Tình hình tỉ giá và giải pháp hoàn thiện chế độ điều h ành quản lý tỉ giá ở Việt Nam

Chia sẻ: Le Dinh Thao | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

92
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong hoạch định và điều hành chính sách tiền tệ quốc gia, quản lý điều hành tỉ giá là một nội dung quan trọng mà ngân hàng nhà nước phải quan tâm để nhằm mục đích ổn định tỉ giá và để đạt được mục tiêu cuối cùng là giữ vững giá trị đồng tiền quốc gia.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tình hình tỉ giá và giải pháp hoàn thiện chế độ điều h ành quản lý tỉ giá ở Việt Nam

Tình hình tỉ giá và giải pháp hoàn thiện chế độ điều h ành quản lý tỉ giá ở Việt Nam 1
MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU ......................................................................................... 01 CHƯƠNG I-TỈ GIÁ................................................................................ 02 I-Khái niêm ............................................................................................. 02 II-Các loại tỉ giá ...................................................................................... 02 1-Căn cứ vào phương tiện chuyển hối ......................................... 02 2-Căn cứ vào phương tiện thanh toán quốc tế ............................ 03 3-Căn cứ vào thời điểm mua bán ngoại hối ................................. 03 4-Căn cứ vào nghiêp vụ kinh doanh ngoại hối ............................ 03 5-Căn cứ vào việc quản lý ngoại hối ............................................ 04 III-Vai trò của tỉ giá ................................................................................ 04 IV-Các phương pháp yết tỉ giá ............................................................... 06 1-Yết tỉ giá trực tiếp ...................................................................... 06 1.1.Yết giá hàng hoá thông thường trực tiếp ................................... 06 1.2.Yết tỉ giá trực tiếp ..................................................................... 06 2-Yết tỉ giá gián tiếp ...................................................................... 07 2.1.Yết giá hàng hoá thông thường gián tiếp ................................... 07 2.2.Yết tỉ giá gián tiếp ..................................................................... 08 V-Các chế độ tỉ giá .................................................................................. 09 1-Tỉ giá ngang giá vàng trong chế độ bản vị vàng ....................... 09 2-Tỷ giá hối đoái trong chế độ tiền tệ Bretton Woods ................ 10 3-Tỉ giá hối đoái sau chế độ tiền tệ Bretton Woods ..................... 11 VI-Các biện pháp điều chỉnh tỉ giá hối đoái .......................................... 12 1-Chính sách chiết khấu ............................................................... 12 2-Chính sách hối đoái ................................................................... 13 3-Phá giá tiền tệ ............................................................................. 13 2
4-Nâng giá tiền tệ .......................................................................... 14 VII-Các nhân tố ảnh hưởng đến tỉ giá ................................................... 14 1-Cung cầu về ngoại tệ .................................................................. 14 2-Chính sách thương mại ............................................................ 15 3-Năng suất lao động của các nước .............................................. 15 4-Lợi tức kỳ vọng .......................................................................... 