Tổ chức và quản lý y tế

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

550
lượt xem 138
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bộ Y tế là cơ quan của Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân, bao gồm các lĩnh vực : y tế dự phòng, khám, chữa bệnh, phục hồi chức năng, y học cổ truyền, thuốc phòng chữa bệnh cho người, mỹ phẩm ảnh hưởng tới sức khoẻ con người, an toàn vệ sinh thực phẩm và trang thiết bị y tế ; quản lý Nhà nước các dịch vụ công thuộc các lĩnh vực quản lý của Bộ và thực hiện đại diện chủ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức và quản lý y tế

Bé y tÕ Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ S¸ch ®µo t¹o B¸c sÜ ®a khoa M∙ sè: §.01.Z.33 Chñ biªn: GS. TS. Tr−¬ng viÖt dòng TS. NguyÔn duy luËt Nhµ xuÊt b¶n y häc Hµ néi - 2007 1
ChØ ®¹o biªn so¹n: Vô Khoa häc & §µo t¹o, Bé Y tÕ Chñ biªn: GS. TS. Tr−¬ng ViÖt Dòng TS. NguyÔn Duy LuËt Nh÷ng ng−êi biªn so¹n: GS. TS. Tr−¬ng ViÖt Dòng TS. NguyÔn V¨n HiÕn TS. NguyÔn Duy LuËt TS. Vò Kh¾c L−¬ng Tham gia tæ chøc b¶n th¶o ThS. PhÝ V¨n Th©m BS. NguyÔn Ngäc ThÞnh © B¶n quyÒn thuéc Bé Y tÕ (Vô Khoa häc vµ §µo t¹o) 2
Lêi giíi thiÖu Thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña LuËt Gi¸o dôc, Bé Gi¸o dôc & §µo t¹o vµ Bé Y tÕ ®· ban hµnh ch−¬ng tr×nh khung ®µo t¹o B¸c sÜ ®a khoa. Bé Y tÕ tæ chøc biªn so¹n tµi liÖu d¹y - häc c¸c m«n c¬ së, chuyªn m«n vµ c¬ b¶n chuyªn ngµnh theo ch−¬ng tr×nh trªn nh»m tõng b−íc x©y dùng bé s¸ch chuÈn trong c«ng t¸c ®µo t¹o nh©n lùc y tÕ. S¸ch Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ ®−îc biªn so¹n dùa trªn ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc cña Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi trªn c¬ së ch−¬ng tr×nh khung ®· ®−îc phª duyÖt. S¸ch ®−îc c¸c nhµ gi¸o giµu kinh nghiÖm vµ t©m huyÕt víi c«ng t¸c ®µo t¹o biªn so¹n theo ph−¬ng ch©m: KiÕn thøc c¬ b¶n, hÖ thèng, néi dung chÝnh x¸c, khoa häc; cËp nhËt c¸c tiÕn bé khoa häc, kü thuËt hiÖn ®¹i vµ thùc tiÔn ViÖt Nam. S¸ch Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ ®· ®−îc Héi ®ång chuyªn m«n thÈm ®Þnh s¸ch vµ tµi liÖu d¹y - häc chuyªn ngµnh b¸c sÜ ®a khoa cña Bé Y tÕ thÈm ®Þnh vµo n¨m 2006, lµ tµi liÖu d¹y - häc ®¹t chuÈn chuyªn m«n cña Ngµnh Y tÕ trong giai ®o¹n 2006 - 2010. Trong qu¸ tr×nh sö dông s¸ch ph¶i ®−îc chØnh lý, bæ sung vµ cËp nhËt. Bé Y tÕ xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c nhµ gi¸o, c¸c chuyªn gia cña Bé m«n Tæ chøc vµ Qu¶n lý y tÕ, Khoa Y tÕ C«ng céng, Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi ®· dµnh nhiÒu c«ng søc hoµn thµnh cuèn s¸ch nµy, kÞp thêi phôc vô cho c«ng t¸c ®µo t¹o nh©n lùc y tÕ. LÇn ®Çu xuÊt b¶n, chóng t«i mong nhËn ®−îc ý kiÕn ®ãng gãp cña ®ång nghiÖp, c¸c b¹n sinh viªn vµ c¸c ®éc gi¶ ®Ó lÇn xuÊt b¶n sau ®−îc hoµn thiÖn h¬n. Vô khoa häc vµ ®µo t¹o Bé Y tÕ 3
4
Lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ, x· héi, lÜnh vùc qu¶n lý ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc kháe nh©n d©n còng ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn. ViÖc ®µo t¹o c¸n bé cho ngµnh y tÕ hiÖn nay kh«ng chØ lµ ®µo t¹o vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng chuyªn m«n kü thuËt ch÷a bÖnh vµ ch¨m sãc søc kháe mµ cßn cÇn ®−îc ®µo t¹o nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ. Cã kh¸ nhiÒu tµi liÖu d¹y - häc vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi nãi chung b»ng tiÕng ViÖt vµ tiÕng n−íc ngoµi, nh−ng tµi liÖu d¹y - häc vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ cßn Ýt vµ ch−a thèng nhÊt, ®Æc biÖt trong Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi vµ c¸c tr−êng ®¹i häc y kh¸c trong c¶ n−íc chØ míi cã mét vµi gi¸o tr×nh vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ nh−ng ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu gi¶ng d¹y vµ häc tËp cña gi¶ng viªn, sinh viªn ®¹i häc vµ sau ®¹i häc. Tr−êng ®¹i häc Y Hµ Néi trong nh÷ng n¨m võa qua ®· chó ý tíi viÖc hoµn thiÖn ch−¬ng tr×nh vµ biªn so¹n tµi liÖu d¹y - häc