Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục "Quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh" được nghiên cứu với mục tiêu: Nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó luận án đề xuất biện pháp và thực nghiệm một số biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học, nhằm góp phần giúp công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh đạt hiệu quả thiết thực, đáp ứng yêu cầu dạy học theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của HS.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh

1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài - Căn cứ kết luận của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá XI cho thấy đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục vẫn còn những hạn chế bất cập về chuyên môn chưa đáp ứng yêu cầu, phương pháp dạy học chưa thật sự chú trọng phát triển tư duy, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành của người học. - Để thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Chỉ thị, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, ngày 26/12/2018 Bộ Giáo dục và Đào tạo (BGD & ĐT) ban hành Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT về việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (CT. GDPT 2018). CT. GDPT 2018 được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh. - Dạy học tích hợp (DHTH) là xu thế chung của CT. GDPT các nước. Trong CT GDPT 2018, DHTH được thể hiện qua việc tăng cường tích hợp nhiều nội dung trong cùng một môn học; tích hợp được thể hiện cả trong mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục. - Để có thể hội nhập quốc tế, năng lực của học sinh Thành phố Hồ Chí Minh cũng phải được hình thành qua việc học toán. Muốn thế, trong hoạt động dạy, giáo viên (GV) phải biết gắn việc dạy toán vào thực tế cuộc sống. -Thực tế hiện nay, cả nước đang tiến hành thực hiện song song 02 chương trình: CT. GDPT 2006 và CT. GDPT 2018. Trong đó CT. GDPT 2018 có tích hợp liên môn giữa môn Toán và các môn học khác. Riêng đối với CT. GDPT 2006, sách giáo khoa (SGK) vẫn chưa thể hiện tường minh những nội dung tích hợp theo chủ đề hoặc tích hợp liên môn, SGK chưa đưa các tình huống thực tế của cuộc sống vào việc học toán mà chỉ thể hiện tiềm ẩn bên trong một số bài toán giải có lời văn. Bên cạnh đó hạn chế về năng lực của giáo viên phần
2 nào cũng làm hoạt động DHTH trong môn Toán chưa được thực hiện có hiệu quả nhất là đối với các lớp đang thực hiện CT. GDPT 2006. Do đó, việc chủ động tổ chức sắp xếp các bài học toán theo chủ đề vẫn chưa được GV mạnh dạn thực hiện vì với các GV thì SGK vẫn còn là pháp lệnh. Điều này cần có sự chỉ đạo, giám sát triệt để từ các cấp quản lý, nhất là cấp quản lý trực tiếp tại các đơn vị trường học để giúp GV có những thay đổi từ nhận thức đi đến hành động đúng phù hợp với tinh thần đổi mới hiện nay. Từ những vấn đề trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó luận án đề xuất biện pháp và thực nghiệm một số biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học, nhằm góp phần giúp công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh đạt hiệu quả thiết thực, đáp ứng yêu cầu dạy học theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của HS. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. 4.Câu hỏi nghiên cứu - Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học căn cứ trên những cơ sở lý luận nào?