16 5-Tâm lý của công chúng .............................................................. 16 CHƯƠNG II-TỈ GIÁ Ở VIỆT NAM ..................................................... 17 I-Thực trạng điều hành quản lý tỉ giá ở việt nam ................................. 17 1-Từ trước khi có pháp lệnh ngân hàng 1990.............................. 17 2-Sau khi pháp lệnh ngân hàng ra đời năm 1990 cho đến nay ... 19 II-Giải pháp hoàn thiện ché độ điều hành quản lý tỉ giá ở Việt Nam . .23 1. Tăng lượng dự trữ ngoại tệ cho ngân hàng nhà nước ............. 23 2. Xử lí tốt mối quan hệ giữa lãi suất và tỉ giá ............................. 24 3. Nâng cao hiệu quả quản lý ngoại hối........................................ 25 KẾT LUẬN ............................................................................................. 26 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................ 27 3
LỜI MỞ ĐẦU Trong hoạch định và điều hành chính sách tiền tệ quốc gia, quản lý điều hành tỉ giá là một nội dung quan trọng mà ngân hàng nhà nước phải quan tâm để nhằm mục đích ổn định tỉ giá và để đạt được mục tiêu cuối cùng là giữ vững giá trị đồng tiền quốc gia. Ở Việt Nam, tỉ giá đã bước đầu hình thành, phát triển trong một thời gian và có vai trò lớn đối với nền kinh tế đặc biệt trong quá trình chuyển đổi từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trường.Tỉ giá giúp so sánh sức mua, giá trị giữa các đồng tiền tạo điều kiện cho các giao dịch quốc tế; t ỉ giá cũng ảnh hưởng tới tình hình xuât nhập khẩu của quốc gia và là một công cụ điều tiết vĩ mô đầy hiệu quả. Với những tác động và vai trò to lớn của tỉ giá thì nhà nước cần thiết phải điều hành quản lý tỉ giá để đảm bảo cho nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng, phát triển cao. Cũng vì lý do trên nên trong đề án này em sẽ trình bày về đề tài: “ Tình hình tỉ giá và giải pháp hoàn thiện chế độ điều h ành quản lý tỉ giá ở Việt Nam “ để hiểu biết thêm về tỉ giá và đưa ra một vài ý kiến đóng góp về điều hành quản lý tỉ giá ở Việt Nam. Vì thời gian là m đề án ngắn, kinh nghiệm và hiểu biết còn hạn chế do đó quá trình viết có những phần chưa được đầy đủ mong được thầy giáo quan tâm góp ý và sửa chữa cho đề án được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn. 4
CHƯƠNG I-TỈ GIÁ I-KHÁI NIÊM: Ngày nay trong quan hệ thanh toán quốc tế hầu hết các nước, các tổ chức, cá nhân đều sử dụng ngoại tệ. Việc quy đổi đồng tiền nước này sang đồng tiền nước khác được gọi là hối đoái quốc tế. Khi thực hiện quy đổi một đồng tiền nước này ra đồng tiền nước khác phải theo một tỉ lệ nhất định, được gọi là tỉ giá hối đoái. Về hình thức, tỉ giá là giá cả của một đồng tiền của nước này được biểu hiện bằng một số lượng đơn vị tiền tệ biến đổi của nước khác. Về bản chất, tỉ giá là quan hệ về mặt giá trị giữa các đồng tiền khác nhau với nhau, phản ánh về sự so sánh về sức mua của các đồng tiền đó. V í d ụ: . Tỉ giá giữa đồng đô la Mĩ với đồng Việt Nam như sau: USD/VNĐ=16 000 có nghĩa là 1 USD = 16 000 VNĐ. . Tỉ giá giữa đồng đô la Mĩ với đồng mác Đức như sau: USD/DEM=1.8125 có nghĩa là 1 USD = 1.8125 DEM. II-CÁC LOẠI TỈ GIÁ: Tuỳ theo mục đích sử dụng, tuỳ theo các tiêu thức xác định, tỉ giá có thể được phân chia như sau: 1-Căn cứ vào phương tiện chuyển hối: Tỉ giá điện hối là tỉ giá mua bán ngoại tệ cũng như các giấy tờ có giá bàng ngoại tệ được chuyển bàng điện. Tỉ giá này nhanh chóng và chính xác là cơ sở để xác định các loại tỉ giá khác. Tỉ giá thư hối là tỉ giá mua bán ngoại tệ cũng như các giấy tờ có giá bằng ngoại tệ được chuyển bằng thư, tỉ giá thư hối thường thấp hơn tỉ giá điện hối. 5
