Tìm hiểu Môi trường và con người

Chia sẻ: Nguyễn Đình Quyền | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

120
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay, có quá nhi u thành viên th h @ thích dùng đ ăn nhanh, nh ng cu n sácề ế ệ ồ ữ ố h đọc lướt, quán Net siêu tốc với những “quả” game online giết thời gian, nhưng thời gian dành cho việc đọc thì hầu như có rất ít các bạn trẻ bố trí cho mình... Không ít người trong số chúng ta quan niệm rằng, đọc đơn thuần chỉ là một hình thức để tiếp nhận thông tin. Quan niệm đó tuy không sai nhưng thực sự chưa đầy đủ. Ðọc được xem là một trong những loại hình...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu Môi trường và con người

Ngày nay, có quá nhiều thành viên thế hệ @ thích dùng đồ ăn nhanh, những cuốn sách đọc lướt, quán Net siêu tốc với những “quả” game online giết thời gian, nhưng thời gian dành cho việc đọc thì hầu như có rất ít các bạn trẻ bố trí cho mình... Không ít người trong số chúng ta quan niệm rằng, đọc đơn thuần chỉ là một hình thức để tiếp nhận thông tin. Quan niệm đó tuy không sai nhưng thực sự chưa đầy đủ. Ðọc được xem là một trong những loại hình văn hoá. Văn hoá đọc ở đây không chỉ dừng lại ở kỹ năng đọc mà hiểu rộng hơn đó chính là văn hoá tích luỹ thông qua cả kỹ năng nghe, nhìn. Tuy nhiên, văn hoá đọc của giới trẻ hiện nay lại là vấn đề đáng quan ngại của toàn xã hội, cũng như những người có tâm huyết với nó. Nói đến văn hoá đọc thì ông cha ta luôn là tấm gương sáng để chúng ta học tập như Lê Quý Ðôn, Nguyễn Trường Tộ... Quá trình tự học, tự tìm tòi kiến thức qua sách vở, tài liệu đã giúp người xưa có vốn văn hoá sống thật đáng trân trọng. Vậy còn giới trẻ bây giờ thì sao? Quanh họ có biết bao trường học, trung tâm, thầy cô, gia sư... với điều kiện có sẵn của một xã hội phát triển, họ có cơ hội chọn cho mình một con đường học “đơn giản” mà “hiệu quả” nhất. Họ quen nhận kiến thức từ người khác và chính điều này đã dẫn tới một hệ quả tất yếu, đó là sự ỉ lại và tính thụ động trong việc khai thác và tiếp nhận thông tin. Nếu không có những biện pháp khắc phục, hay một cách nhẹ nhàng hơn là khuyến khích các bạn trẻ có lòng ham mê đọc sách để tự tìm tòi và rút ra cho bản thân những bài học của riêng mình; nếu để cho hiện trạng này trở nên phổ biến và kéo dài thì thật khó hy vọng vào những ý tưởng sáng tạo, những công trình khoa học tầm cỡ trong tuong lai. Khi được hỏi về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái, giảng viên Khoa Báo chí, (Trường Ðại học Khoa học Xã hội và Nhân văn) đã trăn trở: “Văn hoá đọc của thanh niên Việt Nam hiện nay đang xuống cấp một cách nghiêm trọng. Thời gian, phương pháp học tập cũng như sự đa dạng của các phương tiện thông tin đại chúng là một trong những nguyên nhân làm cho các bạn trẻ sao nhãng việc đọc và nghiên cứu những tác phẩm giá trị. Nhưng quan trọng hơn hết là ý thức duy trì và phát triển văn hoá đọc của giới trẻ chúng ta chưa cao” . Ngày nay, có quá nhiều thành viên thế hệ @ thích dùng đồ ăn nhanh, những cuốn sách đọc lướt, quán Net siêu tốc với những “quả” game online giết thời gian, nhưng thời gian dành cho việc đọc thì hầu như có rất ít các bạn trẻ bố trí cho mình... Có lẽ, ai cũng ý thức rõ nhịp sống nhanh chính là biểu hiện của tính năng động, nhạy bén của giới trẻ ngày nay nhưng sự phát triển về lượng chỉ thực sự tồn tại một cách bền vững khi song hành với chất. Vấn đề đặt ra hiện nay là các bạn trẻ dường như dễ chấp nhận những giai điệu đơn giản của các bản nhạc viết vội, những cuốn sách nghèo nàn về thông tin, vụng về trong biên tập... Họ chẳng mấy khi dừng lại ở những trang viết đầy tính nhân văn về cách đối nhân xử thế, về một thân phận đáng thương hay những cuốn sách kinh điển, những tuyển tập lịch sử hào hùng của các dân tộc... để biết được trách nhiệm, bổn phận của mình. Dần dần người trẻ có một tâm lý “lười đọc” những gì buộc họ phải tư duy, động não. Và, hậu quả chúng có thể làm thô ráp đi những phẩm chất tốt đẹp của thế hệ trẻ.
Chúng ta đang sống trong một xã hội hiện đại với tốc độ phát triển nhanh, phải đối mặt và xử lý vô vàn các thông tin, sự việc khác nhau, các bạn trẻ phải cố gắng hết sức để tồn tại đúng với thời đại của mình. Nhưng bên cạnh đó cũng rất cần sự tích luỹ, đó là sự tích luỹ về văn hoá, vốn hiểu biết, kinh nghiệm sống, cách sống... mà việc tích luỹ đó chỉ có thể có được qua việc ÐỌC. Tuy nhiên, ngoài sự nỗ lực của các bạn trẻ để ngày càng tiến đến gần cái đích của VĂN HOÁ ÐỌC thì những người có trách nhiệm, có tâm huyết với vấn đề này cần cố gắng đa dạng hoá phương thức làm sách, đặc biệt là những cuốn sách nặng về lý luận, diễn giải để tạo ra những cuốn sách phổ thông với hình thức phù hợp, đáp ứng được những nhu cầu thông tin đa dạng, phong phú có khả năng tiếp cận cao với độc giả, nhất là độc giả trẻ. Văn hóa đọc ở Việt Nam, cần dựng lại từ nền móng Vừa qua, tại Hà Nội, Bộ VHTT&DL đã tổ chức cuộc hội thảo với chủ đề "Định hướng và giải pháp phát triển văn hóa đọc ở VN" nhằm lấy ý kiến đóng góp để hoàn thiện "Chiến lược quốc gia về phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng" đang được Bộ VHTT&DL xây dựng. Lật lại một vấn đề không mới tại một hội thảo có tính "chiến lược quốc gia", mới nhận ra rằng lâu nay chúng ta chưa hề có văn hóa đọc theo đúng nghĩa. Việt Nam chưa có văn hóa đọc theo đúng nghĩa Đó là một thực trạng buồn không chỉ tại hội thảo lần này mà từ trước đó, nhiều cuộc tọa đàm hội thảo, nhiều bài báo khác đã đề cập tới. Theo báo cáo của ngành văn hóa, trong năm qua, mỗi người Việt mua 3,3 quyển sách. Thế nhưng con số ấy mang nặng tính hình thức vì có tới 80% trong đó là sách giáo khoa, các loại sách còn lại chỉ chiếm 20%. Đã thế, việc mua sách giáo khoa không phải để phục vụ nhu cầu tự thân của người đọc mà nhiều khi vì bắt phải mua (học sinh, sinh viên). Như vậy, trên thực tế mỗi người Việt chỉ mua 0,6 quyển sách/năm. Không thể phủ nhận thị trường sách Việt Nam đang ngày càng đa dạng và phong phú. Song, văn hóa đọc ở nước ta vẫn chưa cao, thậm chí nếu so sánh cách đọc sách của người Việt với người nước ngoài, sẽ dễ dàng nhận thấy vấn đề đọc sách của người Việt đang có "vấn đề" hay nói đúng hơn chúng ta chưa có văn hóa đọc theo đúng nghĩa. Khó có thể định nghĩa đầy đủ về "văn hóa đọc". Nhưng chắc chắn một điều, văn hóa đọc không chỉ là việc tăng cường đọc sách văn học như một số người lầm tưởng, cũng không chỉ là đọc thật nhiều rồi ghi lưu niệm vào sách, hay sưu tầm sách cũ. Văn hóa đọc rộng lớn hơn rất nhiều. Những thư viện mênh mông mở cửa cả ngày, những tủ sách gia đình được giữ gìn cẩn thận và bổ sung qua nhiều thế hệ, những nhà xuất
