Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Chính trị học: Tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội, luận án làm rõ thực trạng tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội từ năm 2018 đến nay, vấn đề đặt ra, dự báo xu hướng phát triển của mạng xã hội, đề xuất phương hướng, giải pháp phát huy tác động tích cực và ngăn chặn, hạn chế, khắc phục những tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Chính trị học: Tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN TRẦN QUANG THÁI TÁC ĐỘNG CỦA MẠNG XÃ HỘI ĐẾN PHƯƠNG THỨC TUYÊN TRUYỀN CHÍNH TRỊ CHO THANH NIÊN HÀ NỘI HIỆN NAY TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC HÀ NỘI - 2023
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS, TS. Nguyễn Thị Quế 2. TS. Lê Đức Hoàng Chủ tịch Hội đồng: Phản biện 1: Phản biện 2: Phản biện 3: Luận án được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp Học viện Họp tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền Vào ngày .... tháng .... năm 2023 Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia, Hà Nội - Trung tâm Thông tin - Thư viện Học viện Báo chí và Tuyên truyền
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LUẬN ÁN 1. Trần Quang Thái (2023), Tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên, Tạp chí Quản lý nhà nước, số 329 - ra tháng 06/2023, Học viện Hành chính quốc gia (ISSN: 2354 - 0761). 2. Trần Quang Thái (2023), Những biểu hiện sự tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên, Tạp chí Thanh niên, ra tháng 09/2023, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (ISSN 2734 – 9039). 3. Trần Quang Thái (2023), Một số phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội, Tạp chí Quản lý nhà nước, ra tháng 10/2023, Học viện Hành chính quốc gia (ISSN: 2815 – 6021 - E). 4. Trần Quang Thái (2023), Đổi mới phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Việt Nam dưới tác động của mạng xã hội, Tạp chí Tổ chức nhà nước, 11/2023, Bộ Nội vụ (ISSN: 2588 – 137X).
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tuyên truyền chính trị là hoạt động truyền bá hệ tư tưởng, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đến cán bộ, đảng viên và đông đảo quần chúng nhân dân nhằm nâng cao nhận thức, hình thành niềm tin và cổ vũ tính tích cực chính trị của đối tượng trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chính vì vậy, tuyên truyền chính trị là một hoạt động đặc biệt quan trọng trong toàn bộ quá trình lãnh đạo cách mạng, là một lĩnh vực hoạt động trọng yếu để xây dựng, bồi đắp nền tảng tư tưởng chính trị trong xã hội. tuyên truyền chính trị được hợp thành bởi các yếu tố: chủ thể, đối tượng, nội dung, phương thức, phương tiện và kết quả, trong đó phương thức là một thành tố đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển tải nội dung, chuyển hóa nội dung thành nhận thức, niềm tin và hành động của đối tượng. Trong các đối tượng tuyên truyền chính trị, thanh niên là lực lượng đông đảo, có những yêu cầu và đặc điểm riêng, vì vậy tuyên truyền chính trị cho thanh niên đòi hỏi phải có phương thức phù hợp mới mang lại hiệu quả thiết thực. Những năm gần đây, với sự xuất hiện và phát triển mạnh mẽ, liên tục của các phương tiện truyền thông xã hội, nhất là mạng xã hội đã và đang tác động trực tiếp đến phương thức tuyên truyền chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nói chung và tuyên truyền chính trị cho thanh niên nói riêng. Bên cạnh việc sử dụng các phương thức tuyên truyền chính trị truyền thống, mạng xã hội trở thành một công cụ có khả năng tác động mạnh mẽ trong việc đổi mới cách thức tổ chức các hoạt động thông tin - giao tiếp xã hội, tạo liên kết xã hội, thậm chí có can dự vào các mối quan hệ xã hội của thanh niên... Nhờ những tiện ích to lớn và ứng dụng hữu ích, cộng với tốc độ lan truyền nhanh chóng mà không bị rào cản bởi không gian, mạng xã hội đã trở thành diễn đàn chia sẻ của hàng triệu, hàng tỉ người và thực nó đã trở thành không gian thể hiện chức năng phản biện xã hội. Chính vì vậy, việc phát huy những tác động tích cực, hạn chế tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên có ý nghĩa hết sức quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động này. Thủ đô Hà Nội – Trung tâm kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội của cả nước, nơi tập trung đông đảo thanh niên về học tập và làm việc. Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Thành ủy Hà Nội, các cơ quan chức năng, tổ chức đoàn, hội thanh niên của Thành phố đã triệt để tận dụng các ưu thế của mạng xã hội để triển khai tuyên truyền chính trị với nhiều phương thức phong phú, đa dạng góp phần làm cho đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thông tin về các sự kiện; hiện tượng chính trị diễn ra trong và ngoài nước; nội dung đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái thù địch… được lan truyền, phổ biến rộng rãi đến thanh niên. Qua sử dụng mạng xã hội để tuyên truyền chính trị cho thanh niên đã bộc lộ rõ những tác động tích cực và tiêu cực đến phương thức tuyên truyền. Việc sử dụng mạng xã hội đã
2 làm gia tăng hiệu quả của các phương thức tuyên truyền chính trị truyền thống; tạo ra khả năng sáng tạo các phương thức tuyên truyền chính trị mới cho thanh niên thủ đô; tiết kiệm chi phí... Đồng thời, mạng xã hội cũng tác động tiêu cực đến phương thức tuyên truyền chính trị như: có nguy cơ giảm sự hứng thú và phân tán sự chú ý của thanh niên đối với các phương pháp, hình thức truyền thống như thuyết trình, lớp học, hội nghị; lệ thuộc vào các phương pháp trực quan hơn các phương pháp trừu tượng…Thực tế cho thấy các chủ thể tuyên truyền chính trị cho thanh niên đã nhanh chóng tận dụng các tác động tích cực và năn chạn, hạn chế các tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với phương thức tuyên truyền chính trị góp phần củng cố niềm tin của thanh niên vào sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đã đạt được, các chủ thể tuyên truyền chính trị của Thành phố vẫn chưa tận dụng tối đa tác động tích cực và ngăn chặn một cách hiệu quả các tác động tiêu cực đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội như: chưa có nhiều phương pháp, hình thức mới để lôi kéo thanh niên rời sự chú ý khỏi mạng xã hội trên điện thoại di động trong khi tham gia các hình thức, phương pháp tuyên truyền chính trị... Vì vậy, nghiên cứu tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền đối với thanh niên thủ đô trong giai đoạn hiện nay là một công việc rất cần thiết. Trong thời gian tới, cuộc cách mạng lần thứ tư tiếp tục phát triển mạnh mẽ dẫn đến trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng sẽ xuất hiện nhiều mạng xã hội mới, hiện đại và nhiều tiện ích, giá thành rẻ hơn. Như vậy, mạng xã hội sẽ tiếp tục mang lại nhiều thời cơ, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức đối với phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên. Trong khi nhiệm vụ tuyên truyền chính trị để xây dựng thế hệ trẻ “vừa hồng, vừa chuyên” đang đặt ra những nhiệm vụ hết sức nặng nề cho cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp trên phạm vi cả nước nói chung và Hà Nội nói riêng. Bối cảnh đó, đòi hỏi các chủ thể ở thành phố Hà Nội phải tiếp tục tận dụng những ưu thế, cơ hội mà mạng xã hội mang lại, đồng thời ngăn chặn, hạn chế các tác động tiêu cực để đổi mới sáng tạo nhiều hơn nữa nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền chính trị cho thanh niên. Từ những lý do đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội hiện nay” làm luận án tiến sĩ ngành Chính trị học, chuyên ngành Công tác tư tưởng. