau đó. Quan điểm toàn diện chân thực đòi hỏi chúng ta ph ải đi t ừ tri th ức về nhiều mặt, nhiều mối liên hệ của sự vật đến chỗ khái quát đẻ rút ra cái bản chất chi phối sự tồn tại và phát triển của sự vật hay hiện t ượng đó. Quan điểm toàn diện khác với chủ nghĩa chiết trung và thuật ngu ỵ bi ện. Chủ nghĩa chiết trung tuy cũng tỏ ra chú ý tới nhiều mặt khác nhau th ế nhưng lại kết hợp vô nguyên tắc các mối liên hệ khác nhau c ủa s ự v ật. Chính vì vậy hoàn toàn bất lực khi phải đưa ra một quy ết sách đúng. Còn thuật nguỵ biện cũng để ý tới những mặt khác nhau của sự vật, nhưng lại đưa cái không cơ bản thành cái cơ bản, cái không bản chất thành cái bản chất. Cả hai đều đưa đến nhứng kết luận sai lầm. 2.3.2 Quan điểm lịch sử cụ thể: Mọi sự vật hiện tượng đều tồn tại trong thời gian, không gian nhất định và mang dấu ấn của thời gian, không gian đó. Việc vận dụng quan điểm đó đòi hỏi phải chú ý đúng mức t ới hoàn c ảnh l ịch s ử c ụ th ể đã làm phải tính vấn đề, tới sự ra đời và phát triển của nó, tới bối cảnh hi ện thực – cả khách quan và chủ quan – quy định những giải pháp, những phượng tiện để giải quyết vấn đế nảy sinh. 3. Vậy tại sao khi nghiên cứu vấn đề này chúng ta ph ải dùng m ối liên hệ phổ biến: 6
  7. Toàn cầu hoá và việc xây dựng một nền kinh tế độc l ập tự ch ủ v ững mạnh là hai việc nhìn bề ngoài là hai việc tách biệt. Thế nhưng, chúng lại là hai vấn đề liên quan mật thiết với nhau. Chính vì vậy, muốn hiểu được chúng liên quan với nhau như thế nào thì chúng ta phải đi sâu vào nghiên cứu. Trong khi nghiên cứu chúng ta không thể chỉ nhìn từ một phía mà cần có cái nhìn toàn diện. Như trong mối liên hệ phổ biến đã khẳng định, chúng ta phải nhìn vào cái bản chất nhất của sự vật. Mà giữa Toàn c ầu hoá và việc xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ lại có mối liên hệ bản chất, cái này thúc đẩy giúp cái kia trở nên vững mạnh h ơn. Nếu chúng ta không dùng mối liên hệ phổ biến để xem xét sẽ dễ dẫn đến chỉ nhìn th ấy s ự liên quan bên ngoài một cách sơ xài. Chương III: Toàn cầu hoá 1. Toàn cầu hoá kinh tế là gì? Những đ ặc điểm c ủa toàn c ầu hoá kinh tế: Con người là một loài sinh vật đặc biệt, chúng ta có trí thông minh và có trình độ tổ chức xã hội cao. Con người sống với nhau dựa trên rất nhi ều mối quan hệ, trong đó quan hệ về kinh tế là chủ yếu. Có một số nhà nghiên cứu cho rằng “ toàn cầu hoá” đã có từ rất lâu và trước đây chính là quá t rình quốc tế hoá. Vậy trong tình hình hiện nay “Toàn cầu hoá” là nh ững m ối quan hệ kinh tế vượt qua biên giới quốc gia, với quy mô toàn th ế giới, đạt trình độ và chất lượng cao hơn các quá trình quốc tế hoá trước kia. Toàn cầu hoá kinh tế có một số đặc điểm sau khác với các quá trình qu ốc t ế hoá trước kia: a) Sau khi Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ thì Mỹ là một siêu cường lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, trong tình hình hiện nay, Mỹ đang có chiều hướng chững lại và các nước phát triển khác đang vươn lên, đi ều đó 7
