Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên với người Công giáo Đồng Nai

35<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 5 - 2012<br /> <br /> TÝN NG¦ìNG THê CóNG Tæ TI£N<br /> VíI NG¦êI C¤NG GI¸O §åNG NAI<br /> <br /> N<br /> <br /> g­êi ViÖt, vÒ c¬ b¶n,<br /> <br /> Ph¹m ThÞ BÝch H»ng(*)<br /> còng cã ba<br /> <br /> ng­êi trong mét kh«ng gian ®ñ ®Ó ng­êi<br /> <br /> ®ã lµ tÝn ng­ìng b¸i vËt linh, tÝn<br /> <br /> lµng chÝnh lµ mét biÓu hiÖn kh¸c cña t×nh<br /> <br /> tÝn ng­ìng d©n gian quan träng<br /> <br /> ng­ìng phån thùc vµ tÝn ng­ìng thê<br /> cóng tæ tiªn. Tuy nhiªn, ba tÝn ng­ìng<br /> nµy tån t¹i trong m«i tr­êng ng­êi<br /> <br /> ViÖt lµm n«ng nghiÖp lóa n­íc mang<br /> nh÷ng s¾c th¸i riªng biÖt.<br /> <br /> TÝn ng­ìng thê cóng tæ tiªn xuÊt hiÖn<br /> <br /> sau nh­ng l¹i lµ tÝn ng­ìng khëi s¾c<br /> <br /> nhÊt trong v¨n hãa ViÖt Nam. HiÖn nay,<br /> nÕu nh­ tÝn ng­ìng b¸i vËt linh vµ tÝn<br /> <br /> ng­ìng phån thùc kh«ng cßn tån t¹i nh­<br /> <br /> ta g¾n bã víi nhau. Ng­êi ViÖt g¾n bã víi<br /> <br /> c¶m ®èi víi thiªn nhiªn, hä g¾n bã víi<br /> <br /> nhau, t«n träng nhau trong cïng mét lµng<br /> còng lµ mét biÓu hiÖn kh¸c cña viÖc t«n<br /> <br /> träng sù sèng. Nh­ thÕ, tÝn ng­ìng b¸i vËt<br /> linh vµ tÝn ng­ìng phån thùc ngÉu nhiªn<br /> <br /> ®­îc kÕt hîp l¹i trong tÝn ng­ìng thê<br /> <br /> cóng tæ tiªn kh«ng ph¶i trong ph¹m vi gia<br /> téc mµ lµ trong ph¹m vi lµng vµ ®­îc më<br /> réng trong ph¹m vi n­íc.<br /> <br /> V× vËy, tÝn ng­ìng thê cóng tæ tiªn<br /> <br /> thuë ban ®Çu do sù t¸c ®éng cña nhiÒu<br /> <br /> cña ng­êi ViÖt thÓ hiÖn ë ba cÊp ®é:<br /> <br /> tr×nh giao thoa v¨n hãa th× tÝn ng­ìng<br /> <br /> «ng bµ, cha mÑ.<br /> <br /> yÕu tè, trong ®ã cã sù chi phèi cña qu¸<br /> <br /> thê cóng tæ tiªn l¹i tån t¹i mét c¸ch kh¸<br /> nguyªn vÑn. Nh÷ng thay ®æi vÒ h×nh thøc<br /> thê cóng tæ tiªn do sù th¨ng tiÕn cña con<br /> <br /> ng­êi vµ x· héi còng nh­ do héi nhËp<br /> v¨n hãa còng chØ lµ ®Ó cñng cè thªm c¸i<br /> vèn ®· cã trong tÝn ng­ìng b¶n ®Þa.<br /> <br /> Tuy nhiªn, xÐt cho cïng tÝn ng­ìng<br /> <br /> b¸i vËt linh lµ tÝn ng­ìng t«n träng<br /> thiªn nhiªn cßn tÝn ng­ìng phån thùc lµ<br /> <br /> tÝn ng­ìng t«n träng sù sèng; ng­êi ViÖt<br /> ®· thÓ hiÖn trän vÑn c¶ hai trong m«i<br /> <br /> tr­êng “lµng” vµ “n­íc”. Lµng ng­êi ViÖt<br /> tÝch hîp mèi t­¬ng quan gi÷a ng­êi víi<br /> <br /> - CÊp ®é gia ®×nh, dßng téc: t«n thê<br /> - CÊp ®é lµng: t«n thê Thµnh Hoµng.