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội, luận án làm rõ thực trạng tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội từ năm 2018 đến nay, vấn đề đặt ra, dự báo xu hướng phát triển của mạng xã hội, đề xuất phương hướng, giải pháp phát huy tác động tích cực và
3 ngăn chặn, hạn chế, khắc phục những tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội trong thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Thực hiện mục đích nghiên cứu, luận án có các nhiệm vụ sau: - Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài. - Làm rõ cơ sở lý luận, pháp lý và thực tiễn về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội hiện nay; - Phân tích thực trạng về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội hiện nay và những vấn đề đặt ra. - Dự báo xu hướng phát triển của mạng xã hội, đề xuất phương hướng, giải pháp phát huy tác động tích cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội hiện nay. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: tuyên truyền chính trị được tiến hành với nhiều phương thức khác nhau, trong khuôn khổ và mục đích, yêu cầu của đề tài luận án, tác giả chỉ nghiên cứu các phương thức tuyên truyền chính trị được chủ thể sử dụng để truyền bá những nội dung chính trị trên các nền tảng mạng xã hội và đánh giá tác động của mạng xã hội đến các phương thức này. - Không gian: luận án tiến hành nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hà Nội, qua khảo sát 6 nhóm đối tượng thanh niên (học sinh THPT, sinh viên, thanh niên cán bộ công chức nhà nước, thanh niên công nhân, thanh niên nông dân, thanh niên làm nghề tự do) và một số chủ thể tuyên truyền chính trị (cán bộ tuyên giáo của tổ chức Đảng và tổ chức Đoàn) ở Hà Nội. - Về thời gian: nghiên cứu thực trạng tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội từ năm 2018 (khi có Quyết định số 134 -QĐ/TWĐthanh niên-BTG của Ban Bí Thư Trung ương Đoàn “Về việc ban hành Đề án Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu nhi giai đoạn 2018 - 2022” và Quyết định số 311/QĐ-TTg ngày 05/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình “Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng trên không gian mạng giai đoạn 2022 - 2030”) cho đến nay. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Luận án được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh về tuyên truyền chính trị và về thanh niên; Các chủ trương, quan
4 điểm của Đảng về tuyên truyền chính trị, về công tác thanh niên, pháp luật của Nhà nước về dịch vụ internet, mạng xã hội. Luận án tiếp thu, kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học, các tham luận tại hội thảo khoa học về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên trong nước và quốc tế. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở các phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu cơ bản của khoa học xã hội và nhân văn, tập trung vào một số phương pháp sau: - Phương pháp nghiên cứu và thu thập tài liệu: luận án nghiên cứu các nghị quyết, văn bản, đường lối lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, các văn bản quy phạm pháp luật, các công trình nghiên cứu đã công bố có liên quan đến tuyên truyền chính trị; nghiên cứu các công trình khoa học, tài liệu, sách, báo, tạp chí, sách chuyên khảo có nội dung liên quan đến tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên để tìm hiểu, kế thừa các tri thức phục vụ cho mục đích nghiên cứu. - Phương pháp thống kê, so sánh, quan sát: luận án thống kê các số liệu được trình bày trong các văn bản, báo cáo của các cấp, các ngành có liên quan đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội và hoạt động tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội ở thành phố Hà Nội để so sánh, đối chiếu với kết quả điều tra, quan sát thực tế các buổi tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội để đảm bảo sự tin cậy của số liệu. - Phương pháp phân tích và tổng hợp: được dùng để nghiên cứu, phân tích, đánh giá và tổng hợp những kết quả nghiên cứu liên quan đến tuyên truyền chính trị cho thanh niên, tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên nhằm đưa ra những luận cứ, luận điểm liên quan đến luận án. - Phương pháp lịch sử - lôgíc: các công trình khoa học có liên quan được tiếp cận, khai thác và trình bày theo trật tự lịch sử để tìm ra tính hệ thống, tất yếu, bản chất, quy luật các vấn đề, các tư tưởng, quan điểm, nhận định, đánh giá về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên; mô tả, tái hiện thực trạng tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội từ năm 2018 đến nay. - Phương pháp điều tra xã hội học: xây dựng bảng hỏi để điều tra các đối tượng thanh niên ở thành phố Hà Nội về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên; kết quả thu thập được phân tích bằng phần mềm SPSS 2.0 để xử lý phiếu điều tra xã hội học nhằm thu thập các số liệu định lượng làm cơ sở cho các nhận định, đánh giá của luận án. Tác giả đã phát ra 1250 phiếu điều tra xã hội học cho 6 đối tượng thanh niên ở thành phố Hà Nội (học sinh THPT, sinh viên, thanh niên cán bộ công chức nhà nước, thanh niên công nhân, thanh niên nông dân, thanh
