Tiểu luận :"TOÀN CẦU HÓA"

Chia sẻ: Lê Vũ Trường Phát | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

615
lượt xem 283
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ở những thập niên trước, nhiều quốc gia tìm cách bảo vệ nền kinh tế trong nước chống lại các lực lượng bên ngoài và hạn chế thặng dư chạy ra ngoài bằng những động thái mang tính chất quốc gia chủ nghĩa về kinh tế như quốc hữu hoá những ngành công nghiệp then chốt, ban hành những sắc luật bản xứ hoá, yêu cầu sát nhập vào kinh tế địa phương một phần tư bản nước ngoài... Một số quốc gia như Trung Quốc (thời Mao Trạch Đông), Mianmar và Tazania... luôn nhấn mạnh và nhắc nhở rằng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận :"TOÀN CẦU HÓA"

1 Toàn c u hóa
2 L I NÓI U nh ng th p niên trư c, nhi u qu c gia tìm cách b o v n n kinh t trong nư c ch ng l i các l c lư ng bên ngoài và h n ch th ng dư ch y ra ngoài b ng nh ng ng thái mang tính ch t qu c gia ch nghĩa v kinh t như qu c h u hoá nh ng ngành công nghi p then ch t, ban hành nh ng s c lu t b n x hoá, yêu c u sát nh p vào kinh t a phương m t ph n tư b n nư c ngoài... M t s qu c gia như Trung Qu c (th i Mao Tr ch ông), Mianmar và Tazania... luôn nh n m nh và nh c nh r ng t l c cánh sinh là m t bi n pháp thoát ra kh i nh hư ng c a h th ng th gi i. Nhưng n th p niên 90, m i vi c ã i khác, không còn ai ca ng i nh ng chi n lư c kinh t qu c gia ch nghĩa hay cách ly ch nghĩa n a, b i l nh ng làn sóng “xuyên biên gi i” ã lan tràn a c u và th m th u vào t ng qu c gia. Làn sóng này ư c bi t n r ng rãi v i thu t ng “toàn c u hoá”. Th t v y, toàn c u hoá ã tr thành kh u hi u c a nh ng năm 90 và thư ng xuyên ư c bàn lu n sôi n i trên các báo và t p chí g n ây. ây là v n h t s c quan tr ng ã làm phát sinh nh ng ý ki n và l p lu n trái ngư c nhau. Cho nên, c n ph i n m ư c b n ch t c a v n này t ó có th hi u ư c tình hình kinh t - chính tr qu c t . Là m t sinh viên chuyên ngành kinh t , tôi không có tham v ng phân tích sâu v n này m i khía c nh, m i lĩnh v c mà ch xin ư c t p trung vào khía c nh kinh t th y ư c quá trình toàn c u hoá n n kinh t ang di n ra như th nào ? CHƯƠNG I NH NG V N LÝ LU N V TOÀN C U HOÁ. I- TOÀN C U HOÁ VÀ M I QUAN H V I KHU V C HOÁ. 1- Th nào là toàn c u hoá ? Trong su t th p niên 90, toàn c u hoá ã di n ra m nh m . Quá trình này th hi n nhi u m t như: s t ch c l i không gian s n xu t, s xâm nh p l n nhau gi a các n n công nghi p xuyên biên gi i, vi c m r ng các th trư ng tài chính, vi c n i l ng các hàng rào m u d ch, s lan tràn c a các “dòng ch y” v n, nh ng làn sóng di cư t qua l i gi a biên gi i các nư c gây ra xung t gi a nh ng ngư i nh p cư v i nh ng ngư i b n x . Như v y, có th th y “toàn c u hoá” là s n ph m c a ch nghĩa tư b n hi n i vì ch nh ng nư c tư b n phát tri n m i có ti m l c kinh t m nh và n n kinh t th trư ng “t do th c hi n các quá trình trên. Tuy nhiên, do s th ng tr c a th gi i tư b n ch nghĩa trên trư ng qu c t “toàn c u hoá” ã phát tri n thành xu hư ng chung c a n n kinh t th gi i. Khái ni m toàn c u hoá ã tr thành m t tài bao g m nh ng hi n tư ng a d ng ư c phân tích trên nhi u phương di n kinh t , chính tr , văn hoá và ý th c h . Do ó n nay ã xu t hi n nhi u nh nghĩa khác nhau v toàn c u hoá, có th k n như: Toàn c u hoá là s ph thu c l n nhau ngày càng tăng gi a các qu c gia thông qua trao i và dòng ch y trên lĩnh v c kinh t , xã h i văn hoá. Toàn c u hoá là s quy t nh ng quá trình xuyên qu c gia khác nhau v i nh ng c u trúc t ng nư c khác nhau, làm cho kinh t , chính tr , văn hoá và tư tư ng c a nư c này thâm nh p ư c vào nư c khác. Toàn c u hoá là quá trình không ng ng chuy n hoá nh ng v n kinh t - xã h i - chính tr - c a các qu c gia c l p thành m t th th ng nh t có m i quan h qua l i tác ng l n nhau trên ph m vi toàn c u. Các nh nghĩa trên xem ra u h p lý và ph n ánh úng b n ch t c a quá trình toàn c u hoá: xoá b biên gi i gi a các n n kinh t ơn l thành m t th c th kinh t th ng nh t. Tuy nhiên, thu t ng này nhi u khi ư c s d ng h p hơn mô t m t môi trư ng th trư ng toàn c u ã ư c vi c t do hoá thương m i và u tư trên toàn th gi i thúc y và ã th c hi n ư c do thông tin, giao thông v n t i ã ti n b v t c và tính hi u qu . ó là nh ng gì mà tôi mu n c p - toàn c u hoá n n kinh t th gi i. 2-/ M i quan h gi a toàn c u hoá và khu v c hoá ra sao ? Khi nghiên c u v toàn c u hoá, ngư i ta hay t nó trong m i quan h v i khu v c hoá. Hai hi n tư ng quan tr ng này x y ra song song trong n n kinh t th gi i hi n nay và gây ra nh ng m i tranh cãi l n? Quan h gi a hai hi n tư ng này là như th nào ây? i l p hay th ng nh t? Có c n bác b m t trong hai hi n tư ng này hay ng h c hai? V n chưa có k t lu n th ng nh t. Quan i m th nh t ưa ra cho m i quan h này là: khuc v c hoá là m t xu th i l p v i toàn c u hoá, có m t lo i các tác ng phá ho i và c n tr toàn c u hoá kinh t , là hòn á c n ư ng toàn c u hoá. Quan i m này d a trên nh ng căn c : Th nh t, ch nghĩa khu v c có tác d ng phá ho i ghê g m t do hoá m u d ch toàn c u. Nó làm y u s c h p d n c a vi c xây d ng th ch m u d ch nhi u bên trên th gi i. Thái khó tho hi p c a EU và M v v n chu i và th t bò nh ng tháng v a qua có th minh ch ng cho i u này. Th hai, ho t ng c a kh i kinh t khu v c hoàn toàn không ph i theo l i m ng . Ch ng h n, trong Hi p nh m u d ch t do B c M (NAFTA) có quy nh rõ ràng v vi c g t b bên th ba, c bi t có yêu c u nghiêm kh c i v i nơi s n xu t s n ph m. Ngoài ra các bi n pháp c a EU v th ng nh t bán phá giá và vi c
3 th c hi n h n ch xu t kh u t nguy n i v i các s n ph m có tính c nh tranh c a các nư c ngoài Liên minh rõ ràng mang tính ch t b o h c a ch nghĩa b o h . Th ba, bi n pháp ưu ãi m u d ch có tính khu v c “ ” ra nhân t ngăn c n t do hoá thương m i toàn c u, t c là s di chuy n m u d ch có l i cho nư c xu t kh u v i giá thành r và gi m hi u ng sáng ta m u d ch. Vi c các nư c châu Phi ã t ng i thuy t ph c EU gi m thu cho các s n ph m nhi t i c a h là m t b ng ch ng. Hoàn toàn i l p v i quan i m này, quan i m th hai cho r ng: khu v c hoá là m t b ph n và là quá trình trung gian, là hòn á lát ư ng cho toàn c u hoá và còn có thái kh ng nh i v i nó. Nh ng căn c h u thu n cho quan i m này là: Th nh t, khu v c hoá là m t b ph n c a toàn c u hoá n n kinh t . Th c hi n lưu ng t do các y u t trong n i b khu v c s y nhanh s xâm nh p l n nhau v v n, làm sâu s c s ph thu c l n nhau v phân công qu c t gi a các qu c gia thành viên t ó thúc y ti n trình nh t th hoá s n xu t và tư b n toàn c u. Th hai, các t ch c có tính khu v c có tính bài tha nh t nh, nhưng không ph i là các t ch c khép kín. Tính bài tha c a chúng ch bi u hi n ch các nư c thành viên trong t ch c s ư c ưu ãi hơn so v i các nư c bên ngoài nhưng v n m r ng c a i v i ngoài khu v c, t o cho các nư c ó s ãi ng mà GATT (nay là WTO) quy nh. Do ó, chúng “g t b có gi i h n, khép c a nhưng không óng kín”. C hai quan i m u nghe có v h p lý nhưng xét v căn c ưa ra thì hai quan i m u phi n di n. Theo tôi, ã có câu tr l i xác áng: c n ánh giá t ng h p hi u ng cu i cùng c a khu v c hoá i v i n n kinh t toàn c u. V m t lư ng, c n kh o