<br /> - CÊp ®é n­íc: t«n thê c¸c vÞ Vua Hïng<br /> <br /> dùng n­íc.<br /> <br /> Do ®ã, trong qu¸ tr×nh tiÕp biÕn v¨n<br /> <br /> hãa, khi tÝn ng­ìng thê cóng tæ tiªn cña<br /> ng­êi ViÖt tiÕp cËn víi nh÷ng t«n gi¸o<br /> <br /> kh¸c nh­ PhËt gi¸o, C«ng gi¸o, v.v.… th×<br /> <br /> tÝn ng­ìng nµy kh«ng nh÷ng kh«ng mÊt<br /> ®i mµ t¹o nªn mét mèi t­¬ng quan biÖn<br /> <br /> chøng. Mét mÆt, tÝn ng­ìng thê cóng tæ<br /> tiªn ®· chuyÓn hãa vµo trong nh÷ng t«n<br /> <br /> *. ThS., §¹i häc L¹c Hång, Biªn Hßa, §ång Nai.<br /> <br /> 36<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 5 - 2012<br /> <br /> gi¸o Êy yÕu tè, phong tôc, t¹o nªn mét<br /> <br /> Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2009, Gi¸o<br /> <br /> nÕp sinh ho¹t v¨n hãa riªng cña nh÷ng<br /> <br /> phËn Xu©n Léc - §ång Nai cã 402 linh<br /> <br /> C«ng gi¸o §ång Nai lµ mét ®iÓn h×nh;<br /> <br /> sè gi¸o d©n lµ 861.035 ng­êi. Gi¸o phËn<br /> <br /> céng ®ång t«n gi¸o nµy mµ céng ®ång<br /> mÆt kh¸c nh÷ng t«n gi¸o du nhËp Êy ®·<br /> g×n gi÷ cho tÝn ng­ìng nh÷ng gi¸ trÞ<br /> <br /> kh«ng ®æi, ®ång thêi t¹o nªn sù phong<br /> phó vµ ®a d¹ng trong c¸ch thøc thÓ hiÖn<br /> tÝn ng­ìng.<br /> <br /> ViÖc lµm s¸ng tá vÊn ®Ò tÝn ng­ìng<br /> <br /> thê cóng tæ tiªn víi ng­êi C«ng gi¸o<br /> §ång Nai cho thÊy mét sù tiÕp biÕn v¨n<br /> <br /> hãa cña ng­êi ViÖt khi tiÕp nhËn C«ng<br /> <br /> gi¸o th«ng qua viÖc thùc hµnh nghi lÔ<br /> <br /> thê cóng tæ tiªn trong ®êi sèng t©m linh<br /> bªn c¹nh nh÷ng nghi lÔ C«ng gi¸o. §ång<br /> <br /> môc coi sãc 233 gi¸o xø vµ 32 gi¸o hä víi<br /> Xu©n Léc hiÖn cã 2.407 tu sÜ ®ang ho¹t<br /> ®éng trong c¸c c¬ së dßng tu, 180 chñng<br /> sinh chÝnh thøc vµ 141 chñng sinh dù bÞ.<br /> TÊt c¶ n»m d­íi quyÒn ®iÒu hµnh cña hai<br /> gi¸m môc: mét vÞ lµ gi¸m môc ch¸nh tßa<br /> vµ mét vÞ lµ gi¸m môc phô t¸.<br /> <br /> §©y còng lµ gi¸o phËn cã sè l­îng<br /> <br /> gi¸o d©n ®«ng nhÊt trong sè 26 gi¸o<br /> phËn cña ViÖt Nam.