Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Chính sách an sinh xã hội với người nông dân sau khi thu hồi đất để phát triển các khu công nghiệp (Nghiên cứu tại Bắc Ninh)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế "Chính sách an sinh xã hội với người nông dân sau khi thu hồi đất để phát triển các khu công nghiệp (Nghiên cứu tại Bắc Ninh)" được nghiên cứu với mục đích: Khảo sát, điều tra, đánh giá thực trạng đời sống người nông dân bị thu hồi đất nông nghiệp để xây dựng các khu công nghiệp (nghiên cứu tại Bắc Ninh). Đề xuất các chính sách về ASXH với người nông dân bị thu hồi đất để xây dựng các khu công nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Chính sách an sinh xã hội với người nông dân sau khi thu hồi đất để phát triển các khu công nghiệp (Nghiên cứu tại Bắc Ninh)

24 1 th i có nh ng ñi u kho n khuy n khích các ñ a phương áp d ng m c PH N M ð U c i m , có l i hơn cho ñ i tư ng th hư ng. H tr ngu n tài chính cho các t nh, thành ph có nhi u ñ t nông 1. Tính c p thi t c a ñ tài nghi p ph i thu h i chuy n ñ i m c ñích cho phát tri n công nghi p ñ Tính ñ n tháng 11/2010, c nư c ñã có 250 KCN, khu ch xu t ñ u tư xây d ng nông thôn m i v i ti n ñ nhanh hơn các vùng nông và khu kinh t ñư c thành l p 57 t nh, thành ph , trong ñó ñã có 170 thôn không có bi n ñ ng v chuy n ñ i ñ t nông nghi p. khu ñi vào ho t ñ ng, các khu này ñã thu hút 8.500 d án ñ u tư trong và ngoài nư c v i t ng v n ñăng ký kho ng 70 t USD, trong ñó v n Tăng cư ng ki m tra, giám sát vi c th c hi n v ASXH c a nông ñ u tư tr c ti p c a nư c ngoài là 52 t USD ñ t o ra giá tr s n xu t dân b thu h i ñ t các ñ a phương ñ k p th i ch ñ o vi c th c hi n công nghi p hàng năm là 25 t USD, chi m trên 30% giá tr công nghi p theo ñúng yêu c u c a Chính ph . c a c nư c (Thông tin t ng h p ngày 2/12/2010 c a Ban Tuyên giáo 2. V i các t nh có t c ñ phát tri n công nghi p nhanh Trung ương). Giành ngu n kinh phí ưu tiên cho vi c th c hi n ASXH v i nông Th c ti n B c Ninh cho th y, t năm 1997 ñ n nay ñã tri n khai dân thông qua vi c tích lu t ngu n thu thu t i các doanh nghi p ñ u tư xây d ng 15 khu công nghi p t p trung, trên 40 khu công nghi p KCN, ngu n t qu h tr ñào t o ngh và gi i quy t vi c làm c a ñ a v a và nh , c m công nghi p làng ngh v i di n tích ñ t nông nghi p phương và các ngu n l c khác b o ñ m t ng chi cho ASXH cho nông ph i thu h i trên 7.000ha. T nay ñ n năm 2015, B c Ninh ti p t c phát dân b thu h i ñ t ngày càng cao, v i quan ñi m dù khó khăn song tri n các khu công nghi p, v i nhu c u ñ t nông nghi p ph i thu h i không ñ thi u ngu n ngân sách chi ASXH theo s li u ñã tính toán kho ng trên 8.000ha. Công nghi p phát tri n ñã ñ y nhanh t c ñ tăng m c 3.3.2.6 t i Chương 3 (c th cho B c Ninh).