2-Căn cứ vào phương tiện thanh toán quốc tế: Tỉ giá séc là tỉ giá mua bán các loại séc ghi bằng ngoại tệ. Tỉ giá hối phiếu là tỉ giá mua bán các loại hối phiếu ghi bằng ngoại tệ. Nếu hối phiếu trả tiền ngay thì gọi là tỉ giá hối phiếu trả tiền ngay, nếu hối phiếu có kì hạn thì gọi là tỉ giá hối phiếu có kì hạn. Tỉ giá tiền mặt là tỉ giá áp dụng cho các giao dịch mua bán ngoại tệ là tiền kim loại, tiền giấy, séc du lịch, thẻ tín dụng. Tỉ giá chuyển khoản là tỉ giá áp dụng cho các giao dịch mua bán ngoại tệ là các khoản tiền gửi tại ngân hàng. Thông thường tỉ giá mua tiền mặt thấp hơn tỉ giá chuyển khoản và tỉ giá bán tiền mặt cao hơn tỉ giá chuyển khoản. 3-Căn cứ vào thời điểm mua bán ngoại hối: Tỉ giá mở cửa là tỉ giá áp dụng cho việc mua bán món ngoại tệ đầ u tiên trong ngày làm việc tại các trung tâ m hối đoái. Tỉ giá đóng cửa là tỉ giá áp dụng cho việc mua bán món ngoại tệ cuối cùng trong ngày làm việc tại các trung tâ m hối đoái. 4-Căn cứ vào nghiêp vụ kinh doanh ngoại hối: Tỉ giá giao nhận ngay là tỉ giá mua bán ngoại tệ mà việc giá nhậ n chúng sẽ được thực hiện chậm nhất sau hai ngày làm việc. Tỉ giá giao nhận có kì hạn là tỉ giá là tỉ giá mua bán ngoại tệ mà việc giao nhận chúng được thực hiện sau một khoảng thời gian nhất định. Tỉ giá giao nhận ngay và tỉ giá giao nhận có kì hạn được công bố theo hình thức mua vào, bán ra như sau: . Tỉ giá mua vào là tỉ giá tại đó ngân hàng niêm yết sẵn giá mua vào đồng tiền yết giá. 6
. Tỉ giá bán ra là tỉ giá mà tại đó ngân hàng niêm yết sẵn giá bán ra đồng tiền yết giá. 5-Căn cứ vào việc quản lý ngoại hối: Tỉ giá chính thức là tỉ giá do nhà nước công bố ( thường là Ngân hàng Trung Ương ). Tỉ giá cố định là tỉ giá hình thành trong chế độ tiền tệ Bretton Woods. Tỉ giá cố định chính là tỉ giá chính thức do nhà nước công bố. Dưới áp lực cung cầu của thị trường, để duy trì được tỉ giá cố định buộc nhà nước phải thường xuyên can thiệp. Tỉ giá thả nổi là tỉ giá hình thành tự phát ngoài hệ thống ngân hàng và diễn biến theo quan hệ cung cầu ngoại tệ trên thị trường. Sau khi chế độ tiề n tệ Bretton Woods sụp đổ các nước tư bản không cam kết giữ vững tỉ giá cố định, đồng tiền các nước tư bản tự do thả nổi nên tỉ giá thả nổi cũng chính là tỉ giá tự do. Tỉ giá thả nổi có điều tiết là tỉ giá được hình thành do quan hệ cung cầu ngoại tệ trên thị trường dưới sự điều tiết quản lý của nhà nước nhằm ổ n định tỉ giá trên thị trường. III-VAI TRÒ CỦA TỈ GIÁ: Tỉ giá là một phạm trù kinh tế quan trọng trong đời sống kinh tế, xã hội của mỗi nước, là công cụ để đo lường giá trị giữa các đồng tiền và do vậy có tác động như một công cụ cạnh tranh trong thương mại quốc tế, một công cụ quản lý kinh tế, có ảnh hưởng mạnh mẽ tới giá cả, tới mọi hoạt động kinh tế - xã hội của nước đó và các nước có liên quan. Cụ thể chúng ta có thể xác định vai trò của tỉ giá như sau: Thứ nhất, tỉ giá là đại lượng xác định quan hệ về mặt giá trị, so sánh sức mua giữa các đồng tiền với nhau, hình thành nên tỉ lệ trao đổi giữa các đồng tiền khác nhau với nhau để thuận tiên cho các giao dịch quốc tế. 7
Thứ hai, tỉ giá có tác động to lớn đến thương mại quốc tế, xuất-nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ của một nước với nước khác. Ví dụ: Một người Việt Nam mua một cái áo của Mĩ với giá 10 USD và nếu tỉ giá là 15 000đ mỗi USD thì người Việt Nam đó phải mất 150 000 VNĐ nhưng nếu sau đó tỉ giá tăng lên 16 000đ cho mỗi USD thì giá nội địa của cái áo đó vẫn là 10 USD nhưng giá cái áo đó ở Việt Nam đã là 160 000 VNĐ, tăng lên 10 000 VNĐ so với giá cũ và ta thấy rõ rằng khi tỉ giá tăng cao (với VNĐ), giá trị VNĐ giảm xuống thì giá cả hàng hoá của Mĩ ở Việt