cho nhiÒu ®èi t−îng kh¸c nhau, trong ®ã cã ®èi t−îng sinh viªn ®a khoa, mét trong nh÷ng ®èi t−îng ®µo t¹o chÝnh cña nhµ tr−êng. NhiÒu m«n häc ®· b¾t ®Çu biªn so¹n l¹i tµi liÖu d¹y- häc cho phï hîp víi t×nh h×nh vµ ch−¬ng tr×nh míi, trong ®ã cã m«n häc Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ. Víi sù chØ ®¹o cña l·nh ®¹o nhµ tr−êng vµ sù nç lùc cña tÊt c¶ c¸c c¸n bé gi¶ng d¹y cña bé m«n, chóng t«i ®· hoµn thµnh tËp tµi liÖu d¹y - häc "Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ" cho ®èi t−îng b¸c sÜ ®a khoa theo c¸c tiªu chuÈn cña Héi ®ång thÈm ®Þnh tµi liÖu d¹y-häc Bé Y tÕ ®−a ra. TËp tµi liÖu nµy gióp cho viÖc d¹y- häc cña thÇy vµ cña sinh viªn theo nh÷ng môc tiªu lý thuyÕt cña ch−¬ng tr×nh. PhÇn môc tiªu thùc hµnh sÏ cã tËp tµi liÖu thùc hµnh riªng. TËp tµi liÖu "Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ" gåm 12 bµi, ®Ò cËp ®Çy ®ñ ®Õn c¸c néi dung vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng y tÕ, lµ mét tµi liÖu h−íng dÉn häc tËp vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ cho sinh viªn ®a khoa, cho ®èi t−îng sinh viªn chuyªn ngµnh Y häc cæ truyÒn. Tµi liÖu nµy cßn ®−îc dïng ®Ó tham kh¶o cho sinh viªn chuyªn ngµnh y tÕ c«ng céng, ®iÒu d−ìng vµ kü thuËt y häc, còng nh− cho tÊt c¶ c¸c c¸n bé y tÕ nãi chung vµ ®Æc biÖt cho c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n lý y tÕ nãi riªng. 5
Víi ý nghÜa trªn chóng t«i ®· biªn so¹n tËp tµi liÖu "Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ", mÆc dï tËp tµi liÖu ®· ®−îc chØnh lý nhiÒu lÇn vµ sö dông gi¶ng d¹y cho sinh viªn y ®a khoa, nh−ng víi lÜnh vùc khoa häc míi ph¸t triÓn, h¬n n÷a nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc vµ qu¶n lý cña Ngµnh Y tÕ ViÖt Nam ®ang dÇn tõng b−íc hoµn thiÖn th× nh÷ng néi dung trong tËp tµi liÖu nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt cÇn th−êng xuyªn ®−îc cËp nhËt bæ sung. Chóng t«i hy väng sÏ nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña tÊt c¶ c¸c ®éc gi¶ vµ ®ång nghiÖp. Nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp nµy sÏ lµ nguån khÝch lÖ ®Ó chóng t«i tiÕp tôc hiÖu chØnh vµ bæ sung ®Çy ®ñ h¬n trong nh÷ng lÇn t¸i b¶n sau. Thay mÆt tËp thÓ t¸c gi¶ GS.TS. Tr−¬ng ViÖt Dòng 6
7
Môc lôc Lêi giíi thiÖu 3 Lêi nãi ®Çu 5 C¸c ch÷ viÕt t¾t 9 Bµi 1. §¹i c−¬ng vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ 11 1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n 11 2. Khoa häc tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ 13 3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu y x· héi häc, tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ 16 Bµi 2. Tæ chøc vµ qu¶n lý hÖ thèng y tÕ 20 1. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n trong tæ chøc hÖ thèng ngµnh y tÕ ViÖt Nam 20 2. M« h×nh chung cña tæ chøc hÖ thèng y tÕ (TCHTYT) ë ViÖt Nam 22 3. Tæ chøc y tÕ theo c¸c tuyÕn 24 4. Mét sè néi dung qu¶n lý chÝnh cña y tÕ ®Þa ph−¬ng 38 Bµi 3. Nh÷ng quan ®iÓm, chiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch y tÕ ViÖt Nam 41 1. Kh¸i niÖm quan ®iÓm, chiÕn l−îc, chÝnh s¸ch y tÕ 41 2. C¸c ®iÓm c¬ b¶n trong lÞch sö ph¸t triÓn quan ®iÓm y tÕ cña ®¶ng ta 42 3. C¸c quan ®iÓm chØ ®¹o c«ng t¸c ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc kháe nh©n d©n hiÖn nay 46 4. C¸c yÕu tè h×nh thµnh chÝnh s¸ch y tÕ 58 5. C¸c môc tiªu ph¸t triÓn sù nghiÖp ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc kháe nh©n d©n 60 6. C¸c nhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu 61 Bµi 4. LuËt ph¸p y tÕ ViÖt Nam 65 1. LuËt ph¸p XHCN ViÖt Nam 65 2. LuËt ph¸p y tÕ ViÖt Nam 67 3. QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n, nhµ n−íc, c¸c tæ chøc nhµ n−íc, tËp thÓ vµ t− nh©n trong c«ng t¸c BVSK nh©n d©n 72 4. Ph¸p luËt trong c¸c néi dung ho¹t ®éng y tÕ 73 Bµi 5. Ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu 83 1. Môc tiªu héi nghÞ Alma Ata vÒ ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu 83 2. C¸c khuyÕn c¸o cña Héi nghÞ Alma Ata 84 3. ý nghÜa cña Héi nghÞ Alma Ata vÒ ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu 88 4. Kh¸i niÖm, néi dung, nguyªn lý vÒ ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu 89 5. C¸c néi dung ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu ë ViÖt Nam 92 6. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu 97 Bµi 6. Tæ chøc vµ qu¶n lý bÖnh viÖn 101 1. LÞch sö, kh¸i niÖm vµ vai trß cña bÖnh viÖn 101 2. Tæ chøc vµ cÊu tróc cña bÖnh viÖn 103 8