3 - Thực trạng quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh được thực hiện như thế nào? - Đề xuất những biện pháp quản lý nào để cải tiến công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh? 5. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán vẫn còn có những vấn đề hạn chế trong công tác quản lý quá trình triển khai hoạt động dạy học. Nếu xác lập được cơ sở lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học, đánh giá khách quan thực trạng quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học thì sẽ đề xuất các biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ở thành phố Hồ Chí Minh. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hoá, xây dựng được các cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học; Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh; Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh; Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.; Thực nghiệm hai biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. 7. Phạm vi nghiên cứu - Giới hạn nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán của Hiệu trưởng trường tiểu học công lập Thành phố Hồ Chí Minh, chủ yếu tập trung vào hoạt động dạy của GV - Giới hạn địa bàn khảo sát: Luận án tập trung nghiên cứu, tìm hiểu công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán ở tiểu học thuộc 10 quận huyện trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
4 - Giới hạn về thời gian: Luận án nghiên cứu công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học từ năm học 2017 – 2018 đến năm học 2019- 2020. 8. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 8.1- Phương pháp tiếp cận Luận án được nghiên cứu dựa trên các quan điểm tiếp cận sau: Tiếp cận hệ thống - cấu trúc; Tiếp cận lịch sử - logic; Tiếp cận thực tiễn. 8.2- Phương pháp nghiên cứu Luận án đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp nghiên cứu lý luận; các phương pháp nghiên cứu thực tiễn (Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi; Phương pháp phỏng vấn sâu; Phương pháp nghiên cứu hồ sơ, sản phẩm hoạt động; Phương pháp thực nghiệm); Phương pháp xử lý dữ liệu. 9. Đóng góp mới của đề tài - Về lý luận: xây dựng khung lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. - Về thực tiễn: đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh trên cơ sở khoa học và có thể áp dụng vào thực tiễn. 10. Những luận điểm bảo vệ - Hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh phải được GV nhận thức đúng và thực hiện đồng bộ. Đảm bảo cho HS có thể học tập thuận lợi và có hiệu quả ở các lớp trên. - Quản lý năng lực chuyên môn của GV và năng lực chỉ đạo trong công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học là một trong các vấn đề cần được xem là quan trọng nhất trong mọi đổi mới.
5 - Các biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học được đề xuất nhằm giảm thiểu những hạn chế từ công tác quản lý. 11. Cấu trúc của luận án Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. CHƯƠNG 1 . CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN TOÁN CẤP TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu vấn đề về hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học 1.1.1.1. Ở nước ngoài DHTH nói chung và DHTH trong môn Toán nói riêng đã trở thành xu hướng giáo dục rất phổ biến đối với nhiều nước trên thế giới, nó như một giải pháp để khắc phục tình trạng HS không biết mục đích của việc học toán để làm gì, chưa thấy được mối quan hệ giữa các môn học, cụ thể chỉ biết học toán nhằm để giải các bài tập toán, trong khi đó đại bộ phận HS sau này sẽ là người sử dụng toán chứ không phải người làm toán (nghiên cứu toán). DHTH đã giúp GV và HS nhận ra mọi tình huống trong cuộc sống đều là những tình huống tích hợp, để giải quyết được vấn đề của thực tiễn, con người cần phải biết huy động kiến thức của tất cả các môn học khác nhau. Từ đó năng lực trong từng con người sẽ được phát huy. Hiện nay đã có một số bài học mang tính tích hợp cụ thể trong SGK như ở Hoa Kỳ; một số bài dạy theo chủ đề như ở Nga, Singapore hay ở Australia có cả chương trình giáo dục tích hợp bền vững do Bộ Giáo dục quy định để dạy cho trẻ từ nhà trẻ đến lớp 12. Ngoài ra việc dạy tích hợp dưới mô hình
