Tiểu luận triết học: PHẬT GIÁO, MỘT HIỆN TƯỢNG TÔN GIÁO VÀ TRIẾT HỌC CỦA DÂN TỘC

Chia sẻ: Thanh Cong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

177
lượt xem 73
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

GIAO LƯU GIỮA CÁC QUỐC GIA TRONG MỘT KHU VỰC ĐÃ PHÁ VỠ CÁI THẾ RIÊNG BIỆT CỦA TÂM LÝ, TƯ TƯỞNG TRONG TỪNG DÂN TỘC LÀM CHO TÂM LÝ VÀ TƯ TƯỞNG ĐÓ HOÀ VÀO CÁI CHUNG CỦA KHU VỰC. VIỆT NAM CŨNG Ở TRONG MỘT QUÁ TRÌNH NHƯ THẾ. THEO CHÂN CÁC NHÀ BUÔN, NHÀ TRUYỀN GIÁO ẤN ĐỘ, PHẬT GIÁO VÀO NƯỚC TA VÀO KHOẢNG THẾ KỶ THỨ I VÀ THỨ II SAU CÔNG NGUYÊN. SAU ĐÓ, NỐI GÓT NGƯỜI ẤN ĐỘ CÁC NHÀ PHẬT GIÁO BẮC TÔNG VÀO. RỒI NHỮNG NGƯỜI TÌM ĐƯỜNG SANG TRUNG QUỐC, ẤN...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận triết học: PHẬT GIÁO, MỘT HIỆN TƯỢNG TÔN GIÁO VÀ TRIẾT HỌC CỦA DÂN TỘC

Tiểu luận triết học Đề tài: Mối quan hệ giữa cái riêng và cái chung và vận dụng cho sự phát triển KTTT ở nước ta
C HƯƠNG I P H ẬT GIÁO, MỘT HIỆN T Ư ỢNG TÔN GIÁO V À TRI ẾT HỌC CỦA DÂN TỘC . SỰ GIAO LƯU GIỮA CÁC QUỐC GIA TRONG MỘT KHU VỰC Đ Ã PHÁ VỠ CÁI THẾ RIÊNG BIỆT CỦA TÂM LÝ, T Ư TƯ ỞNG TRONG TỪNG DÂN TỘC LÀM CHO TÂM LÝ VÀ TƯ TƯ ỞNG ĐÓ HO À VÀO CÁI CHUNG C ỦA KHU V ỰC. VIỆT N AM CŨNG Ở TRONG MỘT QUÁ TR ÌNH NH Ư T H Ế. THEO CHÂN CÁC NH À BUÔN, NHÀ TRUY ỀN GIÁO ẤN ĐỘ, PHẬT GIÁO V ÀO NƯ ỚC TA VÀO KHO ẢNG THẾ KỶ THỨ I VÀ THỨ II SAU CÔNG NGUY ÊN. SAU ĐÓ, N ỐI GÓT NGƯ ỜI ẤN ĐỘ CÁC NHÀ PHẬT GIÁO BẮC TÔNG VÀO. RỒI NHỮNG NGƯ ỜI T ÌM Đ Ư ỜNG SANG TRUNG Q U ỐC, ẤN ĐỘ HỌC PHẬT TRỞ VỀ CŨNG TIẾP TỤC T RUY ỀN BÁ PHẬT GIÁO. BẰNG NHỮNG CON Đ Ư ỜNG KHÁC NHAU ĐÓ, PHẬT GIÁO, MỘT TÔN GIÁO CHUNG C ỦA NHIỀU N Ư ỚC NAM Á VÀ ĐÔNG NAM Á LÚC B ẤY G I Ờ CŨNG TÌM Đ Ư ỢC CHỖ ĐỨNG Ở VIỆT NAM. N HƯNG PHẬT GIÁO CÓ NGUỒN GỐC Ở X Ã HỘI ẤN Đ Ộ CỔ ĐẠI VỐN MANG TRONG M ÌNH NHỮNG ĐẶC ĐIỂM C ỦA T Ư TƯ ỞNG VÀ TÔN GIÁO, C ỦA CON NGƯ ỜI VÀ XÃ HỘI CỦA QUÁ KHỨ VÀ HIÊN TẠI ẤN ĐỘ LÚC BẤY GIỜ. C Ó NH ỮNG ĐIỀU KHÔNG PHÙ HỢP VỚI CON NGƯ ỜI VÀ XÃ H ỘI VIỆT NAM Đ ƯƠNG THỜI. V Ì VẬY ĐỂ PHÁT TRIỂN Đ Ư ỢC Ở VIỆT NAM, PHẬT GIÁO P H ẢI TRẢI QUA MỘT Q UÁ TRÌNH: 1
1 , VÀO GIAI ĐO ẠN ĐẦU CỦA THỜI KỲ TRUYỀN BÁ P H ẬT GIÁO VẤP PHẢI SỰ PHẢN ỨNG CỦA CÁC TÍN N GƯỠNG CỔ TRUYỀN CỦA NGƯ ỜI VIỆT NAM, CỦA TỤC T H Ờ PHỤNG TỔ TIÊN, CỦA LỆ CÚNG BÁI THỔ CÔNG V À C ÁC THÓI QUÊN TH Ờ CÚNG THÀNH HOÀNG.. . NGƯ ỜI V I ỆT N AM MANG CÁC TÍN NGƯ ỠNG TR ÊN KHÔNG KHỎI N G Ỡ NGÀNG TRƯ ỚC PHẬT GIÁO. HỌ Đ Ã XA LÁNH, T H ẬM TRÍ CH Ê BAI, Đ Ả KÍCH. 2 , VÀO THỜI KỲ SAU CỦA SỰ TRUYỀN BÁ, LÚC P H ẬT GIÁO Đ Ã LÀM QUEN V ỚI DÂN TỘC NÓ VẪN CÒN L IÊN TỤC BỊ SỰ MỔ XẺ CỦA MỘT SỐ NG Ư ỜI. NGƯ ỜI TA Đ Ã Đ ẶT NÓ T RÊN BÌNH DIỆN CHÍNH TRỊ - X Ã HỘI ĐỂ KH ẢO NGHIỆM VÀ TH ẤY RẰNG Ở PHẬT GIÁO CÓ N H ỮNG ĐIỀU KHÔNG THÍCH HỢP. DO ĐÓ, NHIỀU NG Ư ỜI V I ỆT NAM TRONG NHỮNG THỜI KỲ KHÁC NHAU Đ Ã PHÊ P HÁN, KỲ THỊ PHẬT GIÁO NHƯ : ĐÀM M Ĩ MÔNG (THẾ KỶ XII); LÊ QUÁT, TRƯƠNG HÁN SIÊU (TH Ế KỶ XIV); BÙI HUY BÍCH, PH ẠM NGUYỄN DU (THẾ KỶ XVIII); PHẠM Q UÝ THÍCH (TH Ế KỶ XIX)... ĐỀU XEM PHẬT GIÁO LÀ Đ I ỀU CÓ HẠI CHO XÃ H ỘI. N HƯNG Ở MỘT PHÍA KHÁC, TR ÊN PHƯƠNG DI ỆN T ÍN NGƯ ỠNG, NGƯ ỜI VIỆT NAM X ƯA LẠI TÌM Đ ẾN PHẬT G IÁO. D ẦN DẦN, HỌ ĐI ĐẾN TÔN S ÙNG VÀ Đ Ề CAO NÓ. C ÁC VUA LÝ, VUA TR ẦN TỪ CÁC THẾ KỶ XI ĐẾN XIV Đ ỀU ĐỀ CAO PHẬT GIÁO. THỜI LÊ, TH ỜI NGUYỄN TUY T ÔN SÙNG NHO, NHƯNG V ẪN ĐỂ CHO PHẬT GIÁO LƯU 2
HÀNH. LÊ SÁT, LÊ NGÂN LÀ NH ỮNG ĐẠI THẦN THỜI LÊ S Ở VÀ NHỮNG HO ÀNG THÂN, QUỐC THÍCH THỜI N GUY ỄN TRONG NHÀ Đ ỀU CÓ CHÙA TH Ờ PHẬT. THẬM C HÍ TRƯƠNG HÁN SIÊU TRƯ ỚC CHỐNG PHẬT GIÁO SAU LẠI THEO PHẬT GIÁO. CÒN QU ẦN CHÚNG NHÂN DÂN T HÌ LẲNG LẶNG ĐI THEO PHẬT GIÁO. H AI KHUYNH HƯ ỚNG PHỦ NHẬN VÀ TH ỪA NHẬN T RÊN Đ Ã Đ AN XEN NHAU, KẾ TIẾP NHAU TRONG LỊCH S Ử. NHƯNG KHUYNH HƯ ỚNG TH ỪA NHẬN MẠNH HƠN KHUYNH HƯ ỚNG PHỦ NHẬN VÀ LÀ KHUYNH HƯ ỚNG C HUNG CỦA LỊCH SỬ, LÀM CHO PHẬT GIÁO TRỞ THÀNH M ỘT TÔN GIÁO V À LÀ MỘT HIỆN T Ư ỢNG TRIẾT HỌC LÂU DÀI CỦA DÂN TỘC. T RỞ THÀNH MỘT HIỆN TƯ ỢNG ĐÓ, RÕ RÀNG KHÔNG PHẢI LÀ S Ự ÁP ĐẶT, CŨNG KHÔNG PHẢI LÀ S Ự LẦM LỠ NHẤT THỜI, M À NHƯ LÀ MỘT SỰ TẤT YẾU, M ỘT HIỆN T Ư ỢNG CÓ TÍNH QUY LUẬT, KHÔNG THỂ KHÁC TRONG HOÀN CẢNH LÚC BẤY GIỜ. T ÍNH TẤT YẾU TR ÊN ÍT NHI ỀU Đ Ã CÓ NGƯ ỜI ĐỀ C ẬP. MỘT SỐ NGƯ ỜI CÓ KIẾN THỨC LỊCH SỬ LẠI CÓ Q UAN ĐIỂM HIỆN THỰC CHỦ NGHĨA, KHÔNG THỂ KHÔ NG CÔNG KHAI TH ỪA NHẬN SỰ TỒN TẠI HIỂN N HIÊN CỦA PHẬT GIÁO. LÊ QUÝ Đ ÔN, NGÔ TH Ì NHẬM, P HAN HUY ÍCH TH Ế KỶ XVIII ĐỀU THỪA NHẬN MỘT SỐ Y ẾU TỐ CỦA PHẬT GIÁO. THẬM CHÍ LÊ QUÝ Đ ÔN CÒN C HO RẰNG CHÊ BAI TIÊN PH ẬT LÀ THÁI Đ Ộ "HẸP HÒI". 3
V Ì SAO PH ẬT GIÁO, MỘT TÔN G IÁO, MỘT TRIẾT T HUY ẾT TỪ B ÊN NGOÀI VÀO LẠI KHẲNG ĐỊNH Đ Ư ỢC VỊ T RÍ CỦA MÌNH DÀI LÂU TRONG DÂN TỘC NHƯ TH Ế? V Ề VẤN ĐỀ N ÀY Đ Ã CÓ NHI ỀU GIẢI KIẾN KHÁC N HAU. CÓ NGƯ ỜI CHO RẰNG DÂN TỘC VIỆT NAM VỐN C Ó TRUY ỀN THỐNG BAO DUNG TÔN GIÁO N ÊN DUNG N ẠP PHẬT GIÁO; CÓ NGƯ ỜI GIẢI THÍCH RẰNG PHẬT G IÁO LÀ MỘT TRÀO LƯU VĂN HOÁ NÊN S Ẽ SỐNG MÃI VỚI DÂN TỘC, CÓ NGƯ ỜI QUAN NIỆM RẰNG PHẬT GIÁO KHÔNG GIÀNH QUY ỀN BINH VÀ UY LỰC NGO ÀI Đ ỜI N ÊN NGƯ ỜI TA TIN THEO... NH ƯNG TẤT CẢ CÁC LÝ LẼ Đ Ó Đ ỀU KHÔNG SỨC THUYẾT PHỤC. N ẾU NÓI RẰNG, NGƯ ỜI VIỆT NAM CÓ TRUYỀN T H ỐNG BAO DUNG TÔN GIÁO TH Ì KHÔNG TH Ể GIẢI T HÍCH ĐƯ ỢC HIỆN TƯ ỢNG CÁC NH À NHO PHÊ PHÁN P H ẬT GIÁO VÀ NHỮNG NG ƯỜI VÔ THẦN ĐỐI NGHỊCH VỚI PHẬT GIÁO. NẾU NÓI RẰNG PHẬT GIÁO LÀ MỘT T RÀO LƯU VĂN HOÁ MỚI THẤY MỘT MẶT CỦA VĂN HOÁ DÂN TỘC: MẶT C H ỊU ẢNH H Ư ỞNG VÀ MANG D ẤU ẤN CỦA PHẬT GIÁO. NH ƯNG XÉT V Ề BẢN CHẤT TH Ì P H ẬT GIÁO LÀ MỘT TÔN GIÁO, MỘT LÝ THUYẾT THẦN B Í V Ề SỰ GIẢI THOÁT CON NG Ư ỜI VÀ DO ĐÓ GỌI LÀ M ỘT TÔN GIÁO ĐÚNG H ƠN LÀ MỘT TRÀO LƯU VĂN HOÁ. N ẾU NÓI RẰNG PHẬT GIÁO KHÔNG GIÀNH QUY ỀN B INH, Đ ỊA VỊ NGO ÀI Đ ỜI THÌ KHÔNG TH Ể GIẢI THÍCH Đ Ư ỢC CÁC HIỆN TƯ ỢNG LỊCH SỬ, NH Ư CÓ NGƯ ỜI TIN T HEO PHẬT GIÁO ĐỂ MONG GIẦU SANG... 4