3. Ph©n h¹ng bÖnh viÖn 105 4. NhiÖm vô cña bÖnh viÖn 108 5. C¸c néi dung qu¶n lý chÝnh trong bÖnh viÖn 111 6. §¹i c−¬ng vÒ Quy chÕ bÖnh viÖn 112 Bµi 7. C¸c chØ sè søc kháe vµ qu¶n lý th«ng tin y tÕ 119 1. C¸c kh¸i niÖm vÒ th«ng tin y tÕ 119 2. ý nghÜa, vai trß cña th«ng tin y tÕ 120 3. C¸c d¹ng thøc cña th«ng tin y tÕ 121 4. Mét sè ®Æc tÝnh cña th«ng tin y tÕ 122 5. C¸c lo¹i th«ng tin y tÕ 122 6. Ph−¬ng ph¸p vµ c«ng cô thu thËp th«ng tin 130 7. Qu¶n lý th«ng tin y tÕ 131 Bµi 8. LËp kÕ ho¹ch y tÕ 138 1. Kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ kÕ ho¹ch y tÕ 138 2. C¸c b−íc lËp kÕ ho¹ch 143 3. ViÕt kÕ ho¹ch y tÕ ®Þa ph−¬ng 149 Bµi 9. §iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng y tÕ 153 1. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña ®iÒu hµnh 153 2. Ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t 155 3. Tiªu chuÈn vµ chøc n¨ng cña gi¸m s¸t viªn 156 4. Quy tr×nh gi¸m s¸t 158 Bµi 10. Qu¶n lý nh©n lùc y tÕ 165 1. Kh¸i niÖm vÒ qu¶n lý nh©n lùc 165 2. C¸c néi dung chñ yÕu cña qu¶n lý nh©n lùc 166 3. Mét sè ph−¬ng ph¸p qu¶n lý nh©n lùc 169 4. Kh¸i niÖm vÒ nhãm lµm viÖc vµ vai trß cña nhãm lµm viÖc 171 Bµi 11. qu¶n lý tµi chÝnh vµ vËt t− y tÕ 176 1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n 176 2. HÖ thèng vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña hÖ thèng tµi chÝnh y tÕ ViÖt Nam 177 3. Qu¶n lý tµi chÝnh y tÕ 178 4. Nguyªn t¾c qu¶n lý vËt t− tµi s¶n 187 Bµi 12. §¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng y tÕ 190 1. Kh¸i niÖm vÒ ®¸nh gi¸ vµ vai trß cña ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng y tÕ 190 2. Ph©n lo¹i ®¸nh gi¸ 192 3. ChØ sè trong ®¸nh gi¸ 193 4. C¸c ph−¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin cho ®¸nh gi¸ 195 5. C¸c b−íc c¬ b¶n cña ®¸nh gi¸ 196 Tµi liÖu tham kh¶o 203 9
C¸c ch÷ viÕt t¾t trong tµi liÖu BHYT B¶o hiÓm y tÕ BV BÖnh viÖn BVSK B¶o vÖ søc kháe BVSKND B¶o vÖ søc kháe nh©n d©n BYT Bé Y tÕ CBYT C¸n bé y tÕ CHXHCN Céng hßa x· héi chñ nghÜa CM, NV Chuyªn m«n, nghiÖp vô CSSK Ch¨m sãc søc kháe CSSKB§ Ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu DVYT DÞch vô y tÕ GDSK Gi¸o dôc søc kháe HH HuyÕt häc KCB Kh¸m ch÷a bÖnh KHHG§ KÕ ho¹ch hãa gia ®×nh KH-KT Khoa häc kü thuËt KT-VH-XH Kinh tÕ-V¨n hãa-X· héi NCKH Nghiªn cøu khoa häc NKHHCT NhiÔm khuÈn h« hÊp cÊp tÝnh PN Phô n÷ TCHTYT Tæ chøc hÖ thèng y tÕ TCYT Tæ chøc y tÕ TE TrÎ em Tp. Thµnh phè TW Trung −¬ng TYT Tr¹m y tÕ TYTX Tr¹m y tÕ x· UBND ñy ban nh©n d©n UNICEF Quü cøu trî nhi ®ång Quèc tÕ cña Liªn hîp quèc VLTL-PHCN VËt lý trÞ liÖu-phôc håi chøc n¨ng WHO Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi XHCN X· héi chñ nghÜa YTCC Y tÕ c«ng céng YTCS Y tÕ c¬ së 10
11
Bµi 1 §¹i c−¬ng vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ Môc tiªu 1. Nªu vµ gi¶i thÝch ®−îc kh¸i niÖm Y x· héi häc, Y tÕ c«ng céng, Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ. 2. Tr×nh bµy ®−îc vÞ trÝ, vai trß cña khoa häc Tæ chøc y tÕ vµ qu¶n lý y tÕ trong viÖc ch¨m sãc, b¶o vÖ vµ t¨ng c−êng søc kháe nh©n d©n còng nh− trong hÖ thèng khoa häc Y häc 3. Nªu ®−îc ®èi t−îng, néi dung c¬ b¶n vµ c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña m«n khoa häc nµy 1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n B−íc sang thÕ kû XX trong y häc cã mét xu thÕ ph¸t triÓn míi, trong c¸c Tr−êng ®¹i häc y cã mét m«n häc míi: Y x· héi häc vµ Tæ chøc qu¶n lý y tÕ. ThuËt ng÷ Y x· héi häc, tæ chøc y tÕ, qu¶n lý y tÕ vµ y tÕ c«ng céng tuy kh«ng hoµn toµn lµ mét song rÊt gÇn nhau vÒ néi