6 STEM cũng được nhiều nước áp dụng như Mỹ, Úc, Singapore, Anh, Đức, Hàn Quốc. 1.1.1.2. Ở Việt Nam Những năm đầu của thế kỉ XXI, quan điểm tiếp cận tích hợp đã ảnh hưởng tới giáo dục Việt Nam và bước đầu thể hiện một phần trong chương trình và sách giáo khoa các môn học ở tiểu học. Nhưng trong môn Toán tiểu học, giáo viên vẫn dạy theo nội dung trong SGK thuộc chương trình 2006, yếu tố tích hợp cũng đã xuất hiện trong sách giáo khoa nhưng tiềm ẩn thông qua nội dung các bài toán giải có lời văn. Trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay, DHTH nói chung và ở môn Toán nói riêng là một nhiệm vụ rất cần thiết đối với người giáo viên. Chính vì thế trong hoạt động DHTH, GV phải biết tích hợp toán học vào các môn học khác, tích hợp toán học vào cuộc sống, để tứ đó giúp HS hiểu được toán học là một môn học rất cần thiết trong thực tế cuộc sống; cũng như biết được “Học toán để làm gì?”. 1.1.2. Nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học 1.1.2.1. Ở nước ngoài Công tác quản lý hoạt động DHTH của các nước, cho thấy trên thế giới lại hiếm có những nghiên cứu về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán về nội dung chương trình, hình thức phương pháp, kiểm tra đánh giá. Đó là do chương trình và SGK của các nước đã có sự thay đổi theo định hướng tích hợp dưới dạng chủ đề nên phần lớn các nghiên cứu lại chú ý đến công tác bồi dưỡng để nâng cao chất lượng giáo viên. Việc bồi dưỡng phát triển chuyên môn giáo viên không chỉ là công việc chính của giáo viên, mà còn là trách nhiệm của các nhà quản lý. Các nhà quản lý giáo dục đã nhận thấy để quản lý chất lượng trong việc thực hiện DHTH nói chung và DHTH trong môn Toán nói riêng thì công tác bồi dưỡng chuyên môn giáo viên đóng một vai trò hết sức quan trọng. Khi giáo viên có chuyên môn vững vàng, có hiểu
7 biết về mối liên hệ giữa các kiến thức trong các môn học, thì trong giờ học giáo viên mới có thể đưa học sinh gặp những tình huống thực tế để các em tìm tòi và tự phát hiện, giải quyết vấn đề qua đó phát triển năng lực vận dụng kiến thức cho các em. 1.1.2.2. Ở Việt Nam Đã có nhiều bài viết về quan điểm; giải pháp; xây dựng chương trình, nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán. Như vậy trong công tác quản lý hoạt động DHTH nói chung và DHTH trong môn Toán cấp tiểu học nói riêng hiện nay vẫn chưa có những biện pháp quản lý nào cụ thể để giúp GV thực hiện tốt hoạt động DHTH trong khi GV đang phải thực hiện song song 02 CT. GDPT, còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế về năng lực. Trước những đổi mới trong giáo dục, cần có những chỉ đạo để định hướng cho GV; giúp GV có cơ sở, có niềm tin khi thực hiện việc DHTH, đồng thời qua đó cũng tạo tác động tích cực trong việc nâng cao năng lực giáo viên. 1.1.3. Nhận định về tổng quan và các vấn đề cần giải quyết 1.1.3.1. Những vấn đề được nghiên cứu trên thế giới và trong nước * Về hoạt động DHTH Các công trình nghiên cứu về hoạt động DHTH nói chung và hoạt động DHTH trong môn Toán nói riêng đã xuất hiện từ những năm 60 của thế kỷ XX, trở thành xu hướng giáo dục rất phổ biến đối với nhiều nước trên thế giới. Với mức độ tích hợp khá đa dạng, phong phú, trong SGK ở một số nước đã có xuất hiện các bài dạy học theo chủ đề, hoặc có cả một chương trình giáo dục tích hợp do Bộ Giáo dục quy định để dạy cho HS từ nhà trẻ đến lớp 12. Bên cạnh đó việc giáo dục STEM cũng được nhiều nước áp dụng đưa vào chương trình học như Mỹ, Úc, Singapore, Anh, Đức, Hàn Quốc. Từ đó cho thấy nội