sát hai ch tiêu: khu v c hoá có làm tăng m c m u d ch thương m i toàn c u và m u d ch c a khu v c này v i ngoài khu v c hay không ? Ta ã bi t thương m i là m t khâu quan tr ng không th thi u c a tái s n xu t. M r ng t ng lư ng thương m i th gi i t nhiên s thúc y gia tăng t ng s n lư ng th gi i. ây là m t ch tiêu ánh giá chính xác hi u ng c a khu v c hoá i v i toàn c u hoá. Ngoài ra tiêu chu n ánh giá trình khu v c hoá là m c tăng t tr ng thương m i trong khu v c trong t ng giá tr m u d ch qu c t c a các nư c thành viên khu v c này. Nhưng s gia tăng giá tr tương i c a thương m i trong khu v c không nh t thi t có nghĩa là s gi m thi u giá tr tuy t i c a thương m i khu v c này v i ngoài khu v c. N u giá tr tuy t i c a thương m i khu v c này v i ngoài khu v c có th gia tăng v i t c cao hơn so v i trư c khi toàn c u hoá thì i u ó nói lên r ng khu v c có óng góp toàn c u hoá kinh t . Sau ây vài con s minh ch ng s óng góp này. K t cu i nh ng năm 50, t khi mà các t ch c liên k t kinh t d n d n xu t hi n, thương m i qu c t tăng 6% hàng năm. n 1980, 43% thương m i th gi i di n ra trên cơ s khu v c và 10 năm sau (1990), m u d ch khu v c chi m 52% thương m i th gi i. Thương m i c a các khu v c v i ngoài khu v c ch gi m v t tr ng ch v n gi n nh, th m chí tăng v s lư ng ch ng h n, m c dù t tr ng c a m u d ch ASEAN v i Nh t có gi m xu ng giá tr m u d ch v n tăng u hàng năm. Như v y, th c ti n v tình hình buôn bán gi a các khu v c và trên toàn c u cho th y khu v c hoá hoàn toàn có hi u ng tích c c i v i quá trình toàn c u hoá n n kinh t th gi i. Vì th , chúng ta có th i n k t lu n r ng quan i m th hai ã nêu lên trên ây là hoàn toàn chính xác n u như nh ng căn c c a nó ưa ra y hơn. II-/ NH NG CƠ H I THÁCH TH C C A TOÀN C U HOÁ N N KINH T . 1-/ Cơ h i V n toàn c u hoá cũng gây tranh cãi không ít v các cơ h i và thách th c nó t ra cho n n kinh t th gi i. Tôi xin ư c b t u b ng nh ng cơ h i: Th nh t, toàn c u hoá thông qua vi c tháo b các hàng rào thương m i trên toàn th gi i t o ra m t sân chơi bình ng cho các lo i công ty v i các quy mô khác nhau tham gia vào th trư ng th gi i. Nh ó, m c thương m i qu c t luôn m c cao và ngày càng tăng. Và dĩ nhiên, trong gia tăng thương m i ph i nh t quán v i quán v i gia tăng s n xu t. ây là hai nhân t quan tr ng nh t ánh d u s tăng trư ng kinh t th gi i. Th hai, toàn c u hoá thông qua vi c m r ng t i a u tư, c bi t là u tư tr c ti p nư c ngoài (FDI), t o ra kh năng tài tr cho công ngh m i trong các ngành tin h c và i n t các nư c công nghi p phát tri n giúp gi m b t nh ng chi phí trung l p mà trư c ây m i nư c ơn l ph i ti n hành nghiên c u và s n xu t, ng th i t o kh năng v v n và công ngh cho quá trình công nghi p hoá, hi n i hoá các nư c ang phát tri n. Th ba, toàn c u hoá thông qua vi c t do hoá các th trư ng tài chính và th trư ng ti n t , giúp cho Chính ph và các doanh nghi p ti p c n v i ngu n ti t ki m toàn c u và tham gia vào quá trình thu hút v n kh ng l mà h chưa bao gi th c hi n ư c trư c ây, vì các th trư ng này có c i m n i b t là có tính cơ ng cao và kh i lư ng l n. Th tư, toàn c u hoá thông qua vi c qu c t hoá các phương ti n thông tin i chúng, INTERNET ngày càng tr nên ph bi n, các chương trình truy n hình qu c t ngày càng nhi u, các t báo qu c t cũng tăng s