<br /> <br /> 1.2.YÕu tè lÞch sö - v¨n hãa<br /> §ång Nai lµ n¬i tËp trung ®«ng nhÊt<br /> <br /> thêi, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu vÊn ®Ò<br /> <br /> ®ång bµo C«ng gi¸o di c­ tõ MiÒn B¾c<br /> <br /> cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, tÝch cùc<br /> <br /> ®Þnh Gi¬nev¬, ®ã còng lµ ®iÓm ®Æc biÖt<br /> <br /> gãp phÇn t¹o c¬ së ®Ó §¶ng vµ nhµ n­íc<br /> <br /> vµo MiÒn Nam n¨m 1954, tøc lµ sau HiÖp<br /> <br /> nh»m ®iÒu phèi nh÷ng sinh ho¹t t«n<br /> <br /> cña céng ®ång C«ng gi¸o n¬i ®©y. Hä<br /> <br /> gi¸o tÝn ng­ìng n©ng cao hiÖu qu¶ trong<br /> qu¶n lÝ ®Êt n­íc.<br /> <br /> 1. Kh¸i qu¸t vÒ céng ®ång C«ng gi¸o<br /> <br /> §ång Nai<br /> <br /> 1.1. YÕu tè ®Þa lÝ tù nhiªn – d©n sè<br /> Ng­êi C«ng gi¸o §ång Nai sinh ho¹t<br /> <br /> trong gi¸o phËn Xu©n Léc, mét trong 26<br /> gi¸o phËn cña Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam.<br /> <br /> §Þa giíi gi¸o phËn Xu©n Léc cã h×nh<br /> <br /> ngò gi¸c kh«ng ®Òu c¹nh, phÝa ®«ng<br /> <br /> gi¸p gi¸o phËn §µ L¹t vµ Phan ThiÕt,<br /> phÝa t©y gi¸p gi¸o phËn Thµnh phè Hå<br /> ChÝ Minh, phÝa nam gi¸p gi¸o phËn Bµ<br /> <br /> RÞa, phÝa b¾c gi¸p gi¸o phËn Phó C­êng<br /> (tØnh B×nh D­¬ng).<br /> <br /> Nh­ vËy, hiÖn nay gi¸o phËn Xu©n Léc<br /> <br /> gåm cã: tØnh §ång Nai vµ mét phÇn tØnh<br /> B×nh D­¬ng víi tæng diÖn tÝch 6,439 km2.<br /> <br /> sèng tËp trung theo tõng céng ®ång<br /> C«ng gi¸o gèc. VÝ dô: khu vùc T©n Mai<br /> <br /> vµ Dèc M¬ - Gia KiÖm bao gåm nh÷ng c­<br /> d©n thuéc gèc Bïi Chu, khu vùc Hè Nai 1<br /> <br /> tËp trung nh÷ng c­ d©n gèc Th¸i B×nh,<br /> khu vùc Hè Nai 4 tËp trung c­ d©n gèc<br /> B¾c Ninh, v.v… Nh÷ng c­ d©n c¸c vïng<br /> <br /> nµy sinh sèng vµ tiÕp tôc nghÒ nghiÖp<br /> <br /> truyÒn thèng nh­: c­ d©n gèc Bïi Chu<br /> tiÕp tôc víi lo¹i h×nh kinh tÕ n«ng<br /> <br /> nghiÖp, trong khi ng­êi B¾c Ninh tiÕp<br /> <br /> tôc víi nghÒ lµm b¸nh ®a vµ b¸nh cuèn,<br /> ng­êi gèc KÎ SÆt tiÕp tôc b¸m trô víi<br /> nghÒ bu«n b¸n hµng sØ vµ lÎ, v.v…<br /> <br /> §èi víi sinh ho¹t t«n gi¸o vµ v¨n hãa,<br /> <br /> §ång Nai cã sè l­îng lín gi¸o xø vÉn<br /> <br /> gi÷ ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng cña<br /> MiÒn B¾c, tõ cung giäng ®äc kinh hay<br /> c¸ch tiÕn hµnh nghi lÔ ®Õn tæ chøc gi¸o<br /> <br /> 36<br /> <br /> Ph¹m ThÞ BÝch H»ng. TÝn ng­ìng thê cóng tæ tiªn…<br /> <br /> 37<br /> <br /> xø ®Òu häa theo h×nh mÉu cña xø gèc.