8 dung kiến thức đã có những định hướng cho giáo viên khi thực hiện DHTH, tạo thuận lợi cho GV trong quá trình dạy học. Ở Việt Nam, những năm đầu của thế kỉ XXI, quan điểm tiếp cận tích hợp đã ảnh hưởng tới giáo dục Việt Nam và bước đầu thể hiện một phần trong chương trình và sách giáo khoa ở một số môn học ở tiểu học. Khi đó hoạt động DHTH được tích hợp lòng yêu nước, yêu thiên nhiên theo một cách gò ép, thiếu tự nhiên. Cho đến khi CT. GDPT 2018 ra đời, chương trình GDPT 2018 đã được xây dựng theo quan điểm bảo đảm tích tích hợp và phân hoá; SGK mới lớp 1, 2,3 đã có những bài được biên soạn theo định hướng tích hợp. Với tinh thần đổi mới của CT. GDPT 2018, đã có một số công trình, đề tài ở Việt Nam nghiên cứu về vận dụng DHTH vào các môn học cụ thể như dạy tích hợp thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; DHTH môn tiếng Việt vào giải toán có lời văn. * Về công tác quản lý hoạt động DHTH Ở nước ngoài, hiện nay chương trình giáo dục các nước đều được xây dựng theo định hướng phát triển năng lực cũng như trong SGK cũng đã được biên soạn theo định hướng tích hợp. Khi đó công tác quản lý nội dung chương trình về DHTH sẽ thuận lợi hơn trong việc chỉ đạo GV thực hiện. Các nhà quản lý giáo dục đã nhận thấy để việc DHTH nói chung và DHTH trong môn Toán nói riêng đạt hiệu quả thì công tác bồi dưỡng chuyên môn GV đóng một vai trò hết sức quan trọng. Khi GV có chuyên môn giỏi thì việc DHTH sẽ góp phần đạt được mục tiêu giáo dục trong việc phát triển năng lực cho người học. Bên cạnh đó, trong công tác quản lý chuyên môn của GV, CBQL luôn tạo điều kiện thuận lợi cho GV sáng tạo, tham gia các câu lạc bộ để GV được trao đổi, bồi dưỡng phát triển tay nghề. Ở Việt Nam, công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán chưa được tập trung chú trọng từ trước những năm trước khi thay đổi CT. GDPT 2018. Sau khi CT. GDPT 2018 ra đời việc đẩy mạnh hoạt
9 động DHTH đã bắt đầu được các cấp quản lý quan tâm chỉ đạo. Tuy nhiên do chưa có sự quản lý chỉ đạo chặt chẽ từ Hiệu trưởng nhà trường nên việc sắp xếp lại theo chủ đề vẫn còn bỏ ngõ, chưa có sự thực hiện đồng bộ ở các trường trong quận. Phần lớn chỉ dạy theo nội dung SGK và đôi chỗ tích hợp tính giáo dục cho HS. Đối với CT. GDPT 2018, SGK đã được biên soạn theo chủ đề, đây là điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý về nội dung chương trình trong quá trình DHTH. Tuy nhiên trong công tác quản lý về sinh hoạt chuyên môn hay quản lý về hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho GV cũng cần phải có những cải tiến về phương thức sinh hoạt chuyên môn hay phương thức bồi dưỡng năng lực chuyên môn để đi vào chiều sâu của hoạt động DHTH trong môn Toán hơn. 1.1.3.2. Những vần đề chưa được nghiên cứu Luận án này muốn đề cập đến những tính mới trong 2 vấn đề sau: - Xây dựng khung lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh trên cơ sở khoa học và có thể áp dụng vào thực tiễn. 1.2. Khái niệm công cụ 1.2.1. Hoạt động DHTH trong môn Toán 1.2.1.1. Hoạt động dạy học: được hiểu đó là quá trình GV tác động có tổ chức, có định hướng vào đối tượng người học thông qua tác động của các thành tố như mục tiêu, nội dung, phương pháp – hình thức, kiểm tra đánh giá, điều kiện môi trường, HS sẽ dần dần tự chiếm lĩnh được các kiến thức, kĩ năng và hình thành nên các năng lực đặc thù cho mỗi cá nhân. 1.2.1.2. Tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học: là một sự kết nối các khối lượng kiến thức khổng lồ ở những môn học một cách toàn diện, hài hòa và hợp lí khi tham gia giải quyết các tình huống khác