  8. tạo nên một thế giới có nên kinh tế không còn một cực nh ư trước kia mà là đa cực. b) Kinh tế thị trường nhiều kiểu, nhiều mức độ khác nhau đang lan tràn khắp thế giới, kéo theo nó là sự tăng cường tự do hoá kinh t ế và xu hướng vừa hợp tác vừa cạnh tranh. c) Cách mạng khoa học kĩ thuật làm cho con người có khả năng thực hiện rất nhiều việc mà trước đây không thể. Chính điều này đã thúc đ ẩy s ự toàn cầu hoá một cách nhanh chóng. d) Các mối quan hệ của toàn cầu hoá ngày càng toàn diện ch ứ không phải chỉ dừng lại ở thương mại xuất – nhập khẩu. e) Toàn cầu hoá được thúc đẩy bởi một số nhân tố sau: + Đó là các công ty cực lớn, vừa, nhỏ tới từng cá thể tích cực tham gia vào quá trình toàn cầu hoá. Trong hàng triệu, hàng nghìn công ty trên, có vai trò lớn nhất nằm trong tay khoảng chừng 50.000 công ty xuyên quốc gia + Đó là do sự thúc đẩy tích cực của các chính phủ. + Đó là do sự tác động của các tổ chức phi chính ph ủ, h ọ đang thành lập ngày càng đông đảo, đa dạng và hoạt động ngày càng có hiệu qu ả trong quá trình toàn cầu hoá. + Đó là các tổ chức kinh tế, tài chính, thương mại khu vực. + Đó là các tổ chức kinh tế, tài chính, thương mại qu ốc t ế nh ư WTO, IMF... f) Toàn cầu hoá phải đi đôi với hội nhập khu vực và các quan h ệ song phương g) Toàn cầu hoá, theo các nhà nghiên cứu thì đây là một quá trình “mở” đang còn vân động và sẽ còn trải qua nhiều giai đoạn. 2.Bản chất của toàn cầu hoá: 8
  9. Hiện nay, nói đến vấn đề này trên thế giới đang có hai thái c ực tranh cãi nhau rất gay gắt: + Quan điểm thứ nhất cho rằng: toàn cầu hoá là một đi ều t ất y ếu phải xảy ra. Mọi quốc gia không thể tránh kh ỏi, chính sách h ợp lý nh ất mà các quốc gia phải theo là tham gia và làm theo các quy tắc của cu ộc ch ơi. Tuy nhiên quan điểm này lại biến con người thành kẻ bị lệ thuộc vào chính sản phẩm mà họ tạo ra. + Quan điểm thứ hai cho rằng: toàn cầu hoá là một bước trong k ế hoạch làm bá chủ thế giới của Mỹ. Tuy nhiên, quan điểm này thì người ta lại quá đè cao sức mạnh của Mỹ, mà trên thực tế không phải vậy. Vậy đúng ra bản chất của toàn cầu hoá kinh tế là gì? Toàn cầu hoá kinh tế là một xu hướng lớn của thời đại, nhưng dù nó khách quan đến mấy cũng do con người tạo ra. Nó là kết quả của sự kết h ợp gi ữa nhi ều y ếu t ố, mà các yếu tố ấy đều do con người tạo ra. Trong đó có 3 yếu tố chính: - Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật. - Nền kinh tế thị trường hiện đại. - Chính sách rất có tính toán của Mỹ và các nước cường quốc khác mà không phải chỉ riêng Mỹ. + Một bản chất nữa của toàn cầu hoá là tính bất đối xứng c ủa nó. Điều đó được thể hiện như sau: -Toàn cầu hoá phân phối thành quả rất bất công. Người giàu, nước giàu ngày càng được nhiều lợi, nước nghèo, người nghèo bị thiệt. Dần dần một mảng lớn dân cư trên thế giới bị loại kh ỏi quá trình toàn c ầu hoá. -Toàn cầu hoá hiện nay, không hài hoà, không đồng bộ, các lĩnh vực so le, chênh lệch nhiều, cả về chiều sâu lẫn chiều rộng. Đặc biệt là: thứ nhất, toàn cầu hoá kinh tế không đi đôi với sự quan tâm đúng mức về xã 9