bản lớn có uy tín thật sự trong việc kiểm soát một cuốn sách từ khâu mua bản quyền đến khâu phát hành... là hình ảnh quen thuộc tại một quốc gia đã có được văn hóa đọc. Còn ở ta, các thư viện vốn đã ít lại chỉ mở cửa vào giờ hành chính và được canh gác quá kĩ càng. Những buổi triển lãm sách quý chỉ diễn ra ở vài quán café sách nhỏ. Các hiệu sách cũ thường nằm ở nơi ngõ hẻm đường vòng. Thông tin về sách mới thì ít ỏi hoặc theo kiểu truyền miệng... Tất cả chỉ có thể tác động đến những người có ý thức tự mình đi tìm, chứ không thể tác động đến đám đông. Sách bán chạy ở ta thường là sách mang tính chất giải trí thông thường, ít có giá trị tinh thần hoặc cung cấp cho người đọc kiến thức. Các sách có giá trị, đạt giải thưởng quốc tế thì bị xếp xó, tồn kho và phải bán giảm giá để thanh lý, khiến không ít nhà xuất bản lao đao và dần dà phải chấp nhận chạy theo dòng sách giải trí phục vụ nhu cầu của đa số độc giả nhằm đảm bảo độ an toàn trong kinh doanh. Những điều này khiến cho văn hóa đọc của Việt Nam khó được định hình, nếu có thì cũng mới chỉ là một nền văn hóa đọc giải trí và bình dân. Cũng cần phải nói thêm một phần tối quan trọng của văn hóa đọc, đó là kỹ năng đọc. Hầu hết độc giả Việt Nam chưa có kỹ năng đọc sách. Trong các nhà trường, chưa có một môn học nào dạy cho học sinh kỹ năng này. Học thuộc lòng - trả bài - rồi quên luôn là một quy trình quen thuộc của học sinh, sinh viên. Điều này khiến cho học sinh ghét sách và không thu được gì nhiều từ sách dù chương trình học có nhồi nhét đến mấy. Trong gia đình, thói quen đọc sách cũng không có nhiều điều kiện phát triển. Đến nhiều nhà có thể gọi là "gia đình trí thức" - bố mẹ giáo viên, con cái đều học đại học - cũng rất hiếm khi thấy một tủ sách đúng nghĩa. Vài cuốn sách giáo khoa, giáo trình, truyện tranh và tạp chí - đó là một cấu trúc thường thấy. Khó để tìm được một tủ sách gia đình được duy trì qua nhiều thế hệ. Thói quen mua sách thường xuyên vẫn có vẻ là một việc làm quá xa xỉ. Xây dựng văn hóa đọc - bắt đầu từ đâu? Nhiều chuyên gia nghiên cứu và quản lý văn hóa khẳng định rằng: Chúng ta cần phải bắt đầu từ gốc rễ, phải xây dựng hạ tầng cơ sở cho văn hóa đọc. Muốn vực dậy và phát triển văn hóa đọc trong quần chúng, phải thay đổi cả hệ thống giáo dục và nhận thức của người dân. Không phải cứ in ra nhiều sách là xây dựng được văn hóa đọc. Nhìn nhận một cách công bằng thì việc xây dựng văn hóa đọc phải là ý thức chung của toàn xã hội. Một khi việc đọc sách được phổ cập rộng rãi từ nhỏ tới lớn, hình thành và phát triển theo cả một chặng đường dài và cả quãng thời gian sống, con người mới phát triển và định hình được văn hóa đọc cho cá nhân mình. Từ đó, mỗi người sẽ tự phân hóa, chọn lọc dòng sách mình cần và thấy phù hợp với bản thân qua từng giai đoạn cuộc sống. Lúc đó tự bản thân mỗi người sẽ thấy việc đọc cần thiết như ăn cơm, uống nước hằng ngày. Song song với việc xây dựng cơ sở hạ tầng cho văn hóa đọc, nhiều chuyên gia cho rằng, chúng ta cũng cần phải xây dựng môi trường trong sạch và lành mạnh cho văn
hóa đọc phát triển. Điều này phụ thuộc vào các nhà quản lý chuyên ngành cấp quốc gia. Phải nhanh chóng lập ra một lộ trình cho việc xây dựng và phát triển văn hóa đọc cả nước theo những chặng đường dài 10 - 20 - 30 năm/lần, tuyệt đối không để phát triển tự phát hoặc theo những kế hoạch ngắn hạn một vài năm hay thực thi theo kiểu đối phó và hài lòng với những con số tăng trưởng nhỏ lẻ. Đồng thời, các ban, ngành cần thống nhất đường hướng phát triển, vạch ra những phương án tối ưu để nâng cao chất lượng sách làm ra. Làm sao để sách đa dạng hơn, phong phú hơn, luôn cập nhật được những kiến thức mới nhất của nhân loại trên toàn thế giới? Bên cạnh đó, việc giúp cho các đơn vị xuất bản tự tin sống đàng hoàng bằng nghề, chỉ chuyên tâm làm sách mà không phải lo đối phó với nạn sách lậu, sách giả, sách không bản quyền cũng là một vấn đề cần ưu tiên giải quyết. Chính phủ cần đưa ra những biện pháp cứng rắn hơn nữa trong việc xử lý những sai phạm ở lĩnh vực phát hành. Đồng thời, phải tích cực tuyên truyền cho người dân nâng cao ý thức bảo vệ sách thật, sách có bản quyền, khuyến khích họ coi sách như một sản phẩm có đầy đủ giá trị như các sản phẩm tiêu dùng khác... Không lúc nào là quá muộn để vực dậy nền văn hóa đọc cho một quốc gia. Tuy nhiên, việc Bộ VHTT&DL xây dựng chiến lược quốc gia để phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng lần này chắc chắn sẽ đụng đến rất nhiều thành trì cố hữu trong giáo dục, xuất bản cũng như mọi thứ liên quan đến sách ở Việt Nam. Bởi vậy những người bi quan (hoặc thực tế) đều có lý do để lo lắng trước khi trông đợi vào thành công của chiến lược. Chung tay đẩy lùi ô nhiễm văn hóa trong thanh thiếu niên ( 26/2/2009) Gần đây, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm đến 3 loại ô nhiễm, đó là ô nhiễm môi trường, ô nhiễm trong ăn uống và ô nhiễm văn hoá. Ô nhiễm môi trường và ô nhiễm trong ăn uống gây nên nhiều bệnh nan y như ung thư, tiêu chảy… trực tiếp làm cho đời sống người dân bất ổn, bị lên án gay gắt, báo chí nói đến nhiều và các ngành chức năng đã vào cuộc quyết liệt. Ô nhiễm văn hoá cũng được rung chuông báo động đỏ. Lứa tuổi vị thành niên và lứa tuổi thanh niên phạm pháp ngày càng tăng và ngày càng nghiêm trọng. Tuy một số tờ báo đã lên tiếng cảnh báo, nhưng chưa được xã hội quan tâm đúng mức. Có lẽ vì vấn đề tác hại này trừu tượng hơn và biện pháp giải quyết như thế nào là hiệu quả còn khó. Nhưng nên thấy rằng nó sẽ di căn nặng, nếu không có biện pháp phòng ngừa, chữa trị. Trong những nguyên nhân gây nên tệ nạn này, thì nguyên nhân do ô nhiễm văn hoá độc
hại là thấy rõ nhất. Muốn giải quyết được vấn đề, cần tìm hiểu về thanh thiếu niên nhiều hơn. Thời đại ngày nay, lứa tuổi thanh thiếu niên có những đặc trưng tâm, sinh lý khác trước. Do cuộc sống ngày càng được cải thiện, sự phát triển của tuổi trẻ nhanh hơn. Ngày xưa các cụ nói “nữ thập tam, nam thập lục” (gái 13, trai 16) là nói đến sự bắt đầu của chu kỳ sinh lý, bây giờ ở lứa tuổi này nhiều em đã có sự ham muốn tình dục đầy đủ. Thanh thiếu niên ngày nay mong bản thân được độc lập sớm. Trước đây, thanh niên tuổi 18 còn nhiều lệ thuộc vào gia đình, bố mẹ nói con lắng nghe. Bây giờ, lớp trẻ được tiếp xúc rộng rãi với xã hội nên việc con cái nghe lời cha mẹ giảm đi, chúng có sự suy nghĩ riêng và nhiều khi thích sống riêng khỏi bố mẹ, do đó bố mẹ nắm được hành vi của con là rất khó. Ý thức sớm độc lập của con có mặt tốt nhưng nhiều khi do suy nghĩ chưa chín chắn mà bỏ nhà ra đi, theo bạn bè xấu rủ rê, trở thành kẻ phạm tội với xã hội. Trước đây khái niệm giáo dục con cái thường đi theo một công thức: Gia đình + Xã hội + Nhà trường. Công thức này về cơ bản vẫn cần thiết nhưng nội dung đã có sự khác biệt. Nhà trường trước đây quản lý học sinh gần như toàn diện nhưng bây giờ sau giờ học, học sinh làm gì nhà trường không nắm được. Học sinh trước đây hết giờ học là về nhà, bây giờ ngoài giờ học ra, chúng học thêm, đi chơi gì, với ai, bố mẹ khó lòng nắm vững nhất là khi bố mẹ bận rộn làm ăn, công việc suốt ngày, không quản lý được con. Con được tiếp xúc sớm với những kiến thức khoa học, trò chơi hiện đại như sử dụng máy vi tính, internet, trò chơi điện tử, lập trang Web Blog.v.v... Có nhiều bậc cha mẹ không đủ trình độ kiến thức về lĩnh vực này, thấy con suốt ngày ngồi bên máy vi tính là mừng, nhưng có biết đâu nhiều khi chúng tiêu khiển những trò văn hoá độc hại mà không biết. Về mặt xã hội, trước đây thường dùng các đoàn thể để răn đe hoặc khuyến khích các em, bây giờ vẫn có đoàn, có đội, có hội phụ nữ, người cao tuổi tham gia giáo dục các cháu, nhưng hiệu quả không nhiều. Việc ngăn chặn văn hoá độc hại các đoàn thể khó làm, theo không kịp; trong khi đó việc quản lý văn hoá do các ngành văn hoá, truyền thông làm lại không theo kịp tình hình, có nơi buông lỏng, nên sự xâm nhập văn hoá “bẩn” vào lớp trẻ được sức tung hoành… Tất cả những sự kiện ấy lâu ngày tích hợp lại, dần dần gây ô nhiễm văn hoá nghiêm trọng trong lớp trẻ. Muốn đẩy lùi ô nhiễm văn hoá cần có sự phối hợp đồng bộ của nhiều ngành, nhiều giới. - Đầu tiên cần trang bị kiến thức mới cho bố mẹ, để các bậc phụ huynh nắm được nội dung các vấn đề như trò chơi điện tử, game online, sử dụng internet, chát.v.v… biết được cái nào cần phát huy, cái nào cần tránh. Con ngồi trước máy tính “lướt nét” “nháy chuột” trong chốc lát bao hình ảnh hiện ra mà có khi bố mẹ chẳng biết gì. Việc bồi dưỡng kiến thức này nên soạn thành chương trình đơn giản, nói ở các câu lạc bộ