dung. 1.1. Y x· héi häc Y x· héi häc nghiªn cøu t×nh tr¹ng søc kháe vµ bÖnh tËt cña x· héi, cña céng ®ång, nghiªn cøu m«i tr−êng x· héi cïng nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng vµ lao ®éng ¶nh h−ëng ®Õn t×nh tr¹ng ®ã. Môc ®Ých chñ yÕu cña sù nghiªn cøu ®ã lµ: trªn c¬ së ph©n tÝch y x· héi häc ta cã thÓ x¸c lËp ®óng ®¾n nh÷ng biÖn ph¸p y tÕ vµ x· héi ®Ó ng¨n ngõa sù ph¸t triÓn nh÷ng yÕu tè nguy h¹i vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña søc kháe. 1.2. Y tÕ c«ng céng ThuËt ng÷ nµy cã thÓ ®−îc hiÓu theo 2 nghÜa: Søc kháe c«ng céng theo ®Þnh nghÜa cña WHO lµ sù "®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò søc kháe cña mét quÇn thÓ, t×nh tr¹ng søc kháe cña tËp thÓ, nh÷ng dÞch vô vÖ sinh m«i tr−êng, nh÷ng dÞch vô y tÕ tæng qu¸t vµ qu¶n lý dÞch vô ch¨m sãc". Tõ c«ng céng ë ®©y nãi lªn tÝnh chÊt chung cho sè ®«ng, ng−îc víi tÝnh chÊt ch¨m sãc riªng lÎ cho tõng c¸ thÓ. 12
Mét nghÜa kh¸c gÇn víi tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ, y tÕ c«ng céng ®−îc ®Þnh nghÜa lµ "viÖc tæ chøc c¸c nç lùc cña x· héi ®Ó ph¸t triÓn c¸c chÝnh s¸ch søc kháe c«ng céng, ®Ó t¨ng c−êng søc kháe, ®Ò phßng bÖnh vµ ®Ó cæ vò c«ng b»ng x· héi trong khu«n khæ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng" ( Héi nghÞ quèc tÕ cña WHO häp ë Geneve 11/ 1995 vÒ " Nh÷ng th¸ch thøc míi cho YTCC " ) 1.3. Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ RÊt khã t¸ch ra hai kh¸i niÖm nµy. Còng cã lóc ng−êi ta hiÓu Tæ chøc y tÕ lµ mét chøc n¨ng cña qu¶n lý. Mét c¸ch hiÓu chung nhÊt: Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ lµ khoa häc nghiªn cøu nhu cÇu y tÕ, v¹ch kÕ ho¹ch x©y dùng hÖ thèng tæ chøc vµ c¸c c¬ së y tÕ, ph©n tÝch vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng y tÕ, c¸c c¬ së y tÕ. Môc ®Ých cña sù nghiªn cøu nµy lµ t¹o ra mét c¸ch khoa häc c¬ cÊu y tÕ mµ sù ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng cña nã võa cã hiÖu suÊt lín võa cã tÝnh kinh tÕ vµ t¹o ra nh÷ng ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c y tÕ ®¹t tíi ®Ých tèt nhÊt. Qu¶n lý y tÕ cÇn ®−îc hiÓu chi tiÕt h¬n. Kh«ng cã mét ®Þnh nghÜa duy nhÊt cho thuËt ng÷ qu¶n lý. Tïy tõng t×nh huèng cô thÓ mµ cã c¸c ®Þnh nghÜa vÒ qu¶n lý kh¸c nhau. Mét sè ®Þnh nghÜa qu¶n lý th−êng ®−îc sö dông: Qu¶n lý lµ lµm cho mäi ng−êi lµm viÖc cã hiÖu qu¶: Trong kh¸i niÖm qu¶n lý nµy ®Ò cËp ®Õn qu¶n lý con ng−êi vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña con ng−êi. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao cho mäi thµnh viªn trong tæ chøc y tÕ hay trong céng ®ång tïy theo chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ ®Òu ph¶i lµm viÖc theo kÕ ho¹ch mét c¸ch tÝch cùc, cã tr¸ch nhiÖm ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra. − Qu¶n lý lµ lµm cho mäi ng−êi biÕt viÖc cÇn lµm vµ lµm cho viÖc ®ã hoµn thµnh: Nh÷ng viÖc, ho¹t ®éng, dÞch vô y tÕ hoÆc ch¨m sãc søc kháe ®−îc ghi trong kÕ ho¹ch hoÆc ®−îc th«ng qua ph¶i ®−îc thùc hiÖn. − Qu¶n lý cßn lµ qu¸ tr×nh lµm viÖc cïng nhau vµ th«ng qua c¸c c¸ nh©n, c¸c nhãm còng nh− nh÷ng nguån lùc kh¸c ®Ó hoµn thµnh môc tiªu cña tæ chøc. − Qu¶n lý lµ biÕt kÕt hîp nh÷ng nç lùc, sö dông c¸c nguån lùc mét c¸ch hiÖu qu¶, ®éng viªn con ng−êi, t¹o ra bé m¸y l·nh ®¹o, chØ ®¹o vµ kiÓm tra mét tæ chøc hoÆc mét hÖ thèng nh»m ®¹t tíi mét lo¹t c¸c môc tiªu: Nguån lùc chÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c dÞch vô y tÕ, ch¨m sãc søc kháe hay gi¶i quyÕt mäi c«ng viÖc kh¸c lµ nh©n lùc, tµi chÝnh, c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ y tÕ vµ kÓ c¶ thêi gian. Tuy nhiªn nguån lùc kh«ng ph¶i lµ v« tËn, nªn viÖc sö dông c¸c nguån lùc ®ßi hái ph¶i nh− thÕ nµo ®Ó cã hiÖu qu¶ nhÊt, nghÜa lµ víi chi phÝ vÒ nguån lùc nhá nhÊt mµ vÉn ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra. − Qu¶n lý y tÕ lµ chøc n¨ng cña hÖ thèng y tÕ, ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi vµ n¨ng ®éng cña hÖ thèng ®ã, gi÷ g×n c¬ cÊu tæ chøc tèi −u ®· ®−îc x¸c ®Þnh, duy tr× chÕ ®é ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, thùc hiÖn nh÷ng ch−¬ng tr×nh kh¸c nhau nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých vµ môc tiªu vÒ b¶o vÖ søc kháe nh©n d©n. 13