<br /> <br /> bµi vÞ, còng kh«ng ®Æt tªn thôy cho<br /> <br /> h×nh lµng MiÒn B¾c x­a kia.<br /> <br /> giç, nh­ng tÝn ®å C«ng gi¸o th­êng<br /> <br /> C¸ch tæ chøc gi¸o xø rÊt gÇn víi m«<br /> Tuy nhiªn, bªn c¹nh viÖc duy tr× b¶n<br /> <br /> ng­êi chÕt ®Ó sö dông trong viÖc cóng<br /> <br /> dïng tªn Th¸nh (®­îc ®Æt cho tõng<br /> <br /> s¾c xø gèc hä còng tiÕp nhËn mét c¸ch<br /> <br /> ng­êi khi nhËn BÝ tÝch Röa Téi) ®Ó cÇu<br /> <br /> còng nh­ c¶i tiÕn nh÷ng sinh ho¹t gi¸o<br /> <br /> Ng­êi C«ng gi¸o §ång Nai còng thùc<br /> <br /> linh ho¹t nh÷ng yÕu tè v¨n hãa Nam Bé<br /> <br /> kinh cho ng­êi chÕt.<br /> <br /> xø theo h­íng hiÖn ®¹i do sù trÎ hãa cña<br /> <br /> hiÖn nh÷ng phong tôc truyÒn thèng cho<br /> <br /> nhiªn khi c¸c vÞ linh môc xuÊt th©n tõ<br /> <br /> x¸c), lÔ kh©m liÖm, lÔ nhËp quan, lÔ ®éng<br /> <br /> hµng ngò linh môc. §iÒu ®ã lµ hiÓn<br /> <br /> gèc B¾c dÇn dÇn qua ®êi hoÆc vÒ h­u ®Ó<br /> <br /> l¹i quyÒn ®iÒu hµnh cho nh÷ng vÞ linh<br /> môc trÎ ®­îc ®µo t¹o trong mét m«i<br /> <br /> tr­êng míi th«ng tho¸ng víi kh«ng<br /> gian v¨n hãa Nam Bé v« cïng linh ho¹t.<br /> <br /> So víi gi¸o phËn Thµnh phè Hå ChÝ<br /> <br /> Minh vµ mét sè céng ®ång gi¸o d©n<br /> <br /> thuéc c¸c gi¸o phËn kh¸c, céng ®ång<br /> C«ng gi¸o §ång Nai cßn gi÷ ®­îc thãi<br /> <br /> quen gÇn nh­ nguyªn vÑn vÒ tang ma vµ<br /> <br /> cóng giç cña ng­êi ViÖt truyÒn thèng,<br /> tuy vÉn cã mét sè ®iÓm kh¸c biÖt do sù<br /> chi phèi cña C«ng gi¸o. V× thÕ, cã thÓ nãi<br /> ng­êi C«ng gi¸o §ång Nai thùc hiÖn<br /> <br /> nh÷ng nghi lÔ vÒ tang ma, giç ch¹p<br /> trong sù kÕt hîp gi÷a phong tôc truyÒn<br /> thèng vµ nghi lÔ C«ng gi¸o.<br /> <br /> 2. Mét sè khÝa c¹nh cña tÝn ng­ìng<br /> <br /> thê cóng tæ tiªn thÓ hiÖn trong céng<br /> ®ång C«ng gi¸o §ång Nai<br /> <br /> 2.1. Trong tang ma - cóng giç<br /> Ng­êi C«ng gi¸o §ång Nai ®Æc biÖt<br /> <br /> coi träng tang ma, cóng giç, ch¨m sãc<br /> mé phÇn cña nh÷ng ng­êi th©n.<br /> <br /> §èi víi tang ma, khi cã ng­êi hÊp hèi<br /> <br /> con ch¸u ®Òu thay phiªn nhau tóc trùc<br /> <br /> bªn ng­êi bÖnh cho ®Õn khi ng­êi ®ã t¾t<br /> <br /> thë, hä kh«ng thùc hµnh nghi thøc lËp<br /> <br /> ng­êi chÕt nh­ cö hµnh lÔ Méc dôc (t¾m<br /> quan vµ lÔ di quan mét c¸ch chu ®¸o.