hoặc tuyên truyền trên phương tiện thông tin đại chúng. - Nhà trường và các đoàn thể tổ chức nhiều trò chơi vui, bổ ích và lành mạnh như thể thao thể dục, ca hát, picnic, tham gia các phong trào tình nguyện và thu hút lớp trẻ thích thú nghiên cứu khoa học, lập thân lập nghiệp mà quên đi những hoạt động sa đoạ, tình dục xấu xa. - Nhà trường phấn đấu để không có học sinh bỏ học, trốn học; nếu bỏ học do nghèo phải giúp đỡ để các em đến trường; nếu bỏ học trốn học đi đến các quán internet phải phối hợp với gia đình và tìm cách ngăn chặn. - Củng cố mối quan hệ gia tộc với lớp trẻ như đưa các em về thăm quê, dự hội làng, họp họ, họp đồng hương để gợi cho chúng nhớ đến tình cảm quý mến ông bà, cha mẹ, quê hương, làng xóm. - Việc chiếu phim trên các đài truyền hình ảnh hưởng nhiều đến suy nghĩ và hành động của thanh thiếu niên vì mỗi kênh truyền hình mỗi ngày chiếu tới 4-5 phim. Nên rà soát hạn chế phim kích dục và bạo lực. Do làm phim Việt Nam để chiếu trên truyền hình đắt tiền hơn mua phim ngoại nhiều, nên đài truyền hình chiếu nhiều phim ngoại. Nếu sáng ngủ dậy mở mắt ra đã thấy phim Trung Quốc, tối trước khi đi ngủ lại xem phim Hàn Quốc hay nước khác, lâu ngày thành quen, không còn giữ được bản sắc dân tộc nữa. - Trước đây các nhà xuất bản là cơ quan sự nghiệp có thu, bây giờ theo cơ chế thị trường, các nhà xuất bản phải tự hạch toán. Nguồn bản thảo phải dựa vào các nhà kinh doanh sách, việc chọn bản thảo theo “gu” thị trường do họ tổ chức và đề xuất, nhà xuất bản chỉ duyệt nội dung, có lúc sơ hở và bị động trong việc tuyển chọn bản thảo. Nên cấp vốn để nhà xuất bản đầu tư vào công tác tuyển chọn bản thảo sẽ giúp nhà xuất bản chủ động hơn, có thể thanh lý những bản thảo không phù hợp. - Những văn hoá phẩm độc hại thường từ bên ngoài nhập vào theo con đường lậu, bất hợp pháp; từ trong nước phát ra cũng co,á nhưng ít hơn. Cần bồi dưỡng cho cán bộ quản lý văn hoá, thông tin truyền thông và công an bảo vệ văn hoá có đủ năng lực và đạo đức để quản lý chặt nội dung hoạt động văn hoá. Từ việc cho mở vũ trường, quán karaoke, quán internet, nội dung biểu diễn, đến việc tiêu huỷ những văn hoá phẩm độc hại được quản lý theo quy chế, kiểm tra chặt chẽ, không nương nhẹ, buông lỏng. - Có những trào lưu văn hoá đầu tiên xuất hiện ở một nước Âu-Mỹ nào đó, về sau bản thân nước ấy thấy không lành mạnh đã ra sức khắc phục. Nhưng sau đó nó lại được du nhập vào nước ta. Hoặc như hiện nay đang xuất hiện những trào lưu mới, chưa biết đúng-sai thế nào thì không nên vội quảng bá trên các phương tiện truyền thông. Ban công tác thanh niên nên có cán bộ chuyên trách nghiên cứu về trào lưu văn hoá của các nước, phân biệt cái đúng, cái sai, học hỏi kinh nghiệm về chống tệ nạn văn hoá (như chống nghiện game online chẳng hạn) để hướng dẫn thanh, thiếu niên đi theo
trào lưu đúng mà tránh những cái lệch lạc. Ngày nay, không thể dùng mệnh lệnh hành chính để ngăn cản, cấm đoán lớp trẻ tiếp cận với những vấn đề mới, có xu hướng lạ đang phổ biến trên thế giới. Truyền bá văn hoá, nghệ thuật trên internet đang phát triển hơn bao giờ hết. Hướng dẫn cái đúng, gạt bỏ cái sai hết sức khó khăn và phức tạp. Nhưng để tệ nạn văn hoá độc hại xâm hại lớp trẻ là nỗi đau và nỗi lo của mỗi gia đình và xã hội. Mong được mọi người chung tay góp sức đẩy lùi ô nhiễm văn hoá độc hại trong thanh thiếu niên và trang bị cho lớp trẻ sự hiểu biết cần thiết, đủ sức đề kháng với các loại văn hóa độc hại./. Chung tay đẩy lùi ô nhiễm văn hóa trong thanh thiếu niên ( 26/2/2009) Gần đây, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm đến 3 loại ô nhiễm, đó là ô nhiễm môi trường, ô nhiễm trong ăn uống và ô nhiễm văn hoá. Ô nhiễm môi trường và ô nhiễm trong ăn uống gây nên nhiều bệnh nan y như ung thư, tiêu chảy… trực tiếp làm cho đời sống người dân bất ổn, bị lên án gay gắt, báo chí nói đến nhiều và các ngành chức năng đã vào cuộc quyết liệt. Ô nhiễm văn hoá cũng được rung chuông báo động đỏ. Lứa tuổi vị thành niên và lứa tuổi thanh niên phạm pháp ngày càng tăng và ngày càng nghiêm trọng. Tuy một số tờ báo đã lên tiếng cảnh báo, nhưng chưa được xã hội quan tâm đúng mức. Có lẽ vì vấn đề tác hại này trừu tượng hơn và biện pháp giải quyết như thế nào là hiệu quả còn khó. Nhưng nên thấy rằng nó sẽ di căn nặng, nếu không có biện pháp phòng ngừa, chữa trị. Trong những nguyên nhân gây nên tệ nạn này, thì nguyên nhân do ô nhiễm văn hoá độc hại là thấy rõ nhất. Muốn giải quyết được vấn đề, cần tìm hiểu về thanh thiếu niên nhiều hơn. Thời đại ngày nay, lứa tuổi thanh thiếu niên có những đặc trưng tâm, sinh lý khác trước. Do cuộc sống ngày càng được cải thiện, sự phát triển của tuổi trẻ nhanh hơn. Ngày xưa các cụ nói “nữ thập tam, nam thập lục” (gái 13, trai 16) là nói đến sự bắt đầu của chu kỳ sinh lý, bây giờ ở lứa tuổi này nhiều em đã có sự ham muốn tình dục đầy đủ. Thanh thiếu niên ngày nay mong bản thân được độc lập sớm. Trước đây, thanh niên tuổi 18 còn nhiều lệ thuộc vào gia đình, bố mẹ nói con lắng nghe. Bây giờ, lớp trẻ được tiếp xúc rộng rãi với xã hội nên việc con cái nghe lời cha mẹ giảm đi, chúng có sự suy nghĩ riêng và nhiều khi thích sống riêng khỏi bố mẹ, do đó bố mẹ nắm được
hành vi của con là rất khó. Ý thức sớm độc lập của con có mặt tốt nhưng nhiều khi do suy nghĩ chưa chín chắn mà bỏ nhà ra đi, theo bạn bè xấu rủ rê, trở thành kẻ phạm tội với xã hội. Trước đây khái niệm giáo dục con cái thường đi theo một công thức: Gia đình + Xã hội + Nhà trường. Công thức này về cơ bản vẫn cần thiết nhưng nội dung đã có sự khác biệt. Nhà trường trước đây quản lý học sinh gần như toàn diện nhưng bây giờ sau giờ học, học sinh làm gì nhà trường không nắm được. Học sinh trước đây hết giờ học là về nhà, bây giờ ngoài giờ học ra, chúng học thêm, đi chơi gì, với ai, bố mẹ khó lòng nắm vững nhất là khi bố mẹ bận rộn làm ăn, công việc suốt ngày, không quản lý được con. Con được tiếp xúc sớm với những kiến thức khoa học, trò chơi hiện đại như sử dụng máy vi tính, internet, trò chơi điện tử, lập trang Web Blog.v.v... Có nhiều bậc cha mẹ không đủ trình độ kiến thức về lĩnh vực này, thấy con suốt ngày ngồi bên máy vi tính là mừng, nhưng có biết đâu nhiều khi chúng tiêu khiển những trò văn hoá độc hại mà không biết. Về mặt xã hội, trước đây thường dùng các đoàn thể để răn đe hoặc khuyến khích các em, bây giờ vẫn có đoàn, có đội, có hội phụ nữ, người cao tuổi tham gia giáo dục các cháu, nhưng hiệu quả không nhiều. Việc ngăn chặn văn hoá độc hại các đoàn thể khó