Ưu tiên ñ u tư xây trư ng kinh t v i nh p ñ cao, song s kéo theo hàng ngàn h nông dân d ng ñ t tiêu chí nông thôn m i(c p xã)v i nh ng ñ a phương ñã b thu không còn ñ t canh tác, bu c h ph i chuy n ñ i ngh m i trong khi h i ñ t nông nghi p t 50% tr lên. chưa ñư c trang b ki n th c ngh phù h p, m t khác thi u s ñ nh Cùng v i vi c quan tâm kinh phí, các c p chính quy n ph i t p hư ng c a chính quy n ñ a phương… V n ñ ñ t ra làm th nào cùng trung ch ñ o vi c hoàn thi n các quy trình xây d ng chính sách, tri n v i vi c phát tri n các khu công nghi p c n thi t ph i b o ñ m ñ i s ng khai các d án khu công nghi p, ñô th theo hư ng dân ch công khai có cho ngư i nông dân h u thu h i ñ t ph i b ng ho c khá hơn trư c là v n l trình và bư c ñi thích h p, có s tham gia c a ñ i tư ng th hư ng. ñ mà c p u , chính quy n băn khoăn, trăn tr . V i nh ng lý do trên, Các t nh, thành ph có nhi u ñ t nông nghi p ph i thu h i cho Nghiên c u sinh quy t ñ nh ch n ñ tài: “Chính sách an sinh xã h i v i phát tri n công nghi p ñô thi c n có cu c kh o sát, ñánh giá m c ñ ngư i nông dân sau khi thu h i ñ t ñ phát tri n các khu công nghi p r ng ñ qua ñó s có nhi u thông tin làm cơ s sát th c cho vi c ho ch (nghiên c u t i B c Ninh)” ñ nh và ban hành chính sách ASXH ñ ng th i c n ki n toàn và t p hu n, 2. T ng quan các công trình nghiên c u có liên quan Do yêu c u c a CNH trong n n kinh t th trư ng, chính sách k c ñào t o cho ñ i ngũ công ch c, viên ch c ñư c phân công vi c ASXH v i nông dân nói chung và nông dân di n thu h i ñ t ñ ph c v theo dõi và th c thi chính sách ASXH v i nông dân b thu h i ñ t. quá trình CNH, ñô th hoá nói riêng ñã ñư c khá nhi u nhà kinh t các ASXH v i nông dân ñã là v n ñ khó, song ASXH xã h i v i nư c trên th gi i nghiên c u. trong nư c nh ng năm th i kỳ ñ i m i nông dân di n ph i thu h i ñ t cho quá trình phát tri n công nghi p l i nh t là t nh ng năm 90 c a th k XX tr l i ñây, có m t s nhà nghiên càng khó khăn hơn. Nh ng v n ñ nêu ra trên ñây n u ñư c quan tâm c u ñã có nhi u công trình liên quan ñ n v n ñ ASXH v i ngư i nông gi i quy t thì ngư i nông dân b thu h i ñ t m i hy v ng có ñư c ñ i dân. Tuy nhiên, có th kh ng ñ nh r ng chưa có m t nghiên c u nào ñ y s ng và vi c làm n ñ nh hơn k c trư c m t cũng như lâu dài, h s ñ v chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ xây d ng tr c ti p góp ph n vào vi c ñưa ñ t nư c phát tri n m t cách b n v ng./. các khu công nghi p t i B c Ninh.
2 23 3. M c ñích, nhi m v , ph m vi ñ i tư ng nghiên c u m h i ngh t i cơ s (xã, phư ng, th tr n). (iv) Trên cơ s ti p thu ý 3. 1. M c ñích, nhi m v ki n, góp ý ti n hành phân tích và tr l i tr c ti p cho ngư i nông dân và Kh o sát, ñi u tra, ñánh giá th c tr ng ñ i s ng ngư i nông dân b chính quy n ñ a phương nơi b thu h i ñ t ñ ñi ñ n s ñ ng thu n cao. thu h i ñ t nông nghi p ñ xây d ng các khu công nghi p (nghiên c u (v) Hoàn thi n n i dung chính sách và th c hi n ban hành theo các bư c t i B c Ninh). ð xu t các chính sách v ASXH v i ngư i nông dân b quy ñ nh. (vi) H p báo công b chính sách ñ t ch c th c hi n s m ñưa thu h i ñ t ñ xây d ng các khu công nghi p. chính sách vào cu c s ng. 3.2. Ph m vi nghiên c u 3.3.2.8. Xây d ng và thông báo công khai v ch tài quy ñ nh Các chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ xây trách nhi m c a các doanh nghi p khu công nghi p trong vi c th c hi n d ng các khu công nghi p (nghiên c u sâu t i t nh B c