5 niên làm nghề tự do). Tổng số phiếu phát ra là 1250 phiếu, số phiếu thu về là 1200 phiếu. - Phương pháp phỏng vấn, chuyên gia: tham khảo ý kiến của chuyên gia và người hướng dẫn khoa học để lập bảng hỏi, chọn mẫu đại diện để khảo sát; trao đổi trực tiếp với những chủ thể tham gia tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội, đặc biệt là các chủ thể trực tiếp tiến hành hoạt động này của tổ chức Đảng và của tổ chức Đoàn thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội; phỏng vấn một số đối tượng thanh niên để thu thập thông tin từ thanh niên về những nội dung liên quan đến luận án. 5. Giả thuyết nghiên cứu Giả thuyết thứ nhất: trong thời gian qua, có nhiều công trình nghiên cứu về mạng xã hội và phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên nhưng rất ít hoặc chưa có công trình nghiên cứu về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên. Giả thuyết thứ hai: mạng xã hội là một thành tựu của nhân loại, cũng như các thành tựu khác nhất định sẽ có tác động tích cực và tiêu cực đối với các lĩnh vực của đời sống xã hội, theo lôgic đó, phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên cũng sẽ chịu tác động cả tích cực và tiêu cực của mạng xã hội. Giả thuyết thứ ba: Thủ đô Hà Nội là nơi tập trung đông đảo các tầng lớp thanh niên khác nhau, đặc điểm của thanh niên có sự khác biệt với thanh niên các địa phương khác trong cả nước về nhiều mặt. Những năm qua phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên đã chịu sự tác động mạnh mẽ cả chiều tích cực và tiêu cực, việc tận dụng mặt tích cực, ngăn chặn, hạn chế tác động tiêu cực đang đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết. Giả thuyết thứ tư: Trong thời gian tới, mạng xã hội sẽ tiếp tục phát triển với nhiều tiện ích hơn, tác động mạnh mẽ đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên. Nếu có phương hướng và giải pháp đúng sẽ tiếp tục phát huy tốt mặt tích cực, ngăn chặn, hạn chế mặt tiêu cực từ đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả tuyên truyền chính trị cho thanh niên trong thời kỳ mới. 6. Đóng góp mới của luận án - Một là, hệ thống hóa và xây dựng mới hệ thống lý luận về sự tác động hai mặt của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên. Trong đó, làm rõ và phong phú thêm khái niệm phương thức, luận giải là sự kết hợp biện chứng giữa phương pháp và hình thức tuyên truyền như một thể thống nhất. - Hai là, khẳng định trên thực tế sự tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên cả chiều tích cực và tiêu cực; đồng thời chỉ ra những mâu thuẫn, khó khăn, thách thức trong việc phát huy tác động tích cực, hạn chế tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung.
6 - Ba là, đề xuất một số phương hướng, giải pháp dưới góc độ khoa học công tác tư tưởng nhằm phát huy tác động tích cực và ngăn chặn, hạn chế, khắc phục tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội trong thời gian tới. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 7.1. Ý nghĩa lý luận Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội hiện nay. 7.2. Ý nghĩa thực tiễn - Những phương hướng, giải pháp được đề xuất trong luận án có thể áp dụng vào thực tiễn công tác tư tưởng nói chung, tuyên truyền chính trị cho thanh niên nói riêng, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động này trong thời gian tới. - Những kết luận của luận án góp phần tạo cơ sở khoa học cho việc xây dựng chương trình, kế hoạch lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện việc phát huy tác động tích cực và khắc phục tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội hiện nay. - Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu và giảng dạy chuyên ngành công tác tư tưởng và cho cán bộ tuyên giáo, BCV, tuyên truyền viên, những người quan tâm đến hoạt động tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội. 7. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận án gồm 4 chương, 10 tiết. Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1. Những công trình nghiên cứu về mạng xã hội và tác động của mạng xã hội đến tuyên truyền chính trị Trong mục này tác giả đã nghiên cứu những công trình về mạng xã hội và tác động của mạng xã hội đến tuyên truyền chính trị ở nước ngoài và trong nước để làm rõ những vấn đề liên quan đến đề tài đã được nghiên cứu, những vấn đề chưa được nghiên cứu cần tiếp tục làm rõ. Có thể kể đến một số tác giả tiêu biểu như: David Kirkpatrick, Guy Kawasaki, Frank Webster, Richard Seymour. Pew Research Center, Hoàng Đông Hà, Ngô Mãn Ý... Đỗ Công Anh, Nguyễn Thị Hậu, Đỗ Chí Nghĩa, Đỗ Đình Tấn, Phạm Huy Kỳ, Lương Ngọc Vĩnh, Đỗ Thị Thu Hằng...
7 1.2. Những công trình nghiên cứu về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Ở mục này, tác giả đã nghiên cứu những công trình về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên ở nước ngoài và trong nước để làm rõ những vấn đề liên quan đến đề tài và những khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu. Có thể kể đến một số tác giả tiêu biểu như: Jaffar Abbas, Rogelio Polanco Fuentes, Vạn Bằng, Tần Hoa, Trịnh Hòa Bình, Phạm Huy Kỳ, Trần Hậu Tân,... 1.3. Giá trị của các công trình đã tổng quan và những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu 1.3.1. Giá trị của các công trình đã tổng quan Thứ nhất, các công trình nghiên cứu đã cho thấy sự phát triển mạnh mẽ cũng như phát triển không ngừng của các trang mạng xã hội. Trên thế giới và ở Việt Nam có hàng nghìn mạng xã hội với các đặc thù khác nhau như Facebook, Youtube, Twitter, TikTok, Zalo,… Các trang mạng xã hội do có các đặc điểm khác nhau cũng như chiến lược tiếp cận đến các đối tượng khác nhau nên đều có sự thành công nhất định trong từng lĩnh vực cũng như từng khu vực mà họ hướng tới. Thứ hai, các công trình đều khẳng định mức độ sử dụng mạng xã hội ngày càng phổ biến. Rất nhiều người đã biết cách sử dụng mạng xã hội hiệu quả, biến mạng xã hội trở thành nơi để tiếp cận thông tin cũng như tự làm truyền thông cho cá nhân họ. Từ đó, gắn kết mọi người trên mạng với nhau, sẻ chia thông tin với nhau. Thứ ba, phân tích được một số ảnh hưởng của mạng xã hội đến đời sống xã hội nói chung và tác động của mạng xã hội đến tuyên truyền chính trị nói riêng. Do đặc điểm của mạng xã hội là lan truyền nhanh và không được kiểm soát một cách chặt chẽ nên dễ bị những kẻ có ý đồ xấu lợi dụng trong việc tuyên truyền các thông tin không có lợi, làm ảnh hưởng đến tư tưởng chính trị của người dùng mạng xã hội, nhất là thanh niên. Các nghiên cứu về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên: vấn đề được các tác giả đề cập nhiều nhất đó là những tác động tích cực và tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên, thực trạng sử dụng mạng xã hội trong quá trình tuyên truyền chính trị của các chủ thể, những kiến nghị, giải pháp với Đảng, Nhà nước trong quá trình định hướng thông tin trên mạng xã hội với các đối tượng, trong đó có thanh niên. 1.3.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, giải quyết Thứ nhất, các công trình khoa học đã công bố chưa làm rõ một cách có hệ thống và sâu sắc về phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên. Thứ hai, chưa làm rõ các tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên cả khía cạnh tích cực và tiêu cực cả về mặt lý luận và thực tiễn với các minh chứng rõ ràng và thuyết phục.