10 nhau trong cuộc sống thực tế, từ đó sẽ giúp HS phát huy các năng lực đặc thù trong môn Toán. 1.2.1.3. Hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học: là những hoạt động dạy học của GV; trong đó GV phải nhất quán về vai trò và mục tiêu của hoạt động DHTH để xác định cách tiếp cận trong chương trình các nội dung tích hợp, cũng như định hướng chọn lựa các phương pháp, hình thức tổ chức DHTH và kiểm tra đánh giá cùng với các điều kiện hỗ trợ cho hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học, nhằm giúp HS phát triển khả năng vận dụng các kiến thức thuộc nhiều môn học, nhiều lĩnh vực khác nhau để giải quyết các vấn đề trong toán học và trong thực tế cuộc sống. 1.2.2. Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học 1.2.2.1. Quản lý nhà trường: là quá trình tác động có định hướng, có mục đích của chủ thể quản lý nhà trường (hiệu trưởng) đến các đối tượng quản lý trong nhà trường (GV, HS, quá trình dạy học, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, tài chính trường học, mối quan hệ giữa nhà trường với cộng đồng) nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục đã đề ra một cách hiệu quả. 1.2.2.2. Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học: đó là quản lý hoạt động dạy toán của GV theo định hướng tích hợp, bao gồm quản lý các thành tố về nội dung chương trình tích hợp, kế hoạch DHTH, kế hoạch bài dạy, phương pháp DHTH, sinh hoạt chuyên môn, bồi dưỡng chuyên môn, kiểm tra đánh giá,…nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục HS theo định hướng phát triển năng lực và làm chủ các “ kỹ năng sống”. 1.3. Hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học Nội dung nghiên cứu xoay quanh những vấn đề: Vai trò của hoạt động DHTH trong môn Toán; Mục tiêu của DHTH; Nội dung, chương trinh của môn Toán; Phương pháp và hình thức DHTH trong môn Toán;
11 Kiểm tra đánh giá hoạt động DHTH; Điều kiện hỗ trợ hoạt động DHTH trong môn Toán. Thể hiện qua sơ đồ sau: Hình 1.1: Sơ đồ Hoạt động dạy học tích hợp
12 1.4. Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học Nội dung quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học được nghiên cứu theo sơ đồ sau: Hình 1.3: Sơ đồ Quản lý hoạt động dạy học theo nội dung KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 Hoạt động DHTH, với mục tiêu phát triển các năng lực ở người học, giúp HS biết thực hành trải nghiệm, có khả năng giải quyết những vấn đề trong thực tiễn đời sống và làm chủ được các “kĩ năng sống”. Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cho học sinh là một quá trình tác động có mục đích của HT đến các hoạt động DHTH. Để đạt được mục đích đó, HT cần quản lý nội dung chương trình môn Toán; quản lý phương pháp, hình thức DHTH; quản lý sinh hoạt tổ chuyên
13 môn theo hướng nghiên cứu bài học; chú trọng công tác bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho GV; quản lý kiểm tra đánh giá HĐ. DHTH trong môn Toán, nhằm giúp GV điều chỉnh kịp thời nội dung tích hợp cho phù hợp; quản lý việc xây dựng các điều kiện cần thiết để thực hiện hoạt động DHTH. CHƯƠNG 2 . THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN TOÁN CẤP TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Tổng quan kinh tế xã hội và đặc điểm giáo dục tiểu học Thành phố Hồ Chí Minh 2.1.1. Tổng quan về kinh tế - xã hội tại Thành phố Hồ Chí Minh 2.1.2. Đặc điểm Giáo dục tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh 2.2. Tổ chức khảo sát, đánh giá thực trạng 2.2.1. Mục đích khảo sát Mục đích khảo sát nhằm thu thập thông tin thực tiễn về hoạt động DHTH trong môn Toán và quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh 2.2.2. Nội dung khảo sát Khảo sát về hoạt động DHTH; công tác quản lý hoạt động DHTH; các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. 