làm, theo không kịp; trong khi đó việc quản lý văn hoá do các ngành văn hoá, truyền thông làm lại không theo kịp tình hình, có nơi buông lỏng, nên sự xâm nhập văn hoá “bẩn” vào lớp trẻ được sức tung hoành… Tất cả những sự kiện ấy lâu ngày tích hợp lại, dần dần gây ô nhiễm văn hoá nghiêm trọng trong lớp trẻ. Muốn đẩy lùi ô nhiễm văn hoá cần có sự phối hợp đồng bộ của nhiều ngành, nhiều giới. - Đầu tiên cần trang bị kiến thức mới cho bố mẹ, để các bậc phụ huynh nắm được nội dung các vấn đề như trò chơi điện tử, game online, sử dụng internet, chát.v.v… biết được cái nào cần phát huy, cái nào cần tránh. Con ngồi trước máy tính “lướt nét” “nháy chuột” trong chốc lát bao hình ảnh hiện ra mà có khi bố mẹ chẳng biết gì. Việc bồi dưỡng kiến thức này nên soạn thành chương trình đơn giản, nói ở các câu lạc bộ hoặc tuyên truyền trên phương tiện thông tin đại chúng. - Nhà trường và các đoàn thể tổ chức nhiều trò chơi vui, bổ ích và lành mạnh như thể thao thể dục, ca hát, picnic, tham gia các phong trào tình nguyện và thu hút lớp trẻ thích thú nghiên cứu khoa học, lập thân lập nghiệp mà quên đi những hoạt động sa đoạ, tình dục xấu xa. - Nhà trường phấn đấu để không có học sinh bỏ học, trốn học; nếu bỏ học do nghèo phải giúp đỡ để các em đến trường; nếu bỏ học trốn học đi đến các quán internet phải phối hợp với gia đình và tìm cách ngăn chặn. - Củng cố mối quan hệ gia tộc với lớp trẻ như đưa các em về thăm quê, dự hội làng, họp họ, họp đồng hương để gợi cho chúng nhớ đến tình cảm quý mến ông bà, cha
mẹ, quê hương, làng xóm. - Việc chiếu phim trên các đài truyền hình ảnh hưởng nhiều đến suy nghĩ và hành động của thanh thiếu niên vì mỗi kênh truyền hình mỗi ngày chiếu tới 4-5 phim. Nên rà soát hạn chế phim kích dục và bạo lực. Do làm phim Việt Nam để chiếu trên truyền hình đắt tiền hơn mua phim ngoại nhiều, nên đài truyền hình chiếu nhiều phim ngoại. Nếu sáng ngủ dậy mở mắt ra đã thấy phim Trung Quốc, tối trước khi đi ngủ lại xem phim Hàn Quốc hay nước khác, lâu ngày thành quen, không còn giữ được bản sắc dân tộc nữa. - Trước đây các nhà xuất bản là cơ quan sự nghiệp có thu, bây giờ theo cơ chế thị trường, các nhà xuất bản phải tự hạch toán. Nguồn bản thảo phải dựa vào các nhà kinh doanh sách, việc chọn bản thảo theo “gu” thị trường do họ tổ chức và đề xuất, nhà xuất bản chỉ duyệt nội dung, có lúc sơ hở và bị động trong việc tuyển chọn bản thảo. Nên cấp vốn để nhà xuất bản đầu tư vào công tác tuyển chọn bản thảo sẽ giúp nhà xuất bản chủ động hơn, có thể thanh lý những bản thảo không phù hợp. - Những văn hoá phẩm độc hại thường từ bên ngoài nhập vào theo con đường lậu, bất hợp pháp; từ trong nước phát ra cũng co,á nhưng ít hơn. Cần bồi dưỡng cho cán bộ quản lý văn hoá, thông tin truyền thông và công an bảo vệ văn hoá có đủ năng lực và đạo đức để quản lý chặt nội dung hoạt động văn hoá. Từ việc cho mở vũ trường, quán karaoke, quán internet, nội dung biểu diễn, đến việc tiêu huỷ những văn hoá phẩm độc hại được quản lý theo quy chế, kiểm tra chặt chẽ, không nương nhẹ, buông lỏng. - Có những trào lưu văn hoá đầu tiên xuất hiện ở một nước Âu-Mỹ nào đó, về sau bản thân nước ấy thấy không lành mạnh đã ra sức khắc phục. Nhưng sau đó nó lại được du nhập vào nước ta. Hoặc như hiện nay đang xuất hiện những trào lưu mới, chưa biết đúng-sai thế nào thì không nên vội quảng bá trên các phương tiện truyền thông. Ban công tác thanh niên nên có cán bộ chuyên trách nghiên cứu về trào lưu văn hoá của các nước, phân biệt cái đúng, cái sai, học hỏi kinh nghiệm về chống tệ nạn văn hoá (như chống nghiện game online chẳng hạn) để hướng dẫn thanh, thiếu niên đi theo trào lưu đúng mà tránh những cái lệch lạc. Ngày nay, không thể dùng mệnh lệnh hành chính để ngăn cản, cấm đoán lớp trẻ tiếp cận với những vấn đề mới, có xu hướng lạ đang phổ biến trên thế giới. Truyền bá văn hoá, nghệ thuật trên internet đang phát triển hơn bao giờ hết. Hướng dẫn cái đúng, gạt bỏ cái sai hết sức khó khăn và phức tạp. Nhưng để tệ nạn văn hoá độc hại xâm hại lớp trẻ là nỗi đau và nỗi lo của mỗi gia đình và xã hội. Mong được mọi người chung tay góp sức đẩy lùi ô nhiễm văn hoá độc hại trong thanh thiếu niên và trang bị cho lớp trẻ sự hiểu biết cần thiết, đủ sức đề kháng với các loại văn hóa độc hại./. Giác Ngộ Online
Từ vấn nạn ô nhiễm môi trường,nghĩ về môi trường văn hóa Phật giáo Môi trường ô nhiễm là vấn đề thời sự đang rất nóng hổi trên diễn đàn thông tin đại chúng, hàng ngày có hàng loạt vụ gây ô nhiễm môi trường bị phanh phui. Nhưng đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm mà thôi, thực ra trên đất nước ta đâu đâu cũng thấy “môi trường bị ô nhiễm”. Như môi trường văn hóa, môi trường giáo dục, môi trường đạo đức... của nước ta cũng đang ngày càng bị ô nhiễm. Mà môi trường văn hóa chính là công cụ lý thuyết khá hữu hiệu để xem xét điều kiện bên ngoài, làm nên sự hình thành hay tha hóa nhân cách, sự phát triển hay thụt lùi của cá nhân, sự tiến bộ hay lạc hậu của nhóm xã hội hoặc cộng đồng. Môi trường văn hóa Việt Nam đang bị ô nhiễm nặng. Phải nói rằng, chưa bao giờ môi trường văn hóa ở Việt Nam lại phong phú và đa dạng như hiện nay. Nó vừa năng động và tích cực nhưng cũng quá nhiều cám dỗ tiêu cực. Sự phong phú, đa dạng, năng động của môi trường văn hóa Việt Nam hiện nay chưa đủ để nuôi dưỡng, khích lệ trí tuệ sáng tạo tuổi trẻ phát triển mạnh. Nhưng mặt khác, nó quá dư thừa những tiêu cực để khiến cho bất cứ một cá nhân, một gia đình, một cộng đồng nào cũng phải bất an và cảnh giác. Nhan nhản những kênh thông tin đồi trụy, các thông tin trên mạng Internet, các sản phẩm nghe nhìn từ các phương tiện truyền thông đại chúng khác đang làm nhiễu loạn môi trường văn hóa truyền thống và dẫn đến việc tuổi trẻ xem thường văn hóa truyền thống quý báu của cha ông, của dân tộc. Nếu xét trong bối cảnh môi trường xã hội đang bị ô nhiễm hiện nay tại nước ta thì có lẽ hàng ngày chúng ta phải đối mặt và hít thở trong một môi trường văn hóa ô nhiễm đến nghẹt thở cả từ nông thôn đến thành thị. Một vị giáo sư đã nói với chúng tôi “mỗi buổi sáng thức dậy đọc hai tờ báo Thanh Niên và Tuổi Trẻ là người tôi đã mệt lả đi”. Vị giáo sư đó giải thích, các thông tin in trên hai tờ báo đều cho biết có quá nhiều tệ nạn đang diễn ra trên khắp đất nước ta mà phần lớn đến từ “sự ô nhiễm văn hóa” nào là xì ke ma túy, nào là cướp bóc chém giết, chồng giết vợ, mẹ giết con, nào là giả dối lừa gạt, nào là phá rừng, xả nước bẩn xuống sông gây ô nhiễm... Mới đây thôi, người ta đã cố tình tạo ra thêm một kiểu “ô nhiễm văn hóa, giáo dục và đạo đức” khi cho xuất bản hàng loạt truyện tranh có nội dung và hình ảnh sex “gây sốc” cho trẻ em. Nếu xem phong tục, tập quán, lối sống, đạo đức, pháp quyền, dân trí, tính năng động xã hội... là điều kiện là cơ sở cho sự hình thành nhân cách, phát triển cá nhân, phát triển cộng đồng xã hội... thì đó chính là môi trường văn hóa lành mạnh. Vậy nên khi môi trường văn hóa đó đã bị “ô nhiễm” rồi thì chắc chắn sự phát triển nhân cách con người (từ cá nhân đến tập thể) khó mà thoát ra khỏi sự “ô nhiễm”, bởi cha ông ta đã dạy “gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” mà. Phật giáo cần sớm nhập cuộc và chung vai gánh vác để làm “sạch môi trường văn hóa” của chúng ta hiện nay. Nói như vậy đương nhiên Phật giáo phải có lý luận của mình. Trong Phật giáo, ý nghĩa “đạo tràng” là chỗ thanh tịnh, nơi hành giả tham thiền tu luyện, mở rộng ra nó được hiểu như là “môi trường đạo hạnh”, trường giảng đạo, ngôi nhà giảng đạo... nói chung là một môi trường sống không có sự ô nhiễm của thói hư tật xấu... Như vậy có thể nói “đạo tràng” trong Phật giáo là môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh để phát triển bền vững. Một số “đạo tràng Phật giáo” đang sinh hoạt tuy còn cục bộ và tự phát nhưng cần được giới Phật giáo khắp nơi trong nước nghiên cứu và nhân rộng để “cứu nguy văn