5
C HƯƠNG II P H ẬT GIÁO LÀ M ỘT NHU CẦU TINH THẦN CỦA NG Ư ỜI V I ỆT NAM TRONG LỊCH SỬ CON NGƯỜI TA GỒM CÁC CÁ NHÂN KHÁC NHAU, S ỐNG TRONG T HỜI GIAN VÀ KHÔNG GIAN KHÁC NHAU, N HƯNG Đ Ể SỐNG, Ở HỌ ĐỀU CÓ CHUNG MỘT TÂM LÝ: M ONG MU ỐN ẤM NO, MẠNH KHOẺ, SỐNG LÂU, GIÀU MONG MU ỐN ĐÓ Ở NGƯ ỜI DÂN VIỆT NAM S ANG... Đ Ư ỢC GỬI VÀO HÌNH TƯ ỢNG "TAM ĐA": PHÚC, LỘC, T H Ọ. ĐÓ LÀ TÂM LÝ, VỪA MANG TÍNH CHẤT TỰ NHI ÊN, V ỪA MANG TÍNH CHẤT X Ã HỘI, VỪA LÂU D ÀI, VỪA CẤP B ÁCH. NÓ G ẮN LIỀN VỚI CON NG ƯỜI NHƯ S Ự TỒN TẠI C ỦA CHÍNH HỌ. XÃ HỘI PHONG KIẾN LÀ MỘT XÃ HỘI TRÌ TRỆ LÂU D ÀI. NGƯ ỜI TA BẰNG LÒNG VỚI NỀN KINH TẾ TỰ CẤP, T Ự TÚC, VỚI TRI THỨC HẠN HẸP V À N ẾP SỐNG LÀNG XÃ KHÉP KÍN. NGƯ ỜI TA KHÔNG THỂ HIỂU Đ Ư ỢC N H ỮNG NGUY ÊN NHÂN THỰC SỰ Đ ƯA Đ ẾN NHỮNG SỐ M ỆNH KHÁC NHAU CỦA CON NG Ư ỜI, KHÔNG THỂ HIỂU Đ Ư ỢC V Ì SAO Ở N GƯ ỜI N ÀY THÌ CÓ SỐ PHẬN HẨM HIU, Ở N GƯ ỜI KHÁC TH Ì CÓ SỐ PHẬN MAY MẮN... MỖI CON N GƯỜI NGHÈO KHỔ ĐỀU BĂN KHOĂN VÀ MONG MU ỐN C Ó MỘT NGÀY NÀO ĐÓ ĐƯ ỢC ĐỔI ĐỜI. TRONG MỘT C H Ế ĐỘ XÃ HỘI NGƯ ỜI BÓC LỘT NGƯ ỜI NH Ư CHẾ ĐỘ P HONG KI ẾN, CON NGƯ ỜI CHƯA TÌM Đ Ư ỢC SỨC MẠNH Đ Ể GIẢI PHÓNG MÌNH Ở CHÍNH BẢN THÂN M ÌNH. NGƯ ỜI 6
T A Đ ẶT HY VỌNG VÀO MỘT LỰC LƯ ỢNG SI ÊU NHIÊN, Đ ẶT NIỀM TIN VÀO TÔN G IÁO. T ÍN NGƯ ỠNG NGUY ÊN THU Ỷ Đ Ã THO Ả MÃN PH ẦN N ÀO NHU CẦU CỦA CON NGƯ ỜI VIỆT NAM TRONG LỊCH S Ử. TÍN NGƯ ỠNG ĐÓ VỚI CÁC NGUY ÊN LÝ: TH Ờ TỔ T IÊN THÌ Đ Ư ỢC TỔ TI ÊN PHÙ H Ộ, THỜ THỔ CÔNG TH Ì Đ Ư ỢC THỔ CÔNG CHO PHÚC, THỜ TH ÀNH HOÀNG THÌ Đ Ư ỢC TH ÀNH HOÀNG B ẢO VỆ... Đ Ã GIEO VÀO LÒNG N GƯỜI NHỮNG NIỀM TIN. N HƯNG TÍN NGƯ ỠNG THÔ S Ơ ĐÓ KHÔNG THO Ả M ÃN Đ Ư ỢC NHU CẦU TÂM LÝ V À NHẬN THỨC CỦA CON N GƯỜI VIỆT NAM. CÙNG VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA X Ã HỘI, NGƯ ỜI VIỆT NAM NGÀY CÀNG MONG MU ỐN HIỂU Đ Ư ỢC Ý NGHĨA CUỘC SỐNG CỦA M ÌNH, MU ỐN BIẾT S Ự S INH THÀNH C ỦA MÌNH, MU ỐN BIẾT QUAN HỆ NHÂN Q U Ả TRONG CUỘC ĐỜI M ÌNH... PHẬT GIÁO VỚI LÝ THUYẾT: KHỔ, TẬP, DIỆT, ĐẠO, NGHIỆP, VÔ, THƯỜNG, NGÃ ... ĐÃ ĐÁP ỨNG ĐƯỢC PHẦN NÀO NHU CẦU ĐÓ. PHẬT GIÁO DO ĐÓ ĐÃ THAY THẾ ĐƯỢC CÁC TÍN NGƯỠNG CỔ TRUYỀN, TRỞ THÀNH TÔN GIÁO CHUNG CỦA NHIỀU ĐỊA PHƯƠNG VÀ CUỐI CÙNG LÀ CỦA CẢ ĐẤT NƯỚC. SỐNG VÀ YÊU CẦU SỐNG KHÔNG ĐƯỢC ĐÁP ỨNG TRONG HIỆN THỰC XÃ HỘI, KHÔNG NHỮNG LÀ ĐIỀU KIỆN CHO PHẬT GIÁO DU NHẬP VÀ THẮNG THẾ, MÀ CÒN LÀ CƠ SỞ QUI ĐỊNH SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC TÔNG PHÁI. PHẬT GIÁO Ở VIỆT NAM, TÔNG PHÁI NÀO CHÚ Ý ĐẾN YÊU CẦU SỐNG CỦA DÂN, ĐẾN CẢNH KHỔ ĐAU THÌ ĂN SÂU PHÁT 7