  10. hội và con người. Điều này khiến cho phần thua thiệt về xã h ội và con người rất nặng nề. Thứ hai, toàn cầu hoá không đi đôi với một cơ cấu và cơ chế quản lý toàn cầu tương xứng. Điều này dẫn đến toàn bộ th ế giới như một con tàu không người lái. + Toàn cầu hoá hiện nay bỏ qua các vấn đề khác, nó chỉ chú trọng t ới thị trường, xem nhẹ nhà nước và nhất là xã hội. 3. Toàn cầu hoá những cơ hội và thách thức (a) Những cơ hội: + Thứ nhất, sự phát triển của toàn cầu hoá kinh tế phá bỏ những cản trở, những hàng rào ngăn cách giữa các quốc gia. Nó mở ra nh ững đi ều kiện thuận lợi cho sự phát triển về quan hệ kinh tế th ế giới. Từ đó, các quốc gia có thế lợi dụng để mở rộng thị trường ra bên ngoài quốc gia mình. + Thứ hai, toàn cầu hoá phát triển giúp các nước chậm phát triển sớm tham gia vào hệ thống phân công lao động quốc t ế. Đi ều này, giúp các nước chậm phát triển hình thành một cơ cấu kinh tế – xã hội hiệu quả, đẩy nhanh, rút ngắn tiến trình hiện đại hoá nền kinh tế. + Thứ ba, toàn cầu hoá phát triển tạo điều kiện cho các nước ti ếp cận với những nguồn vốn và công nghệ kĩ thuật cao cũng như học tập công nghệ quản lý. + Thứ tư, toàn cầu hoá phát triển làm cho các nước liên hiệp với nhau thành những khu vực tự do thương mại. Điều này giúp dỡ b ỏ hàng rào thuế quan đối với các nước thành viên, dẫn đến hàng hoá có thể nhanh chóng tiếp cần với thị trường thế giới. Hơn nữa, với các nước đang phát triển thì việc hội nhập vào các tổ chức kinh tế thế giới cũng chính là tham gia vào các diễn đàn kinh tế thế giới cho phép mình quy ền bình đẳng bày t ỏ quan điểm, bảo vệ lợi ích của mình. 10
  11. + Thứ năm, toàn cầu hoá thực chất là quá trình mở cửa hội nh ập của các quốc gia. Tuy nhiên, không chỉ hội nhập riêng về kinh t ế mà còn v ề nhiều vấn đề khác nữa. Điều ấy giúp cho các quốc gia nhanh chóng ti ếp cận được các thông tin, tri thức khoa học mới nhất. Nó góp phần nâng cao trình độ dân trí, tạo cơ sở cho nền tảng cho dân chủ phát triển. + Thứ sáu, toàn cầu hoá mở ra khả năng phối hợp nguồn lực của các quốc gia trên thế giới để giải quyết các vấn đề có tính toàn cầu nh ư: môi trường,dân số, chiến tranh và hoà bình... (b) Những thách thức của toàn cầu hoá: + Thứ nhất, do tính bất đối xứng của toàn cầu hoá, nó phân chia thành quả rất bất công. Chính vì thế, toàn cầu hoá không phân chia công bằng các cơ hội và lợi ích giữa các khu vực, quốc gia và trong môi qu ốc gia và từng nhóm dân cư. Trên thực tế, trong toàn cầu hoá thì các n ước phát triển và những người giàu có là được lợi nhiều nhất. Vì vậy, toàn cầu hoá làm tăng thêm tình trạng bất công và gia tăng khoảng cách giàu nghèo. + Thứ hai, việc mở cửa hội nhập một mặt làm cho các nước chậm phát triển tiếp xúc với các nền kỹ thuật tiên tiến hiện đại làm tăng năng xuất, thế nhưng các doanh nghiệp trong nước phải cạnh tranh gay g ắt với dòng sản phẩm công nghệ cao và các nguồn lực mạnh dễ dàng lấn át. Chính vì vậy, nó dẫn đến tình trạng phá sản, th ất nghiệp, làm trầm tr ọng thêm các vấn đề xã hội vốn đã rất nan giải ở các nước chậm phát triển. + Thứ ba, toàn cầu hoá mở ra cho các nước cơ hội tranh thủ nguồn vốn bên ngoài. Song chính điều ấy sẽ làm các nước phụ thuộc vào hệ thống phân công lao động quốc tế. Nếu như không xác định được một đường lối phát triển nội lực là chính thì các nước rất dễ bị phụ thuộc và mất quyền tự chủ. 11