Ninh); th i gian các chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t t năm 2000 ñ n 2009. Ph i xây d ng các ch tài quy ñ nh trách nhi m c th rõ ràng, 4. ð i tư ng nghiên c u c a lu n án công khai v i các doanh nghi p ñ u tư vào KCN v i các n i dung (i) H Chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ xây d ng tr d y ngh , gi i quy t vi c làm cho nông dân ñã giao ñ t cho mình (ii) các KCN. H tr và ph i h p vi c xây d ng các công trình phúc l i thi t y u c a 5. Phương pháp nghiên c u ñ a phương (iii) H tr b o hi m y t cho lao ñ ng nông nghi p trong (i) Phương pháp kh o sát t ng h p thu nh p s li u v th c tr ng th i gian ñ u sau khi giao ñ t; (iv) Ph i h p ch t ch v i ñ a phương ASXH ñ i v i ngư i nông dân b thu h i ñ t. (ii) Th ng kê và phân tích trong vi c nâng cao ñ i s ng văn hoá công nhân KCN b o ñ m an ninh t ng h p. (iii) So sánh và phân tích theo mô hình SWOT. 6. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a lu n án tr t t trong quá trình s n xu t… 6.1. Lu n án góp ph n làm rõ cơ s lý lu n c a vi c xây d ng và hoàn thi n chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ xây d ng K T LU N VÀ KI N NGH các KCN. 6.2. T ng h p m t s kinh nghi m xây d ng và hoàn thi n chính ASXH góp ph n n ñ nh ñ i s ng ngư i nông dân và gia ñình h sách ASXH Trung Qu c và m t s t nh trong nư c có th áp d ng vào ñ m b o an ninh nông thôn, thêm n a t o môi trư ng thu n l i ñ thu vi c xây d ng và hoàn thi n chính sách ASXH cho ngư i nông dân b hút ñ u tư có hi u qu hơn, t o ñi u ki n ñ kinh t ñ t nư c nói chung thu h i ñ t B c Ninh trong nh ng năm t i. và các t nh, thành ph phát tri n b n v ng. V n ñ m u ch t mang tính 6.3. Phân tích ñánh giá ưu như c ñi m c a chính sách ASXH v i quy t ñ nh ñ th c hi n chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ngư i nông dân B c Ninh b thu h i ñ t ñ xây d ng các KCN trong th i ñ t ñ phát tri n các KCN là ngu n tài chính, c ng v i cơ ch , chính gian qua. Tìm ra nh ng nguyên nhân c a như c ñi m và h n ch ñó. sách mang tính ch t khung t Chính ph làm cơ s ñ các t nh thành ph 6.4. S d ng mô hình SWOT ñ phân tích nh ng thu n l i và tri n khai th c hi n thu n l i hơn. ð th c hi n có hi u qu hơn chính khó khăn, cơ h i và thách th c v i vi c xây d ng và hoàn thi n chính sách ASXH v i nông dân b thu h i ñ t trong th i gian t i tác gi lu n sách ASXH v i ngư i nông dân B c Ninh b thu h i ñ t ñ xây d ng án ki n ngh : các KCN. 1. V i Chính ph và các cơ quan Trung ương 6.5. ð xu t phương hư ng và gi i pháp xây d ng và hoàn thi n S m có ñ nh hư ng v chính sách ASXH v i nông dân b thu h i các chính sách ASXH ñ i v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ xây d ng ñ t thông qua vi c ban hành ngh ñ nh riêng v lĩnh v c này làm cơ s các KCN. pháp lý cho các t nh, thành ph tri n khai v i trách nhi m b t bu c ñ ng