8 Thứ ba, chưa có công trình nào đề xuất các giải pháp phát huy tác động tích cực và hạn chế những tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên trong mối quan hệ với chủ thể, đối tượng, nội dung và phương tiện tuyên truyền dưới góc độ khoa học công tác tư tưởng. Vì lý do đó, tác giả lựa chọn đề tài luận án sẽ góp phần bổ sung và hoàn thiện một số vấn đề đặt ra nêu trên. Chương 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN, PHÁP LÝ VÀ THỰC TIỄN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA MẠNG XÃ HỘI ĐẾN PHƯƠNG THỨC TUYÊN TRUYỀN CHÍNH TRỊ CHO THANH NIÊN HÀ NỘI HIỆN NAY 2.1. Cơ sở lý luận và pháp lý 2.1.1. Khái niệm tuyên truyền chính trị cho thanh niên và phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên 2.1.1.1. Khái niệm tuyên truyền chính trị cho thanh niên * Khái niệm tuyên truyền Theo nghĩa rộng, tuyên truyền là hoạt động có mục đích của chủ thể nhằm truyền bá những tri thức, giá trị tinh thần, tư tưởng đến đối tượng, biến những kiến thức, giá trị tinh thần đó thành nhận thức, tình cảm, niềm tin của đối tượng, thôi thúc đối tượng hành động theo những định hướng, những mục tiêu do chủ thể tuyên truyền đặt ra * Khái niệm về tuyên truyền chính trị Tuyên truyền chính trị ở Việt Nam là hoạt động truyền bá chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm nâng cao nhận thức, xây dựng niềm tin và cổ vũ tính tích cực chính trị của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Tuyên truyền chính trị là công việc thường xuyên, liên tục và lâu dài, nhất là khi cách mạng chuyển giai đoạn, khi có những đột biến ở trong nước và trên thế giới. * Khái niệm thanh niên và tuyên truyền chính trị cho thanh niên Tuyên truyền chính trị cho thanh niên là hoạt động truyền bá chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm nâng cao nhận thức, xây dựng niềm tin và cổ vũ tính tích cực chính trị của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. 2.1.1.2. Khái niệm phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên là con đường, cách thức tổ chức truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm nâng cao nhận thức, xây dựng niềm tin và cổ vũ tính tích cực chính trị của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
9 2.1.2. Quan niệm về mạng xã hội Theo Nghị định số 72/2013/NĐ-CP ngày 15/7/2013 của Chính phủ về Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, cụ thể là: Mạng xã hội (social network) là hệ thống thông tin cung cấp cho cộng đồng người sử dụng mạng các dịch vụ lưu trữ, cung cấp, sử dụng, tìm kiếm, chia sẻ và trao đổi thông tin với nhau, bao gồm dịch vụ tạo trang thông tin điện tử cá nhân, diễn đàn (forum), trò chuyện (chat) trực tuyến, chia sẻ âm thanh, hình ảnh và các hình thức dịch vụ tương tự khác. 2.1.3. Tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên 2.1.3.1. Tác động tích cực của mạng xã hội phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Thứ nhất, mạng xã hội tạo điều kiện thuận lợi cho chủ thể và đối tượng sáng tạo các phương pháp, hình thức truyền bá và lĩnh hội nội dung của tuyên truyền chính trị Bằng các thuật toán, bộ lọc… cán bộ tuyên truyền hoàn toàn có thể xác định được bối cảnh, cảm xúc và tâm trạng của đối tượng thông qua ngôn ngữ, hình ảnh công khai trên mạng xã hội của họ. Trên cơ sở đó, người tuyên truyền có thể lồng ghép những vấn đề cần tuyên truyền vào các vấn đề đang được dư luận quan tâm. Đó chính là cơ sở để chủ thể xây dựng thông điệp tuyên truyền, giúp tăng khả năng tiếp cận và tương tác với đối tượng. Nếu chủ thể tuyên truyền làm chủ được công nghệ và có nguồn kinh phí xây dựng được mạng xã hội riêng thì sẽ có một nguồn lực vật chất để sản xuất các sản phẩm tuyên truyền có chất lượng và sử dụng nó làm công cụ hữu ích để cung cấp thông tin cho đối tượng một cách nhanh chóng, rộng rãi và hấp dẫn bởi tính đa phương tiện của thông tin. Nhờ mạng xã hội mà thanh niên có thêm nhiều cách thức để tiếp nhận thông tin chính trị. Hiện nay, mạng xã hội đã trở thành là diễn đàn quan trọng của thanh niên để bày tỏ quan điểm của mình về đường lối chính trị của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. mạng xã hội giúp cho thanh niên trở nên chủ động, nhạy cảm với những sự việc xảy ra xung quanh cuộc sống thường ngày và sẵn sàng biến nó trở thành thông tin. Thứ hai, mạng xã hội có khả năng gia tăng hiệu quả của các phương thức truyền thống. Nhờ mạng xã hội, các phương pháp và hình thức này trở nên sinh động hấp dẫn hơn đối với thanh niên. Chẳng hạn phương pháp thuyết trình hiện nay không đơn thuần chỉ là lời nói, bảng phấn mà đã được minh họa bằng những âm thanh, hình ảnh, sơ đồ, biểu đồ, clip sinh động nhờ kết nối trực tiếp với mạng xã hội.