<br /> Trong tang ma lu«n cã héi kÌn ®­a tiÔn<br /> <br /> rÊt trang träng. TÊt c¶ nh÷ng phong tôc<br /> trong tang ma nµy ®Òu cã sù chi phèi cña<br /> t«n gi¸o.<br /> <br /> Thêi gian x¸c quµn t¹i gia, tuy kh«ng<br /> <br /> thùc hiÖn nghi lÔ “Chiªu tÞch diÖn”, nghÜa<br /> <br /> lµ con ch¸u cø mçi s¸ng ph¶i ®Õn lÔ<br /> ng­êi chÕt, dän m©m c¬m cóng vµ mêi<br /> <br /> ng­êi qu¸ cè dïng, nh­ng nhµ hiÕu cïng<br /> th©n téc lu«n tóc trùc bªn linh c÷u, tang<br /> <br /> chñ cã nhiÖm vô tiÕp kh¸ch th¨m viÕng,<br /> nh÷ng ng­êi cßn l¹i th× ngåi hoÆc quú<br /> hai bªn linh c÷u ®Ó ®äc kinh cho ng­êi<br /> qua ®êi.<br /> <br /> §iÓm kh¸c biÖt gi÷a phong tôc cæ<br /> <br /> truyÒn vµ phong tôc cña ng­êi C«ng<br /> <br /> gi¸o thÓ hiÖn trong tang ma lµ c¸ch thøc<br /> ®uæi tµ ma. Trong phong tôc cæ truyÒn,<br /> tõ khi t¾t thë cho ®Õn lóc nhËp quan<br /> <br /> ng­êi nhµ ph¶i canh coi kh«ng ®Ó cho<br /> mÌo, chã, chuét nh¶y qua ng­êi qu¸ cè v×<br /> <br /> tin r»ng nÕu chóng nh¶y qua sÏ mang<br /> theo tinh khÝ cña ma quû nhËp vµo ng­êi<br /> chÕt vµ cã thÓ lµm cho ng­êi chÕt trçi<br /> dËy. Ng­êi ta cßn lµm lÔ “ph¹t méc” (lÊy<br /> <br /> dao chÆt vµo quan tµi) ®Ó xua ®uæi tµ ma<br /> <br /> tr­íc khi nhËp quan. Víi ng­êi C«ng<br /> <br /> gi¸o, “n­íc th¸nh” (n­íc ®­îc linh môc<br /> <br /> 37<br /> <br /> 38<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 5 - 2012<br /> <br /> lµm phÐp) lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó<br /> <br /> th× nhiÒu tÝn ®å vÉn theo quan niÖm cña<br /> <br /> ma. Do ®ã, khi th¨m viÕng ng­êi qua ®êi,<br /> <br /> hiÓn nhiªn v× tr­íc khi hä lµ ng­êi C«ng<br /> <br /> th¸nh hãa ng­êi qu¸ cè vµ xua ®uæi tµ<br /> bªn c¹nh viÖc th¾p h­¬ng v¸i ng­êi qu¸<br /> <br /> cè ®Ó tá lßng th­¬ng tiÕc vµ kÝnh träng,<br /> <br /> ng­êi ta kh«ng quªn v¶y n­íc th¸nh<br /> theo h×nh th¸nh gi¸ lªn ng­êi qu¸ cè.<br /> <br /> C¸ch thøc b¸o hiÕu «ng bµ cha mÑ qua<br /> <br /> ®êi cña ng­êi C«ng gi¸o còng cã nh÷ng<br /> <br /> kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh so víi ng­êi ViÖt<br /> truyÒn thèng. XuÊt ph¸t tõ quan niÖm<br /> «ng bµ cha mÑ sau khi chÕt vÉn cã thÓ<br /> <br /> h­ëng dïng theo mét c¸ch nµo ®ã nh÷ng<br /> ®å cóng do con ch¸u göi xuèng vµo dÞp<br /> <br /> giç ch¹p, nÕu kh«ng, «ng bµ sÏ chÞu c¶nh<br /> ®ãi rÐt ë thÕ giíi bªn kia vµ cã thÓ trë<br /> <br /> thµnh vong hån. Do ®ã, con ch¸u sÏ d©ng<br /> <br /> cóng lÔ b»ng vµng m· ®­îc häa theo<br /> nh÷ng s¶n phÈm cã trªn d­¬ng gian vµ<br /> <br /> ®em ®èt chóng vµo nh÷ng dÞp nh­: giç<br /> <br /> ch¹p h»ng n¨m, t¶o mé, lÔ tÕt, gia ®×nh<br /> cã mét sù kiÖn quan träng, hay khi muèn<br /> cÇu xin «ng bµ ban cho mét ®iÒu g× ®ã.<br /> <br /> Riªng víi ng­êi C«ng gi¸o, hä kh«ng<br /> <br /> tin «ng bµ cã thÓ h­ëng dïng nh÷ng ®å<br /> <br /> cóng mµ chØ tr«ng mong con ch¸u lËp<br /> c«ng phóc b»ng viÖc xin lÔ, ®äc kinh, lµm<br /> viÖc b¸c ¸i nh»m gióp cho hä cã thÓ ®Òn<br /> <br /> tr¶ ®­îc nh÷ng lÇm lçi ®· ph¹m khi cßn<br /> <br /> sèng ®Ó mau chãng ®­îc h¹nh phóc. Cho<br /> nªn, ng­êi C«ng gi¸o §ång Nai rÊt hay<br /> <br /> lµm viÖc lµnh phóc ®øc vµ ®©y còng lµ<br /> <br /> c«ng viÖc ®Çu tiªn ph¶i thùc hiÖn khi tæ<br /> chøc cóng giç «ng bµ cha mÑ h»ng n¨m.<br /> <br /> Do sù chi phèi cña gi¸o luËt C«ng<br /> <br /> gi¸o, ng­êi C«ng gi¸o §ång Nai còng cã<br /> nh÷ng kh¸c biÖt trong viÖc thÓ hiÖn c¸c<br /> <br /> nghi lÔ tang ma vµ cóng giç. Tuy nhiªn,<br /> dï gi¸o luËt cã chi phèi tÝn ®å ®Õn ®©u<br /> <br /> ng­êi ViÖt truyÒn thèng. §iÒu nµy lµ<br /> gi¸o, hä ®· lµ ng­êi ViÖt.<br /> <br /> Theo quan niÖm chÝnh thèng C«ng<br /> <br /> gi¸o, ng­êi ®· chÕt vÉn lµ ng­êi, kh«ng<br /> <br /> ph¶i lµ thÇn th¸nh nªn kh«ng thÓ gi¸ng<br /> <br /> phóc hay gi¸ng häa còng nh­ kh«ng thÓ<br /> chi phèi ®Õn ®êi sèng cña con ch¸u, con<br /> <br /> ch¸u kh«ng ph¶i sî «ng bµ tæ tiªn v× lóc<br /> nµy «ng bµ ë d­íi quyÒn cña Chóa vµ chØ<br /> khi Ngµi cho phÐp míi ®­îc vÒ víi con<br /> <br /> ch¸u. Trong khi ®ã ng­êi ViÖt truyÒn<br /> thèng l¹i quan niÖm «ng bµ, cha mÑ tuy<br /> ®· qua ®êi nh­ng vÉn hiÖn diÖn bªn con<br /> <br /> ch¸u, vÉn chi phèi ®êi sèng cña con ch¸u,<br /> cho nªn con ch¸u rÊt sî tæ tiªn, «ng bµ<br /> quë tr¸ch hay gi¸ng häa.