TRIỂN, TÔNG PHÁI NÀO LÝ LUẬN CAO SIÊU NHƯNG KHÔNG CHÚ Ý MẤY ĐẾN SỰ THOẢ MÃN YÊU CẦU CỦA CON NGƯỜI THÌ DÙ CÓ ĐƯỢC THỊNH HÀNH CŨNG CHỈ LÀ HIỆN TƯỢNG TẠM THỜI TRONG LỊCH SỬ. PHẬT GIÁO TRUYỀN VÀO NƯỚC TA LÀ PHẬT ĐẠI THỪA VỚI CẢ BA TÔNG PHÁI: THIỀN TÔNG, MẬT TÔNG, TINH ĐỘ TÔNG. THIỀN TÔNG VỚI CÁC QUAN NIỆM: PHẬT TẠI TÂM, PHẬT CÓ Ở MỌI NƠI, AI CŨNG CÓ THỂ TRỞ THÀNH PHẬT, CÓ THỂ TRỞ THÀNH PHẬT NGAY TỨC KHẮC... ĐÃ NÂNG CON NGƯỜI LÊN TRONG ÁCH KÌM KẸP NẶNG NỀ CỦA TRẬT TỰ PHONG KIẾN VÀ NHO GIÁO. NHƯNG THIỀN TÔNG KHÔNG ĐỀ CẬP ĐẾN NHỮNG NHU CẦU THỰC TẾ, HÀNG NGÀY NÊN CHỈ ĐƯỢC THỊNH HÀNH TRONG MỘT GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ (LÝ - TRẦN). MẬT TÔNG VỚI THUẬT PHÙ CHÍ, BÙA PHÉP, VỚI PHƯƠNG PHÁP HÀNG LONG PHỤC HỔ, TRẤN TÀ YỂM HUYỆT, TUY THÔ THIỂN VỀ MẶT CÁCH THỨC NHƯNG HỨA HẸN THOẢ MÃN MỘT ĐIỀU GÌ ĐÓ TRONG TÂM LÝ CON NGƯỜI, NÊN ĐƯỢC NHIỀU NGƯỜI TIN THEO NHẤT LÀ QUẦN CHÚNG NGƯỜI NGHÈO KHỔ. NHƯNG NỔI HƠN CẢ , CÓ SỨC HẤP DẪN HƠN CẢ PHẢI TÍNH ĐẾN TINH ĐỘ TÔNG. TINH ĐỘ TÔNG VỚI CHỦ TRƯƠNG NIỆM PHẬT A-DI-ĐÀ, VỚI SỰ TÔN THỜ PHẬT QUAN THẾ ÂM, VỚI QUAN NIỆM SỐNG TỪ BI HỈ XẢ, THÌ KHI CHẾT SẼ ĐƯỢC VỀ NƠI TỊNH THỔ, ĐƯỢC LÊN CÕI NIẾT BÀN, ĐƯỢC THOÁT KHỎI CẢNH TRẦM LUÂN KHỔ ẢI Ở KIẾP SAU, ĐÃ ĐÁNH ĐÚNG VÀO YÊU 8
CẦU THOÁT KHỔ THOÁT NẠN CỦA CON NGƯỜI TRẦN GIAN, NÊN ĐÃ CÓ SỨC LÔI CUỐN ĐẶC BIỆT. NGƯỜI TA DỐC LÒNG TIN THEO PHẬT QUAN THẾ ÂM. NGƯỜI TA CÒN TẠO NÊN PHẬT BÀ QUAN ÂM NGHÌN MẮT, NGHÌN TAY ĐỂ CHỨNG TỔ RẰNG CÓ MỘT VỊ PHẬT CÓ THỂ THẤY ĐƯỢC HẾT KHỔ ẢI CỦA CHÚNG SINH, CÓ THỂ CỨU VỚT ĐƯỢC HẾT MỌI NGƯỜI KHỔ ĐAU. CHÍNH DO CHỦ TRƯƠNG CỨU KHỔ, CỨU NẠN, ĐỔI ĐỜI NGƯỜI NHƯ THẾ NÊN TỊNH ĐỘ TÔNG TRỞ THÀNH TÔNG PHÁI CHỦ ĐẠO CỦA PHẬT GIÁO VIỆT NAM VÀ XUYÊN SUỐT TRONG LỊCH SỬ. CÓ THỂ NÓI PHẬT GIÁO, NHẤT LÀ TỊNH ĐỘ TÔNG LÀ MỘT PHƯƠNG THỨC THOẢ MÃN NHU CẦU TINH THẦN CỦA CON NGƯỜI VIỆT NAM TRONG LỊCH SỬ. CHỪNG NÀO THẾ GIỚI QUAN VÔ THẦN VÀ KHOA HỌC CHƯA ĐỦ ĐIỀU KIỆN ĐỂ THỐNG TRỊ TRONG ĐẦU ÓC HỌ THÌ NHỮNG VỊ PHẬT DO CON NGƯỜI TẠO RA DÙ ÂM THẦM NGỒI DƯỚI MÁI CHÙA CHẬT HẸP , HAY ĐỨNG PHƠI NGOÀI KHÔNG GIAN RỘNG LỚN VẪN CÒN SỨC HẤP DẪN NHIỀU NGƯỜI. 9
CHƯƠNG III PHẬT GIÁO TRONG THẾ GIỚI QUAN CỦA NGƯỜI VIỆT NAM N HƯ BẤT CỨ MỘT CỘNG ĐỒNG N ÀO KHÁC, CỘNG Đ ỒNG NGƯ ỜI VIỆT NAM TRONG THỜI KỲ CỔ ĐẠI MUỐN T ỒN TẠI VÀ PHÁT TRI ỂN THÌ PH ẢI LỢI D ỤNG, CHẾ NGỰ VÀ C ẢI TẠO THIÊN NHIÊN XUNG QUANH MÌNH, PH ẢI TỔ C H ỨC CẢI TẠO X Ã HỘI CỦA MÌNH, PH ẢI DUY TR Ì VÀ P HÁT TRI ỂN GIỐNG N ÒI. TÍNH CH ẤT ĐÓ Đ Ã LÀM CHO HO ẠT ĐỘNG THỰC TIỄN CỦA HỌ NGAY TỪ ĐẦU TRỞ Đ Ã C Ó TÍNH TOÀN DIỆN. V Ì VẬY THẾ GIỚI QUAN VỚI ĐẶC T RƯNG LÀ HÌNH ẢNH CỦA SỰ VẬN ĐỘNG ĐÓ CỦA HỌ C ŨNG NGAY TỪ ĐẦU Đ Ã MANG TÍNH CH ẤT TO ÀN DIỆN. T RONG TH ỜI KỲ CỔ ĐẠI V À TRUNG Đ ẠI, MẶC D Ù N ỀN SẢN XUẤT THẤP KÉM, KHOA HỌC TỰ NHI ÊN CHƯA XU ẤT HIỆN, CÔNG NGHIỆP KHÔNG CÓ TR ÊN Đ ẤT VIỆT N AM MẶC D Ù NHỮNG NHẬN