  12. + Thứ tư, toàn cầu hoá cho phép vận dụng nguồn vốn bên ngoài nhằm rút ngắn quá trình phát triển. Tuy nhiên trong đó cũng ẩn ch ứa nhi ều nguy hiểm không vững chắc. + Thứ năm, toàn cầu hoá còn đặt ra nhưng hậu quả phi kinh tế. Đó là vấn đề lan toả các dịch bệnh, đặc biệt là HIV/AIDS. Ngoài ra, các lu ồng văn hoá ngoại lai tác động không nhỏ tới thuần phong mỹ t ục làm b ại ho ại đạo đức con người. Chính vì vậy, xu hướng toàn cầu hoá đã nổi lên xu hướng dân tộc, bảo vệ bản sắc dân tộc. Chương IV: Xây dựng một nền kinh tế độc lập tự chủ vững mạnh 1. Nền kinh tế như thế nào được gọi là một nền kinh t ế đ ộc lập tự chủ: Thực ra, khái niệm nền kinh tế độc lập tự chủ đã không ít lần được nhắc tới. Tuy nhiên, quan niệm về nền kinh tế độc lập t ự ch ủ trước đây và hiện nay có những nét khác nhau. Vậy thế nào là nền kinh t ế đ ộc lập tự chủ?: + Nền kinh tế độc lập tự chủ là nền kinh tế không bị lệ thuộc, phụ thuộc vào nước khác, hoặc một tổ chức kinh tế nào đó về đ ường lối, chính sách phát triển, không bị bất cứ ai dùng những điều kiện kinh tế, tài chính, thương mại, viện trợ... để áp đặt, khống chế, làm tổn h ại ch ủ quy ền qu ốc gia và lợi ích cơ bản của dân tộc. + Nền kinh tế độc lập tự chủ là nền kinh tế trước những biến động của thị trường, trước sự khủng hoảng kinh tế tài chính ở bên ngoài, nó v ẫn có khả năng cơ bản duy trì sự ổn định và phát triển; trước sự bao vây, cô lập và chống phá của các thế lực thù địch, nó vẫn có kh ả năng đ ứng v ững, không bị sụp đổ, không bị rối loạn. 12
  13. + Tuy nhiên, trong thời đại hiện nay, nói tới độc lập tự chủ về kinh tế không ai hiểu đó là nền kinh tế khép kín, tự cung tự cấp, mà đặt trong mối liên hệ biện chứng với mở cửa, hội nhập, chủ động tham gia sự giao lưu, hợp tác và cạnh tranh quốc tế trên cơ sở phát huy tốt nhất nội lực và lợi thế so sánh quốc gia, từng bước xây dựng một cơ cấu s ản xu ấtđáp ứng được cơ bản nhu cầu thiết yếu về đời sống của nhân dân và có khả năng trang bị lại ở mức cần thiết cho nhu cầu phát triển kinh tế , củng cố quốc phòng – an ninh. 2. Vì sao chúng ta phải xây dựng một nền kinh t ế đ ộc l ập t ự chủ vững mạnh: Theo như trên ta đã thấy một nền kinh tế độc lập tự chủ là nh ư thế nào. Vậy tại sao trong khi hội nhập kinh tế thế giới chúng ta ph ải xâ y dựng một nền kinh tế độc lập như vậy? Có ý kiến cho rằng, trong đi ều ki ện “Toàn cầu hoá” nền kinh tế, mở cửa hội nhập mà l ại đ ặt v ấn đ ề xây d ựng nền kinh tế độc lập tự chủ là thiếu nhạy bén, không thức th ời, th ạm chí là bảo thủ, tư duy kiểu cũ. Thế giới bây giờ là một thị trường thống nhất, cần thứ gì thì mua, thiếu tiền htì đi vay, sao lại chủ trương xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ? Nói như vậy khi nghe có vẻ có lí, nh ưng n ếu đi sâu vào thực tế thì thấy hoàn toàn thiếu cơ sở, vì nó quá ư đ ơn gi ản và phi ến di ện. Thực tiễn cho thấy nếu không có một nền kinh tế độc l ập t ự ch ủ s ẽ không những không thể có sự độc lập về chính trị, không thể bảo đảm được lợi ích cơ bản của dân tộc cũng như chủ quyền quốc gia mà b ản thân vi ệc m ở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế cũng không đạt được kết quả như mong muốn. Sự cần thiết phải xây dựng một nền kinh tế độc lập tự chủ cùng với việc đẩy mạnh quá trình chủ động hội nhập kinh tế xuất phát từ một số luận điểm sau đây: 13