hóa”, hướng dẫn quần chúng tu tập và giúp tuổi trẻ vượt khó vươn lên theo tiêu chuẩn đạo đức của nhà Phật như các Khóa tu Mùa Hè của chùa Hoằng Pháp, TP.HCM thường xuyên có trên 2.000 em thanh thiếu niên tham dự, các kỳ hội trại của Báo Giác Ngô, của Ban Văn hóa Thành hội Phật giáo TP.HCM... là một điển hình; các khóa tu của TT.Chơn Quang tại Bà Rịa-Vũng Tàu cũng có nội dung sinh hoạt chất lượng. Tại Huế có đạo tràng Tịnh độ chùa Thiên Minh mỗi tháng có hơn 2.000 người sinh hoạt... Những hoạt động tích cực này của một số chùa cần nhanh chóng được các Ban Trị sự, các Tăng Ni, các chùa trong cả nước phổ biến, tiếp thu và nghiên cứu ứng dụng ở Việt Nam. Dù đây là hiện tượng không mới nhưng trong bối cảnh của nền văn hóa đang bị ô nhiễm của nước ta hiện nay, môi trường này rất hữu hiệu cho đời sống tinh thần và tâm linh của chúng ta, của con em chúng ta và cho cả xã hội Việt Nam chúng ta nữa. Gần đây tại Hà Nội và một số tỉnh thành phía Bắc, một số câu lạc bộ thanh niên Phật tử mới thành lập với nhiều nội dung sinh hoạt lành mạnh đã và đang hoạt động rất tốt, đây là một dấu hiệu rất đáng mừng mà không phải ở đâu cũng cập nhật được như thế. Ở miền Trung, tổ chức Gia đình Phật tử chính là môi trường văn hóa lành mạnh nhưng thật đáng tiếc là hình thái hoạt động còn nhiều đơn điệu và ít thay đổi để có thể tạo đà cho tuổi trẻ phát triển kỹ năng và tư duy sáng tạo. Các đạo tràng, các câu lạc bộ, các khóa tu, hội trại... của Phật giáo tuy rất tích cực, nhưng vẫn còn mang tính cục bộ địa phương và tự phát mà PGVN vẫn chưa có chiến lược để phát triển thành hệ thống, thành thế mạnh trên phạm vi cả nước để chung tay đẩy lùi sự ô nhiễm môi trường văn hóa hiện nay. Mặc dầu không quá bi quan để nói rằng “nguy cơ ô nhiễm văn hóa” tại Việt Nam là quá trầm trọng, hết thuốc chữa, nhưng nếu không có biện pháp sáng suốt để đẩy lùi những nhân tố tiêu cực và không bình thường, thậm chí rất không bình thường đang từng ngày làm ô nhiễm môi trường văn hóa chúng ta hiện nay thì mối nguy hại sẽ là khôn lường. Phật giáo - tSuy đồi đạo đức, lối sống hiện nay lỗi do ai? Thứ 4, Ngày 27/10/2010 10:16 AM Một số sự kiện gây "sốc" của giới trẻ gần đây và cách nhìn nhận đánh giá của xã hội Thời gian gần đây dư luân cả nước xôn xao về việc liên tiếp xảy ra những vụ việc đáng "báo động" về tình trạng suy đồi đạo đức ở thanh thiếu niên. Điều đáng nói là càng ngày lứa tuổi phạm pháp càng thấp tỷ lệ nghịch với tính chất nghiêm trọng của sự việc. Điển hình là vụ việc một học sinh nam ở Hải Dương vì không có tiền chơi game đã giết hại bố đẻ của mình một cách hết sức dã man thú tính, vụ việc một thiếu nữ tuổi teen cầm đầu một nhóm côn đồ chuyên lừa đảo, hãm hiếp học sinh nữ rồi đem bán cho nhà chứa, các vụ việc bạo lực học đường, lối sống thác loạn trong các vũ trường, quán bar, yêu đương đồng giới, lối hành xử theo kiểu côn đồ đối với bạn bè, gia đình và thầy cô, v.v... Tôi cũng xin kể một chuyện bản thân tôi chứng kiến: gần nhà tôi có một gia đình, bố phụ vữa, mẹ buôn bán lặt vặt, câu con trai học lớp 11. Một lần vào quãng chập tối người bố đi làm về được bà mẹ cho biết con trai đang ngồi tại một quán net. Ông bố tìm con về định dạy cho cậu quý tử một bài học. Sau một hồi đôi co mắng chửi cuối cùng không phải là cậu con trai mà chính là ông bố bị cậu con dùng chân kẹp đầu cho ăn no đòn. Câu chuyện trên chỉ là một trong nhiều, rất nhiều dẫn chứng về cách hành xử thiếu đạo đức của giới trẻ hiện nay.
Nhìn nhận các sự kiện này, từ nhà giáo dục đến các nhà quản lý, các bậc làm cha mẹ đã có rất nhiều ý kiến phân tích tìm ra nguyên nhân. Có thể khái quát một số nguyên nhân thường được dẫn ra như sau: Về phía gia đình: do cha mẹ mải làm ăn ít quan tâm đúng mức đến con cái, giao khoán việc giáo dục, dạy dỗ cho nhà trường. Về phía nhà trường: sự thiếu trách nhiệm trong việc giáo dục, quản lý của các thầy cô giáo, chỉ dạy "văn" (kiến thức) chứ không dạy "lễ" (đạo đức). Về phía xã hội: ít quan tâm đến nhu cầu vui chơi giải trí lành mạnh của các em, ảnh hưởng tai hại của các loại phim ảnh, mạng internet đen,... Nhưng xem ra sự lý giải đó nhiều khi quá đơn giản, dễ dãi, chưa đi đến ngọn nguồn của vấn đề và thường cuối cùng là đổ lỗi "sự suy đồi về đạo đức, lối sống trong xã hội ta hiện nay, đặc biệt là bộ phận giới trẻ" cho "mặt trái cơ chế thị trường", cho sự kém tu dưỡng, rèn luyện ở trẻ. Môi trường giáo dục của giới trẻ. Như chúng ta đã thấy, gia đình, nhà trường và xã hội chính là môi trường văn hoá, môi trường giáo dục đào luyện lên thế hệ trẻ. Văn hoá, lối sống, đạo đức của giới trẻ là sự phản ánh chính xác môi trường gia đình, nhà trường, xã hội mà giới trẻ đang sống. Dù trong trường hợp nào, tại gia đình, nhà trường hay xã hội thì người lớn - người có tuổi cũng chính là người hướng dẫn, làm gương trẻ. Gia đình: Gia đình của chúng ta hiện nay và cả ngày xưa nữa là gia đình hạt nhân gồm cha mẹ và con cái (ít có đại gia đình với tam đại, tứ đại đồng đường). Ngày xưa vì nghèo khó nên con cái phải lao động, làm lụng cùng bố mẹ. Ngày xưa vì nghèo khó cả gia đình chỉ có một gian nhà tất cả quây quần sớm tối. Vì thế mà cha mẹ và con cái thường xuyên tiếp xúc, chia sẻ với nhau, gần gũi nhau, thương yêu nhau. Trong gia đình xảy ra bất cứ chuyện lớn, nhỏ con cái, cha mẹ đều biết, đều chia sẻ và cảm thông. Gia đình do cha mẹ làm chủ, cha mẹ chính là tấm gương sống, là hình tượng đầu tiên, quan trọng nhất hình thành nhân cách của giới trẻ. Nếp sống gia đình, ngày xưa gọi là gia đạo, gia phong sẽ quyết định rất lớn vào tính cách, lối sống, hành vi của con em. Một gia đình thiếu nền nếp, cha mẹ lục đục, sống thiếu tình thương, bị hơi lạnh của đồng tiền tri phối rõ ràng khó tạo lên những đứa con ngoan trò giỏi, công dân tốt cho xã hội. Nhà trường: Nhà trường là môi trường giáo dục không chỉ dạy kiến thức mà còn, và quan trọng hơn hết, là dạy cách làm người. Ngày xưa có câu "Tiên học lễ, hậu học văn", nhưng mấy mươi năm trước câu này đã bị gỡ bỏ ở các trường. Các trường hiện nay ít chú ý đến hành vi đạo đức của trẻ, chủ yếu là trang bị kiến thức, là nơi "giữ trẻ" trong những lúc bố mẹ chúng còn mải mê công sở, kiếm tiền. Xã hội: là nơi hoạt động của con người. Một xã hội văn minh, lành mạnh sẽ là môi trường tốt nâng đỡ và thôi thúc giới trẻ dấn thân cống hiến công sức, trí tuệ xây dựng công đồng, đất nước. Nhưng ngược lại, xã hội cũng là sông sâu, vực thẳm, mời gọi, cuốn hút trẻ vào các tệ đoan, sa ngã. Môi trường giáo dục ấy bây giờ ra sao? Gia đình: Hãy tưởng tượng, như trên phần nào tôi đã đề cập, trong gia đình, bố mẹ sáng dạy mải móng nhét mấy đồng vào tay con tự lo bữa sáng (thậm chí cả bữa trưa) trong ngày. Tối về, vội vã chuẩn bị bữa ăn, vội vã và vài bát cơm sau đó ai rút về phòng người ấy. Cha mẹ và con cái hầu như rất ít giao lưu. Nhưng đó chỉ là một phần vấn đề. Hãy xem lối sống, cách hành xử của cha mẹ hàng ngày với ông bà, với anh em bạn bẹ, với đồng nghiệp và ngoài xã hội. Ngôn ngữ chợ búa tràn ngập trong không gian gia đình, gia đình là nơi chứa chấp các âm mưu và toan tính. Cha mẹ làm cơ quan nhà nước thì âm mưu mua bán chức quyền, âm mưu làm giàu từ tham nhũng, từ biếu xén, luồn lọt. Cha mẹ làm doanh nghiệp bên ngoài thì âm mưu buôn gian bán lận,