10 mạng xã hội phát triển mạnh mẽ cung cấp cho người làm tuyên truyền những hình thức, phương pháp, phương tiện mới để tác động đến đối tượng có hiệu quả hơn. Giờ đây không chỉ có báo in, phát thanh, truyền hình mà tuyên truyền miệng cũng trở thành đa phương tiện. Thứ ba, mạng xã hội có khả năng giúp chủ thể thực hiện đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên một cách dễ dàng hơn Đa dạng hóa là xu thế sử dụng kết hợp nhiều phương pháp, hình thức trong cùng một nội dung, một đối tượng để gia tăng hiệu quả tuyên truyền thông qua việc phát huy ưu thế, khắc phục hạn chế của từng phương thức. Với các tiện ích của mạng xã hội, chủ thể sử dụng nhiều phương pháp để tuyên truyền chính trị cho thanh niên. Với thông tin phong phú, đa dạng trên các trang mạng xã hội mà thanh niên có thể chủ động tìm hiểu trước những nội tuyên truyền chính trị từ đó có thể thay đổi cách thức phối hợp vai trò với chủ thể tuyên truyền chính trị. Từ đối tượng đóng vai trò thụ động thành tích cực, chủ động thông qua những tiện ích như chat, comment, bày tỏ trạng thái... Thứ tư, mạng xã hội có khả năng tiết kiệm chi phí, khắc phục được các yếu tố gây nhiễu trong các phương thức tuyên truyền quy mô lớn. Do đặc điểm tâm lý thanh niên thích tụ tập đông người, âm thanh, ánh sáng, màu sắc sinh động. Tuy nhiên, các hoạt động này đòi hỏi nguồn kinh phí, nhân lực rất lớn và công tác tổ chức rất phức tạp. Ngày nay, nhờ mạng xã hội các phương thức này được tổ chức dễ dàng hơn từ việc truyền thông kêu gọi, vận động xã hội hóa nguồn kinh phí cho đến việc phối hợp hiệp đồng, phương tiện đi lại đều được giảm thiểu nhờ có mạng xã hội. 2.1.3.2. Tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Thứ nhất, mạng xã hội có thể gây khó khăn cho các chủ thể khi sử dụng các phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên trên không gian mạng Hiện nay, để sử dụng mạng xã hội với mục đích tuyên truyền chính trị đạt hiệu quả đòi hỏi các chủ thể tuyên truyền chính trị phải nắm chắc các thuật toán mạng xã hội. Thuật toán của mạng xã hội là cách mà các nền tảng sắp xếp thứ tự hiện thị bài đăng trên dòng hiển thị (Feed) của thanh niên (theo tính toán của máy tính) dựa vào sự liên quan của nội dung thay vì dựa vào thời điểm đăng tải. Đối tượng thanh niên tiếp nhận thông tin chính trị qua mạng xã hội rất đa dạng, đòi hỏi chủ thể phải nắm bắt đặc điểm, xu hướng trong lối sống của thanh niên. Để hoạt động tuyên truyền chính trị có kết quả đòi hỏi chủ thể phải nắm chắc cơ sở lý luận cũng như thực tiễn của hoạt động giao tiếp. Thứ hai, mạng xã hội có thể chi phối sự chú ý, mất tập trung của đối tượng khi tiếp nhận thông tin từ các phương pháp truyền thống
11 Trên giao diện máy tính, điện thoại di động thường xuất hiện những thông tin mới nhất, hấp dẫn nhất, phù hợp với nhu cầu của mỗi cá nhân. Thông tin trên mạng xã hội rất phong phú, đa dạng, hấp dẫn thanh niên. Trong khi đó, nội dung tuyên truyền chính trị là những văn bản phần lớn bằng chữ, khô khan, trừu tượng, dài dòng. Nhận thức của thanh niên về các tri thức tư tưởng, chính trị sẽ bị cạnh tranh gay gắt với các tri thức giải trí thông thường. Với sự hấp dẫn lôi cuốn của mình, mạng xã hội sẽ làm cho thanh niên sẽ ngại học, ngại đọc lý luận chính trị, ngại tư duy trừu tượng nên khó có thể có tri thức về chính trị một cách hệ thống, sâu sắc, bài bản, chỉ có kiến thức theo chiều rộng mà không theo chiều sâu. Thứ ba, mạng xã hội có thể làm gia tăng ảnh hưởng từ phương thức phản tuyên truyền của các thế lực thù địch Với sự phát triển bùng nổ của các mạng xã hội như Facebook, Youtube…tin tức trở nên tràn ngập và áp đảo các nguồn tin của báo chí chính thống cả về tốc độ và số lượng tin tức. Giờ đây, thông tin chính thống sẽ khó đến được với công chúng hơn vì bao giờ cũng chậm hơn thông tin trên mạng xã hội. Trên mạng xã hội có rất nhiều thông tin giả (Fake news), thông tin kích động bạo lực, gây xung đột tôn giáo, văn hóa, xúc phạm đời tư cá nhân nhưng máy chủ lại đặt ở nước ngoài. Những thông tin trôi nổi trên mạng xã hội làm cho tư tưởng, tâm lý của đám đông cư dân mạng biến đổi khôn lường. 2.1.4. Quan điểm của cấp ủy và chính quyền các cấp về mạng xã hội Từ khi xuất hiện mạng xã hội ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến hiện tượng này, nhất là trong quản lý, sử dụng để phát huy tối đa ưu thế của chúng. Các cơ quan nhà nước đã từng bước xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh hoạt động Internet nói chung và mạng xã hội nói riêng, như: Nghị định số 72/2013/NĐ-CP ngày 15-7-2013 của Chính phủ quy định về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng; Thông tư số 09/2014/TT-BTTTT ngày 19-8-2014 của Bộ Thông tin và Truyền thông quy định chi tiết về hoạt động quản lý, cung cấp, sử dụng thông tin trên trang thông tin điện tử và mạng xã hội; Luật An toàn thông tin mạng năm 2015; Thông tư số 38/2016/TT- BTTTT ngày 26/12/2016 của Bộ Thông tin và Truyền thông quy định về việc cung cấp thông tin công cộng qua biên giới; Luật An ninh mạng được Quốc hội khóa XIV thông qua ngày 12/6/2018; Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành “Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội cho nhà cung cấp dịch vụ và người sử dụng mạng xã hội, hướng tới xây dựng môi trường mạng lành mạnh, an toàn tại Việt Nam” với những tiêu chí: Tôn trọng - Trách nhiệm - Lành mạnh - An toàn; Ngày 24/12/2018, Ban Thường vụ Hội Nhà báo Việt Nam đã ban hành Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam, gồm 3 chương và 7 điều; Sở thông tin truyền thông các địa phương đã tăng