Nam trở nên đắt hơn và ngược lại. Qua đây, chúng ta thấy rằng, khi tỉ giá cao (với đồng nội tệ), tức là giá trị của đồng nội tệ giả m thì hàng hoá của nước đó tại nước ngoài sẽ trở nê n rẻ hơn, còn hàng hoá của nước ngoài tại nước đó sẽ trở nên đắt hơn. Ngược lại khi tỉ giá thấp (với đồng nội tệ), tức là giá trị của nội tệ tăng lên thì hàng hoá của nước đó tại nước ngoài sẽ đắt hơn, còn hàng hoá của nước ngoài tạ i nước đó sẽ rẻ hơn. Như vậy, khi có sự thay đổi về tỉ giá làm giá trị đồng tiền của một nước giả m đi sẽ làm cho những nhà sản xuất trong nước đó thuận lợi hơn trong việc bán hàng của họ ở nước ngoài do đó sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh, kích thích xuất khẩu và gây khó khăn cho những nhà sản xuất nước ngoài khi bán hàng tại nước đó và chính vì vậy sẽ hạn chế nhập khẩu. Ngược lại khỉ tỉ giá thay đổi làm tăng giá đồng tiền của một nước sẽ hạn chế xuất khẩu và kích thích xuất khẩu. Thứ ba, do tỉ giá có tác động mạnh mẽ hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ và sự cạnh tranh giữa các nước với nhau trên thị trường quốc tế nên chính phủ các nước đã lợi dụng tác động này của tỉ giá để điều tiết nền kinh tế hay nói cách khác tỉ giá được sủ dụng với vai trò là một công cụ điề u tiết vĩ mô của nhà nước. 8
IV-CÁC PHƯƠNG PHÁP YẾT TỈ GIÁ: 1-Yết tỉ giá trực tiếp: 1.1.Yết giá hàng hoá thông thường trực tiếp: Giả sử khi chúng ta đi mua hàng hoá tại các cửa hàng hay siêu thị, chúng ta thường thấy hàng hoá được niêm yết giá như sau: Hàng hoá Đơn vị yết Đồng tiền Đơn vị tính Đơn giá yết giá giá định giá Gạ o VN Đ VNĐ/1Kg 1Kg 5 000 1Chỉ VN Đ VNĐ/1Chỉ Vàng 1 200 000 Vả i VN Đ VNĐ/1Mét 1Mét 10 000 Trứng 1Quả VN Đ VNĐ/1Quả 1 000 Nhìn vào bảng ta có thể dễ dàng hiểu: 5 000 VNĐ mua được 1 kg gạo. 1 200 000 VNĐ mua được 1 chỉ vàng. 10 000 VNĐ mua được 1 mét vải. 1 000 VNĐ mua được 1 quả trứng. Với cách yết giá này, giá hàng hoá được biểu hiên một cách trực tiếp bằng tiền nên được gọi là phương pháp yết giá hàng hoá trực tiếp. Trong đó, hàng hoá như gạo, vàng, vải, trứng…được gọi là hàng hoá yết giá. Hàng hoá yết giá có số đơn vị cố định và thường bằng 1. Còn đồng VNĐ đóng vai trò là đồng tiền đinh giá, số đơn vị của đồng tiền định giá không cố định và có sự thay đổi. 1.2.Yết tỉ giá trực tiếp: 9
Tương tự như những loại hàng hoá trên như: gạo, vàng, vải, trứng …thì các ngoại tệ cũng đóng vai trò là hàng hoá( hàng hoá đặc biệt ) trong mối quan hệ với đồng nội tệ ( đóng vai trò là tiền tệ ). Nếu lấy Việt Nam làm ví dụ, VNĐ đóng vai trò là tiền tệ còn các ngoại tệ khác đóng vai trò là hàng hoá thì cũng giống như yết giá hàng hoá thông thường trực tiếp ta sẽ có bảng yết giá của ngoại tệ trực tiếp như sau: Đồng tiền Đ ơ n vị y ế t Đồng tiền Đơn vị tính Đơn giá yết giá giá định giá VN Đ VNĐ/1USD USD 1USD 16 120 VN Đ VNĐ/1GBP GBP 1GBP 30 810 VN Đ VNĐ/1JPI JPI 1JPI 137 VN Đ VNĐ/1EUR EUR 1EUR 20 585 Với phương pháp này, ngoại tệ là đồng tiền yết giá có số đơn vị cố định, còn đồng nội tệ đóng vai trò là đồng tiền định giá với số đơn vị thay đổi. Và cụ thể ta có tỉ lệ trao đổi: 16 000 VNĐ = 1 USD. 15 000 VNĐ = 1 FRF. 17 000 VNĐ = 1 DEM. 18 000 VNĐ = 1 EUR. Trên thực tế hầu hết các nước trên thế giới đều sử dụng phương pháp này vì tỉ giá yết theo phương pháp này dễ hiểu và thuận tiện. 2-Yết tỉ giá gián tiếp: 2.1.Yết giá hàng hoá thông thường gián tiếp: 10