lừa đảo làm giàu... Môi trường gia đình ấy không khác mấy bãi chiến trường, sớm dạy cho người con cách sống lạnh lùng vật chất, thiếu đi một tinh thần nhân văn cần có. Nhà trường: Ngày xưa, cũng chưa lâu lắm, khoảng hai chục năm trước, mối quan hệ thầy trò khác xa bây giờ. Khác ở chỗ thầy và trò rất thân thiết và gần gũi nhau. Học trò ốm đau thầy cô đến tận nhà thăm hỏi, thầy cô biết rõ hoàn cảnh gia đình của mỗi đứa và thường xuyên gặp gỡ động viên học trò. Ngày xưa chúng tôi không học thêm như bây giờ. Có bồi dưỡng học sinh giỏi thì cũng hầu như không công, có chăng chút ít quà cáp gọi là của cha mẹ biếu thầy cô với một tấm lòng trân trọng. Có khi vì ốm đau phải nghỉ học, thầy cô sẵn lòng dành thời gian cả tháng kèm cặp riêng để theo được bài mà không đòi hỏi bất cứ điều kiện vật chất nào. Còn bầy gờ? Học sinh học thêm tối sáng, không chỉ học thêm môn chính mà cả các môn phụ. Học thêm không phải vì ham học, mà vì sợ thầy cô. Đành rằng chương trình giáo dục của ta hiện nay còn bất hợp lý, quá nhiều môn học, kiến thức quá nặng nên để thi được đại học cần phải học thêm. Nhưng cũng có khi thầy lên lớp chỉ dạy "nửa chữ" còn "nửa chữ" dành cho dạy ở giờ phụ đạo. Việc thúc ép học sinh đi học không phải là chuyện hãn hữu. Thúc ép có nhiều cách tinh vị và ngọt ngào. Hơi lạnh của đồng tiền thẩm thấu vào mọi mối quan hệ tình cảm, mọi mối quan hệ vốn được coi là thiêng liêng nên cái thiêng trở nên mất thiêng, tầm thường và trần trụi. Đó còn chưa kể đến sự suy thoái của môi trường giáo dục khi nhận những thầy cô dốt (rất nhiều trường THPT, THCS hiện nay sẵn sàng nhận giáo viên học tại chức hay học đại học từ những trường mà ngôn ngữ bình dân gọi là "vớ vẩn" vào dạy hợp đồng rồi tìm cách "chạy" biên chế. Những giáo viên này phải "chi" không ít nên cũng tìm cách "thu" lại cả vốn lẫn lời bằng cách thúc ép học thêm). Xã hội: Xã hội của chúng ta hiện nay thế nào? Có phải là môi trường văn hoá, văn minh lý tưởng cho tuổi trẻ, môi trường để tuổi trẻ được thoả sức sáng tạo và cống hiến? Đặt câu hỏi như thế có người sẽ bật cười: còn xa chúng ta mới được như thế. Hãy ra khỏi nhà, ra đường, đến bến tàu xe, đến chợ mà nhìn người ta sống, người ta hành xử là biết xã hội ra sao. Bản thân mối quan hệ gia đình, nhà trường cũng phản ánh phần nào xã hội. Ở đây tôi xin không nói về các mặt trái đầy dãy ngoài kia, sau màn hình vi tính này, bởi vì ai cũng thấy, ai cũng biết, nó đập vào mắt chúng ta, khiều khíc chúng ta. Tôi cũng xin không nói về lứa tuôi teen, lứa tuổi dễ dàng bị ảnh hưởng tác động của những hành vị của người lớn. Tôi chỉ xin nói về cơ hội cống hiến của giới trẻ đang độ tuổi lao động, nói như Chí Phèo: tôi muốn cống hiến nhưng ai cho tôi cống hiến. Dân số Việt Nam hiện nay là dân số trẻ, có nghĩa là tỷ lệ những người trẻ tuổi trong độ tuổi lao động chiếm số đông xã hội, trong đó có rất đông những người được gọi là "giới trẻ". Ở đây khó có sự phân giới rõ ràng thế nào là giới trẻ, tôi xin tạm lấy mốc 1975 theo cách nhìn của nhiều người "có tuổi" làm phân giới. Những người sinh từ 1975 và trước đó ít năm trở lại đây, không thông dự vào các sự kiện chiến tranh và khó khăn của đất nước, lớn lên trong hoà bình và có cuộc sống vật chất khá đầy đủ. Trong con mắt của những người "có tuổi" thì nhìn chung tuổi trẻ thường đi liền với bồng bột, thiếu kinh nghiệm trong cuộc sống và thiếu luôn cả lập trường, bản lĩnh, thậm chí là mất định hướng trong cuộc sống. Chính vì thế mà cũng dễ hiểu khi một trọng trách nào đó ở một cơ quan, đơn vị thường khó lòng "lọt lưới" rơi vào tay giới trẻ. Lý giải điều nay cũng không thể hoàn toàn đổ lỗi cho sự tham quyền cố vị, tư tưởng "khôn đâu đến trẻ"... mà còn xuất phát từ nguồn gốc kinh tế, truyền thống văn hoá dân tộc. Dân tộc ta vốn là cư dân nông nghiệp. Làm nông nghiệp thời xưa (và cả thời nay nữa) phụ thuộc lớn vào thời tiết "Trông trời, trông đất, trông
mây/ Trông mưa, trông lắng, trông ngày, trông đêm", vào kinh nghiệm "nước, phân, cần, giống". Mà kinh nghiệm dĩ nhiên chỉ tuổi già mới tích luỹ được nhiều. Vì thế dẫn đến tư tưởng "trọng sỉ", đề cao kinh nghiệm, đề cao tuổi tác. Đó còn chưa kể tới quan điểm của Nho giáo "50 tuổi biết mệnh trời". Tư tưởng này ăn sâu rễ vào tiềm thức người Việt, cộng với tư tưởng công thần tạo nên cái nhìn nhiều khi sai lệch về tuổi trẻ trong thời buổi khoa học công nghệ đòi hỏi trí tuệ hơn tuổi tác. Chính vì thế dễ thấy tuổi trẻ ít khi được trọng dụng được mạnh dạn bổ nhiệm vào các chức vụ quan trọng, vì chưa đủ "tích luỹ". Tiện đây cũng xin lưu là những nhà lãnh đạo đầu tiên của Đảng cộng sản và nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà non trẻ lại là những người còn rất trẻ, chủ yếu là U30, U20. Đơn cử như tổng bí thư Lê Hồng Phong, Nguyễn Văn Cừ, hay như vị đại tướng huyền thoại Võ Nguyên Giáp làm Bộ trưởng Bộ quốc phòng cũng chỉ mới 36 tuổi. Đó còn chưa kể tới vô số các Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch tỉnh thời kỳ đầu của chế độ là những người rất trẻ, có người chỉ độ 20. Tại sao lại có hiện tượng ấy? Là bởi vì tuổi trẻ đi liền với tính năng động, thích cái mới, ưa mạo hiểm, sẵn sàng thay đổi nên dễ tiếp nhận chủ thuyết mới không bảo thủ như lớp già, và khi đã tiếp nhận thì hăng hái hoạt động thực hiện hoài bão, lý tưởng. Tuy nhiên sau khi lên cầm quyền, vì họ trẻ nên cầm quyền lâu. Khi họ già chuyển giao cho những người cộng sự kế cận thì những người đó cũng đã ở tuổi cao rồi. Tuổi trẻ sau này khó len chân vào các chức vụ quan trọng, mà để phấn đấu lên được chức vụ đó phải qua tuần tự qua vô vàn các tầng bậc chức tước khác, đến khi len lên được thì tuổi cũng đã cao. Như vậy chúng ta thấy, giới trẻ chiếm tỷ lệ cao trong dân số ở tuổi lao động, là "mùa xuân của xã hội", "tương lai của đất nước" nhưng chưa có vai trò, tác động lớn đối với hướng đi của xã hội và đất nước. Những người có tuổi mới là những lãnh đạo của đất nước, tác động, ảnh hưởng tới mọi mặt của xã hội. Mà những nhà cầm quyền, nhà lãnh đạo, những người đang làm chủ xã hội hiện nay của chúng ta là ai? Họ chính là cha, mẹ, là chú, bác, cô,dì của chúng ta. Họ thế nào? Hãy nhìn tấm gương của Nguyễn Trường Tôn, của Nguyễn Việt Tiến, của Nguyễn Thanh Bình mà phấn đấu. Có người nghe vậy sẽ phản bác: chỉ có vài con sâu đáng gì với nồi canh lớn, xã hội thời nào chẳng có những con người như thế. Thì đó là lời của những bạn lạc quan hoặc đui mù. Nhưng người lạc quan hiện nay rất ít (chỉ đông người tham vọng thôi) và con mắt của người thời nay ai cũng sáng cả. Chúng ta làm một thí nghiệm nhỏ: Bạn hãy lên một danh sách lãnh đạo địa phương (quận, huyện thôi không cần phải đến cấp cao hơn) nơi bạn sống. Bạn cũng nên biết rằng đồng lương của cấp đó khó vượt qua ngưỡng 6 triệu một tháng. Nhưng hãy nhìn xem có ai trong số họ sống trong các mái nhà bình thường như những người dân quanh họ. Và hiển nhiên một câu hỏi tự đến đầu bạn: họ lấy tiền ở đâu. Ví dụ khác: bạn đã bao giờ đi mua háng hoá ở chợ, ở siêu thị? Bạn đã bao giờ bị cân điêu, mua đắt hay mua phải hàng giả hàng kém chất lượng? Họ toàn là những bậc cha chú, cô dì của chúng ta cả đấy. Người xưa nói "thượng bất chính hạ tắc loạn", dân gian cũng nói "nhà dột từ nóc", điều đó không thể nguỵ biện cho sự hư hỏng của tôi và bạn, nhưng rõ ràng đó là một lý do, lý do quan trọng nhất. rong bước đồng hành cùng dân tộc cũng phải có một phần trách nhiệm. Trí Năng © 20082010 Bản quyền thuộc về Báo Giác Ngộ