22 3 (i) Giai ño n 2010- 2015. T ng kinh phí: 1.375.363,95 tri u ñ ng. 7. K t c u c a lu n án Chi ti t ñư c nêu trong b ng 3.7. Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o, ph B ng 3.7: T ng m c h tr cho ASXH v i nông dân di n thu h i ñ t l c. Lu n án g m có 3 chương. giai ño n 2010-2015 Chương 1: Cơ s lý lu n và kinh nghi m v chính sách ASXH Kinh phí h tr ñ i v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN. Stt Tên chính sách c n h tr Ghi chú (tri u ñ ng) Chương 2: ðánh giá th c tr ng chính sách ASXH v i ngư i nông 1 ðào t o ngh và gi i quy t vi c 549.817,7 Ch tính ph n h tr dân B c Ninh b thu h i ñ phát tri n các KCN. làm thêm ngoài quy Chương 3: Phương hư ng, gi i pháp xây d ng và hoàn thi n 2 BHXH t nguy n 32.032,4 ñ nh hi n hành chính sách ASXH v i ngư i nông dân B c Ninh b thu h i ñ t ñ phát 3 BHYT t nguy n 24.613,85 chung cho các h tri n các KCN. 4 Tr giúp xã h i 252.000 nông dân (Ngân sách t nh) CHƯƠNG 1 5 H tr k t c u h t ng nông thôn 516.900 CƠ S LÝ LU N VÀ KINH NGHI M V CHÍNH SÁCH ASXH T ng c ng 1.375.363,95 ð I V I NÔNG DÂN B THU H I ð T ð PHÁT TRI N CÁC KCN Ngu n: tác gi t ng h p t ph l c 7. 1.1. Công nghi p hoá, ñô th hoá và v n ñ nông dân m t ñ t (ii) Giai ño n 2016- 2020. T ng kinh phí: 1.001.632,2 tri u ñ ng. s n xu t Chi ti t ñư c nêu trong b ng 3.8. Chuy n ñ i m c ñích s d ng ñ t là m t t t y u khách quan trong B ng 3.8. T ng m c h tr cho ASXH v i nông dân di n thu h i ñ t quá trình CNH- HðH. Vi t Nam, trong vài ch c năm l i ñây, vi c thu giai ño n 2015-2020. h i và chuy n m c ñích s d ng ñ t ñai di n ra v i quy mô ngày càng Kinh phí h tr r ng. Vi c thu h i và chuy n m c ñích s d ng ñ t ñai là nh m phát tri n Stt Chính sách c n h tr Ghi chú (tri u ñ ng) các KCN... Vi c thu h i và chuy n m c ñích s d ng ñ t s kéo theo vi c 1 ðào t o ngh và gi i quy t vi c làm 549.936 Ch tính ph n h tr ngư i nông dân m t ñ t s n xu t ph i chuy n ngh và tìm vi c làm m i. 2 BHXH t nguy n 77.045,8 thêm ngoài quy 1.2. An sinh xã h i v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ xây ñ nh chung cho các 3 BHYT t nguy n 131.657,4 d ng các KCN vùng nông thôn 4 Tr giúp xã h i 203.993 1.2.1. T ng quan v an sinh xã h i (Ngân sách t nh) 5 H tr xây d ng k t c u h t ng 39.000 T ng h p nghiên c u c a các cơ quan: T ch c Lao ñ ng qu c t nông thôn (ILO), Cơ quan phát tri n c a Liên hi p qu c (UNDP), Ngân hàng th T ng c ng 1.001.632,2 gi i (WB), Theo tài li u c a Nh t b n, Hi p h i An sinh th gi i (ISSA) và các tài li u c a M , nh t là nghiên c u c a các chuyên gia Vi t Ngu n :[ Tác gi t ng h p t ph l c 7] Nam. * Theo các chuyên gia Vi t Nam có 2 khái ni m v ASXH: (i) 3.3.2.7. C i ti n quy trình xây d ng chính sách ASXH v i nông dân ASXH chính là An ninh xã h i vì theo nguyên g c ti ng anh là “Social (i) Kh o sát ñi u tra nguy n v ng, ñ xu t c a ngư i nông dân Security” và như v y nó s làm rõ hơn t m quan tr ng c a chính sách vùng b thu h i ñ t ñ phân tích ñánh giá ñúng nh ng v n ñ c n ñ c p này. (ii) ASXH là m t h th ng các cơ ch chính sách và gi i pháp ñư c c a chính sách. (ii) D th o chính sách trên cơ s th o lu n k trong các áp d ng r ng rãi ñ tr giúp các thành viên trong xã h i ñ i phó v i cơ quan chuyên môn có liên quan ñ t o s th ng nh t cao. (iii) ðưa d nh ng khó khăn khi g p r i ro d n ñ n m t ho c suy gi m nghiêm tr ng th o chính sách tham kh o ñ i tư ng th hư ng ñ xin ý ki n góp ý và ngu n thu nh p và cung c p các d ch v chăm sóc v y t . ti p nh n ý ki n c a ngư i nông dân b thu h i ñ t. Vi c này thông qua