12 cường công tác quản lý nhà nước về mạng xã hội và các loại hình truyền thông khác trên Internet… Tuy nhiên việc thực thi các văn bản luật cũng như các quy tắc nêu trên tên phạm vi các nước cũng như từng địa phương, cơ quan, đơn vị như thế nào mới là quan trọng. Điều đó sẽ ảnh hưởng quan trọng đến việc tác động của mạng xã hội đối với đất nước nói chung và đối với phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên nói riêng. 2.2. Cơ sở thực tiễn 2.2.1. Những nhân tố khách quanảnh hưởng đến sự tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên 2.2.1.1. Tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và quá trình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế Mặt tác động tích cực của bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đến tuyên truyền chính trị cho thanh niên, thể hiện rõ ở chỗ, nó mở ra thế giới đa chiều, cung cấp nhiều thông tin (phong phú, kịp thời, nhanh chóng..), thành tựu mới, tinh hoa nhân loại trên các lĩnh vực. Tuy nhiên, tác động không tốt của toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đến tuyên truyền chính trị cho thanh niên, thể hiện ở rõ việc quá tải, tính phức tạp các loại thông tin, kể cả những thông tin xấu - độc khó kiểm soát, khó kiểm chứng, khó ngăn chặn triệt để. Sự phát triển khoa học - công nghệ, sự tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư tạo ra thời cơ đan xen thách thức đối với các quốc gia, dân tộc trê thế giới. Các phương tiện hiện đại không chỉ có sức hấp dẫn, sự lôi cuốn lớn, mà còn tạo ra những nhu cầu thông tin mới ở thanh niên. 2.2.1.2. Tác động của điều kiện kinh tế, xã hội Trình độ phát triển của mạng xã hội phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế - xã hội, trình độ phát triển của khoa học, công nghệ. Để sử dụng mạng xã hội hiệu quả phải đầu tư kinh phí lớn, phải liên tục hiện đại hóa để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị và xã hội nên kinh tế - xã hội phát triển thì mới có điều kiện đầu tư hiện đại hóa. 2.2.1.3. Sự biến đổi trong nhận thức, tâm lý, nhu cầu, thị hiếu và thói quen trao đổi, chia sẻ, tiếp nhận thông tin chính trị của thanh niên thanh niên khi sử dụng mạng xã hội thường hành động nông nổi theo cảm xúc và thiếu lý trí, phụ thuộc vào tâm trạng vui, buồn, lo âu, bi quan của chính họ. Hành động đó có thể mang lại hiệu quả tích cực nếu biết khơi gợi vào mục đích đúng đắn nhưng nó cũng có sức tàn phá ghê gớm đối với xã hội. mạng xã hội cũng dễ dàng tạo ra các đám đông ảo với các đặc điểm không khác nhiều với đám đông thực. 2.2.1.4. Âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch trên không gian mạng mạng xã hội được các phần tử cơ hội chính trị sử dụng để truyền bá, phát tán các quan điểm sai trái hòng thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Chúng sử dụng
13 mạng xã hội để làm “nóng” các vấn đề của đất nước, đổi trắng thay đen, tạo bức xúc, nghi ngờ, bất bình trong nhân dân. 2.2.2. Những nhân tố chủ quan ảnh hưởng đến sự tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên 2.2.2.1. Khái quát về thủ đô Hà Nội Hà Nội là thủ đô, thành phố trực thuộc trung ương và là một trong hai đô thị loại đặc biệt của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đây là thành phố lớn thứ hai, có vị trí là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trái tim của cả nước; là trung tâm lớn về kinh tế, văn hoá, giáo dục - đào tạo, khoa học công nghệ và hội nhập quốc tế. Hiện nay, Thủ đô Hà Nội cùng cả nước bước vào giai đoạn phát triển mới, có những mục tiêu mới, kỳ vọng mới và sức sáng tạo mới. Tuy nhiên, trong thời gian tới thành phố Hà Nội vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức trên tất cả các lĩnh vực, đặc biệt đây lại là tâm điểm chống phá của các thế lực thù địch. 2.2.2.2. Đặc điểm thanh niên ở Hà Nội - Tình hình về số lượng thanh niên Hà Nội: theo số liệu thống kê của Hội Liên hiệp thanh niên thành phố Hà Nội, hiện nay toàn thành phố Hà Nội có 3.150.221 thanh niên. Trong đó, số thanh niên tại 12 quận huyện là 1.261.763 người chiếm 40,05%, số thanh niên tại 18 huyện, thị xã là 1.888.458 người chiếm 59,95%. - Tình hình về thành phần xã hội của thanh niên Hà Nội: theo cách quản lý và phân loại đối tượng thanh niên của thành Đoàn Hà Nội, thanh niên được chia thành các nhóm sau: thanh niên nông thôn, thanh niên công nhân, thanh niên công chức và viên chức, thanh niên đô thị, thanh niên học sinh và sinh viên, thanh niên trong các lực lượng vũ trang. Các nhóm thanh niên đặc thù bao gồm: thanh niên dân tộc thiểu số, thanh niên có đạo; các nhóm thanh niên yếu thế bao gồm: thanh niên bị nhiễm HIV/AIDS, thanh niên khuyết tật, thanh niên sau cai nghiện và sau cải tạo trở về tái hòa nhập với cộng đồng. - Tình hình về trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ của thanh niên Hà Nội: Hà Nội là trung tâm văn hoá, giáo dục của cả nước nên tập trung rất nhiều các trường đại học, cao đẳng, dạy nghề thu hút một lượng lớn học sinh, sinh viên trong cả nước đến học tập. Hiện nay, trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện có 125 trường đại học, cao đẳng, học viện với 42 cơ sở Hội sinh viên trực thuộc Hội sinh viên thành phố. Trong đó, số lượng trường đại học nhiều nhất với 56 trường chiếm 44,8%, tiếp đến là 35 trường cao đẳng chiếm 28,0% và 34 học viện chiếm 27,2%. - Về điều kiện để phát triển của thanh niên Hà Nội : thanh niên Hà Nội có nhiều cơ hội được tiếp cận với các thành tựu về kinh tế, văn hoá, giáo dục, khoa học - công nghệ tiến bộ, hiện đại nhất; có cơ hội được phát huy những sở trường của mình, thử sức trong nhiều môi trường học tập, làm việc khác nhau để khẳng định bản thân và góp phần xây dựng, phát triển Thủ đô.