Lối sống sai lầm của giới trẻ hiện nay - Hồng Hạnh(honghanh111989@yahoo.com.vn) Giới trẻ Việt Nam hiện nay đang bị ảnh hưởng bởi lối sống của văn hóa phương Tây là buông thả, tự do tình dục, thích gì làm nấy mà không hề nghĩ đến hậu quả của nó. Những truyền thống, đạo lý của ông bà từ xưa để lại là phải sống có trách nhiệm, có tôn ti trật tự đã không còn nữa, con người đã sống ngược lại hoàn toàn với đạo lý làm người. Tôi cũng thuộc lớp trẻ hiện nay nhưng tôi không đồng tình với lối sống buông thả này. Đừng cho rằng những lời dạy của ông bà từ xưa là dư thừa, cổ hủ, lạc hậu. Nếu không có những đạo lý răn dạy con người thì con người sẽ sống sa đọa, sai lầm và dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Con người khác với con thú là biết thế nào là đúng, thế nào là sai. Con thú sống chỉ vì bản năng, còn con người thì vừa sống theo bản năng, mà vừa sống theo lý trí. Nhưng cái quan trọng là bản năng mạnh hay lý trí mạnh? Nếu bản năng mạnh hơn lý trí thì ta không khác gì con thú, chữ "người" đã bị xóa đi chỉ còn lại chữ "con" mà thôi. Còn nếu lý trí mạnh hơn bản năng thì ta thực chất là một con người có nhân cách, có biết đủ. Tôi sợ một ngày nào đó đất nước này sẽ trở thành một đất nước xa lạ, con người sống với nhau bừa bãi, hỗn loạn thì sẽ mất hết tất cả, những mất mác sẽ để lại rất nhiều sau những cuộc vui chơi trác tán. Nếu ai có cùng quan điểm với tôi thì hãy tìm mọi cách kêu gọi mọi người hãy dừng lại ngay, đừng để hậu quả xảy ra rồi mới nuối tiếc thì đã quá muộn. Gia đình, nhà trường, xã hội buộc phải lên tiếng nói, phải có trách nhiệm trong vấn đề giáo dục hiện nay để không còn những con người sống buông tuồng, bừa bãi như thế nữa. Sự suy thoái về đạo đức, lối sống dẫn đến tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, nhũng nhiễu dân của một bộ phận không nhỏ cán bộ Đảng viên vẫn diễn ra rất nghiêm trọng”- Phó chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Trung ương Vũ Quốc Hùng nhấn mạnh trong bản tham luận của ông trước Đại hội Đảng X. TS ghi lại đánh giá của ông về 5 suy thoái đạo đức, lối sống của Đảng viên. Thứ nhất, suy thoái về đạo đức, lối sống trong cán bộ, Đảng viên có xu hướng tăng cả về số lượng và phạm vi. Khi bước vào thời kỳ đổi mới, mới chỉ là một lời cảnh báo tại Đại hội VI: “Trong xã hội ta đang diễn ra cuộc đấu tranh giữa hai lối sống: lối sống có lý tưởng, lành mạnh, trung thực, sống bằng lao động của mình, có ý thức tôn trọng và bảo vệ của công, chăm lo lợi ích của tập thể, của nhà nước, với lối sống thực dụng, dối trá, ích kỷ, ăn bám, chạy theo đồng tiền". Đến nay, tình trạng đó đã, đang diễn ra ngay trong Đảng. Từ chỗ chỉ có ở “một bộ phận” thì nay đã diễn ra ở “một bộ phận không nhỏ”. Trong đó có cả cán bộ Đảng viên có chức, có quyền. Suy thoái về đạo đức, lối sống làm nảy sinh lãng phí, tham nhũng, nhũng nhiều dân, trước kia diễn ra ở một số cán bộ, Đảng viên hoạt động trong lĩnh vực kinh tế, thì nay xảy ra tất cả các ngành, các lĩnh vực: y tế, giáo dục, văn hóa, thực hiện chính sách xã hội, tổ chức cán bộ, công
tác tham mưu, hoạch địch chính sách cụ thể… Mức độ này ngày càng tăng, nếu trước kia chủ yếu là “ăn cắp vặt”, “bớt xén” mang tính chất cá nhân đơn lẻ thì nay chặt chẽ, móc nối chằng chịt trên dưới, trong ngoài để trục lợi như: thông đồng, chia chác giữa các bên trong đầu tư xây dựng cơ bản, giải phóng mặt bằng, mua sắm vật tư, đấu thầu và chỉ định thầu, phân phối dự án, hoàn thuế giá trị gia tăng, trong cấp phát vốn, nhận hối lộ, trong điều tra truy tố xét xử; “ra giá” trong việc cung cấp thông tin bí mật… Thứ hai, bệnh cơ hội, chủ nghĩa cá nhân có chiều hướng gia tăng. Việc này không chỉ có ở Đảng viên trẻ mà còn biểu hiện cả trong một bộ phận cán bộ, Đảng viên nói chung, nhất là những cán bộ nắm quyền, tiền, và tài sản công. Lối sống này Bác Hồ đã cảnh báo: trái với đạo đức, phẩm chất của người cộng sản “cần kiệm liên “Một dân tộc, một Đảng, chính, chí công vô tư” như sinh thời Bác Hồ đã dạy. mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức Báo cáo của Bộ Chính trị trình Hội nghị trung ương VI (lần 2) hấp dẫn lớn, không nhất khóa VIII đã đề cập đến 5 kiểu “chạy”. Đó là “chạy chức”, trước định hôm nay và ngày khi bầu cử; “chạy quyền” trước khi bổ nhiệm, thuyên chuyển mai vẫn được mọi người công tác cán bộ; “chạy chỗ”, tìm “chỗ thơm”, “chỗ ngon”, chỗ yêu mến, ca ngợi, nếu kiếm được nhiều lợi (chẳng những cho bản thân mà còn cho cả lòng dạ không trong người thân, người nhà); “chạy lợi” khi phân chia ngân sách, xét duyệt dự án đầu tư, giao thầu, tính thuế, xét duyệt đề tài nghiên sáng nữa, nếu sa vào cứu….; “chạy tội” cho bản thân cho người thân, có trường hợp chủ nghĩa cá nhân”. cho cả những tên tội phạm. Trong báo cáo xây dựng Đảng tại đại hội lần này, trung ương cũng nhận định, nơi này nơi khác vẫn còn tình trạng “chạy chức”, “chạy quyền”, “chạy tội”, “chạy bằng cấp”. Trong xã hội còn có dư luận “chạy tuổi” để được đề bạt, được vào cấp ủy, kéo dài thời gian công tác để hưởng bổng lộc. Thứ ba, nói nhiều làm ít; nói nhưng không làm. Tình trạng này còn xảy ra ở không ít cán bộ, Đảng viên, trái với lời dạy của Bác Hồ là “nói phải đi đôi với làm”, “dù khó khăn đến mấy cũng kiên quyết làm đúng chính sách và nghị quyết của Đảng” đúng như báo cáo chính trị trình đại hội đã nêu: “Tình trạng nói nhiều, làm ít, làm không đến nơi đến chốn hoặc không làm còn diễn ra ở nhiều nơi”. Thứ tư, quan liêu, xa dân, thích nghe thành tích, ngại nghe sự thật. Trong Đảng ta hiện nay còn không ít cấp ủy, người lãnh đạo… còn xa dân, không sát cơ sở, không hiểu thực tiễn, ít lắng nghe ý kiến cấp dưới, không nắm được hoạt động, lối sống của cán bộ dưới quyền, nên có trường hợp đề ra chủ trương chính sách không phù hợp với thực tế, người dân không đồng tình. Việc nhận xét cán bộ chung chung, thậm chí sai lệch với mức “vô trách nhiệm”. Vụ tham nhũng và tha hóa đạo đức, lối sống của một số cán bộ Đảng viên ở PMU 18 nghiêm trọng vậy mà Phó bí thư Đảng ủy cơ quan Bộ vẫn khẳng định: “Trước khi bị khởi tố, họ đều là Đảng viên tốt”. Khẳng định như vậy thì “thật là quan liêu, vô chính trị, vô trách nhiệm, có thể nói là vô cảm, không thể chấp nhận được”. Thứ năm, tham nhũng, nhũng nhiễu dân gây hậu quả nặng nề trên nhiều mặt, làm thất thoát tài sản, tiền vốn của nhà nước, của nhân dân và sự hư hỏng của một bộ phận không nhỏ cán bộ, Đảng viên.