THỨC VỀ TỰ NHI ÊN VÀ XÃ HỘI Ở VIỆT NAM PHẦN NHIỀU C ÒN NGÂY THƠ, CHẤT P HÁC, CÒN D ỪNG LẠI Ở MỨC ĐỘ T Ư DUY KINH N GHIỆM NHƯNG NHỮNG TÁC PHẨM THÀNH VĂN VÀ H I ỆN VẬT GHI CHÉP LẠI Đ Ã CHO TH ẤY Ở HỌ CÓ MỘT B ỨC TRANH TỔNG QUÁT V À HOÀN THI ỆN VỀ THẾ GIỚI. D O HOÀN C ẢNH LỊCH SỬ, CÁC HỌC THUY ẾT NHO, P H ẬT,, LÃO TỪ BÊN NGOÀI TRUY ỀN V ÀO NƯ ỚC TA. CÁC HỌC THUYẾT ĐÓ KHÔNG NHỮNG KHÔNG PHÁ VỠ SỰ HOÀN CH ỈNH VỐN CÓ CỦA THẾ GIỚI QUAN NG Ư ỜI VIỆT 10
N AM MÀ CÒN DUNG HOÀ PHÁT TRI ỂN TRÊN CƠ S Ở ĐÓ. X ÉT V Ề MẶT CHẤT TH Ì NHO, PHẬT, LÃO CÓ QUAN NIỆM KHÁC NHAU, T H ẬM CHÍ MÂU THUẪN NHAU VỀ THẾ G I ỚI, XÃ HỘI VÀ CON NGƯỜI. NH ƯNG XÉT V Ề MẶT KẾT C ẤU CỦA MỘT THẾ GIỚI QUAN TH Ì NHO, PH ẬT, LÃO LẠI LÀ CÁC B Ộ PHẬN CẦN THIẾT HỢP TH ÀNH. GIỮA CHÚNG C Ó MỐI QUAN HỆ HỮU C Ơ, CÓ S Ự PHÂN CÔNG TRÁCH N HI ỆM, ĐỒNG THỜI CŨNG CÓ SỰ N ƯƠNG TỰA VÀO N HAU, BỔ SUNG CHO NHAU LÀM THÀNH MỘT THẾ GIỚI Q UAN TOÀN DI ỆN, CẦN THIẾT CHO CON NG Ư ỜI PHONG KI ẾN. T H ỜI KỲ LÝ - T RẦN, CÁC VUA VÀ TRI ỀU Đ ÌNH C ÙNG MỘT LÚC COI TRỌNG CẢ BA ĐẠO, CÙNG MỘT LÚC S Ử DỤNG CẢ NHÀ NHO, NHÀ SƯ VÀ Đ ẠO SĨ. HỌ Đ Ã T Ổ CHỨC RA CÁC KỲ TH I TAM GIÁO VÀ D ỰA VÀO THÁI Đ Ộ CỦA HỌ, NGƯ ỜI Đ ƯƠNG TH ỜI Đ Ã Đ Ề XUẤT RA CÁC LÝ THUY ẾT "TAM GIÁO ĐỒNG NGUY ÊN", "TAM GIÁO Đ ỒNG QUY", "TAM GIÁO NHẤT NGUY ÊN"... LÝ THUY ẾT " TAM GIÁO Đ ỒNG NGUY ÊN" CÒN Đ Ư ỢC N ÊU LÊN MẠNH M Ẽ Ở THẾ KỶ XVIII. ĐÓ KHÔNG PHẢI LÀ ĐI ỀU NGẪU N HIÊN, MÀ CÓ CƠ SỞ TRONG NỘI DUNG MỖI ĐẠO CŨNG N HƯ V Ị TRÍ MỖI ĐẠO TRONG THẾ GIỚI QUAN NG Ư ỜI V I ỆT NAM. N HO GIÁO, MỘT HỌC THUYẾT Đ Ư ỢC GIAI CẤP T H ỐNG TRỊ ĐỀ CAO VÀ TH ẦN THÁNH HOÁ, NHƯNG NÓ C H Ỉ LÀ HỌC THUYẾT CHÍNH TRỊ V À Đ ẠO ĐỨC CỦA GIAI C ẤP PHONG KIẾN. TRONG N HIỀU PHƯƠNG DI ỆN HOẠT 11
Đ ỘNG CỦA CON NGƯ ỜI, NÓ CHỈ CHÚ Ý TỚI PH ƯƠNG D I ỆN XÃ HỘI, TRONG NHIỀU MỐI QUAN HỆ X Ã HỘI, NÓ C H Ỉ CHÚ Ý ĐẾN QUAN HỆ VUA - T ÔI, CHA - CON, CHỒNG - VỢ. BƯ ỚC VÀO LĨNH VỰC KHÁC CỦA ĐỜI SỐNG X Ã HỘI, CỦA SINH HOẠT CON NG Ư ỜI NÓ BỎ QUA V À TỎ RA B ẤT LỰC. LÃO GIÁO, MỘT HỌC THUYẾT YẾM THẾ, CHỦ T RƯƠNG XÃ LÁNH S Ự PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI, QUAY V Ề BẮT TR Ư ỚC GIỚI TỰ NHI ÊN, CÓ V Ẻ NH Ư MÂU T HU ẪN VỚI CHỦ TR ƯƠNG NHẬP THẾ CỦA NHO GIÁO, VỚI CÁCH SỐNG CỦA NH À NHO NHƯNG BAO Đ ỜI NAY V ẪN Đ Ư ỢC CON NGƯ ỜI PHONG KIẾN V IN LẤY, NGÂN N GA TÁN THƯ ỞNG. CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN Đ Ã D ẦY VÒ C ON NGƯ ỜI, Đ Ã CHÀ Đ ẠP LÊN TÀI NĂNG C ỦA CON N GƯỜI KHIẾN CHO NHỮNG CON NG Ư ỜI TÍCH CỰU NHẤT C ŨNG PHẢI RƠI VÀO CẢNH TRẦM LUÂN ĐỂ RỒI PHẢI LẤY ĐẠO LÃO - T RANG LÀM NI ỀM AN ỦI CHO M ÌNH. N GUY ỄN TRÃI, NGUY ỄN B ỈNH KHI ÊM, NGUY ỄN CÔNG T RỨ .V.V.. TUY CON Đ Ư ỜNG HOẠN LỘ KHÁC NHAU, Đ ÓNG GÓP CHO XÃ HỘI KHÁC NHAU, NHƯNG CÙNG C HUNG MỘT HO ÀN CẢNH LÀ HƯ ỚNG VÀO Đ ẠO LÃO LÚC CU ỐI ĐỜI. N HƯNG Đ ẠO NHO VÀ Đ ẠO LÃO - T RANG LẢNG T RÁNH HO ẶC CÓ THÁI ĐỘ HƯ VÔ CHỦ NGHĨA ĐỐI VỚI N H ỮN G V ẤN ĐỀ CƠ BẢN CÓ LI ÊN QUAN Đ ẾN ĐỜI SỐNG C ON NGƯ ỜI, NHƯ CÁC V ẤN ĐỀ: SỐNG CHẾT, THỌ YỂU, P HÚC HỌA, S Ư ỚNG KHỔ... CHỦ NGHĨA TÔN QUÂN CỦA 12