4 21 ð i v i Vi t Nam, khái ni m ASXH là m t h th ng các cơ ch , a. V i các chính sách BHXH và BHYT t nguy n, ñ n bù gi i chính sách, các gi i pháp c a Nhà nư c và c ng ñ ng nh m tr giúp phóng m t b ng. T ng bư c xây d ng và hoàn thi n ñ ñ n năm 2015 m i thành viên trong xã h i ñ i phó v i các r i ro, các cú s c v kinh t , các chính sách nêu trên ñư c th c hi n 100% các n i dung theo ñ xu t xã h i làm cho h suy gi m ho c m t ngu n thu nh p do b m ñau, tai c a NCS. V BHXH t nguy n m c bao ph ñ n 2015 là 20% và 2020 n n, b nh ngh nghi p, già c không còn s c lao ñ ng, ho c vì các là 40%. BHYT t nguy n m c bao ph ñ n trư c 2015 là 100%. nguyên nhân khách quan khác rơi vào c nh nghèo kh , b n cùng hoá và b. Chính sách ñào t o ngh và gi i quy t vi c làm cho nông dân. cung c p d ch v chăm sóc s c kho cho c ng ñ ng thông qua các h T 2010 ñ n h t 2015 tri n khai xây d ng và th c hi n các n i dung: th ng chính sách v th trư ng lao ñ ng, BHXH, BHYT, tr giúp xã h i Xây d ng k ho ch chuy n ñ i ngh và gi i quy t vi c làm có s tham và tr giúp ñ c bi t. gia c a h dân vùng thu h i ñ t th c hi n ñ quy trình và phê duy t. Xây 1.2.2. An sinh xã h i ñ i v i nông dân d ng quy ch dân ch trong các khâu t quy ho ch xây d ng, l p d án An sinh xã h i ñ i v i nông dân là m t h th ng các chính sách, ñ u tư… ñ n vi c chi tr ti n ñ n bù, h tr ñào t o ngh và gi i quy t các gi i pháp mà trư c tiên nhà nư c, gia ñình, xã h i và c ng ñ ng vi c làm…H tr ñào t o ngh mi n phí cho nông dân khi h có nhu c u th c hi n nh m tr giúp ngư i nông dân thoát kh i nghèo, ñ i phó v i theo h c t i các l p do ñ a phương m (t nh, huy n, xã). ðào t o ngh nh ng r i ro gây ra b i các cú s c v kinh t - xã h i làm cho ngư i cho 50% lao ñ ng nông nghi p và xu t kh u lao ñ ng t 5-7% s lao nông dân b suy gi m ho c m t ngu n thu nh p do m t vi c làm, b m ñ ng nông nghi p ph i chuy n ñ i ngh sau thu h i ñ t. ñau, thai s n, tai n n, b nh ngh nghi p, già c không còn s c lao ñ ng c. Chính sách tr giúp xã h i v i nông dân b thu h i ñ t. H tr ho c vì các nguyên nhân khách quan khác làm cho h rơi vào c nh lương th c 0,2 kg thóc/m2 ñ t thu h i m i năm, v i th i gian 2 năm. V i nghèo kh , b n cùng hoá. nh ng h ph i thu h i ñ t t 50% di n tích ñ t nông nghi p tr lên mi n phí 1.2.3. An sinh xã h i v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát 100% cho con em các h là h c sinh t m u giáo ñ n trung h c ph thông. tri n công nghi p Tr c p thư ng xuyên v i nh ng ngư i cao tu i thu c h (tu i t ASXH ñ i v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n các 70 ñ n 74) m i ngư i 12 kg g o/tháng quy ti n t i th i ñi m. Thư ng KCN là các ch trương chính sách, chương trình và các gi i pháp c a Nhà nư c, doanh nghi p và c ng ñ ng ñ ñ i phó v i tình tr ng gi m xuyên rà soát tình hình ñ i s ng c a các h dân di n ph i thu h i ñ t ñ nh ng h thu nh p, m c s ng, m t ho c thi u vi c làm do ph i c ng hi n tư li u khó khăn ñư c