Khác với phương pháp yết giá trực tiếp, phương pháp yết giá gián tiếp có sự khác biệt hoàn toàn, khi chúng ta mua hàng chúng ta có thể sẽ thấy một bảng niêm yết đăc biệt, hơi khác thường: Đồng tiền Đ ơ n vị y ế t Hàng hoá Đơn vị tính Đơn giá yết giá giá định giá VN Đ 1VNĐ Gạ o Kg/1VNĐ 0.0002 VN Đ 1VNĐ Chỉ/1VNĐ Vàng 0.0000008333 VN Đ 1VNĐ Vả i Mét/1VNĐ 0.0001 VN Đ 1VNĐ Trứng Quả/1VNĐ 0.001 Sự khác biệt được thể hiện ở chỗ giá cả hàng hoá không được biểu hiện trực tiếp, thông qua cách yết giá này chúng ta chỉ có thể biết: 1VNĐ mua được 0.0002 kg gạo. 1VNĐ mua được 0.0000008333 chỉ vàng. 1VNĐ mua được 0.0001 mét vải. 1VNĐ mua được 0.001 quả trứng. Mà nếu chúng ta muốn biết giá của hàng hoá thì bắt buộc chúng ta phải thực hiện một vài phép tính chuyển đổi. Và trong phương pháp nà y VNĐ đóng vai trò là đồng tiền định giá với số đơn vị cố định và thường bằng 1, còn những hàng hoá như: gạo, vàng, vải, trứng... đóng vai trò là hàng hoá định giá với số đơn vị thay đổi. 2.2.Yết tỉ giá gián tiếp: So với yết giá hàng hoá thông thường gian tiếp thì yết tỉ giá gian tiếp không có gì khác biệt. Chúng ta có thể có thể biểu diễn như sau: Đồng tiền Đ ơ n vị y ế t Đồng tiền Đ ơ n vị Đơn giá 11
yết giá giá định giá VN Đ 1VNĐ USD/1VNĐ USD 0.00006203 VN Đ 1VNĐ GBP/1VNĐ GBP 0.00003245 VN Đ 1VNĐ JPI/1VNĐ JPI 0.00729927 VN Đ 1VNĐ EUR/1VNĐ EUR 0.00004857 Trong phương pháp này, nội tệ là đồng tiền yết giá có số đơn vị cố định, thường bằng 1, còn ngoại tệ đóng vai trò là đồng tiền định giá có số đơn vị thay đổi. Và nhìn vào bảng niê m yết ta có thể thấy tỉ lệ trao đổi: 1VNĐ = 0.00006203 USD. 1VNĐ = 0.00003245 GBP. 1VNĐ = 0.00729927 JPI. 1VNĐ = 0.00004857 EUR. Trên thực tế phương pháp yết tỉ giá gián tiếp không được sử dụng nhiều, chỉ có một vài nước sử dụng như nước Anh va các nước thuộc liê n hiệp Anh ( Úc, New Zealand, Ireland...). V-CÁC CHẾ ĐỘ TỈ GIÁ: 1-Tỉ giá ngang giá vàng trong chế độ bản vị vàng: Từ năm 1880 cho đến đầu chiến tranh thế giới lần thứ nhất 1914, chế độ tỉ giá được áp dụng là chế độ bản vị vàng. Trong chế độ này, vàng được sử dụng làm nền tảng cơ sở của tiền tệ và một quốc gia sẽ xác định đơn vị tiền tệ của mình bằng hàm lượng vàng chứa bên trong một đơn vị ấy. V í d ụ: . Hàm lượng vàng chứa trong 1 USD = 1.504g vàng (trước nă m 1914). . Hàm lượng vàng chứa trong 1 GBP = 7.320g vàng (trước năm 1914). 12
Còn tỉ giá được xác định trên cơ sở ngang giá hà m lượng vàng tức đông giá vàng. Ví dụ như tỉ giá giữa GBP và USD: 1 GBP/ 1 USD = 7.320/1.504 = 4.867, vậy 1GBP tương đương với 4.867 USD. Tỉ giá giữa các đồng tiền được xác định một cách chính xác như vậy nhưng trên thực tế tỉ giá không cố đinh và luôn biến động xung quanh đồng giá vàng tuỳ theo quan hệ cung cầu ngoại hối trên thị trường. Nếu cung nhỏ hơn cầu thì tỉ giá có xu hướng tăng và ngược lại. Biến động của tỉ giáluôn năm trong giới hạn nhất định đó là chi phí vận chuyển vàng. Điể m thấp nhất và điểm cao nhất của tỉ giá so với đồng giá vàng được gọi là điểm vàng.Vì trong điều kiện tièn giấy được tự do chuyển đổi ra vàng, vàng được tự do luân chuyển giữa các nước đã giữ cho tỉ giá biến động không vượt quá điểm vàng. Như vậy một nhà nhập khẩu hay người mắc nợ có thể thanh toán nợ theo một trong hai cách sau: Thứ nhất, lấy tiền nội tệ mua ngoại tệ để trả nợ. Thứ hai, lấy nội tệ mua vàng và chuyển ra nước ngoài trả nợ vì vậ y phải hao tổn một số chi phí như chi phí vận tải, đóng gói, bảo hiểm... Phạm vi biến động của tỉ giá phụ thuộc vào chi phí vận chuyển vàng. Khi tỉ giá tăng đến điểm vàng cao nhất, tại thời điể m này vàng ở trong nước chạy ra nước ngoài nên được gọi là điểm xuất vàng. Ngược lại tỉ giá giả m đến điểm vàng thấp nhất, tại thời điểm này vàng chạy từ nước nước ngoài vào trong nước nên gọi là điểm nhập vàng. Điể m xuất vàng của nước này sẽ là điểm nhập vàng của nước kia. Lợi thế của tỷ giá hối đoái trong chế độ bản vị vàng là biên độ biến thiên của tỷ giá nhỏ nên quan hệ mua bán quốc tế cũng như hoạch định đầu tư thuận lợi dễ dàng giữa các nước. 2-Tỷ giá hối đoái trong chế độ tiền tệ Bretton Woods: 13