2.2.3. Phương pháp khảo sát * Đối với phiếu hỏi Mẫu nghiên cứu khảo sát: Gồm 10 quận/huyện (5 nội thành và 5 ngoại thành). Mỗi quận/huyện chọn 2 trường (trường Chuẩn quốc gia mức độ 1 và mức độ 2). Trong đó GV: 667 người (chọn ngẩu nhiên từ lớp 1 đến lớp 5); CBQL: 100 người (gồm Hiệu trưởng; phó hiệu trưởng; Khối trưởng của 5 khối; Chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo của 10 quận/huyện)
14 Cách tiến hành: Sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi là phương pháp chủ đạo: công cụ khảo sát là phiếu hỏi dành cho GV và CBQL trường tiểu học. Nội dung phiếu hỏi gồm 03 phần thực trạng về: hoạt động DHTH; quản lý hoạt động DHTH; các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học Cách xử lý: Xử lý bằng phần mềm thống kê toán học SPSS (phiên bản 23.0) * Đối với việc phỏng vấn Mẫu phòng vấn: Gồm 11 CBQL và GV (9 CBQL và 2 GV); thuộc 7 PGD, 1 chuyên viên SGD và 2 GV trường TH. Tiến hành trao đổi, phỏng vấn CBQL, GV ở một số trường tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nội dung phỏng vấn tập trung vào các vấn đề như: Các khó khăn, bất cập của GV về năng lực; về cách quản ý nhà trường và những đề xuất của GV Cách xử lý: ghi âm lại cuộc trao đổi trực tiếp với một số CBQL và GV về những nội dung trên, sau đó tác giả ghi chép lại những nội dung đã được CBQL và GV trả lời hoặc gửi câu hỏi để CBQL và GV trả lời theo suy nghĩ cá nhân (nếu đối tượng khảo sát không có thời gian để phỏng vấn trực tiếp).
15 2.2.4. Địa bàn nghiên cứu 2.2.5. Đối tượng nghiên cứu 2.2.6. Phương pháp xử lý số liệu khảo sát Số liệu khảo sát từ phiếu hỏi sẽ được phân tích dựa trên phần mềm thống kê toán học SPSS (Statistical Package for the Social Sciences). Các phép tính thống kê được sử dụng: Thống kê mô tả (tần số, phần trăm, điểm trung bình (mean), độ lệch chuẩn (Std. Deviation). 2.3. Tìm hiểu thực trạng hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh 2.3.1. Nhận thức về DHTH trong môn Toán cấp tiểu học 2.3.2. Thực trạng về hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học 2.3.3. Các điều kiện hỗ trợ hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học 2.4. Tìm hiểu thực trạng về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh 2.4.1. - Nhận thức về tầm quan trọng của việc quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học 2.4.2. Thực trạng công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học
16 2.4.2.1. Quản lý nội dung, chương trình 2.4.2.2. Quản lý phương pháp DHTH 2.4.2.3. Quản lý sinh hoạt chuyên môn 2.4.2.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho GV 2.4.2.5. Quản lý công tác kiểm tra - đánh giá hoạt động DHTH 2.4.2.6. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học 2.6. Đánh giá chung 2.6.1. Ưu điểm Việc vận dụng hoạt động DHTH tại các trường bước đầu cũng đã được HT chỉ đạo các GV tiếp cận thông qua việc tích hợp các kiến thức HS đã học ở một chừng mực nào đó trong quá trình dạy học như liên hệ thực tế kiến thức mới sau mỗi tiết dạy; liên hệ kiến thức cũ để giới thiệu và hình thành kiến thức mới. Hiểu một cách đơn giản khi GV liên hệ bài giảng của mình tới kiến thức trong cùng môn học hay môn học khác chính là GV đã thực hiện DHTH. 2.6.2. Hạn chế - HT và PHT chưa vững đều về chuyên môn nên hoạt động chuyên môn của đơn vị đó chưa đạt chất lượng cao - Một số CBQL khi đi dự giờ vẫn còn tạo nhiều áp lực cho GV, làm hạn chế sự sáng tạo của người dạy. - CBQL chưa linh hoạt khi dự giờ, còn cứng nhắc làm ảnh hưởng tâm lý người dạy, ảnh hưởng đến việc tổ chức các hoạt động cho HS tìm tòi, khám phá kiến thức. - Một số GV lớn tuổi ngại đổi mới, GV nhỏ tuổi do trẻ, năng động nên thường được HT phân công kiệm nhiệm thêm công tác khác ngoài công việc giảng dạy nên thời gian đầu tư cho đổi mới, đầu tư cho tiết dạy chưa được tập trung