4 lư ng. làm cho s thích và nhu c u c a khách hàng v các m t hàng ã vư t biên gi i tràn ra kh p th gi i. Và như v y nó ã làm bùng n các th trư ng. Các công ty xuyên qu c gia gi ây c n ph i m r ng m ng lư i toàn c u c a mình hơn n a y m nh qu c t hoá s n xu t, phân ph i và ti p th hàng hoá và d ch v tho mãn nhu c u c a ngư i tiêu dùng kh p m i ngõ ngách trên th gi i. 2-/ Thách th c: Tương ng v i m i cơ h i nêu trên các c i m toàn c u hoá l i t o ra nh ng thách th c cho n n kinh t v n làm iên u các nhà phân tích. Th nh t, vi c tháo b các hàng rào thương m i khi n các n n kinh t y u kém v i các ngành s n xu t lâu nay v n ư c b o h “c n th n” tr nên iêu ng. S n ph m c a h không th nào c nh tranh v i các s n ph m các n n kinh t phát tri n. Và th là, hàng nh p kh u tràn ng p th trư ng n i a và các s n ph m s n xu t trong nư c tr nên ng, n n kinh t s rơi vào vòng xoáy suy thoái. Th hai, nh ng dòng ch y v n u tư lan tràn gây ra tình tr ng khó ki m soát và qu n lý các ngu n v n u tư. T ó, v n u tư s ư c s d ng m t cách thi u hi u qu và có tính r i ro cao. Cu c kh ng ho ng Châu Á là m t minh ch ng rõ ràng nh t cho i u này. M t ngu n v n kh ng l ch y vào các nư c ông Nam Á u ư c t p trung vào b t ng s n v n là m t lĩnh v c kinh doanh r t r i ro. Th ba, vi c t do hoá tài chính cho phép các nhà u tư trên toàn th gi i t do ưa v n vào các th trư ng tài chính m t cách d dàng nhưng i u ó cũng có nghĩa là h có th rút ra m t lư ng v n tuỳ thích. S rút v n thình lình ã gây ra tình tr ng b t n làm cho các th trư ng tài chính lao ao và là nguyên nhân ch y u gây ra cu c kh ng ho ng tài chính Châu Á hơn m t năm rư i qua. Cu i cùng, vi c toàn c u hoá s thích và nhu c u c a khách hàng trên th gi i t o ra cơ h i nh ng cũng là thách th c cho các công ty xuyên qu c gia Công vi c nghiên c u th trư ng và ti n hành s n xu t, phân ph i và ti p th hàng hoá tr nên khó khăn hơn bao gi h t. Ngư i tiêu dùng ngày nay ư c nh n thông tin t t và có trình cao và như v y r i ro cho các công ty cũng r t l n. N u s n ph m c a h không ư c ch p nh n trên th trư ng qu c t thì nguy cơ phá s n r t d x y ra. Nói tóm l i, m i vi c u có m t t t và m t x u c a nó. Cũng v y, toàn c u hoá v a em l i cơ h i và thách th c. V n là ch c n có s ph i h p ch t ch gi a Chính ph và gi i doanh nghi p t n d ng nh ng cơ h i và h n ch b t nh ng thách th c c a nó. CHƯƠNG II TI N TRÌNH TOÀN C U HOÁ N N KINH T TH GI I. I- CÁC NHÂN T THÚC Y QUÁ TRÌNH TOÀN C U HOÁ. 1- N n kinh t th trư ng: N n kinh t th trư ng là i u ki n tiên quy t thúc y s ra i và phát tri n c a hi n tư ng toàn c u hoá. Ch có n n kinh t ki u này m i x y ra các quá trình t do hoá thương m i, tài chính và u tư. Hi n tư ng toàn c u hoá n n kinh t th gi i ư c bi t n r ng rãi thông qua các quá trình ch y u này. 2- Các s n ph m c a ngành vi n thông: Ngành vi n thông v i nh ng s n ph m chi n lư c như i n tho i, truy n hình, máy tính, i n t dân d ng và thư i n t (email) ang ti n d n n giai o n c a nh ng s phá v và t o d ng vĩ i. V i i n tho i, truy n hình, máy tính m i công ngh u ti n n cung c p nh ng kh năng c a nhau, hình thành m t cơ c u liên k t hoàn h o: i n tho i / truy n hình / máy tính. c bi t thư i n t ã làm kho ng cách trên th gi i bi n m t. H th ng truy n thông cá nhân này s có nh ng óng góp quan tr ng cho các quá trình t do hoá tài chính, thương m i và u tư, và như v y thúc y quá trình toàn c u hoá n n kinh t th gi i. Các thông tin v s n ph m, d ch v , môi trư ng u tư, th trư ng ch ng khoán... s ư c bi t n m t cách y , chính xác trong vòng không y 1 phút nh h th ng này. 3- Ti ng Anh. Hi n nay ti ng Anh ang ti n t i tr thành ngôn ng chung c a toàn th gi i, m t tài s n chi n lư c toàn c u. Nó g n k t c ng ng th gi i thành m t kh i kinh t v ng m nh có cùng ti ng nói. H u h t nh ng s n ph m có tính chi n lư c có