Đ ẠO NHO CHO RẰNG CHƯA BIẾT VIỆC SỐNG LÀM GÌ P H ẢI BIẾT VIỆC CHẾT, CHO RẰNG THỌ HAY YỂU LÀ DO S Ố MỆNH, PHÚC HAY HỌA LÀ DO T RỜI... CHỦ NGHĨA T ƯƠNG Đ ỐI CỦA ĐẠO LÃO - TRANG CHO R ẰNG SỐNG H AY CHẾT, THỌ HAY YỂU L À ĐIỀU TỰ NHI ÊN CON N GƯỜI KHÔNG CẦN CAN THIỆP VÀO, CÒN VỀ PHÚC HO Ạ THÌ CHO RẰNG TRONG CÁI PHÚC CÓ ẨN NÁU CÁI HO Ạ, TRONG CÁI HOẠ CÓ ẨN NÁU CÁI PHÚC... TẤT CẢ N H ỮNG LÝ LẼ ĐÓ KHÔNG Đ Ủ ĐỂ THOẢ MÃN NHỮNG N HU CẦU VỀ MẶT TÂM LÝ CŨNG NH Ư NH ẬN THỨC CỦA N GƯỜI VIỆT NAM. ĐẠO PHẬT Đ Ã GIÀNH LẤY MỘT VAI T RÒ TRONG CHỖ TRỐNG ĐÓ TRONG TINH THẦN NG Ư ỜI V I ỆT NAM. S Ự PHÂN CÔNG GIỮA NHO V À PH ẬT TRONG THẾ G I ỚI QUAN NG Ư ỜI VIỆT H ÌNH NHƯ LÀ ĐI ỀU TỰ N HIÊN. T H Ế MÀ ĐIỀU TỰ NHIÊN NÀY LẠI KHÔNG Đ Ư ỢC MẤY AI S UY XÉT Đ ẾN NGỌN NGUỒN. TUY NHI ÊN TR ẦN THÁI T ÔNG CŨNG Đ Ã NÓI: "Đ ẠI GIÁC CỦA ĐỨC PHẬT LÀ P HƯƠNG DI ỆN DẪN DỤ MỌI BẦY M Ê HO ẶC LÀ ĐƯ ỜNG T ẮT ĐỂ TỎ R Õ MỌI LẼ TỬ SINH LÀM CÁN CÂN CHO HẬU T H Ế, LÀM KHUÔN PHÉP CHO TƯƠNG LAI, ĐÓ LÀ TRỌNG T RÁCH CỦA TIÊN THÁNH.". S Ự LỚN MẠNH CỦA PHẬT GIÁO, SỰ CHI PHỐI ĐỜI S ỐNG TINH THẦN TO ÀN XÃ HỘI CỦA PHẬT GIÁO Đ Ã KHIẾN NHIỀU NHÀ NHO TRONG LỊCH SỬ KHÔNG HIỂU Đ Ư ỢC VÀ TH ẮC MẮC. LÊ QUÁT, M ỘT NHO SĨ THẾ KỶ 13
X IV PHÀN NÀN R ẰNG: " NHÀ PH Ậ T LẤY HOẠ PHÚC ĐỂ C ẢM LÒNG NG Ư ỜI, SAO Đ Ư ỢC NGƯ ỜI TA TIN SÂU BỀN T H Ế? " ( Đ ẠI VIỆT SỬ KÝ TO ÀN THƯ ), BÙI HUY BÍCH M ỘT N HO S Ĩ KHÁC Ở THẾ KỶ XVIII CŨNG PH ÀN NÀN RẰNG: " NHÀ NHÀ MÊ HO ẶC V ÀO THUY ẾT BÁO ỨNG, NGƯ ỜI Ở Đ ÂU THÌ LỀ PHẬT Ở ĐẤY" ( "L Ừ TRUNG TẠP THUYẾT " C Ủ A BÙI HUY BÍCH). SỰ KHÔNG HIỂU Đ Ư ỢC ĐÓ V Ì THÁI Đ Ộ THÀNH KI ẾN V À THÓI QUEN NHẮM MẮT TR Ư ỚC H I ỆN THỰC CỦA NHÀ NHO. P H ẬT GIÁO, NGO ÀI V ẤN ĐỀ THẾ GIỚI QUAN CỦA G IAI CẤP PHONG KIẾN, CÒN LÀ V ẤN ĐỀ CỦA NGƯ ỜI D ÂN BÌNH THƯ ỜNG, Đ Ư ỢC QUẦN CHÚNG TỰ NGUYỆN T IN THEO. NGO ÀI TÍNH GIAI C ẤP RA, PHẬT GIÁO CÒN C Ó TÍNH QU ẦN CHÚNG. CHÍNH V Ì VẬY, KHI CUỘC CÁCH M ẠNG XÃ HỘI NỔ RA TH Ì NHO VÀ LÃO - TRANG KHÔNG C ÒN CƠ SỞ TỒN TẠI, NHƯNG PHẬT GIÁO VẪN CÒN S ỐNG DAI DẲNG. 14
CHƯƠNG IV G IÁ TR Ị V À H ẠN CHẾ CỦA PHẬT GIÁO TRONG P HƯƠNG PHÁP TƯ DUY C ỦA NG Ư ỜI VIỆT NAM. P HẬT GIÁO LÀ MỘT TÔN GIÁO, NHƯNG TRONG ĐÓ H AI Y ẾU TỐ TÔN GIÁO VÀ TRIẾT HỌC QUỆN VÀO NHAU, LÀM CƠ S Ở LUẬN CHỨNG CHO NHAU. Ở ĐÂY, CHÚNG T A CHÚ Ý T ỚI YẾU TỐ TRIẾT HỌC. VỀ MẶT N ÀY, PH ẬT G IÁO Đ Ã CÓ ẢNH HƯ ỞNG LỚN TỚI PH ƯƠNG PHÁP TƯ D UY CỦA N GƯ ỜI VIỆT NAM. TRONG ĐÓ CÓ NHỮNG GIÁ T RỊ, ĐỒNG THỜI CŨNG CÓ NHIỀU HẠN CHẾ. T IẾP THU PHẬT GIÁO, TƯ DUY NGƯ ỜI VIỆT CÓ T HÊM M ỘT LOẠT KHÁI NIỆM V À PHẠM TRÙ NÓI