17 - Một số trường không gian nhỏ hẹp, do hạn chế về cơ sở vật chất, vườn trường, sân bãi nên việc tổ chức các lớp học ngoài trời, mở các câu lạc bộ STEM còn gặp nhiều khó khăn 2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế - Đội ngũ lãnh đạo ở trường tiểu học mặc dù có kinh nghiệm trong công tác quản lý nhưng việc nhận thức vẫn còn mang tính bảo thủ, chưa mạnh dạn trong đổi mới. - HT, PHT và GV của trường phải có ý thức tự học, tự nghiên cứu để tìm phương pháp DHTH. - Một số HT, PHT và GV mới, thiếu kinh nghiệm, trong công tác điều hành nhà trường đôi lúc chỉ đạo chuyên môn GV còn dựa vào ý kiến chủ quan, chưa biết lắng nghe và chưa có tinh thần học hỏi cầu thị, dễ tạo mất niềm tin, thiếu đi sự gần gũi thân thiện trong GV; ngại dự giờ các GV lớn tuổi. - Tình trạng dân nhập cư, dân số gia tăng nên cơ sở vật chất các đơn vị chưa đáp ứng được yêu cầu để phục vụ cho các HĐ dạy học trong lớp và ngoài lớp học. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 Một là, CBQL và GV nhận thức đúng về việc DHTH nhưng thực hiện còn nhiều hạn chế, bên cạnh năng lực CBQL và GV còn hạn chế nên chưa thể thực hiện việc DHTH trong môn Toán một cách có hiệu quả cao tại các trường. Hai là, đánh giá thực trạng về hoạt động DHTH trong môn Toán hiện nay, GV chỉ có thể DHTH dưới dạng nội bộ môn học; tích hợp liên môn dưới dạng chủ đề thì chưa thực hiện nhiều. Ba là, đánh giá về công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán khi SGK được biên soạn, sắp xếp dưới dạng chủ đề thì sẽ dễ dàng trong công tác quản lý hoạt động DHTH của GV; đánh giá việc DHTH của GV thông qua HS có tham gia tìm tòi, khám phá, sáng
18 tạo, thực hành và vận dụng kiến thức; tổ chức SHCM nghiêm túc sẽ hỗ trợ GV trong việc thực hiện DHTH. Bốn là, CBQL cần có năng lực, trình độ chuyên môn trong công tác chỉ đạo và hướng dẫn GV thực hiện DHTH. Bên cạnh đó cũng cần thay đổi cách đánh giá giờ dạy để giúp GV mạnh dạn sáng tạo trong các tiết dạy theo DHTH trong môn Toán. CHƯƠNG 3 . BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN TOÁN CẤP TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học Đảm bảo tính mục tiêu; Đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ; Đảm bảo tính khả thi; Đảm bảo tính hiệu quả 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học 3.2.1. Quản lý cách thức tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, trong hoạt động dạy học tích hợp * Mục đích: nhằm tăng cường sự hiểu biết của CBQL và GV về vai trò, ý nghĩa, các hình thức có thể thực hiện tích hợp trong môn Toán. * Nội dung và cách thực hiện: Tổ chức cho các CBQL và GV học tập tìm hiểu đặc điểm, vai trò, ý nghĩa và các hình thức DHTH; * Điều kiện thực hiện: HT phải thật sự có hiểu biết về hoạt động DHTH; Bổ sung cho thư viện các tài liệu liên quan đến DHTH; Bố trí thời gian cho GV nghiên cứu hợp lý; Soạn thảo những câu hỏi để GV tự nghiên cứu về hoạt động DHTH theo một định hướng chung. 3.2.2. Quản lý việc tổ chức, sắp xếp kế hoạch DHTH trong môn toán cấp tiểu học * Mục đích: quản lý việc tổ chức xây dựng, sắp xếp kế hoạch DHTH trong môn Toán cấp tiểu học theo Chủ đề; giúp GV dễ thực hiện hoạt động DHTH và HS dễ học.