tr c p ñ t xu t giúp h ñ m b o n ñ nh cu c s ng. s n xu t truy n th ng cho s nghi p CNH- HðH(b thu h i ñ t) ñ n d. Chính sách h tr xây d ng k t c u h t ng nông thôn. Ngoài ñ nh cu c s ng. tri n khai các m c h tr các h ng m c công trình theo Quy t ñ nh Vai trò c a ASXH v i ngư i nông dân. 72/Qð-UB ngày 14/5/2009 ñã nêu chương 2 ñ ngh xây d ng và tri n ASXH luôn khơi d y ñư c tinh th n ñoàn k t và giúp ñ l n nhau khai: v i nhà văn hoá, h th ng kênh mương lo i 3, h th ng nư c s ch, trong c ng ñ ng xã h i; góp ph n ñ m b o công b ng xã h i trên bình bãi chôn l p rác h p v sinh, tr m y t , tr s xã, trư ng h c… h tr di n xã h i; là công c ñ phân ph i l i thu nh p gi a các thành viên 100%. Trong ñó: h th ng nư c s ch (ngân sách trung ương 40%, t nh trong c ng ñ ng xã h i; v a là nhân t n ñ nh v a là nhân t ñ ng l c 60%); h th ng kênh mương lo i 3 (ngân sách t nh 100%); nhà văn hoá cho s phát tri n kinh t - xã h i c a ñ t nư c. thôn (ngân sách t nh 90%, doanh nghi p khu công nghi p ñư c nh n ñ t Nguyên t c c a ASXH ñ i v i ngư i nông dân. 10%). Nguyên t c th nh t. Hư ng t i bao ph m i thành viên trong các Giai ño n 2016 ñ n 2020: gia ñình thu c di n thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN ñ b o v an toàn Ph n ñ u 100% m c tiêu c a các chính sách ASXH v i nông dân cu c s ng cho h khi có nh ng bi n c r i ro làm suy gi m v kinh t theo ñ xu t c a NCS s ñư c hoàn thi n ho c làm m t kh năng b o ñ m v kinh t . Nhu c u ngân sách Nhà nư c theo l trình th c hi n chính sách ASXH.
20 5 3.3.2.3. V cơ ch huy ñ ng ngu n tài chính cho ASXH Nguyên t c th hai. B o ñ m tính b n v ng v tài chính (ngu n V i ngu n tài chính nhà nư c (t nh h tr ). (i) Chính sách ñào t o thu và chi) thu t doanh nghi p, ngân sách và ñóng góp c a ngư i dân ngh và gi i quy t vi c làm. (ii) Chính sách tr giúp xã h i. (iii) BHYT ñ chi cho các chính sách ASXH. t nguy n. (iv) BHXH t nguy n. (v) H tr xây d ng k t c u h t ng Nguyên t c th ba. Ph i b o ñ m n ñ nh v m t th ch t ch c; nông thôn. S n ñ nh v th ch t ch c cho phép h th ng ASXH ho t ñ ng liên V i ngu n tài chính doanh nghi p h tr . C n ph i có cơ quan t c, không gi i h n. giám sát vi c th c hi n trách nhi m c a các doanh nghi p khu công Nguyên t c th tư. Nhà nư c ph i là ngư i b o tr cho h th ng nghi p ngay t ph n l p k ho ch ngân sách ñ n vi c t ch c th c hi n ASXH ho t ñ ng hi u qu và ñúng pháp lu t. k ho ch hàng năm v các kho n h tr ngư i nông dân. 1.3. Chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ V i ngư i nông dân. Trư c khi nh n kinh phí ñ n bù và h tr n phát tri n các KCN ñ nh ñ i s ng, ñào t o ngh và gi i quy t vi c làm c n ph i tr c ti p g p 1.3.1. Khái ni m cơ quan ch c năng c a ñ a phương ñ ñư c tư v n v s d ng ñ m b o Chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n hi u qu và t p trung nhi u vào vi c h c ngh và tìm ngh m i phi nông các KCN là nh ng ch trương, gi i pháp c a Nhà nư c nh m tr giúp nghi p, BHXH và BHYT t nguy n v a ñư c hư ng ch ñ khi h t tu i ngư i nông dân và các thành viên trong gia ñình h (thu c ñ i tư ng lao ñ ng, trong khi ñó tham gia ñư c Nhà