LÊN B ẢN THỂ LUẬN, NHẬN THỨC LUẬN LÀ NHỮNG VẤN ĐỀ C Ơ B ẢN CỦA TRIẾT HỌC. TRONG THẾ GIỚI QUAN PHỨC HỢP N HI ỀU THÀNH PH ẦN CỦA NGƯ ỜI VIỆT NAM THÌ P H ẬT GIÁO LÀ THÀNH PH ẦN CÓ Ý NGHĨA TRIẾT HỌC N HI ỀU NHẤT. HƠN T ẤT CẢ CÁC HỌC THUYẾT KHÁC CỦA P HƯƠNG ĐÔNG, PHẬT GIÁO CHÚ Ý ĐẾN MẶT PHÁT T RI ỂN TỰ NHIÊN CỦA CON NGƯ ỜI, ĐÓ LÀ SINH, LÃO, B ỆNH, TỬ. BỐN CHẶNG ĐÓ CỦA CUỘC ĐỜ I PH ẢN ÁNH S Ự PHÁT TRIỂN TẤT YẾU CỦA C Ơ TH Ể CON NG Ư ỜI, MÀ N ẾU AI ĐÓ NHẬN THỨC Đ Ư ỢC TH Ì S Ẽ KHÔNG SỢ HÃI T RƯ ỚC SỰ THAY ĐỔI CỦA CUỘC ĐỜI, THẬM CHÍ CÒN B ÌNH TH ẢN, LẠC QUAN TR Ư ỚC CÁI CHẾT. NHIỀU NH À 15
S Ư TRONG TH ỜI LÝ - T RẦN Đ Ã CÓ MỘT QUAN NIỆM N HƯ TH Ế. P H ẬT GIÁO Đ Ề CẬP ĐẾN VẤN ĐỀ NGŨ UẨN: SẮC, T H Ụ, T Ư ỞNG, HÀNH, THỨC LÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ Ý N GH ĨA NHẬN THỨC LUẬN SÂU SA. TUY ĐỐI TƯ ỢNG C ỦA NHẬN THỨC ĐÓ LÀ TÂM VÀ TÍNH CHẤT LÀ DUY T ÂM NHƯNG Ở T RONG QUÁ TR ÌNH NGŨ UẨN CHỨA Đ ỰNG MỘT QUÁ TR ÌNH NH ẬN THỨC GỒM CÁC B Ư ỚC HỢP LÝ: T Ừ SỰ VẬT KHÁCH QUAN ( S ẮC), CON NGƯ ỜI C ẢM THỤ Đ Ư ỢC (TH Ụ ), SUY NGH Ĩ (TƯỞNG ), RỒI ĐEM T H ỰC HIỆN (HÀNH ) VÀ CU ỐI CÙNG LÀ HI ỂU BIẾT ( TH ỨC). Ở Đ ÂY, NẾU BÓC CÁI VÔ THẦN BI RA, TA THẤY C Ó NHỮNG HẠT NHÂN HỢP LÝ. P H ẬT GIÁO Đ ƯA VÀO H Ệ TƯ TƯ ỞNG VIỆT NAM N H ỮNG QUAN NIỆ M BIỆN CHỨNG VỚI CÁC KHÁI NIỆM " VÔ THƯ ỜNG ", " VÔ NGÃ ". Ở ĐÓ CHO THẤY PHẬT GIÁO N HÌN S Ự VẬT TRONG SỰ VẬN ĐỘNG V À BI ẾN ĐỔI LI ÊN T ỤC, KHÔNG CÓ GÌ LÀ TRỤ LẠI M ÃI MÃI, KHÔNG CÓ AI LÀ T ỒN TẠI MÃI MÃI. TUY NH ẬN THỨC ĐÓ CHỈ THẤY Đ Ư ỢC CÁI BIẾN ĐỔI MÀ KHÔNG TH ẤY Đ Ư ỢC CÁI ỔN Đ ỊNH TƯƠNG Đ ỐI, CHỈ THẤY Đ Ư ỢC CÁI VẬN ĐỘNG MÀ KHÔNG TH ẤY Đ Ư ỢC CÁI H ÌNH TH ỨC CỦA VẬN ĐỘNG, T UY D Ễ ĐI TỚI CHIỀU H Ư ỚNG BI QUAN V À THÁI Đ Ộ B UÔNG XUÔI, NHƯNG MẶT KHÁC PHẢI THẤY NHẬN T H ỨC NHƯ VẬY LÀ CÓ CHIỀU SÂU, LÀ TH ẤY Đ Ư ỢC M ỘT PHƯƠNG DIỆN CƠ BẢN CỦA PHÁT TRIỂN SỰ VẬT. 16
P H ẬT GIÁO ĐỀ CẬP ĐẾN THUYẾT NHÂN DUY ÊN, Đ ẾN MỐI QUAN HỆ NHÂN QUẢ, ĐẾN VIỆC XÉT SỰ VẬT P H ẢI TỪ KẾT QUẢ TÌM RA NGUYÊN NHÂN VÀ XEM K ẾT Q U Ả N ÀY LÀ NGUYÊN NHÂN C ỦA KẾT QUẢ KHÁC T RONG MỐI QUAN HỆ KHÁC. P H ẬT GIÁO ĐỀ RA TƯ TƯ ỞNG TỪ BI BÁC ÁI, CHỦ T RƯƠNG H Ỉ XẢ CỨU KHỔ CỨU NẠN LÀ NHỮNG T Ư T Ư ỞNG GÂY Đ Ư ỢC XÚC ĐỘNG LÒNG NGƯ ỜI VÀ Đ Ã TRỞ T HÀNH MỘT TRONG NHỮNG NGUỒN GỐC CỦA LÒNG T HƯƠNG NGƯ ỜI, CỦA CHỦ NGHĨA NHÂN ĐẠO. TUY Ở Đ Ó CÓ N ỘI DUNG BÁO ỨNG, CÓ T Ư TƯ ỞNG NHẪN NHỤC C H ỊU ĐỰNG VÀ KHÔNG PHÂN BI ỆT BẠN THÙ, SONG V I ỆC LÀM DO TÁC Đ ỘNG CỦA T Ư TƯ ỞNG TRÊN BI ỂU H I ỆN MỘT SỰ QUAN TÂM ĐẾN CON NG Ư ỜI, CỨU VỚT C ON NGƯ ỜI. T RÊN ĐÂY LÀ NHỮNG VẤN ĐỀ MÀ TRIẾT HỌC P H ẬT GIÁO DỰA VÀO TH Ế GIỚI QUAN VIỆT NAM, GÓP P H ẦN LÀM NÊN NHỮNG YẾU TỐ CÓ Ý NGHĨA TRIẾT HỌC S ÂU SA TRONG PHƯƠ NG PHÁP TƯ DUY C ỦA NGƯ ỜI V I ỆT NAM. T UY V ẬY, PHẬT GIÁO CÓ NHỮNG HẠN CHẾ, N H ỮNG ẢNH HƯ ỞNG TIÊU CỰC ĐẾN TƯ DUY NGƯ ỜI V I ỆT. P H ẬT GIÁO CHỈ THẤY CÁ NHÂN CON NG Ư ỜI MÀ KHÔNG TH ẤY XÃ H ỘI CON NGƯ ỜI, CHỈ THẤY CON N GƯỜI NÓI CHUNG MÀ KHÔNG TH ẤY CON NGƯ ỜI 17