14 - Về những khó khó khăn, thử thách trong tiếp nhận thông tin của thanh niên Hà Nội: thanh niên dễ bị kẻ xấu lợi dụng, lôi kéo vào những hoạt động thiếu lành mạnh ảnh hưởng tới bản thân, gia đình và xã hội. Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay sự bùng nổ của công nghệ thông tin, sự hội nhập, mở cửa, xu thế toàn cầu hóa, sách báo, phim ảnh, giao lưu xã hội tạo ra nhiều thuận lợi cho thanh niên tiếp nhận thông tin nhưng đồng thời những thông tin độc hại cũng theo đó làm ảnh hưởng không nhỏ đến tư tưởng chính trị, lối sống của thanh niên Hà Nội. 2.2.2.3. Tình hình sử dụng mạng xã hội của thanh niên Hà Nội hiện nay * Các trang mạng xã hội được thanh niên Hà Nội sử dụng Theo kết quả điều tra tỷ lệ thanh niên sử dụng các trang mạng xã hội: Facebook, Zalo, Instagram, Youtube, Tiktok là cao nhất. Mỗi một thanh niên Hà Nội có thể có nhiều tài khoản ở các trang mạng xã hội khác nhau để phục vụ những nhu cầu khác nhau của họ như: xem và chia sẻ video, ảnh, chơi game, nghe nhạc trực tuyến... * Thời gian và thói quen sử dụng mạng xã hội của thanh niên Thời gian sử dụng mạng xã hội hàng ngày của thanh niên Hà Nội chiếm tỷ lệ cao nhất là: 3-5 tiếng (32%), trên 7 tiếng (26%), 5-7 tiếng (22%), 1-3 tiếng (20%) và không có thanh niên nào không sử dụng mạng xã hội * Mục đích sử dụng mạng xã hội của thanh niên Hà Nội Thanh niên Hà Nội sử dụng mạng xã hội nhằm mục đích Giải trí chiếm tỷ lệ cao nhất (91,3%), và thấp nhất là nhu cầu Tìm kiếm thông tin chính trị (42%) * Lợi ích khi sử dụng mạng xã hội của thanh niên Hà Nội Mạng xã hội đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho thanh niên Hà Nội trong việc: Cập nhật tin tức, kiến thức, xu thế nhanh chóng (92,7%), Thuận tiện để kết nối, tìm kiếm bạn bè, gia đình, cộng đồng (84%), Học hỏi kiến thức (83,6%), Là nơi để người dùng giải trí, thư giãn (82%), Dễ dàng sử dụng mọi lúc, mọi nơi (80%), Học hỏi kỹ năng mềm (71,3%), Dễ dàng hòa nhập quốc tế (64%), Là nơi chia sẻ cảm xúc (54%), Tiết kiệm kinh phí, thời gian, sức lao động (47,3%), Kinh doanh, quảng cáo miễn phí (46%) và Khuyến khích, phát huy tài năng (43,3%) Chương 3 THỰC TRẠNG VỀ TÁC ĐỘNG CỦA MẠNG XÃ HỘI ĐẾN PHƯƠNG THỨC TUYÊN TRUYỀN CHÍNH TRỊ CHO THANH NIÊN HÀ NỘI TỪ NĂM 2018 ĐẾN NAY VÀ NHẬN XÉT NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA 3.1. Thực trạng về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội từ năm 2018 đến nay và nguyên nhân 3.1.1. Tác động tích cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội
15 3.1.1.1. Các chủ thể tuyên truyền chính trị cho thanh niên đã tận dụng mạng xã hội để sáng tạo nhiều phương pháp, hình thức mới phù hợp với thanh niên 3.1.1.2. Mạng xã hội đã giúp phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên trở nên đa dạng, phong phú, sinh động, phù hợp với tâm lý tuổi trẻ 3.1.1.3. Các chủ thể đã tận dụng mạng xã hội để đổi mới các phương thức truyền thống mang lại hiệu quả cao hơn 3.1.1.4. Mạng xã hội đã giúp các chủ thể tổ chức được các hình thức tuyên truyền quy mô lớn, cần nhiều chi phí nhưng có sức lan tỏa rộng rãi 3.1.1.5. Cấp ủy, chính quyền và tổ chức đoàn các cấp đã chủ động, kịp thời ngăn chặn tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên 3.1.2. Tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội 3.1.2.1. Một số chủ thể lúng túng, bị động trong lựa chọn, cải tiến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên trước sự bùng nổ của mạng xã hội 3.1.2.2. Một số phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên vẫn chưa thu hút, lối cuốn, hấp dẫn được thanh niên, không cạnh tranh được với nguồn thông tin giải trí, phong phú, nhiều chiều trên mạng xã hội 3.1.2.3. Mạng xã hội vẫn là một kênh thông tin chủ yếu để thực hiện các phương thức phản tuyên truyền của các thế lực thù địch đến thanh niên 3.1.3. Nguyên nhân sự tác động hai chiều của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội 3.1.3.1. Nguyên nhân của những tác động tích cực - Nguyên nhân khách quan Một là, trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn đề cao vị trí, vai trò của thanh niên, đặt niềm tin vào thế hệ trẻ, xác định thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc. Hai là, thành tựu của khoa học - công nghệ đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng các phương tiện kỹ thuật hiện đại trong tuyên truyền chính trị, từ đó tạo điều kiện thuận lợi quá trình truyền tải thông tin của báo cáo viên và quá trình tiếp nhận thông tin của thanh niên. Ba là, thanh niên Hà Nội có số lượng lớn và có trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ cao thuộc top đầu của cả nước. - Nguyên nhân chủ quan Một là, thanh niên luôn là đối tượng được Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm. Ở thành phố Hà Nội, Đoàn thanh niên được quan tâm, tạo điều kiện cả về vật chất và tinh thần trong công tác giáo dục thanh niên Hai là, đội ngũ cán bộ đoàn, báo cáo viên, tuyên truyền viên đã có sự chủ động, tích cực, tự giác, tinh thần trách nhiệm gắn bó với công việc cùng ý thức phấn