nư c h tr m t ph n. nêu trên)ñ i phó v i tình tr ng gi m thu nh p, m c s ng, m t ho c thi u 3.3.2.4. V t ch c qu n lý và th c hi n chính sách ASXH vi c làm và nh ng khó khăn khác do b thu h i ñ t nông nghi p ñ giúp T nh c n giao cho S Lao ñ ng- Thương binh và Xã h i làm ñ u h n ñ nh cu c s ng trư c m t và lâu dài. m i thành l p b ph n chuyên theo dõi t ng h p nh ng v n ñ liên quan 1.3.2. M c tiêu c a chính sách ASXH v i ngư i nông dân b t i ASXH thu h i ñ t v i ngư i nông dân b thu h i ñ t th c hi n các ch c năng t ch c và M c tiêu c a chính sách ASXH ñ i v i ngư i nông dân b thu h i qu n lý. ñ t ñ phát tri n các KCN là hư ng t i t t c các thành viên trong các gia ñình b thu h i ñ t, b o ñ m an toàn cho các thành viên c a gia ñình h 3.3.2.5. V xây d ng và ban hành văn b n quy ph m pháp lu t v khi g p r i ro góp ph n b o ñ m công b ng xã h i và phát tri n b n v ng. ASXH 1.3.3. Các h p ph n c a chính sách An sinh xã h i ñ i v i V h th ng văn b n c a Nhà nư c, Trung ương. H th ng pháp ngư i nông dân b thu h i ñ t lu t v ASXH v i nông dân b thu h i ñ t còn r t thi u, nhi u văn b n 1.3.3.1. Chính sách b i thư ng cho nông dân khi nhà nư c thu h i mang tính tình th nên tính pháp lý chưa cao. ð ng và nhà nư c c n ñ t nông nghi p. Là nh ng quy ñ nh c th c a Nhà nư c ñ b i thư ng, quan tâm ñ n vi c b sung chính sách ASXH ñ giúp h có ñi u ki n h tr cho ngư i có ñ t b thu h i t ng th i ñi m, nh m ñ m b o cho ti p c n và tham gia. ngư i b thu h i ñ t có ñi u ki n ti p t c duy trì cu c s ng n ñ nh. V h th ng văn b n ch ñ o c a ñ a phương ( t nh). Chính sách 1.3.3.2. Chính sách ñào t o ngh và gi i quy t vi c làm. Là nh ng ASXH v i nông dân nói chung và chính sách ASXH v i nông dân b thu quy ñ nh c th c a Nhà nư c, nh m giúp cho ngư i nông dân m t ñ t h i ñ t còn quá ít, nhi u v n ñ ASXH chưa ñư c ñ c p t i. T nh c n s n xu t có th h c ñư c m t ngh m i và tìm ñư c vi c làm, duy trì s m ñi u tra di n r ng ñ ban hành chính sách ASXH ñ y ñ và có tính ñư c m c thu nh p n ñ nh, ñây là chính sách cơ b n và quan tr ng nh t kh thi hơn trong h th ng chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t, b i 3.3.2.6. L trình xây d ng và hoàn thi n chính sách ASXH v i nông vì n u chính sách này th c hi n t t thì s t o ra hi u qu kép và giúp cho dân b thu h i ñ t. h tham gia ñư c các chính sách ASXH khác như: B o hi m xã h i và Giai ño n 2010 – 2015. B o hi m y t t nguy n…
6 19 1.3.3.3. Chính sách b o hi m xã h i t nguy n. B o hi m xã h i ñóng theo phương th c ñ c thù t 5-7 l n ñ hư ng hưu trí khi h t tu i theo lu t BHXH năm 2006 là s ñ m b o thay th ho c bù ñ p m t ph n lao ñ ng. Ngu n ñóng trong 5 năm ñ u: Ngư i lao ñ ng: 80%; Nhà thu nh p c a ngư i lao ñ ng khi h b gi m ho c m t thu nh p do m nư c h tr : 20% ñau, thai s n, tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p, th t nghi p, h t tu i Chính sách BHYT t nguy n cho nông dân b thu h i ñ t. Ngư i lao ñ ng ho c ch t trên cơ s ñóng góp vào qu BHXH. thu c h gia ñình làm nông nghi p có di n tích ñ t ph i thu h i t 50% 1.3.3.4. Chính sách BHYT t nguy n. BHYT là m t lo i hình b