2. khoa häc tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ 2.1. VÞ trÝ vµ vai trß Y x· héi häc vµ Tæ chøc qu¶n lý y tÕ võa lµ khoa häc võa lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn vÒ b¶o vÖ vµ ch¨m sãc søc kháe nh©n d©n. VÒ khoa häc, Y x· héi häc vµ Tæ chøc qu¶n lý y tÕ liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu lÜnh vùc khoa häc kh¸c nhau (xem h×nh 1.1). Y häc Dù phßng Y häc c¬ së Y x· héi häc, L©m sµng Tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ Kinh tÕ häc Tæ chøc qu¶n lý X· héi häc TriÕt häc C¸c khoa häc x· héi H×nh 1.1: S¬ ®å mèi liªn quan gi÷a y x· héi häc, tæ chøc y tÕ vµ c¸c khoa häc kh¸c Nghiªn cøu Y x· héi häc, Y tÕ c«ng céng vµ Tæ chøc qu¶n lý y tÕ cã vai trß quan träng trong viÖc ph¸t hiÖn c¸c yÕu tè nguy c¬ ®Õn søc khoÎ cña x· héi, céng ®ång. §ång thêi nã ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi, tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh kinh tÕ, tÝnh x· héi còng nh− c«ng b»ng cho c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc kháe nh©n d©n trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ nhÊt ®Þnh 2.2. §èi t−îng cña khoa häc Y x· héi häc vµ Tæ chøc qu¶n lý y tÕ Y x· héi häc vµ Tæ chøc qu¶n lý y tÕ kh¸c víi y sinh häc. C¸c m«n y sinh häc vµ y häc l©m sµng chó ý tíi søc kháe, bÖnh tËt vµ c¸ch phßng bÖnh, ch÷a bÖnh cña tõng ng−êi cô thÓ. Cßn m«n khoa häc nµy chó ý tíi t¸c ®éng cña m«i tr−êng x· héi ®èi víi søc kháe. Nã nghiªn cøu nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng vµ lµm viÖc cña con ng−êi trong x· héi, ph©n tÝch t×nh h×nh søc kháe cña c¸c tÇng líp, c¸c giai cÊp trong mèi t−¬ng quan víi hoµn c¶nh x· héi, chÝnh trÞ, kinh tÕ, tõ ®ã cã thÓ ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p thÝch ®¸ng vÒ tæ chøc vµ x· héi ®Ó b¶o vÖ søc kháe cho nh©n d©n. §ång thêi cßn nghiªn cøu nhu cÇu y tÕ, v¹ch kÕ ho¹ch x©y dùng hÖ thèng tæ chøc vµ c¸c c¬ së y tÕ, x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ho¹t ®éng y tÕ vµ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng y tÕ, c¸c c¬ së y tÕ. 2.3. §èi t−îng cña khoa häc qu¶n lý y tÕ XÐt riªng vÒ khoa häc qu¶n lý y tÕ: §ã lµ ngµnh khoa häc tæng hîp vÒ nh÷ng quy luËt, ph−¬ng ph¸p luËn, nguyªn lý vµ kü thuËt cña ho¹t ®éng qu¶n lý. Khoa häc qu¶n lý nghiªn cøu tÝnh quy luËt cña viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c quan hÖ qu¶n lý. C¸c quan hÖ qu¶n lý bao gåm: 14
− Quan hÖ chñ thÓ (cã quyÒn uy) t¸c ®éng vµo kh¸ch thÓ (d−íi quyÒn). − Quan hÖ gi÷a ho¹t ®éng chñ quan cña chñ thÓ víi tÝnh kh¸ch quan cña ®èi t−îng. − Quan hÖ gi÷a tÝnh khoa häc vµ nghÖ thuËt: tÝnh khoa häc ®−îc thÓ hiÖn bëi c¸c luËt lÖ, nguyªn t¾c, c«ng thøc. NghÖ thuËt ®−îc thÓ hiÖn bëi kinh nghiÖm thµnh b¹i; sù linh ho¹t tr−íc nhiÒu t×nh huèng kh¸c nhau; c¸ch øng xö cña con ng−êi (th−¬ng l−îng, thuyÕt phôc, vËn ®éng con ng−êi nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra). − Quan hÖ gi÷a c¸ thÓ víi tËp thÓ. − Quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn cña mét hÖ thèng vµ gi÷a hÖ thèng víi m«i tr−êng vµ víi c¸c hÖ thèng kh¸c. Khoa häc qu¶n lý cßn nghiªn cøu nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c chØ ®¹o cña ho¹t ®éng qu¶n lý, nghiªn cøu h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p, c«ng cô t¸c ®éng cña chñ thÓ qu¶n lý vµo ®èi t−îng qu¶n lý vµ nghiªn cøu qu¸ tr×nh ho¹t ®éng lao ®éng qu¶n lý. 2.4. Néi dung c¬ b¶n 2.4.1. Nh÷ng lÜnh vùc/ ngµnh khoa häc c¬ b¶n Néi dung cña m«n khoa häc Y x· héi häc vµ Tæ chøc qu¶n lý y tÕ rÊt réng. C¸c néi dung th−êng ®−îc nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y gåm: − Nh÷ng c¬ së lý luËn cña c«ng t¸c b¶o vÖ søc kháe. − LÞch sö y häc vµ y tÕ. − Thèng kª y tÕ. − T×nh h×nh søc kháe nh©n d©n vµ c¸c yÕu tè x· héi. − Tæ chøc c¸c c¬ së y tÕ − Qu¶n lý ho¹t ®éng vµ c¸c c¬ së y tÕ: (KÕ ho¹ch y tÕ, ®iÒu hµnh vµ ®¸nh gi¸...) − ChÝnh s¸ch y tÕ − Kinh tÕ y tÕ. B¶o hiÓm y tÕ − §¹o ®øc y häc. − LuËt ph¸p y tÕ. − Tuyªn truyÒn gi¸o dôc y tÕ. − §µo t¹o, bæ tóc c¸n bé y tÕ. − Y tÕ thÕ giíi 15