16 đấu vươn lên, quyết tâm đổi mới hình thức, phương pháp hoạt động của đội ngũ báo cáo viên và tuyên truyền viên cơ sở Ba là, với tư cách là đối tượng của tuyên truyền chính trị, thanh niên thủ đô đã chủ động, tích cực, tự giác trong việc tiếp thu các nội dung tuyên truyền chính trị qua nhiều kênh thông tin khác nhau, trong đó mạng xã hội là kênh thông tin được nhiều thanh niên lựa chọn nhất Bốn là, kinh phí, điều kiện, cơ sở vật chất phục vụ hoạt động tuyên truyền chính trị cho thanh niên được hoàn thiện, dần nâng cấp đã đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. 3.1.3.2. Nguyên nhân của những tác động tiêu cực 3.2. Những vấn đề đặt ra đối với tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên Hà Nội Thứ nhất, nhận thức, trách nhiệm của một số cấp ủy về tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên còn hạn chế trong khi thực tiễn có yêu cầu phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ đối với hoạt động này Những ưu thế, tiện ích của mạng xã hội trong tuyên truyền chính trị đòi hỏi các chủ thể, trước hết là chủ thể lãnh đạo, chỉ đạo quản lý cần có nhận thức đúng đắn, đầy đủ về việc sử dụng mạng xã hội trong tuyên truyền chính trị đối với thanh niên hiện nay. Tuy nhiên, trên thực tế một số cán bộ, đảng viên, cán bộ Đoàn thanh niên, cán bộ trực tiếp thực hiện hoạt động tuyên truyền chính trị cho thanh niên cũng như một số cơ quan, tổ chức đảng, chính quyền có đối với thanh niên tâm lý e ngại sử dụng mạng xã hội trong tuyên truyền các nội dung chính trị nhạy cảm. Họ cho rằng, tuyên truyền chính trị trên mạng xã hội không đảm bảo an toàn và bảo mật thông tin, nhất là thông tin nội bộ. Thứ hai, tác động của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên ngày càng lớn, đòi hỏi sự tham gia rộng rãi, trách nhiệm cao của thanh niên, tuy nhiên trên thực tế sự tham gia của một số đối tượng thanh niên Thủ đô còn hạn chế Hoạt động tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội là một bộ phận quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng. Qui mô, cấp độ, nhịp độ, tính chất quá trình đổi mới tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội phụ thuộc vào qui mô, mức độ, tính chất sự tham gia của các chủ thể trong công tác này. Trước đây, hoặc có thể cả hiện nay, do nhận thức thiếu đầy đủ, thiếu khoa học của một bộ phận nào đó trong xã hội, tuyên truyền được cho là hoạt động một chiều, áp đặt. Vì vậy, bộ phận này coi thanh niên chỉ là đối tượng tuyên truyền mà không thấy được vai trò, tính chủ động sáng tạo của thanh niên với tư cách là một chủ thể tuyên truyền chính trị. Khi mạng xã hội xuất hiện và được sử dụng như một công cụ, một phương tiên tuyên truyền chính trị thì công năng, tiện ích, tính tương tác cao của nó làm cho
17 thanh niên tham gia sử dụng mạng xã hội không chỉ là đối tượng tác động mà còn trở thành một chủ thể đích thực của tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội. Thứ ba, thanh niên Hà Nội luôn thích đổi mới, sáng tạo trong khi các phương thức tuyên truyền chính trị trên không gian mạng còn lạc hậu, sáo mòn Không chỉ cư dân mạng, mà mọi đối tượng tuyên truyền, trong đó có thanh niên đều có nhu cầu về tính đa dạng, phong phú, thường xuyên đổi mới về phương thức phù hợp với thị hiếu thông tin của họ. Tuy nhiên, phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội ở nước ta chưa có nhiều đổi mới về ngôn ngữ, hình ảnh, âm thanh, đồ họa lẫn kế hoạch, chiến dịch, chiến lược tuyên truyền chính trị. Để thông tin chính trị tiếp cận được cư dân mạng, nhất là những người trẻ có lẽ cần thiết phải kết hợp sự dụng các yếu tố nêu trên sao cho đa dạng, phong phú, hài hòa, phù hợp nhu cầu, thị hiếu tiếp nhận thông tin chính trị của thanh niên - một nhóm công chúng tuyên truyền chính trị trên mạng xã hội vốn được coi là những người nhạy bén với thông tin mới, thức thời với sự phát triển của công nghệ thông tin, nhưng có nét tâm lý là thích “lướt”. Thứ tư, tuyên truyền chính trị cho thanh niên qua mạng xã hội cần có sự đầu tư lớn về điều kiện, cơ sở vật chất, nền tảng công nghệ phát triển cao, an toàn trong khi đầu tư về kinh phí, cơ sở vật chất còn hạn chế, tính bảo mật thông tin của các nền tảng mạng xã hội còn thấp mạng xã hội sử dụng ở Việt Nam hiện nay có hai loại, đó là các mạng xã hội do các doanh nghiệp nước ngoài cung cấp xuyên biên giới vào Việt Nam, hoạt động không có giấy phép và các mạng xã hội nội địa, tức mạng xã hội do các doanh nghiệp Việt Nam cung cấp, được Bộ Thông tin và Truyền thông cấp phép hoạt động, bắt buộc tuân thủ pháp luật của Việt Nam. Có một thực tế là số mạng xã hội nước ngoài được cung cấp qua biên giới vào Việt Nam có số lượng ít, nhưng số lượng truy cập, sử dụng lớn. Trong tuyên tuyên truyền chính trị cho thanh niên trên mạng xã hội, cần quán triệt quan điểm “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”, “lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực”, gắn kết chặt chẽ giữa “xây” và “chổng”, “xây” là cơ bản, “chống” phải quyết liệt, hiệu quả. Tuy nhiên, với hệ sinh thái mạng xã hội như đã nêu trên, tuyên truyền chính trị trên không gian mạng rất khó thực hiện quan điểm, phương châm này. Thứ năm, việc phát huy tác động tích cực và ngăn chặn, hạn chế khắc phục những tác động tiêu cực của mạng xã hội đến phương thức tuyên truyền chính trị cho thanh niên đòi hỏi sự hỗ trợ tích cực của môi trường xã hội trong khi trên địa bàn Hà Nội vẫn còn tồn tại một số tiêu cực