quá trình toàn c u hoá u s d ng ti ng Anh. M ng lư i INTERNET, thư i n t , các kênh truy n hình qu c t , các t báo qu c t ... u s d ng ti ng Anh. H i ngh c a các t ch c khu v c và qu c t , các cu c h p H i ng qu n tr c a các công ty xuyên qu c gia... u s d ng ti ng Anh. Như v y, có th nói ti ng Anh là ch t xúc tác m nh m cho quá trình toàn c u hoá n n kinh t th gi i. 4- ng ti n chung: ng ti n chung, cu i cùng, là y u t quy t nh n n kinh t th gi i ư c toàn c u hoá m c cao hay không. Khi ó, toàn b n n kinh t th gi i s th c hi n m t chính sách ti n t chung v n r t c n thi t cho s n nh ti n t và là y u t quy t nh cho s duy trì tăng trư ng kinh t m c cao. Hi n nay, 11 nư c Châu
5 Âu ã s d ng ng ti n chung Euro. Tình hình có v t t p. Trong m t tương lai không xa, c châu Âu s s d ng ng Euro. R i Châu Á cũng có ng ti n chung. Và cu i cùng, n n kinh t toàn c u s có m t ng ti n chung. i u này th t s có ích cho ti n trình toàn c u hoá. II- CÁC LĨNH V C TRONG QUÁ TRÌNH TOÀN C U HOÁ. 1- S n xu t Trong nh ng năm 80, s n xu t c a th gi i ã tăng trung bình 2,8% hàng năm. N a u th p niên 90, con s ó tương ương 6%. S d có ư c s tăng m nh s n xu t là nh các m ng lư i s n xu t ã ư c toàn c u hoá. ó là s s p x p n i li n nhi u ơn v s n xu t nh ng nư c và ơn v khác nhau nh m cung c p m i linh ki n, v t li u và vi c qu n lý l p ráp m t s n ph m c th nào ó. M ng lư i này r t phù h p v i cái ư c g i là “s n xu t linh ho t” hay “s n xu t m m d o v kh i lư ng” (lean production). ây là s thay i cơ b n nh t v ch t o k t khi áp d ng s n xu t hàng lo t và dây chuy n l p ráp. S n xu t linh ho t có l i th to l n so v i các s n xu t hàng lo t th hi n c trưng: s n xu t v a úng lúc, ch t lư ng t ng h p, không có sai sót, th i gian c a chu kỳ nhanh, thi t k là có th ch t o ư c. K t qu là hàng háo có ch t lư ng cao hơn và giá th p hơn. Cùng m t chi phí ó nhưng gi ây kh i lư ng s n ph m l n hơn ư c s n xu t ra. i u này gi i thích t i sao t ng s n lư ng công nghi p th gi i trong th i kỳ toàn c u hoá l i tăng nhanh như v y. Nhưng i m c bi t nh t trong phương th c s n xu t m i này là nó òi h i có m t cách t ch c m i trong công ty và quan h c a công ty ó v i công ty cung c p v t tư. i u này òi h i m t s chính xác và nh t quán cao v m u mã, kích c , ch t lư ng c a v t tư và th i gian cung c p. i u này ch có nh ng công ty xuyên qu c gia v n có kh năng v v n và t ch c qu n lý Công ty m s m nh n công vi c nghiên c u và ra quy t nh v s n ph m ư c s n xu t. Các công ty con ch u trách nhi m tìm các ngu n cung c p v t tư d i dào và r các nư c s t i và ti n hành s n xu t các bán thành ph m. M i công ty con s s n xu t các b ph n khác nhau tuỳ thu c vào i u ki n nư c s t i. Cu i cùng công vi c l p ráp thành thành ph m s ư c ti n hành t i công ty con nào có ti m l c kinh t m nh nh t và t t i nư c s t i nào có kh năng tiêu th ư c s thành ph m. Do h th ng s n xu t khá quy mô nên các công ty xuyên qu c gia thư ng xuyên ph i m r ng m ng lư i c a mình trên kh p th gi i. ó là lý do trong nh ng năm g n y c bi t là th i kỳ kh ng ho ng, hàng lo t các t p oàn và công ty l n ti n hành sát nh p và mua l i tr thành “liên minh chi n lư c các công ty” nh m gi m b t các chi phí trùng l p trong nghiên c u và phát tri n s n ph m, ho t ng tiêu th và các d ch v sau bán hàng. Tóm l i, h th ng s n xu t linh ho t ã ưa quá trình chuyên môn hoá s n xu t m c cao hơn, thúc y hơn n a quá trình toàn c u hoá s n xu t. 2-/ Thương m i Nh ng năm 80, thương m i qu c t tăng 5,5% hàng năm. Cho n nh ng năm 90 thì con s này là x p x 10%. Có