  14. + Tất cả các nước tham gia hội nhập kinh tế đều xuất phát từ mục tiêu bên trong, phục vụ cho yêu cầu, nhiệm vụ trong nước. Toàn cầu hoá, tự do hoá làm cho các nền kinh tế phụ thuộc, đan xen vào nhau. Tuy nhiên sự ràng buộc về lợi ích đó không có sự ràng buộc thuần tuý, vô điều kiện mà chính là vì phải chia sẻ lợi ích một cách hợp lí, nhằm mục đích cu ối cùng là thu được nhiều hơn lợi ích cho đất nước mình, dân t ộc mình, gi ữ đ ược tính độc lập của nền kinh tế qua mối quan hệ ràng buộc, phụ thuộc lẫn nhau, một sự ràng buộc đa phương về lợi ích. Tất cả các nước tham gia vào quá trình tự do hoá thương mại đều trước hết vì lợi ích của mình, tuy ệt nhiên không vì lợi ích của nước khác. Thế nhưng, những lợi ích ấy có được hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó cơ bản nhất là nội lực của nền kinh tế nước đó. Nước nào mạnh thì thu được nhiều lợi h ơn. Toàn c ầu hóa, thương mại hoá, vừa tạo ra sự hợp tác, ph ụ thuộc l ẫn nhau, đồng th ời cũng tạo nên sự cạnh tranh rất khốc liệt và rất không cân s ức gi ữa các n ền kinh tế. Sự cạnh tranh ấy khốc liệt đến nỗi có thể tạo nguy cơ gây m ất ổn định về kinh tế và chính trị. Thậm chí còn có thể xảy ra xung đột giữa các nước với nhau. Chính vì lẽ đó, các nước không th ể đứng nhìn toàn c ầu hoá tác động tới mình, mà họ phải chủ động tham gia, đưa ra các quy ết sách nhằm hội nhập xu hướng của thế giới, đồng thời làm sao thu lợi nhi ều nhất mà vừa bảo vệ được nền kinh tế của mình. Trên th ực t ế đã có r ất nhiều nước tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, tham gia vào các tổ chức kinh tế, tài chính, thương mại thế giới từ lâu nhưng vẫn trong tình trạng trì trệ, thậm chí mức độ bị phụ thuộc, mất tự do lại còn tăng hơn. Như vậy đủ thấy là mỗi nước sẽ không thể thực hiện được nh ững m ục đích đã định ra nếu không có ọt nền kinh tế của chính mình và đủ mạnh. + Chúng ta cần một nền kinh tế độc lập vững mạnh vì sự phát triển vững chắc và đảm bảo tính an toàn. Trong quá trình toàn cầu hoá hiện nay 14
  15. ẩn chứa rất nhiều những yếu tố bất ổn, bất lường, bất công mà mức độ cũng như khả năng phòng tránh, khắc phục nó lại tuỳ thuộc rất nhi ều ở trình độ phát triển của các nền kinh tế. Ai cũng rõ, toàn c ầu hoá làm lây lan nhanh chóng những cuộc khủng hoảng kinh tế, tài chính, tiền t ệ...làm trầm trọng thêm những vấn đề mang tính toàn cầu mà th ế giới chưa tìm được lối thoát. Điều đó cũng có nghĩa là các nền kinh tế trở nên dễ biến động, bất ổn định hơn trước. Ví dụ: Trong những năm 1997 – 1998, Châu Á gặp ph ải một cuộc khủng hoảng tài chính – tiền tệ trầm trọng. Tuy nhiên, các nước này nhanh chóng phục hồi là nhờ lúc đó nền kinh tế Mỹ đang tăng trưởng khá. Hiện nay, từ sau ngày 11 – 9, nền kinh t ế Mỹ đang ng ập trong khó khăn thì người ta dự đoán rằng nền kinh tế ở một số nước Châu Á khó b ề vươn dậy được. Lý do, họ dựa quá nhiều và xuất kh ẩu mà không tranh th ủ thời cơ để tiến hành cải cách cần thiết trong nước. Rồi đến Châu Phi đang phải gánh chịu một bài học đắt giá về việc chỉ biết sống dựa vào bên ngoài, phụ thuộc hẳn vào bên ngoài thì nền kinh tế trong nước sẽ không bao giờ cất mình lên nổi. +Hiện