Sau cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914 – 1918), chế độ bản vị vàng hoàn toàn sụp đổ, các nước tư bản chủ nghĩa chủ trương khôi phục lại chế độ bản vị vàng không trọn vẹn, đó là chế độ bản vị hối đoái vàng thông qua đồng Bảng Anh (1924), sau đó là đồng USD của Mỹ (1944). Cụ thể vào tháng 7-1944, để tránh tình trạng kinh tế yếu ké m như trước chiến tranh, chính phủ các nước đồng minh vào cuối thế chiến thứ hai đã gặp nhau tại một cuộc hội nghị của Liên Hợp Quốc về tiền tệ và tài chính. Hội nghị được tổ chức tại Bretton Woods, New Hamphshire, Hoa Kì. Tạ i hội nghị hai tổ chức đã được thiết lập, đó là: . Quỹ tiền tệ quốc tế ( The International Monetary - IMF ). . Ngân hàng quốc tế nhằm mục đích tái thiết và phát triển ( thường gọi là ngân hàng thế giới - World Bank ). Và cũng từ đó, đồng tiền USD của Mỹ được các nước chấp nhận sử dụng trong quan hệ thanh toán quốc tế và được IMF xác định tiêu chuẩn giá cả với 1 USD = 0,888671 gam vàng. Chính vì vậy mà đã hình thành tỷ giá cố định giữa USD với đồng tiền các nước trong IMF. Để giữ vững tỷ giá cố định với USD, các nước trong IMF chỉ được mua bán ngoại tệ theo tỷ giá trong phạm vi biên độ ± 1% so với tỷ giá chính thức. Để giữ vững tỷ giá vàng IMF còn quy định giá vàng là 35 USD/ounce vàng. Như vậy trong trường hợp nếu giá vàng trên thị trường vượt qua 35 ounce vàng thì Mỹ tung vàng ra bán với giá 35 USD/ounce vàng và ngược lại, khi giá vàng dưới 35 USD/ounce vàng thì Mỹ tung USD ra và mua vàng về. Với chế độ tiền tệ này, các nước đã duy trì được tỷ giá cố định trong thời gian tương đối dài cho đến nă m 1960. Bắt đầu từ sau nă m 1960, nề n kinh tế Tây Âu và Nhật được phục hồi và có khả năng cạnh tranh với Mỹ, hơn nữa đồng USD của Mỹ đã bị khủng hoảng và suy yếu, các nước dự trữ 14
USD ngày càng nhiều, đã lần lượt tấn công vào kho vàng của Mỹ, buộc Mỹ chuyển đổi USD ra vàng. Sau hai lần phá giá USD hàm lượng vàng của 1 USD là 0.736662 g vàng. Tình hình này làm cho kho dự trữ vàng của Mỹ tụt xuống thấp nhất và chính thức ngày 13. 2.1973 Mỹ đơn phương tuyên bố chế độ tiền tệ Bretton Woods sụp đổ và hầu hết các nước tư bản đều thi hành chính sách thả nổi của đồng tiền nước mình. 3-Tỉ giá hối đoái sau chế độ tiền tệ Bretton Woods: Sau khi chế độ tiền tệ Bretton Woods sụp đổ đến nay, các nước trên thế giới chủ yếu lưu thông tiền giấy không chuyển đổi ra vàng trong lưu thông, hàm lượng vàng chỉ mang tính chất tượng trưng, giá trị tiền tệ luô n thay đổi, tỷ giá biến động không ngừng nên việc xác định tỷ giá không dựa trên đồng giá vàng mà trên cơ sở so sánh sức mua của hai đồng tiền, bao gồ m sức mua trong nước và sức mua quốc tế gọi là ngang giá sức mua. Trên thực tế tỉ giá được hoàn toàn xác định do quan hệ cung cầu ngoạ i hối trên thị trường, tại mỗi thời điểm nhất định ở mỗi thị trường khác nhau trên thế giới, tỉ giá biến động liên lục trong ngày, còn gọi là cơ chế tỉ giá thả nổi. Tuy nhiên để tránh sự biến động thăng trầm quá mức của tỉ giá gâ y ảnh hưởng không tốt đến mọi hoạt động trong nền kinh tế như gây ra lạ m phát hay suy thoái kinh tế, cần thiết phải có sự can thiệp quản lý của nhà nước. Thông qua các công cụ quản lý vĩ mô, nhà nước chủ động điều chỉnh tỉ giá hối đoái theo hướng có lợi cho nền kinh tế đảm bảo cho nền kinh tế ổn định và phát triển, còn gọi là cơ chế tỉ giá thả nổi có quản lý. VI-CÁC BIỆN PHÁP ĐIỀU CHỈNH TỈ GIÁ HỐI ĐOÁI: 1-Chính sách chiết khấu: 15