<br /> <br /> NiÒm tin kh¸c biÖt lµ thÕ, nh­ng khi<br /> <br /> ®­îc hái th× ®a sè ng­êi C«ng gi¸o §ång<br /> Nai vÉn kh¼ng ®Þnh lµ “cã sî «ng bµ, cha<br /> mÑ quë tr¸ch”, sî «ng bµ gi¸ng häa khi<br /> <br /> kh«ng chu toµn viÖc cóng giç; «ng bµ sÏ<br /> chóc phóc vµ ban phóc lµnh cho con ch¸u<br /> nÕu biÕt hiÕu th¶o víi «ng bµ, c¶ khi «ng<br /> <br /> bµ ®· qua ®êi. Quan niÖm nµy ngµy cµng<br /> <br /> gia t¨ng trong tÝn ®å C«ng gi¸o §ång<br /> Nai. NÕu vµo n¨m 1998, khi ng­êi C«ng<br /> gi¸o §ång Nai ®­îc hái “cã sî «ng bµ tæ<br /> <br /> tiªn khiÓn tr¸ch ?” th× chØ cã 1,9% (tÝnh<br /> trªn 2.000 phiÕu) tr¶ lêi lµ “cã ”, th× vµo<br /> n¨m 2011 con sè nµy lªn tíi 78%.<br /> <br /> Còng theo quan niÖm cña ng­êi ViÖt<br /> <br /> truyÒn thèng, do «ng bµ khi chÕt råi vÉn<br /> <br /> can thiÖp vµo cuéc sèng cña con ch¸u<br /> nªn ng­êi ta vÉn th­êng cÇu xin trùc<br /> tiÕp víi «ng bµ tæ tiªn ban cho nh÷ng<br /> <br /> ®iÒu m×nh cÇu; Cßn trong quan niÖm<br /> truyÒn thèng C«ng gi¸o th× chØ xin «ng<br /> <br /> 38<br /> <br /> Ph¹m ThÞ BÝch H»ng. TÝn ng­ìng thê cóng tæ tiªn…<br /> <br /> 39<br /> <br /> bµ “cÇu bÇu” cïng Chóa ban phóc lµnh<br /> <br /> ®Êt cßn réng. MÆt kh¸c, do t©m lÝ truyÒn<br /> <br /> trùc tiÕp ban phóc lµnh mµ chØ cã thÓ<br /> <br /> sinh phÇn ” vÉn cßn ®Ëm nÐt n¬i ®©y.<br /> <br /> cho con ch¸u, nghÜa lµ «ng bµ kh«ng thÓ<br /> “cÇu xin Chóa giïm cho con ch¸u” th«i.<br /> <br /> Tuy nhiªn, ng­êi C«ng gi¸o §ång Nai<br /> <br /> tuy vÉn ®­îc häc gi¸o lÝ, gi¸o luËt nh­<br /> <br /> thÕ, nh­ng hä vÉn linh c¶m «ng bµ cã thÓ<br /> gióp hä nªn hä vÉn trùc tiÕp cÇu nguyÖn<br /> tr­íc vong linh «ng bµ xin «ng bµ ban<br /> <br /> cho hä nh÷ng ®iÒu hä cÇu. §iÒu nµy ®­îc<br /> <br /> minh chøng qua sè ng­êi C«ng gi¸o tr¶<br /> lêi “vÉn tin «ng bµ phï hé” lµ 94,3% vµ<br /> “cã cÇu xin «ng bµ” chiÕm ®Õn 92,1%.<br /> <br /> 2.2. Ch¨m sãc mé phÇn<br /> Mé phÇn cña ng­êi chÕt ®­îc coi träng,<br /> <br /> thèng cña ng­êi ViÖt “nhÊt d­¬ng c¬, nh×<br /> NghÜa trang gi¸o xø th­êng n»m gÇn<br /> <br /> nhµ thê, c¸c mé phÇn liÒn kÒ nhau theo<br /> <br /> mét trËt tù nhÊt ®Þnh, c¸ch lËp mé còng<br /> <br /> theo mét h×nh mÉu chung Ýt nhÊt lµ vÒ<br /> kÝch th­íc vµ kiÓu d¸ng vµ cã thÓ kh¸c<br /> <br /> biÖt nhau vÒ mµu s¾c hay trang trÝ. C¸ch<br /> thøc trang trÝ trªn mé phÇn còng cho<br /> thÊy sù kh¸c biÖt giµu nghÌo. Mé ng­êi<br /> <br /> giµu ®­îc con ch¸u sö dông vµng thËt ®Ó<br /> m¹ ch÷ hoÆc bøc häa trªn ®ã, cßn mé<br /> <br /> ng­êi nghÌo th× dïng mét s¶n phÈm<br /> kh¸c thay thÕ nh­ng vÉn thÓ hiÖn sù chu<br /> <br /> ®­îc chuÈn bÞ vµ x©y s½n kim tÜnh trong<br /> <br /> ®¸o cña con ch¸u ®èi víi «ng bµ, cha mÑ.