th nói ây là k t qu c a quá trình toàn c u hoá n n thương m i th gi i. Quá trình này, trư c h t, ư c th hi n b ng s t do hoá các ho t ng thương m i. S t do hoá này không nh t thi t là mi n thu hoàn toàn cho các hàng hoá xu t nh p kh u cho các dòng lưu chuy n hàng hoá lan tràn qua các biên gi i gây ra tình tr ng “h n lo n thương m i”. S t do hoá thương m i ch mang nghĩa tương i: m r ng hơn cho hàng hoá nư c ngoài, áp d ng nhi u hình th c ưu ãi v thu thông qua vi c ký k t các hi p nh song phương, a phương, các hi p ư c khu v c. Ngoài ra, s t do hoá thương m i còn th hi n thông qua vi c buôn bán n i b trong các công ty xuyên qu c gia v n có kim ng ch r t l n. Các nhà kinh t cho r ng buôn bán gi a các công ty m và công ty con c a các t p oàn xuyên qu c gia là m t ng l c thúc y m nh m toàn c u hoá. T 1985 n 1990, xu t kh u c a các công ty m Nh t sang các công ty con Hàn Qu c, Thái Lan, Malaisia và ài Loan ã tăng nhanh t 16,5 t USD lên 47,6 t USD. Buôn bán trong n i b các công ty xuyên qu c gia c a M chi m 1/3 hàng xu t và 40% hàng nh p c a M . 3-/ u tư u tư cũng là lĩnh v c ư c toàn c u hoá m nh m , c bi t là u tư tr c ti p nư c ngoài (FDI). Kh i lư ng FDI trên th gi i ã tăng g p ôi t 1973 n 1980, và tăng g p 3 k t 1980 n 1990. M là nư c ng u th gi i v FDI. Tuy nhiên t tr ng c a nó gi m m nh t 50,4% năm 1967 xu ng 25,9% năm 1990. V trí c a M v FDI ư c d n d n thay th b i Nh t, Tây Âu, Canada và Úc. các nư c ang phát tri n u tư tr c ti p nư c ngoài tăng nhanh và s m hơn u tư gián ti p t c là các ngu n thu ch ng khoán. các nư c công nghi p phát tri n, tình hình l i ngư c l i. So v i nh ng năm cu i th p niên 70, dòng ch y v n u tư ch ng khoán t các nư c này ã lên t i hơn 200% nh ng năm cu i th p niên 80 và trên 300% vào u th p 90. EU và Nh t ngày càng tr thành nh ng tay chơi quan tr ng hơn. T nh ng năm 80, v trí tương i c a các lo i trái phi u qu c t ã thay i r t nhi u: t l c a USD ã gi m t trên m t n a xu ng 40%. T u nh ng năm 90, kh i lư ng u tư ch ng khoán vào các th trư ng m i n i
6 Châu Á ã tăng m nh, m c dù t ng s lư ng c a chúng v n còn bé so v i th trư ng các nư c công nghi p. Các kho n tín d ng thương m i ã tăng g p ôi trong 3 th p niên qua và nh ng bi n pháp c i ti n v tài chính như ho t ng u cơ th trư ng v n ã có kh năng làm tăng kh i lư ng ti n t các công c tài chíhh như ư c buôn bán. Nh ng v n này s ư c c p k càng hơn trong ph n “Tài chính”. Tóm l i, quá trình toàn c u hoá u tư hoàn toàn nh t quán v i quá trình toàn c u hoá s n xu t và thương m i. Vi c t do hoá u tư s thúc y s ra i c a các d án s n xu t, giúp tăng nhanh s n xu t và k t qu là tăng nhanh các ho t ng thương m i. 4-/ Tài chính: Cũng gi ng như dòng lưu chuy n hàng hoá qua biên gi i ngày càng tăng dòng v n cũng ã ư c t o i u ki n d dàng cho các chính sách t do hoá. i u cơ b n nh t là vi c t do hoá “giá ti n t ” t o ra m t t giá h i oái do cung c u qu c t chi ph i, x y ra vào nh ng năm 70 khi ch b n v vàng và t giá h i oái c nh ư c bãi b . i u quan tr ng không kém và vi c nhi u Chính ph ã t ng bư c bãi b ho c gi m b t vi c ki m soát v n vào nh ng năm 80 và 90, c th hơn là: Chính ph b t dính l u vào vi c phân b các ngu n l c tài chính, gi m b t các quy nh i v i u tư ch ng khoán c a ngư i nư c ngoài. T hai i u trên, ta nh n th y r ng lĩnh v c tài chính ã th c s i vào quá trình toàn c u hoá nh m m c tiêu t o ra nh ng th trư ng hi u qu hơn, thu hút v n u tư nư c ngoài r t cơ ng và tăng nhanh hơn. Có th nói, th c hi n ư c vi c toàn c u hoá các th trư ng tài chính là do tính công tính cơ ng v