2.4.2. Nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¶n lý y tÕ 2.4.2.1. Qu¸ tr×nh (Chu tr×nh) qu¶n lý c¬ b¶n (h×nh 1.2) 2.4.2.2. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña chu tr×nh qu¶n lý − LËp kÕ ho¹ch LËp kÕ ho¹ch lµ chøc n¨ng mang §¸nh gi¸ LËp tÝnh chÊt kü thuËt gióp cho c¸c c¬ së y tÕ kÕ ho¹ch vµ c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe cã kh¶ n¨ng ®−¬ng ®Çu víi hiÖn t¹i vµ dù kiÕn t−¬ng lai. §iÒu ®ã bao gåm viÖc x¸c ®Þnh lµm viÖc g×, lóc nµo vµ lµm nh− thÕ nµo. Chøc n¨ng lËp kÕ ho¹ch lµ chøc n¨ng Tæ chøc khëi ®Çu v× chøc n¨ng qu¶n lý vÒ tæ chøc, Thùc hiÖn nh©n sù, ®iÒu hµnh, kiÓm tra gi¸m s¸t ®Òu triÓn khai sau khi lËp kÕ ho¹ch. H×nh 1.2: Chu tr×nh qu¶n lý c¬ b¶n − LËp tæ chøc LËp tæ chøc nghÜa lµ x¸c ®Þnh c¸c mèi quan hÖ vÒ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm, quan hÖ vÒ cÊu tróc vµ sù phô thuéc. C«ng t¸c tæ chøc nh»m tËp hîp c¸c nguån lùc vµ c¸c ho¹t ®éng mét c¸ch hîp lý, bao gåm viÖc ph©n c«ng, m« t¶ c«ng viÖc, c¸c ph−¬ng ph¸p vµ qu¸ tr×nh lao ®éng, ®iÒu phèi c¸c bé phËn, sö dông hÖ thèng th«ng tin vµ ph¶n håi. C«ng t¸c tæ chøc Ên ®Þnh chÝnh thøc c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c¸ nh©n vµ c¸c nhãm. C¸c ho¹t ®éng cã nh÷ng yÕu tè: cÊu tróc, nhiÖm vô, c«ng nghÖ, quan hÖ con ng−êi vµ t¸c ®éng gi÷a c¸c yÕu tè ®ã víi nhau. − L·nh ®¹o: L·nh ®¹o còng cã thÓ ®−îc xem lµ mét chøc n¨ng cña qu¶n lý. L·nh ®¹o lµ sù t¸c ®éng ®Õn con ng−êi, xuÊt hiÖn bÊt cø lóc nµo khi ng−êi ta muèn g©y ¶nh h−ëng ®Õn hµnh vi cña mét c¸ nh©n hay mét nhãm ng−êi v× bÊt cø lý do g× cã thÓ kh«ng t−¬ng hîp víi môc ®Ých cña tæ chøc. Nh− vËy ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu cña tæ chøc, c«ng t¸c qu¶n lý rÊt cÇn thiÕt ph¶i l·nh ®¹o. − Ra quyÕt ®Þnh Ra quyÕt ®Þnh nghÜa lµ chän lùa. Mäi nhµ qu¶n lý ®Òu ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng nµy. Tuy vËy ph¹m vi, tÝnh chÊt, tÇm quan träng cña quyÕt ®Þnh thay ®æi tuú theo vÞ trÝ, møc ®é, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña ng−êi qu¶n lý. − §iÒu khiÓn §iÒu khiÓn nh»m vµo viÖc thóc ®Èy hµnh ®éng trong tæ chøc, h−íng vÒ con ng−êi. Nh÷ng ho¹t ®éng ®iÒu khiÓn chÝnh lµ: ®éng viªn, chØ ®¹o vµ giao tiÕp cïng víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c t¸c ®éng vµo hµnh vi cña nh©n viªn. Nh÷ng ng−êi qu¶n lý ë mäi cÊp ®Òu sö dông mèi quan hÖ con ng−êi vµ c¸c kü n¨ng hµnh vi. 16
− KiÓm tra vµ gi¸m s¸t: KiÓm tra tËp trung vµo viÖc theo dâi, ®iÒu chØnh vµ n©ng cao n¨ng lùc thùc hiÖn. KiÓm tra cã nghÜa lµ thiÕt lËp c¸c tiªu chuÈn ®Ó ®o l−êng kÕt qu¶, c¸c kü thuËt, hÖ thèng theo dâi vµ can thiÖp. VÝ dô: KiÓm tra viÖc ghi chÐp sæ s¸ch thèng kª b¸o c¸o cña nh©n viªn; kiÓm tra viÖc thùc hiÖn giê trùc t¹i c¸c c¬ së y tÕ cña nh©n viªn y tÕ v.v... Gi¸m s¸t: Gi÷a kiÓm tra vµ gi¸m s¸t th−êng rÊt khã ph©n biÖt trong thùc tiÔn. Cã thÓ ph©n biÖt mét c¸ch t−¬ng ®èi: KiÓm tra lµ xem xÐt viÖc thùc hiÖn theo quy ®Þnh, cßn gi¸m s¸t vÒ môc ®Ých vµ viÖc lµm cã khi còng nh− kiÓm tra nh−ng th−êng xem xÐt vÒ kü thuËt chuyªn m«n. VÒ b¶n chÊt gi¸m s¸t lµ mét h×nh thøc qu¶n lý trùc tiÕp: thu thËp th«ng tin liªn tôc, ph©n tÝch th«ng tin ®Ó ®−a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh, nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Gi¸m s¸t cßn cã nghÜa lµ trong khi thùc hiÖn, ng−êi gi¸m s¸t xem xÐt vµ t×m ra c¸c vÊn ®Ò råi cïng víi ng−êi ®−îc gi¸m s¸t vµ nh÷ng ng−êi cã liªn quan t×m c¸ch gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®ã. Nh− vËy gi¸m s¸t lµ mét qu¸ tr×nh hç trî, ®µo t¹o con ng−êi t¹i chç liªn tôc trong khi triÓn khai c¸c ho¹t ®éng y tÕ nh»m hoµn thµnh vµ n©ng cao hiÖu qu¶, chÊt l−îng phôc vô. Qu¶n lý mµ kh«ng gi¸m s¸t lµ th¶ næi qu¶n lý − Nh©n sù Chøc n¨ng nh©n sù lµ thu nhËn vµ cñng cè nguån nh©n lùc. Nã thÓ hiÖn