<br /> <br /> nhiªn, ng­êi C«ng gi¸o kh«ng chän tr­íc<br /> <br /> §ång Nai lµ n¬i con ch¸u th­êng xuyªn<br /> <br /> thÇy ®Þa lÝ xem ®Êt cho, bëi v× hä chØ quan<br /> <br /> víi con ch¸u. Hä th­êng xuyªn ch¨m sãc,<br /> <br /> nghÜa trang chung cña mét hä ®¹o. Tuy<br /> sinh phÇn cho m×nh, còng kh«ng nhê ®Õn<br /> <br /> t©m xem mé phÇn «ng bµ, cha mÑ cã t­¬m<br /> <br /> tÊt hay kh«ng chø kh«ng quan t©m ®Õn<br /> viÖc n¬i ch«n t¸ng cã ®em l¹i lîi Ých hay<br /> tai häa cho con ch¸u sau nµy.<br /> <br /> NghÜa trang cña ng­êi C«ng gi¸o<br /> <br /> lui tíi, cho nªn nã rÊt gÇn gòi vµ g¾n bã<br /> <br /> lau chïi c¸c ng«i mé cña ng­êi th©n vµ<br /> bµy trÝ hoa, nÕn, còng nh­ th­êng xuyªn<br /> th¾p h­¬ng trªn c¸c mé phÇn.<br /> <br /> Cã thÓ kÓ ®Õn nh÷ng dÞp mµ tÝn ®å<br /> <br /> NÕu nh­ ng­êi C«ng gi¸o ë Thµnh<br /> <br /> C«ng gi¸o th­êng lui tíi mé phÇn nh­: dÞp<br /> <br /> cho viÖc an t¸ng ng­êi qu¸ cè, hä cã thÓ<br /> <br /> kiÖn quan träng nh­: c­íi hái, ®i xa, häp<br /> <br /> phè Hå ChÝ Minh cã nhiÒu sù chän lùa<br /> ch«n t¸ng l©u n¨m ë nghÜa trang, còng<br /> <br /> cã khi chØ ch«n t¸ng «ng bµ, cha mÑ<br /> trong mét thêi gian tõ 3-5 n¨m råi c¶i<br /> t¸ng vµ ®­a hµi cèt vµo trong “nhµ an<br /> <br /> nghØ” do xø ®¹o x©y dùng, hoÆc ®em<br /> thiªu vµ ®­a “tro cèt” vÒ nhµ an nghØ th×<br /> <br /> hÇu hÕt c¸c xø ®¹o ë §ång Nai ®Òu cã<br /> nghÜa trang gi¸o xø ®­îc quy ho¹ch kh¸<br /> ®Ñp vµ Ýt phæ biÕn lo¹i h×nh “nhµ an<br /> nghØ”. Së dÜ cã sù kh¸c biÖt nµy v×<br /> <br /> TP.HCM ®Êt hÑp ng­êi ®«ng, trong khi ë<br /> <br /> §ång Nai tuy ng­êi còng ®«ng nh­ng<br /> <br /> giç h»ng n¨m, hay khi gia ®×nh cã mét sù<br /> <br /> gia ®×nh vÒ ph©n chia di s¶n thõa kÕ, hoÆc<br /> häp gia ®×nh ®¬n thuÇn. C¸ nh©n còng<br /> th­êng xuyªn ra th¨m mé khi gÆp chuyÖn<br /> <br /> buån hoÆc cã niÒm vui, muèn t©m sù ®iÒu<br /> <br /> g× ®ã, ®¹t ®­îc thµnh c«ng trong cuéc<br /> sèng hay gÆp thÊt b¹i, v.v… Ngoµi ra,<br /> trong nh÷ng dÞp lÔ nh­: bæn m¹ng gi¸o<br /> xø, ngµy mïng hai TÕt Nguyªn §¸n, ngµy<br /> <br /> mïng 2 th¸ng 11, c¸c linh môc th­êng tæ<br /> <br /> chøc d©ng lÔ t¹i nghÜa trang vµ nh÷ng<br /> ngµy nµy con ch¸u sÏ t¶o mé, lau dän vµ<br /> trang trÝ mé phÇn.<br /> <br /> 39<br /> <br />