n - ư c thúc y do công ngh thông tin, chuy n t d ki n và x lý d ki n ngày càng c i ti n - và còn nh c i ti n ư c vi c ti p c n ho t ng thương m i và các c ng ng tài chính chia s ư c thông tin (ngày nay vi c ti p c n và chia s ó h u như là t c kh c). Dòng thông tin t t hơn và nhanh hơn là k t c u h t ng c a các th trư ng tài chính. K t c u h t ng t t hơn ã giúp các th trư ng ó ho t ng hi u qu hơn vư t qua các biên gi i và thu hút ư c m t kh i lư ng l n hơn ngu n v n có th em vào u tư. Như v y, ta có th rút ra ba c trưng c a n n kinh t tài chính toàn c u m i: M t, v n ã qu c t hoá, theo nghĩa là nh ng ngư i có ti n m t nư c nào ó, tr c ti p ho c gián ti p là ch n l n c a các công ty, Chính ph và cá nhân công dân nư c khác. Hai, th i h n ph i tr các kho n n ó ngày càng ng n. Ba, th i h n tr n ng n hơn i kèm tính cơ ng và không c nh r t l n c a các dòng v n vư t qua biên gi i qu c gia. Vi c toàn c u hoá các th trư ng v n có tính cơ ng và kh i lư ng v n l n là thách th c. Nhi u nhà kinh t cho ây là m t hi n tư ng áng s và khuy n khích vi c ki m soát tr l i các dòng ch y vào ra c a v n tài chính và vi c qu n lý t giá h i oái. Cu c kh ng ho ng tài chính Châu Á là m t minh ch ng r t rõ cho ý ki n này. Tuy nhiên nó t o ra nh ng cơ h i to l n không th ch i cãi ư c: thay i ch , th trư ng phân b v n và v n u tư t do v n chuy n v nh ng a i m thu l i và năng su t cao nh t; t o kh năng ti p c n nhi u hơn v i không nh ng ti t ki m n i a và c ti t ki m nư c ngoài. Ki m soát c a Nhà nư c là c n thi t, nhưng v n là ch : ki m soát như th nào và m c nào ? CHƯƠNG III WTO VÀ CÁC GI I PHÁP CHO N N KINH T TOÀN C U. I- VÀI NÉT V WTO . T ch c thương m i th gi i (WTO) chính th c ra i vào ngày 01-01-1995 và là k t qu c a vòng àm phán Urugoay. Các nư c tham gia vòng Urugoay ã l p ra WTO thay th cho Hi p nh chung v thu quan và m u d ch (GATT), t n t i t năm 1947. S thành viên c a GATT vào th i i m chuy n sang WTO là 128 nư c (hi n nay là 132). Theo WTO, k t ngày có GATT n khi t ch c này ch m d t nhi m v , hàng hoá mua bán trên th trư ng ã tăng 15 l n v kh i lư ng và 66 l n v giá tr , t doanh s kho ng 5.000 t USD/năm. Và theo d báo c a WTO có th còn nâng m c này lên 7.000 t USD /năm. WTO là m t t ch c mang tính th ch c a h th ng thương m i a phương. Nó óng vai trò then ch t trong n n kinh t th gi i v vi c thúc y ho t ng thương m i th gi i, c i thi n môi trư ng u tư qu c t và t o ra công ăn vi c làm cũng như góp ph n y m nh tăng trư ng và phát tri n n n kinh t toàn c u. th c hi n các m c tiêu ra, WTO tìm cách m c a các th trư ng và duy trì c nh tranh lành m nh toàn c u. Do ó, t ch c này là trung tâm h i ngh c a các thương lư ng v ti p c n th trư ng và ng th i là m t cơ c u ưa ra các lu t l v h p ng kinh doanh m b o an toàn và kh năng d báo cho nhà u tư. II- VAI TRÒ C A WTO TRONG VI C XÂY D NG CÁC GI I PHÁP CHO QUÁ TRÌNH TOÀN C U HOÁ N N KINH T . Quá trình toàn c u hoá kinh t ang và s di n ra v i t c ngày càng nhanh và các qu c gia ang phát tri n là nh ng k ph i ch u thi t nh t t quá trình này. S bành trư ng v th trư ng và vi c tăng áp l ng c nh tranh