nay tiêu chí sản phẩm hàng hoá cùng với các thi ết ch ế, lu ật kinh tế đang trở thành luật chơi trong sân chơi toàn cầu. Muốn tham gia vào sân chơi này thì mỗi nước phải tự khẳng định mình, tìm cho mình một vị trí đứng. Muốn vậy điều quan trong bậc nhất là tạo ra th ật nhi ều s ản phẩm mà ai cũng thấy cần và được chấp nhận. Như vậy, nước nào muốn thu được nhiều lợi nhuận thì phải nắm công cụ quan trọng là khoa học công nghệ hiện đại. Để thực hiện việc chuyển giao công nghệ, mỗi nước phải đạt tới một trình độ nhất định mới tiếp thu được công ngh ệ hi ện đ ại. Thế nhưng một vấn đề quan trọng hơn, là phải phá vỡ bức rào cản do các công ty xuyên quốc gia đặt ra về tình trạng độc quyền các công nghệ hiện đại. Trong nhiều trường hợp, dựa vào ưu thế công nghệ hiện đại, họ tự cho 15
  16. mình quyền chi phối các tổ chức kinh tế, tài chính quốc tế, quy ền đưa lợi ích kinh tế đi kèm với các điều kiện chính trị, áp đặt tư tưởng. Th ậm chí, một số nước phát triển còn đưa ra quyền trừng phạt các nước dưới nhiều hình thức. Vì vậy, để khắc phục đến mức thấp nhất tình trạng bị rơi vào thế lệ thuộc, tất cả các nền kinh tế bằng mọi cách phải nâng cao nguồn nội lực của mình, nâng sức mạnh kinh tế tring nước, chống sự can thi ệp quá sâu từ bên ngoài. Trong bối cảnh quốc tế phức tạp và đầy mâu thuẫn như đã phân tích, đối với đất nước ta, việc xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ càng cần thiết hơn bởi nó là điều kiện quyết định giữ vững được định hướng phát triển mà chúng ta đã lựa chọn. Nói một cách khác, có xây dựng được một nền kinh tế độc lập tự chủ thì mới tạo được cơ sở kinh tế, cơ sở vật chất – kĩ thuật của chế độ chính trị độc lập tự chủ. Độc lập tự ch ủ về kinh tế được đặt trong mối quan hệ biện chứng với độc lập tự chủ về các mặt khác sẽ tạo ra sự độc lập tự chủ và sức mạnh tổng h ợp c ủa m ột qu ốc gia. Tóm lại, chỉ có xây dựng được nền kinh tế độc lập tự ch ủ, chúng ta m ới có cơ sở và điều kiện để chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh. 3. Làm như thế nào đẻ đảm bảo được một nền kinh tế độc l ập vững mạnh: Một là, phải có đường lối chính sách đúng đắn, chính sách độc lập t ự chủ. Độc lập tự chủ về đường lối, chính sách kinh tế có nghĩa là chúng ta tự lựa chọn định hướn phát triển, tự mình xác định chủ trương chính sách và mô hình kinh tế, không bị động và lệ thuộc bên ngoài, không ch ịu s ức ép của bất cứ ai vì mục đích không lành mạnh của họ. đại hội IX của Đảng đã xác định đường lối kinh tế của nước ta: Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện 16
  17. đại hoá, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp; ưu tiên phát triển lực lượng sản xuất, đồng th ời xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp theo định hướng xã hội chủ nghĩa; phát huy cao độ nội lực, đồng thời tranh thủ nguồn lực từ bên ngoài và chủ đ ộng h ội nhập kinh tế quốc tế để phát triển nhanh, có hiệu quả và bền vững; tăng trưởng kinh tế đi liền với phát triển văn hoá, từng bước c ải thi ện đ ời s ống vật chất và tinh thần của nhân dân, th ực hiện ti ến b ộ và công b ằng xã h ội, bảo về và cải thiện mội trường; kết hợp phát triển kinh tế – xã h ội v ới tăng cường