ë viÖc lËp kÕ ho¹ch nh©n lùc, ph©n tÝch viÖc lµm, tuyÓn dông, ®¸nh gi¸ tr×nh ®é, trî gióp nh©n viªn, an toµn vµ søc kháe. §ång thêi thÓ hiÖn ë c¸c ho¹t ®éng cã ¶nh h−ëng ®Õn hµnh vi vµ n¨ng lùc cña c¸c thµnh viªn cña tæ chøc: ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn, ®éng viªn, t− vÊn vµ kû luËt. − §¸nh gi¸ §¸nh gi¸ lµ chøc n¨ng qu¶n lý y tÕ nh»m ®o l−êng vµ xem xÐt, so s¸nh, ®èi chiÕu c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña mét ch−¬ng tr×nh/ ho¹t ®éng trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh nµo ®ã víi môc ®Ých: + §èi chiÕu kÕt qu¶ víi môc tiªu. + Xem xÐt c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. + Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh. + ChuÈn bÞ cho viÖc lËp kÕ ho¹ch. 3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Y x· héi häc, tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ Y x· héi häc, tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ nghiªn cøu nh÷ng nhãm ng−êi réng lín, nh÷ng céng ®ång, chó ý ®Õn nh÷ng tÝnh chÊt chung: giíi, tuæi, nghÒ nghiÖp, ®Þa ph−¬ng v.v... M«n khoa häc nµy nªu lªn nh÷ng t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn kinh 17
tÕ x· héi lªn thÓ tr¹ng con ng−êi, sù thÝch øng vµ chèng ®ì cña c¬ thÓ, c¸c tÇng líp vµ giai cÊp kh¸c nhau, tõ ®ã t×m ra nhu cÇu y tÕ, c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc vµ qu¶n lý tèi −u ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®ã. §Ó tiÕn hµnh nh÷ng nghiªn cøu y x· héi häc, tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ ph¶i cã nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu riªng cña nã. Vµo n¨m 1960 WHO ®· x¸c ®Þnh Tæ chøc y tÕ lµ mét khoa häc ®éc lËp v×: "Nã dïng nh÷ng ph−¬ng ph¸p khoa häc: quan s¸t, lËp c¸c gi¶ thiÕt trªn c¬ së quan s¸t, kiÓm tra l¹i c¸c gi¶ thiÕt vµ sau ®ã ¸p dông vµo thùc tÕ". Còng nh− c¸c khoa häc kh¸c, lÜnh vùc khoa häc nµy: − Thùc hiÖn nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®o l−êng vÒ l−îng vµ chÊt b»ng thèng kª. − Cã thÓ dù ®o¸n nh÷ng kÕt qu¶ cã thÓ thu ®−îc khi ¸p dông nh÷ng quy luËt do nã dùng lªn. B»ng c¸ch ®ã, ng−êi ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng møc ®é cã thÓ vÒ kh¶ n¨ng tö vong s¬ sinh, tö vong do bÖnh tËt. − Dïng ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm h¬n lµ nh÷ng kinh nghiÖm th−êng dïng tr−íc ®©y. − Dïng ®¨ng ký liªn tôc c¸c d÷ kiÖn lµ ph−¬ng ph¸p chñ yÕu. N¨m 1965 WHO nhÊn m¹nh "trong thùc tÕ tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c c¬ quan y tÕ ®ang trë thµnh mét chuyªn khoa míi trong y häc, nã cã nh÷ng c¬ së vµ ph−¬ng ph¸p khoa häc, cã nh÷ng ph−¬ng tiÖn gi¶ng d¹y vµ ho¹t ®éng riªng". Dï y x· héi häc vµ tæ chøc y tÕ ¸p dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu riªng so víi c¸c lÜnh vùc y häc kh¸c, nã vÉn cÇn hiÓu biÕt, vËn dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p vµ thµnh tùu y häc kh¸c còng nh− tù ®ãng gãp vµo sù hoµn thiÖn cña c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu y häc. 3.1. Ph−¬ng ph¸p thèng kª Thèng kª lµ ph−¬ng ph¸p th«ng dông nhÊt trong c¸c nghiªn cøu vÒ t−¬ng quan gi÷a t×nh tr¹ng søc khoÎ vµ hoµn c¶nh x· héi cña c¸c nhãm ng−êi trong x· héi, trong viÖc x¸c ®Þnh t×nh h×nh c«ng t¸c y tÕ, tÝnh to¸n nhu cÇu vÒ c¸n bé, thuèc men, tµi chÝnh, vËt t−, trong viÖc ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan y tÕ, nhÊt lµ c¸c c¬ së míi ®Ó x¸c ®Þnh h×nh thøc tæ chøc nh− thÕ nµo lµ tèt nhÊt. Ph−¬ng ph¸p thèng kª y tÕ bao gåm viÖc thu thËp, ®¨ng ký, tæng hîp vµ ph©n tÝch nh÷ng sè liÖu vÒ søc kháe, bÖnh tËt cña nh©n d©n vµ c¸c ho¹t ®éng cña Ngµnh Y tÕ trong mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c hiÖn t−îng y sinh häc vµ kinh tÕ x· héi. 3.2. Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm Mét sè m«n y häc kh¸c thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p nµy trong c¸c phßng thÝ nghiÖm hoÆc trong l©m sµng vÒ ph−¬ng diÖn sinh vËt häc. Y x· héi häc, tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p nµy trong x· héi ®Ó nghiªn cøu vÒ mÆt tæ chøc, qu¶n lý c¬ së thÝ ®iÓm ®−îc x©y dùng trong 18
mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Nh÷ng kÕt qu¶ cô thÓ cña h×nh thøc tæ chøc míi ®−îc x¸c ®Þnh cã thÓ mang ¸p dông réng r·i.V× hoµn c¶nh kinh tÕ, x· héi mçi n¬i mçi lóc cã thÓ kh¸c nhau nªn c«ng t¸c thùc nghiÖm ®ßi hái cã sù kiÓm tra kÕt qu¶ nhiÒu lÇn, nhiÒu mÆt ë nhiÒu tr¹ng th¸i kh¸c nhau. 3.2. Ph−¬ng ph¸p lÞch sö Ph−¬ng ph¸p nµy dïng ®Ó nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò lý luËn vµ tæ chøc, qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong bèi c¶nh lÞch sö cña chóng. Tõ ®ã x¸c ®Þnh ®−îc quy luËt ph¸t triÓn, hiÓu râ h¬n t×nh h×nh hiÖn t¹i vµ ph¸n ®o¸n ®−îc triÓn väng cña t−¬ng lai, ph¸t huy ®−îc nh÷ng truyÒn thèng tèt ng¨n chÆn nh÷ng thãi quen xÊu. 3.3. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh tÕ Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸p dông trong viÖc nghiªn cøu hoµn c¶nh kinh tÕ x· héi ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ, hiÖu qu¶ c«ng t¸c y tÕ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së y tÕ hay c¸c gi¶i ph¸p/ ho¹t ®éng ch¨m sãc b¶o vÖ søc khoÎ nh©n d©n hoÆc nghiªn cøu t×m ra h×nh thøc tæ chøc y tÕ sö dông mét c¸ch tèi −u nguån lùc cña Ngµnh Y tÕ. 3.4. Ph−¬ng ph¸p pháng vÊn B»ng tõng c©u hái râ rµng göi tíi ®èi t−îng nghiªn cøu hoÆc trùc tiÕp hái c¸c chuyªn gia ®Ó t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò y tÕ vµ søc kháe. Tuú theo néi dung nghiªn cøu, c©u hái cã thÓ lµ nh÷ng c©u hái ®ãng, c©u hái më, c©u hái ®Þnh l−îng hay ®Þnh tÝnh v.v... 3.5. Ph−¬ng ph¸p l©m sµng, cËn l©m sµng Ph−¬ng ph¸p nµy th−êng dïng khi kiÓm tra søc kháe vµ bÖnh tËt hµng lo¹t ng−êi ®Ó nghiªn cøu t×nh h×nh søc kháe nh©n d©n, hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c y tÕ hoÆc t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kinh tÕ, x· héi trªn søc kháe. 3.6. Ph−¬ng ph¸p dÞch tÔ häc V× th−êng quan t©m ®Õn nh÷ng bÖnh dÞch, bÖnh nhiÔm trïng nªn theo thãi quen ng−êi ta dïng tõ "dÞch tÔ häc" cho c¸c bÖnh ®ã. HiÖn nay trªn thÕ giíi nh÷ng bÖnh nhiÔm trïng cã khuynh h−íng ngµy cµng gi¶m (trõ c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn), ng−êi ta ngµy cµng chó ý nhiÒu h¬n ®Õn bÖnh kh«ng nhiÔm trïng cã tØ lÖ tö vong lín nªn còng ph¶i dïng ph−¬ng ph¸p dÞch tÔ häc ®Ó nghiªn cøu vµ tõ ®ã sö dông tõ "dÞch tÔ häc" víi ®óng nghÜa cña nã. Trong khi nghiªn cøu ng−êi ta th−êng dïng phèi hîp nhiÒu ph−¬ng ph¸p kÓ trªn. Ngoµi ra khi cÇn thiÕt nh÷ng ph−¬ng ph¸p khoa häc kh¸c còng ®−îc ¸p dông. 19
Tãm l¹i Y x· héi häc, tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ kh«ng nh÷ng lµ khoa häc mµ cßn lµ m«n häc cÇn thiÕt cho sinh viªn y khoa. Y x· héi häc, tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ liªn quan chÆt chÏ víi c¸c lÜnh vùc y häc, còng nh− liªn quan chÆt chÏ víi c¸c m«n khoa häc x· héi, ®Æc biÖt lµ x· héi häc, kinh tÕ häc, lÞch sö, triÕt häc v.v..., nã gãp phÇn quan träng trong viÖc h×nh thµnh quan ®iÓm M¸c-Lªnin cho c¸n bé y tÕ, gióp hä n¾m v÷ng ®−êng lèi c¸ch m¹ng XHCN tiÕn lªn Céng s¶n chñ nghÜa vËn dông trong Ngµnh Y tÕ, kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn chÝnh trÞ vµ chuyªn m«n. Cã thÓ nãi Y x· héi häc, tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ lµ khoa häc gi¸p ranh, nèi y häc víi c¸c khoa häc x· héi. Khoa häc nµy ®ang ngµy cµng ®−îc ph¸t triÓn vµ ®−îc quan t©m mét c¸ch ®óng møc h¬n trong lÜnh vùc ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc kháe con ng−êi. tù l−îng gi¸ 1. Nªu vµ gi¶i thÝch kh¸i niÖm Y x· héi häc 2. Nªu vµ gi¶i thÝch kh¸i niÖm Y tÕ c«ng céng 3. Nªu vµ gi¶i thÝch kh¸i niÖm Tæ chøc y tÕ vµ qu¶n lý y tÕ. 4. VÏ s¬ ®å vµ gi¶i thÝch vÞ trÝ cña khoa häc Tæ chøc y tÕ vµ qu¶n lý y tÕ trong hÖ thèng khoa häc Y häc 5. Nªu chu tr×nh qu¶n lý y tÕ c¬ b¶n 6. Nªu néi dung chÝnh cña 8 chøc n¨ng c¬ b¶n cña chu tr×nh qu¶n lý y tÕ 7. Nªu c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña m«n khoa häc Tæ chøc y tÕ vµ qu¶n lý y tÕ 20