7 c a các nư c công nghi p phát tri n s b l i phía sau nh ng nư c không ư c chu n b t t và r t d b t n thương trư c nh ng cú s c không lư ng trư c và nh ng sai l m v chính sách - chính là nh ng nư c ang phát tri n. Nh ng nư c này chưa có ti m l c kinh t và t ra thi u kinh nghi m trong vi c ưa các chính sách qu n lý kinh t . Trư c m t, các nư c này c n thông qua nh ng chính sách th n tr ng, nh t quán và tin c y trong nư c i phó v i môi trư ng toàn c u m i y th thách này. Nhưng quan tr ng hơn là các nư c này c n ư c s h tr c a c ng ng qu c t - trong ó không th k n vai trò c a WTO. Có nhi u bi n pháp mà WTO có th làm làm d u b t nh ng kh c nghi t mà quá trình t o ra cho các nư c ang phát tri n. Th nh t, WTO c n tăng cư ng các lu t l trong lĩnh v c thương m i a phương h n ch nh ng hành ng c oán cu các nư c công nghi p phát tri n ch ng l i các nư c ang phát tri n. Th hai, WTO c n t o i u ki n hơn n a cho các nư c ang phát tri n trong vi c thâm nh p th trư ng qu c t , kích thích s n xu t và nâng kh năng c nh tranh c a hàng hoá các nư c này, làm giá hàng tiêu dùng gi m xu ng. C th là WTO c n xây d ng thêm các Hi p nh thương m i a phương ki u như Hi p nh a s i, qua ó bu c các nư c công nghi p phát tri n m r ng th trư ng cho các s n ph m nông, lâm, thu s n c a các nư c ang phát tri n. Th ba, vi c gi m thu các m t hàng xu t kh u sang các nư c giàu cũng là bi n pháp giúp ít nhi u nhưng không áng k . Ph n l n các kho n thu này v n ã khá th p. Tuy nhiên nhi u nư c ang phát tri n ã thâm nh p khá thu n l i vào các th trư ng này dư i hình th c là m t chính sách thương m i ư c dùng như m t vi n tr phát tri n. Cu i cùng, quan tr ng hơn c là các bi n pháp liên quan n các d ch v tài chính, ngân hàng. Vi c t do các th trư ng tài chính ã khi n cho các nư c này lâm vào m t cu c kh ng ho ng tài chính tr m tr ng. Chung quy là do các nguyên nhân: chưa ti m l c kinh t , chưa có kinh nghi m ho t ng trong lĩnh v c tài chính Ngân hàng, trình qu n lý y u kém, công ngh tài chính Ngân hàng l c h u. Trong khi ó, dư i áp l c c a EU và M , Hi p nh d ch v tài chính trong khuôn kh WTO ã ư c 102 nư c thành viên ký k t vào tháng 12/1997 nh m t do hoá th trư ng d ch v tài chính th gi i và s có hi u l c vào 3/1999. Theo tôi, vi c bu c các nư c ang phát tri n th c hi n Hi p nh s không tránh kh i m t cu c kh ng ho ng tài chính l n th hai. Trái l i WTO c n ưa nh ng chính sách giúp các nư c này phát tri n lĩnh v c tài chính c a mình: u tư vào vi c ào t o các chuyên gia v tài chính ngân hàng, chuy n giao các thi t b tài chính Ngân hàng. Trư c m t, WTO nên cho phép các nư c này hoãn th c hi n Hi p nh trên và cho phép Chính ph các nư c này v n n m quy n ki m soát ho t ng kinh doanh tài chính ti n t m tm c nh t nh nh m kh ng ch s lũng o n c a các t p oàn l n c a các nư c phát tri n và tránh tình tr ng h n lo n v tài chính. K T LU N Trong m t th i gian ng n ng i và ph m vi bài vi t không dài, vi c ưa ra phân tích m i v n liên quan n toàn c u hoá là không th m c dù cá nhân tôi r t mu n như v y. V i tư cách là m t sinh viên chuyên ngành kinh t ngo i thương, tôi xin ư c ưa ra và phân tích các v n toàn c u hoá ang ư c bàn lu n sôi n i hi n nay và có g n bó thi t th c v i chuyên ngành kinh t ngo i thương (ch ng h n các v n v t do hoá thương m i và u tư). Tuy nhiên, vì ây là ti u lu n c a môn Kinh t chính tr , tôi không ư c i quá xa phân tích v các khía c nh kinh t mà quên i các khía c nh chính tr . Vì l ó, bài vi t này ph n nào mang tính lý lu n. S có ngư i cho r ng, vi c c p n WTO trong bài ti u lu n là không phù h p. Nhưng không ph i như v y, qua phân tích, ta có th th y WTO có vai trò r ng kh p các lĩnh v c thương m i, u tư tài chính v n ang di n ra toàn c u hoá gay g t. Vi t Nam không s m thì mu n s gia nh p WTO, vi c ưa ra phân tích các bài h c c a các nư c phát tri n châu Á v vi c t do hoá tài chính cũng làm m t bài h c kinh nghi p gián ti p cho Vi t Nam trong vi c phát tri n ngành tài chính ngân hàng và gia nh p WTO trong tương lai.