quốc phòng – an ninh. Hai là, Chúng ta phải có một nền kinh tế đủ mạnh: - Toàn bộ giá trị sản xuất trong nước phải đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng của nhân dân và có tích luỹ cần thiết từ nội bộ nền kinh tế quốc dân để tái sản xuất mở rộng trong nền kinh tế. - Phải có thể chế kinh tế – xã hội bền vững, có cơ c ấu kinh t ế g ắn bó với cơ cấu công nghệ, phát huy được lợi thế so sánh có đ ủ kh ả năng t ạo ra sức cạnh tranh và hiệu quả, trả được nợ, tạo được tích luỹ, đáp ứng được nhu cầu của thị trường trong nước, chiếm lĩnh và giữ được th ị trường ngoài nước; bảo đảm được nhịp độ tăng trưởng nhanh, ổn định, bền vững. - Phải có một năng lực nội sinh về khoa học và công nghệ để làm chủ công nghệ nhập khẩu và sáng tạo công nghệ mới của Việt Nam, bảo đảm cho sự trao đổi bình đẳng về kinh tế và công nghệ với bên ngoài, nh ất là trong điều kiện ngày nay, khi sức mạnh kinh tế ngày càng dựa vào th ế mạnh và khả năng về khoa học, công nghệ. - Phải luôn luôn giữ được sự ổn định kinh tế vĩ mô với hệ th ống tài chính, tiền tệ lành mạnh, bảo đảm giữ được cán cân thương mại và cán cân 17
  18. thanh toán, có dự trự ngoại tệ cần thiết, có chiến lược vay và trả nợ hợp lý, không để bị động và lệ thuộc. - Phải có một số yếu tố vật chất đảm bảo an toàn và đi ều ki ện c ơ bản cho phát triển. Trước hết là các yếu tố: an ninh lương th ực, an toàn năng lượng, an toàn môi trường, kết cấu hạ tầng kinh tế và xã h ội đ ược xây dựng đồng bộ và tương đối có chất lượng. Đồng thời có m ột s ố ngành và cơ sở công nghiệp nặng, công nghiệp có tính chất nền tảng để tạo sức mạnh công nghiệp quốc gia, đặc biệt là nếu phải đương đầu với các tình huống gay cấn, phức tạp(như bị bao vây cấm vận, chiến tranh xâm lược...) - Muốn có thực lực kinh tế đủ mạnh thì phải nhất thiết phải đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, coi đây là nhiệm vụ trung tâm của toàn Đảng toàn dân ta trong suốt thời kì quá độ lên ch ủ nghĩa xã hội. Có công nghiệp hoá, hiện đại hoá thì mới t ạo ra cơ s ở v ật ch ất, kĩ thuật cho chủ nghĩa xã hội, tạo ra thực lực của đất nước, nâng cao đời sống của nhân dân. Chương V: Việt Nam sau 10 năm đổi mới 1.Các bước đi của nước ta trong quá trình hội nhập: +) Năm 1993, chúng ta khai thông quan hệ với các tổ ch ức tài chính, tiền tệ quốc tế như IMF, WB, ADB. IMF, WB đã h ỗ tr ợ chúng ta thông qua chương trình tín dụng trung hạn: Chương trình điều chỉnh c ơ c ấu (SAC) cuẩ WB và chương trình điều chỉnh cơ cấu mở rộng (ESAF) c ủa IMF. Nội dung đàm phán với các tổ chức này gắn bó mật thi ết với các đi ều kiện của tổ chức Thương Mại Quốc Tế (WTO). Trong quan hệ với các tổ chức này, chúng ta chỉ chấp nhận sự hỗ trợ tài chính nếu yêu cầu của h ộ không trái với đường lối chính sách của chúng ta; có năm h ọ đưa ra đi ều kiện vi phạm chủ quyền lợi ích quốc gia nên ta không chấp nhận. 18