T HU ỘC CÁC GIAI C ẤP ĐỐI KHÁNG NHAU TRONG X Ã HỘI T RƯ ỚC ĐÂY, KHÔNG THỪA NHẬN SỰ ĐẤU TRANH GIAI C ẤP TRONG XÃ H ỘI. DO ĐÓ, KHÔNG THẤY Đ Ư ỢC N GUYÊN NHÂN XÃ HỘI Đ ƯA ĐẾN SỰ KHỔ ẢI CỦA CON N GƯỜI, KHÔNG THẤY Đ Ư ỢC SỰ CẦN THIẾT PHẢI ĐẤU T RANH CHỐNG ÁP BỨC, BÓC LỘT V Ì TH Ế QUAN NIỆN TỪ B I, BÁC ÁI TRONG M ỘT SỐ TRƯ ỜNG HỢP BẤT LỢI CHO S Ự ĐẤU TRANH GIẢI PHÓNG GIAI CẤP, CHỐNG ÁP BỨC. P H ẬT GIÁO KHÔNG B ÀN TỚI LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ, V Ì TH Ế MỖI KHI NHÀ SƯ BƯ ỚC SANG LĨNH VỰC CHÍNH T RỊ - X Ã HỘI, HỌ PHẢI SỬ DỤNG CÁC TƯ TƯ ỞNG CỦA N HÀ NHO HAY LÃO - TRANG. NHÀ SƯ VIÊN THÔNG CHO R ẰNG: "LÒNG DÂN LÀ GỐC TRỊ LOẠN", TRONG ĐÓ " LÒNG DÂN" LÀ KHÁI NIỆM VÀ TƯ TRƯ ỞNG CỦA NHÀ N HO; HO ẶC NHÀ SƯ Đ Ỗ PHÁP THUẬN NÓI: "VÔ VI C Ư D I ỆN CÁC, XỨ XỨ TỨC ĐAO BINH" (NẾU Đ Ư ỜNG LỐI VÔ V I NGỰ TRỊ TRONG TRIỀU Đ ÌNH, THÌ N ƠI NƠI S Ẽ TẮT C HIẾN TRANH) TRONG ĐÓ " VÔ VI" LÀ KHÁI NI ỆM CỦA LÃO - T RANG, MẶC D Ù KHÁI NI ỆM ĐÓ Đ Ã Đ Ư ỢC GIẢI T HÍCH THEO QUAN NI ỆM NHÀ PH ẬT. HẠN CHẾ LỚN NHẤT CỦA PHẬT GIÁO ĐỐI VỚI P HƯƠNG PHÁP TƯ DUY CỦA NGƯ ỜI VIỆT NAM LÀ QUAN Đ I ỂM DUY TÂM THẦN BÍ. QUAN ĐIỂM N ÀY KHI ẾN N GƯỜ I TA KHÔNG HƯ ỚNG VÀO HIỆN THỰC, M À HƯ ỚNG VÀO NGHIỆP, VÀO QU Ả BÁO, V ÀO TH ẦN LINH ĐỂ MONG Đ Ư ỢC PHÙ HỘ, ĐỘ TR Ì. VÀ MỘT KHI T Ư DUY NHƯ VẬY 18
T HÌ KHÔNG C ẦN GÌ Đ ẾN SỰ T ÌM TÒI VÀ KHÁM PHÁ, S ÁNG T ẠO VÀ HÀNH Đ ỘNG. T ÓM LẠI: P HẬT GIÁO LÀ M ỘT TÔN GIÁO. V Ì V ẬY NÓ CÓ NHỮN G THIẾU SÓT, NHỮNG TI ÊU CỰC VỀ M ẶT KHOA HỌC V À NHÂN SINH QUAN. SONG VỚI THÁI Đ Ộ KHÁCH QUAN, CHÚNG TA CẦN NHẬN THỨC RÕ N H ỮNG YẾU TỐ TÍCH CỰC TRONG T Ư TƯ ỞNG PHẬT G IÁO. TRONG LỊCH SỬ VÀ CHO Đ ẾN NGÀY NAY, PH ẬT G IÁO LÀ TÔN GIÁO DUY NH ẤT CHỐNG LẠI THẦN Q UY ỀN. TR ONG NHỮNG TƯ TƯ ỞNG CỦA NÓ CÓ NHỮNG Y ẾU TỐ DUY VẬT V À BI ỆN CHỨNG. ĐẠO PHẬT LÀ T IẾNG NÓI CHỐNG CHẾ ĐỘ ĐẲNG CẤP KHẮC NGHIỆT, T Ố CÁO BẤT CÔNG, Đ ÒI T Ự DO TƯ TƯ ỞNG VÀ BÌNH Đ ẲNG XÃ HỘI; NÓI LÊN KHÁT VỌNG GIẢI THOÁT CON N GƯỜI KHỎI NHỮNG BI KỊCH CỦA CUỘC ĐỜI. ĐẠO P H ẬT N ÊU CAO THI ỆN TÂM, BÌNH Đ ẲNG, BÁC ÁI CHO MỌI N GƯỜI NHƯ LÀ NHỮNG TI ÊU CHU ẨN ĐẠO ĐỨC CƠ BẢN C ỦA ĐỜI SỐNG XÃ HỘI. NHỮNG GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC CỦA P H ẬT GIÁO Đ Ã Đ ƯA NÓ LÊN THÀNH M ỘT TRONG BA T ÔN GIÁO LỚN NHẤT TR ÊN TH Ế GIỚI ( T HIÊN CHÚA G IÁO, H ỒI GIÁO V À PH ẬT GIÁO ). P HẬT GIÁO V ÀO NƯ ỚC TA TỪ NHỮNG NĂM ĐẦU C ÔNG NGUYÊN. PH ẬT GIÁO Đ Ã PHÁT TRIỂN PHÙ H ỢP VỚI TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM. TỪ ĐÓ H ÌNH THÀNH N HI ỀU PHÁI PHẬT GIÁO VIỆT NAM NH Ư : PHÁI TINI ĐA LƯU CHI, PHÁI TH ẢO Đ Ư ỜNG, PHÁI TRÚC LÂM (Y ÊN TỬ) 19