Sự hư hỏng cán bộ đã dẫn đến 40.000 Đảng viên bị kỷ luật trong một nhiệm kỳ đại hội, trong đó số cán bộ do Ban Tình trạng “nhũng nhiễu”, “vòi vĩnh” dân ở nhiều cán bộ, Đảng chấp hành trung ương, viên, công chức khi thực thi công vụ, chưa tới mức phải truy tố Bộ Chính trị, Ban bí thư trước pháp luật diễn ra ngày càng nghiêm trọng trong nhiều đã kỷ luật là 114, có 12 ngành, nhiều cấp, nhiều lĩnh vực, gây bức xúc trong xã hội, ảnh ủy viên trung ương hưởng đến môi trường đầu tư, làm nhiều cán bộ Đảng viên và Đảng. Chỉ riêng vụ án nhân dân băn khoăn, chưa thật sự tin tưởng đối với cuộc đấu Năm Cam đã có 17 tranh phòng chống tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, nhũng Đảng viên bị phạt tù, nhiễu dân. trong đó có người từng giữ những cương vị Tóm lại, có thể nói tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, về quan trọng trong bộ phẩm chất đạo đức, lối sống dẫn đến tệ quan liêu, tham nhũng, máy công quyền. Vụ lãng phí, sách nhiễu của một bộ phận không nhỏ cán bộ, công xảy ra ở PMU 18 dẫn chức, Đảng viên diễn ra nghiêm trọng làm cho nhân dân bất bình, đến Bộ trưởng phải từ lo lắng, giảm lòng tin đối với Đảng, nhà nước, là nhân tố kìm hãm chức và thứ trưởng bị bước tiến của công cuộc đổi mới và vẫn là nguy cơ, hiểm họa khởi tố điều tra. lớn đe dọa sự tồn vong của Đảng, chế độ ta. nhờ toàn cầu hóa, chúng ta tiếp cận được những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, đặc biệt là công nghệ điện tử và tin học. Công nghệ điện tử và tin học làm cho tác phong của con người khẩn trương hơn, linh hoạt hơn để theo kịp với tốc độ của máy móc, nhịp độ gia tăng của thông tin, của tri thức. Tuy nhiên, công nghệ điện tử và tin học cũng dẫn đến nhiều nguy cơ cho con người, nếu không giải quyết tốt mối quan hệ giữa con người với nhau và với tự nhiên. Cùng với hàng hóa vật chất, những sản phẩm văn hóa, khoa học, nhờ công nghệ thông tin, truyền thông mà có thể dễ dàng, nhanh chóng thâm nhập vào các quốc gia, dân tộc. Tất cả chúng đều có thể tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội, kể cả nền tảng của cuộc sống cá nhân, gia đình, cộng đồng, như một học giả nước ngoài đã nhận xét: "Đến nay, toàn cầu hóa phản ánh một sự thật khách quan là văn hóa phương Tây dựa vào sức sản xuất tiên tiến, kỹ thuật cao, lấy hưởng thụ vật chất làm động lực, lấy tự do phóng túng, kích thích giác quan làm vỏ bọc đã làm nảy sinh sức cám dỗ to lớn đối với những khu vực phi phương Tây". Đây chính là một biểu hiện của ảnh hưởng tiêu cực của toàn cầu hóa văn hóa đối với các nước phương Đông đang phát triển như nước ta hiện nay. Toàn cầu hóa đang đưa lối sống phương Tây vào nước ta. Lối sống ấy, một mặt, tác động tích cực đến việc làm thay đổi lối sống khép kín, cam chịu, phụ thuộc, ỉ lại vốn có của người Việt Nam sang một lối sống cởi mở, năng động, tự lập, dám chịu trách nhiệm, phù hợp với xu thế thời đại. Tuy nhiên, cũng chính việc tiếp thu lối sống đó một cách thiếu định hướng (tiếp thu cả mặt tiêu cực của nó) mà dẫn đến việc xa rời lối sống theo chuẩn mực đạo đức dân tộc. Các công nghệ thông tin hiện đại đang truyền bá khắp thế giới lối sống sùng bái vật chất, cá nhân, vị kỷ, thực dụng, đua đòi, ăn chơi xa hoa, lãng phí, sống truỵ lạc, thác loạn, ưa dùng bạo lực... Lối sống đó đang phần nào tác động đến một bộ phận nhân dân, đặc biệt là tầng lớp thanh thiếu niên sống ở các khu đô thị lớn. Do bị kích động bởi việc tiếp xúc với những thước phim hành động có tính bạo lực qua mạng Internet mà nhiều thanh, thiếu niên đã có những hành động mang tính bạo lực, hung hãn, gây nên những hậu quả đau lòng. Cùng với tâm lý sùng hàng ngoại, lối sống tự do kiểu phương Tây cũng đang xâm nhập khá mạnh vào đời sống người Việt Nam, đặc biệt là trong thanh niên và cả một bộ phận trong tầng lớp trí thức. Một số nam nữ thanh niên ở các thành phố lớn muốn có tự do cá nhân cao, không muốn lập gia đình sớm hoặc chủ trương sống độc thân suốt đời, nhưng lại có quan niệm khá thoải mái trong quan hệ nam nữ. Từ đó dẫn đến những kiểu sinh họat tình dục bừa bãi giữa nam và nữ, kể cả sinh họat tình đục tập thể, làm băng họai những nguyên tắc luân lý sơ đẳng, tạo nên lối sống xa lạ với truyền thống
phương Đông và dân tộc. Đó chính là biểu hiện của sự xuống cấp về lối sống của một bộ phận thanh niên Việt Nam, là biểu hiện của quan niệm "lệch chuẩn", đối lập với quan niệm đạo đức truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam. "Toàn cầu hóa các quan hệ kinh tế sẽ đưa lại sự hưởng thụ các sản phẩm vật chất và tinh thần của nhân loại với một giá rẻ hơn, tiện nghi phong phú hơn. Song mặt khác, chính sự giao thoa về văn hóa, sự tràn ngập của hàng hóa đó đã tạo ra khả năng về sự tha hóa nhân cách, đạo đức, làm rối loạn các giá trị truyền thống của dân tộc". Như vậy, có thể nói, toàn cầu hóa đã gây ảnh hưởng không nhỏ tới lối sống và những giá trị đạo đức của người Việt Nam. Những sản phẩm văn hóa độc hại từ nước ngoài đưa vào nước ta đã tác động tiêu cực tới đời sống tinh thần, văn hóa của một bộ phận nhân dân. ảnh hưởng của lối sống thực dụng đã làm xuất hiện tâm lý “chạy theo đồng tiền", coi “tiền là trên hết", không cần biết đến đạo lý phải trái, đánh mất nhân cách và nhân tính. Không ít trường hợp vì tiền và danh lợi mà chà đạp lên tình đồng chí, đồng nghiệp, bạn bè, tình nghĩa gia đình, quan hệ thầy trò. Tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy án đã trở nên khá phổ biến. Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã chỉ rõ: "Tệ sùng bái nước ngoài, coi thường những giá trị văn hóa dân tộc, chạy theo lối sống thực đụng, cá nhân vị kỷ... đang gây hại đến thuần phong mỹ tục của dân tộc. Không ít trường hợp vì đồng tiền và danh dự mà chà đạp lên tình nghĩa gia đình, quan hệ thầy trò, đồng chí, đồng nghiệp". Lối sống thực dụng, vị kỷ đang dẫn đến thái độ bàng quan, thờ ơ với công việc của cộng đồng và với những người xung quanh. Điều đó làm cho mối dây liên kết giữa cá nhân và cộng đồng, giữa người và người trở nên "lỏng lẻo". Đây thực sự là nguy cơ của việc đẩy xa nhau giữa con người với con người, đi ngược lại với truyền thống "tương thân, tương ái" của dân tộc. Do đời sống kinh tế còn khó khăn, cộng với sự tác động của kinh tế thị trường, nhiều lĩnh vực xã hội đã xuất hiện khuynh hướng "thương mại hóa". Ví như giáo đục, vốn trước đây thuộc lĩnh vực bao cấp của Nhà nước, đang có khuynh hướng " thương mại hóa" với những biểu hiện như dạy thêm, học thêm tràn lan, mua bằng, bán điểm, "đổi tình lấy điểm", lạm thu, mở tràn lan các lớp đào tạo tại chức, liên kết đào tạo với nước ngoài... nhằm mục đích thu lợi, không đảm bảo chất lượng giáo dục. Điều này góp phần làm môi trường sư phạm xuống cấp, đạo lý thầy trò suy thóai, lối sống thiếu hoài bão, lý tưởng xuất hiện trong một bộ phận học sinh, sinh viên, giáo viên. Một trong những tác động tích cực của toàn cầu hóa "là việc soi chiếu các giá trị đạo đức dưới góc độ cá nhân, phẩm chất cá nhân". Nhưng cũng chính mặt tích cực này khi bị con người đẩy lên quá mức sẽ trở thành tiêu cực. Ý thức đề cao cá nhân, một khi bị tuyệt đối hóa sẽ dẫn đến việc cái cá nhân lấn át cái cộng đồng. Điều đó dẫn đến việc đặt lợi ích cá nhân lên trên lợi ích xã hội, coi lợi ích cá nhân là trên hết, lúc đó, lợi ích tập thể sẽ bị lấn át, thậm chí bị phế bỏ, từ đó mà tham nhũng, lãng phí ngày càng có cơ hội gia tăng: "Tham nhũng, lãng phí làm tha hóa phẩm chất đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội bức xúc, làm cho nhân dân lo lắng, bất bình và nguy hiểm hơn, đó là làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ". Như vậy, có thể thấy, những hiện tượng tiêu cực diễn ra trong đời sống xã hội Việt Nam như phân tích ở trên là biểu hiện của sự xa rời những chuẩn mực đạo đức truyền thống, những chuẩn mực vẫn còn giá trị trong xã hội hiện đại. Một khi những chuẩn mực đó không được giữ vững như là định hướng trong họat động của con người thì sự suy thoái là điều không tránh khỏi. Vì vậy, việc giữ vững định hướng chính trị và định hướng giá trị tinh thần trong thực tiễn xây dựng đất nước, cũng như trong họat động thực tiễn đạo đức là yêu cầu cấp thiết để góp phần ngăn chặn sự suy thóai và nguy cơ suy thóai đạo đức, lối sống con người Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay.
Thực tế hiện nay cho thấy không chỉ vụ án trên mà trong thời gian qua, trên địa bàn TP Hà Nội và một số tỉnh lân cận khác cũng đã có không ít vụ việc phạm pháp hình sự, luật lệ giao thông liên quan đến các em học sinh, trẻ vị thành niên đang tuổi đến trường xảy ra và kéo theo đó những hệ lụy khôn lường mà gia đình, nhà trường, xã hội phải gánh chịu. Đơn cử cách đây không lâu, Công an TP Hà Nội cũng đã khởi tố vụ án hình sự đồng thời ra lệnh tạm giữ đối với 10 đối tượng (chiếm đa phần đang là học sinh lớp 12) do trước đó có hành vi gây rối trật tự công cộng như: Sử dụng xe máy dàn hàng ngang, phóng nhanh, bóp còi inh ỏi... trên đường phố. Khi nhận được tin báo từ cơ quan Công an về việc con em mình vi phạm, các gia đình đã suy sụp tinh thần, cuộc sống bị đảo lộn hoàn toàn… Thống kê sơ bộ của Công an TP Hà Nội cho thấy, trong 6 tháng đầu năm 2009 đã có hơn 100 vụ phạm pháp hình sự liên quan tới lứa tuổi vị thành niên. Còn theo Phòng CSGT thì trong tổng số các trường hợp vi phạm mà vào thời điểm tháng 9 - tháng ATGT đơn vị đã xử lý có trên 600 trường hợp học sinh vi phạm luật lệ giao thông với các lỗi: không có bằng lái xe, không đội MBH, chở quá số người quy định... Nhìn vào con số trên, ta không khỏi giật mình bởi số vụ vi phạm pháp luật, luật lệ giao thông liên quan đến trẻ vị thành niên, học sinh đang có chiều hướng gia tăng. Điều này đã và đang cảnh báo về nguy cơ tái bùng phát tình trạng học sinh phạm pháp trong thời gian tới nếu như chúng ta (gia đình, nhà trường, xã hội) không sớm có liệu pháp ngăn chặn hữu hiệu.