  19. +) Ngày 25/7/1995, nước ta đã chính thức gia nhập ASEAN, đồng thời tham gia Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA). Từ ngày 01 tháng01 năm 1996, chúng ta bắt đầu thực hiện các cam k ết và các nghĩa v ụ trong Chương trình ưu đãi thuế quan có hiệu lực chung (CEPT) cu ẩ AFTA. Theo quy định của CEPT, tới năm 2006 chúng ta có nghĩa vụ ph ải gi ảm thuế nhập khẩu xuống còn o – 5% ( trừ một số hàng nông sản nhạy cảm sẽ thực hiệ tới năm 2010). Tới năm 2010 sáu nước thành viên cũ của ASEAN sẽ thực hiện toàn bộ các mặt hàng có thuế suất bằng 0%, với Vi ệt Nam là 2015. +) Tháng 3 năm 1996, nước ta đã tham gia Diễn Đàn Hợp Tác Á - Âu (ASEM) với tư cách là thành viên sáng lập. Nội dung th ảo lu ận ch ủ yếu tập trung vào thuận lợi hoá thương mại và đầu tư và hợp tác giữa các nhà doanh nghiệp Á - Âu. Cam kết tự do hoá thương mại, đầu tư chưa được đặt ra. +) Ngày 15 tháng 6 năm 1996, Việt Nam gửi đơn xin gia nhập Diễn Đàn Hợp Tác Kinh Tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) lúc bấy giờ gồm 18 nước và lãnh thổ (ngày nay là 21) và tháng 11 năm 1998 đã đ ược công nhận là thàng viên chính thức của tổ chức này. APEC quy ết định hội nhập đầy đủ vào năm 2010 đối với các thành viên phát triển, và 2020 đối với các nước đang phát triển (trong đó có Việt Nam). +) Tháng 12 năm 1994, chúng ta đã gửi đơn xin gia nhập tổ chức Thương Mại Thế Giới (WTO). Cho tới nay chúng ta đã thực hiện được 4 phiên đàm phán. Để gia nhập được vào WTO chúng ta cần đàm phán đa phương với WTO và song phương với khoảng 30 nước, Việt Nam đang rất nỗ lực để hoàn thành. 2.Những thành tựu và hạn chế: (a) Những thành tựu: 19
  20. + Chúng ta đã làm thất bại âm mưu bao vây, cấm vận, cô l ập về kinh tế của các nước đối địch. Chúng ta đã tạo được môi trường quốc tế và khu vực thuận lợi cho việc phát triển và bảo vệ Tổ Quốc, nâng cao v ị thế của nước ta trên chính trường quốc tế. + Không những chúng ta khắc phục được tình trạng kh ủng hoảng kinh tế do Liên Xô và các nước xã hội ch ủ nghĩa sụp đ ổ, mà còn m ở rộng thêm thị trường xuất nhập khẩu. Trong quá trình hội nhập, chúng ta không ngừng mở rộng thị trường xuất nhập khẩu mà còn thúc đẩy nền kinh tế trong nước phát triển. Chúng ta đã thu được một số thành quả: n ếu năm 1990 kim ngạch xuất khẩu là 2,404 tỷ USD và kim ngạch nh ập kh ẩu là 2,752 tỷ USD, thì tới năm 2001 kim ngạch xuất khẩu là 15,1 tỷ USD ( n ếu tính cả dịch vụ thì là 17,6 tỷ USD ). Như vậy, trung bình mỗi năm tăng 20%, có năm tăng 30%. + Nền kinh tế trong nước đạt mức tăng trưởng khá: +) Tổng sản phẩm trong nước tăng bình quân hàng năm là 7,4%. Trong đó nông nghiệp tăng trương khá, giá trị sản ph ảm toàn nghành tăng 5,6%, thuỷ sản tăng 9,1%, nông nghiệp tăng 5,4%, lâm nghiệp tăng 2,1%. Việt Nam từ một nước phải nhập khẩu lương thực trở thành một nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai thế giới. Nghành dầu khí là m ột nghành tăng trưởng mạnh nhất, sản lượng dầu thô của năm 2002 tăng gấp 6 lần năm 1990. Sản lượng điện tăng gấp 3 lần. Giá trị công nghi ệp xu ất khẩu tăng hàng năm là 20%. Các nghành du lịch tăng trưởng không ngưng, khách nước ngoài đến với nước ta tăng hàng năm 26%. Đặc bi ệt, trong năm 2002, số lượng khách đến với nước ta tăng đột biến. Các nghành dịch vụ khác cũng có mức tăng trưởng khá. + Chúng ta đã ban hành luật “Đầu tư trực tiếp n ước ngoài” vào năm 1987. Từ đó, chúng ta đã thu hút được 42 tỷ USD ti ền v ốn với h ơn 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
47=>2