19 * Nội dung và cách thực hiện: Đối với lớp 1, 2, 3: tổ chức thành hoạt động DHTH có các nội dung liên quan với chủ đề trong SGK đã nêu. Đối với lớp 4, 5: GV phải biết xây dựng lại kế hoạch. * Điều kiện thực hiện: các tổ phải nghiên cứu chương trình và sắp xếp theo theo chủ đề vào trước tuần học thứ 1. Sau 2 tuần thực hiện cần có cuộc họp để rút kinh nghiệm và điều chỉnh. 3.2.3. Cải tiến phương thức bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho đội ngũ CBQL, GV tại trường * Mục đích: nhằm giúp đội ngũ CBQL, GV phát huy tối đa năng lực chuyên môn, vai trò chủ động, sáng tạo trong việc triển khai thực hiện hoạt động DHTH trong môn Toán của tiểu học * Nội dung và cách thực hiện: Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc xây dựng và phát triển đội ngũ CBQL, GV tại trường tiểu học; Nâng cao vai trò, trách nhiệm của đội ngũ CBQL trong công tác chỉ đạo hoạt động DHTH *Điều kiện thực hiện: HT vững vàng trong chuyên môn; giám sát các hoạt động chuyên môn trong nhà trường; nghe ý kiến góp ý của GV về đội ngũ CBQL nhà trường; CBQL nhà trường cần có sự theo dõi, nhắc nhỡ, động viên GV kịp thời. 3.2.4. Quản lý xây dựng nguồn tài nguyên phục vụ cho hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học * Mục đích: giúp GV hình dung ra hoạt động DHTH như thế nào là phù hợp với tâm lý HS tiểu học, quy trình lựa chọn, xây dựng nội dung DHTH; * Nội dung và cách thực hiện: quản lý đầu tư cơ sở vật chất, quản lý trang thiết bị, tài liệu tham khảo, Xây dựng các video clip minh họa các tiết dạy có tổ chức hoạt động DHTH * Điều kiện thực hiện: Cần có nguồn kinh phí dự ttrù đầu năm học trong việc đầu tư trang bị cơ sở vật chất và đồ dùng phục vụ cho công tác dạy và học của nhà trường.
20 3.2.5. ĐiỀu chỉnh kịp thời các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học * Mục đích: góp phần giúp công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ngày càng đạt hiệu quả hơn. * Nội dung và cách thực hiện: Phiếu đánh giá dự giờ GV; Thời gian để thực hiện hoạt động DHTH trong môn Toán; Lực lượng GV cốt cán của nhà trường; Câu lạc bộ trong trường học. * Điều kiện thực hiện: HT cần đổi mới tư duy trong công tác chỉ đạo khi dự giờ, thăm lớp, đánh giá GV; Lên kế hoạch xây dựng các câu lạc bộ đầu năm; Dự trù kinh phí cho các câu lạc bộ hoạt động. 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất 3.4. Tổ chức thực nghiệm một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh 3.4.1. Mục đính, nội dung, hình thức, giả thuyết thực nghiệm * Mục đích: khẳng định tính khả thi và hiệu quả của một số biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. * Nội dung: Thực nghiệm biện pháp 2 và biện pháp 3 * Hình thức: thực nghiệm biện pháp 2 tại Trường TH: Lê Đình Chinh – Quận 10 và trường TH: Lê Thị Hồng Gấm - Quận Tân Bình. Biện pháp 3 thì được tiến hành trên hai nhóm đối tượng giống nhau (đề thi cuối năm lớp 4) nhưng chịu sự tác động khác nhau (lực lượng GV cốt cán của thành phố và GV đại trà tại một số trường trong thành phố) để so sánh đối chiếu * Giả thuyết thực nghiệm: Nếu áp dụng 2 biện pháp trên sẽ góp phần hạn chế những khó khăn cho GV trong việc thực hiện hoạt động