Đây là chính sách mà ngân hàng Trung Ương bằng cách thay đổi lã i suất cho vay chiết khấu của mình để điều chỉnh tỷ giá hối đoái trên thị trường. Khi muốn cho tỷ giá hối đoái giảm xuống, ngân hàng Trung Ương nâng cao lãi suất chiết khấu, làm cho lãi suất trên thị trường tăng lên, kết quả là làm cho các nguồn vốn ngắn han trên thị trường quốc tế chạy vào trong nước để thu lợi tức cao. Lượng vốn nước ngoài chạy vào sẽ góp phần làm dịu sự căng thẳng của cầu vượt cung ngoại hối, do đó làm cho tỷ giá giả m xuống. Còn khi ngân hàng Trung Ương muốn cho tỉ giá tăng lên thì sẽ là m ngược lại bằng cách giảm lãi suất chiết khấu xuống. 2-Chính sách hối đoái: Đây là chính sách mà Ngân hàng trung ương can thiệp vào thị trường ngoại hối bằng cách mua bán ngoại hối trên thị trường.Cụ thể: Khi tỷ giá lên cao, ngân hàng Trung Ương tăng cường bán ngoại hố i ra thị trường làm cung ngoại hối trên thị trường tăng lên do đó làm giả m bớt căng thẳng về cung cầu ngoại hối trên thị trường và kéo tỷ giá tụt xuống. Khi tỉ giá giảm xuống , ngân hàng Trung Ương sẽ mua vào ngoại hối, tăng nhu cầu ngoại hối trên thị trường và là m giả m bớt căng thẳng trong quan hệ cung cầu ngoại hối trên thị trường dẫn tới tỉ giá hối đoái từ từ tăng lên. Một hình thức khác của chính sách hối đoái đó là việc thành lập quỹ bình ổn hối đoái. Nhà nước sẽ thành lập quỹ này dưới hình thức bằng ngoại tệ, vàng hoặc phát hành các loại trái phiếu ngắn hạn, chủ động mua vào bá n 16
ra ngoại tệ để kịp thời can thiệp làm thay đổi quan hệ cung cầu về ngoại hối trên thị trường, nhằ m mục đích điều chỉnh tỉ giá. Song để thực hiện tốt biện pháp này thì vấn đề quan trọng ở đây là Ngân hàng trung ương phải có dự trữ ngoại hối lớn, nếu cán cân thanh toán của một nước bị thiếu hụt thường xuyên thì khó có đủ số ngoại hối để thực hiện phương pháp này. 3-Phá giá tiền tệ: Đây là sự nâng cao một cách chính thức tỷ giá hối đoái hay nói khác đi đó là việc nhà nước chính thức hạ thấp sức mua đồng tiền nước mình so với ngoại tệ. Ví dụ tháng 12 năm 1971, chính phủ Mỹ chính thức phá giá đồng tiền đô la với mức 7,89%, tức là giá của 1 GBP tăng từ 2,40 USD( trước khi phá giá ) lên 2,605 USD, hay sức mua của một đô la giảm từ 0,416 GBP xuống 0,383 GBP. Phá giá tiền tệ có tác dụng đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá và hạn chế nhập khẩu hàng hoá, do vậy nó đã góp phần cải thiện cán cân thương mại, làm cho tỷ giá hối đoái bớt căng thẳng. 4-Nâng giá tiền tệ: Đây là việc nhà nước chính thức nâng giá đơn vị tiền tệ nước mình so với ngoại tệ, là m cho tỉ giá hối đoái giả m xuống. Ảnh hưởng của nâng giá tiền tệ đối với ngoại thương của một nước hoàn toàn ngược lại với phá giá tiền tệ, nghĩa là, nó có tác dụng hạn chế xuất khẩu và đẩy mạnh nhập khẩ u do đó nó góp phần duy trì sự ổn định của tỉ giá đảm bảo tỉ giá không tụt xuống. Trong cuộc chiến tranh thương mại nhằ m chiế m lĩnh thị trường bên ngoài, những quốc gia có nền kinh tế phát triển quá "nóng" muốn làm "lạnh" nền kinh tế đi thì có thể dùng biện pháp nâng giá tiền tệ để giảm đầu tư vào trong nước và tăng cường chuyển vốn đầu tư ra nước ngoài. 17
VII-CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỈ GIÁ: 1-Cung cầu về ngoại tệ: Như chúng ta đã biết, đối với cung của một loại hàng hoá bất kỳ nào thì sự thay đổi cung của hàng hoá đó luôn chịu giới hạn nhất định nhưng cung của tiền có thể tăng đến vô hạn. Ngược lại cầu hàng hoá phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng, tích trữ, đầu cơ nên chúng ta có thể lượng ước được và tính toán được lượng cầu hàng hoá nhưng đối với tiền thì không, cầu tiền là vô hạn. Vì lẽ đó cung cầu ngoại tệ thường xuyên thay đổi và không có giới hạ n cho sự thay đổi đó. Khi cung ngoại tệ vượt quá cầu ngoại tệ ngay lập tức giá ngoại tệ sẽ giảm xuống ngược lại khi cầu ngoại tệ vượt quá cung ngoại tệ thì giá ngoại tệ sẽ tăng lên và dẫn đến tỉ giá sẽ thay đổi. Như vậy mọi sự biến đổi của cung ngoại tệ khác với sự biến đổi của cầu ngoại tệ đều tác động mạnh đến tỷ giá. 2-Chính sách thương mại: Hiện nay, trong điều kiện hội nhập, hầu hết các nước trên thế giới đều có quan hệ giao lưu với nhau về kinh tế. Và để thuận lợi trong quan hệ này, các nước thường đặt ra các chính sách thương mại. Có nhiều chính sách thương mại khác nhau với nhiều tác động khác nhau và nhằ m nhiều mục đích khác nhau nhưng chắc chắn một điều chính sách thương mại có tác động đến tỉ giá. Cụ thể, khi thực hiện chính sách thương mại có tác dụng làm giả m thuế quan sẽ khiến nhập khẩu hàng hoá tăng làm cầu về ngoại tệ tăng theo dẫn đến giá trị đồng ngoại tệ tăng lên và khiến tỉ giá thay đổi. Hay khi nhà nước thực hiện chính sách thương mại có tác dụng là m tăng thuế quan thì sẽ có tác động ngược lại làm giảm nhập khẩu hàng hoá nước ngoài nê n cầu về ngoại tệ giả m xuống do đó giá trị ngoại tệ giảm làm tỉ giá thay đổi. 3-Năng suất lao động của các nước: 18
Do tỉ giá hối đoái phản ánh mối tương quan đồng giá sức mua của các đồng tiền, nên dễ dàng so sánh giá cả của thị trường nội địa và thị trường thế giới. Từ đó sẽ có thể thấy được tình trạng năng suất lao động của mỗi quốc gia hay nói cách khác tỉ giá và năng suất lao động có mối liên hệ với nhau. Ví dụ: Trung Quốc có năng suất lao động cao hơn Việt Nam vì vậ y hàng hoá Trung Quốc rẻ dẫn đến cầu nhập khẩu hàng hoá Trung Quốc của Việt Nam tăng mạnh khiến cho cầu về Nhân Dân tệ cũng tăng theo. Lúc này giá trị của đồng Nhân Dân tệ cũng tăng và được định giá cao hơn so vớ i đồng Việt Nam . Như vậy chúng ta có thể đi đến kết luận rằng những nước có năng suất lao động cao thì đồng tiền của nước đó sẽ được định giá cao và tỉ giá sẽ tăng cao đối với đồng tiền nước đó khi năng suất lao động ngày càng tăng. 4-Lợi tức kỳ vọng: Lợi tức kỳ vọng ở nước nào cao thì luồng tiền sẽ chảy từ nước ngoài vào nhiều, làm cung ngoại tệ tăng kết quả là đồng ngoại tệ xuống giá và đồng nội tệ lên giá và sẽ khiến tỉ giá thay đổi. Ngoài ra, lạm phát bao giờ cũng là m giảm lợi tức kỳ vọng. Khi có lạ m phát, giá cả sẽ tăng cao, đồng nội tệ bị sụt giá so với ngoại tệ, tức là m tăng tỉ giá. 5-Tâm lý của công chúng: Tâm lý của công chúng cũng là một yếu tố quan trọng tác động đến t ỉ giá. Ví dụ như ở Việt Nam, nhân dân có tâm lý thích dùng hàng hoá ngoạ i nhập, sùng bái ngoại tệ đặc biệt là đồng đôla Mĩ đã là m cầu về ngoại tệ tăng dẫn đến làm tăng giá trị đồng ngoại tệ và kết quả là tỉ giá tăng lên. 19
Ngoài các yếu tố chính trên còn rất nhiều các yếu tố khác tác động đến tỉ giá như khủng hoảng tài chính, giá dầu trên thế giới, các chính sách của nhà nước...vv... CHƯƠNG II-TỈ GIÁ Ở VIỆT NAM I-TÌNH HÌNH ĐIỀU HÀNH QUẢN LÝ TỈ GIÁ Ở VIỆT NAM: 1-Từ trước khi có pháp lệnh ngân hàng 1990: Từ trước đến nay VNĐ không công bố nội dung vàng trong một đơn vị tiền tệ. Theo pháp lệnh ngân hàng tiêu chuẩn giá cả của nước ta là "đồng", kí hiệu là VNĐ nên việc xác định tỉ giá phải dựa trên cơ sở so sánh sức mua giữa đồng Việt Nam với tiền tệ các nước khác. Cùng với chế độ độc quyền ngoại thương, độc quyền ngoại hối thích ứng với nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung và hệ thống ngân hàng một cấp, thì đặc trưng cơ bản của tỉ giá hối đoái Việt Nam trong giai đoạn này là chế độ tỉ giá cố định và đa tỉ giá: . Tỉ giá cố định là tỉ giá chính thức do nhà nước công bố và điều chỉnh. 20