o ñ t nông nghi p c a h tr lên(coi như h c n nghèo). M c ñóng hàng hi m xã h i do nhà nư c t ch c th c hi n nh m huy ñ ng s ñóng góp tháng: 3% lương t i thi u (quy ñ nh t i ña 6% lương t i thi u). Th i c a c ng ñ ng, chia s nguy cơ b nh t t và gi m b t gánh n ng tài chính gian ñóng B o hi m y t : 6 tháng 1 l n. Ngu n ñóng trong 5 năm ñ u: c a m i ngư i khi m ñau, b nh t t, t o ngu n tài chính h tr cho ho t H dân: 15%; Nhà nư c: 70%; doanh nghi p nh n ñ t :15%. ñ ng y t th c hi n công b ng và nhân ñ o trong lĩnh v c b o v và Chính sách tr giúp xã h i cho nông dân. H tr lương th c: chăm sóc s c kho cho ngư i dân. 0,2kg thóc/1m2 ñ t thu h i m i năm trong th i gian 2 năm. Tr c p 1.3.3.5. Chính sách tr giúp xã h i. Là s ñ m b o và giúp ñ thư ng xuyên v i nh ng ngư i tu i t 70 ñ n 74 tu i, m i tháng 12 kg c a Nhà nư c. S h tr c a doanh nghi p và c ng ñ ng v thu nh p và g o, quy ra ti n theo th i ñi m, m i quý c p m t l n. các ñi u ki n sinh s ng b ng các hình th c, bi n pháp khác nhau ñ i v i Chính sách h tr xây d ng k t c u h t ng nông thôn. Trên cơ s các ñ i tư ng lâm vào c nh r i ro, b t h nh, nghèo ñói… ho c nh ng các công trình thi t y u ñã nêu mà ñ a phương chưa có ph i l p k ho ch thi u h t trong cu c s ng khi h không ñ kh năng t lo cho cu c s ng b trí ngu n v n s m xây d ng ñ ngư i dân vùng thu h i ñ t th t i thi u c a b n thân và gia ñình… Tr giúp xã h i ñã ñư c bóc tách hư ng. Ngu n h tr : ðư ng giao thông 80%, còn l i các công trình g m hai nhóm ñó là: tr giúp thư ng xuyên và ñ t xu t: khác là 100% (g m nhà nư c và doanh nghi p). 1.3.3.6. Chính sách h tr xây d ng k t c u h t ng nông thôn. Là 3.3.2.2. ð y m nh công tác tuyên truy n giáo d c ñ nâng cao nh ng ch trương, gi i pháp v kinh t c a Nhà nư c nh m h tr ñ a nh n th c cho c cơ quan qu n lý nhà nư c, các ñoàn th chính tr xã phương m t ph n b ng ti n ho c hi n v t trong vi c ñ u tư xây d ng các h i, doanh nghi p và ngư i nông dân b thu h i ñ t. công trình thi t y u ph c v cho s n xu t và ñ i s ng góp ph n t o ñi u ki n V i Nhà nư c t Trung ương ñ n cơ s . Các c p chính quy n ph i cho nhân dân ñ a phương s m ñư c th hư ng khi công trình hoàn thành. liên h ch t ch v i các nhà doanh nghi p ñ bàn b c, tháo g nh ng 1.3.4. Các nhân t nh hư ng t i chính sách ASXH ñ i v i khó khăn, vư ng m c cho các h sau khi thu h i ñ t. ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN V i các doanh nghi p ñ u tư vào các khu công nghi p. Ph i h p 1.3.4.1. Nh ng ch trương, chính sách ngu n l c tài chính c a ch t ch v i chính quy n ñ a phương ñ cùng gi i quy t nh ng v n ñ Nhà nư c v ñ m b o ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát ñ t ra v i các h dân sau khi thu h i ñ t. tri n các KCN. V i ngư i nông dân tr c ti p b thu h i ñ t. Khi nh n ñư c kinh 1.3.4.2. Công tác t ch c b máy th c thi chính sách ASXH ñ i phí ñ n bù và h tr tìm vi c làm m i c n ph i nghiên c u vi c chi tiêu, v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN. c n ưu tiên nhi u vào ñ u tư t o vi c làm m i, tham kh o ý ki n c a 1.3.4.3. Năng l c ñ i ngũ cán b qu n lý và giám sát th c thi chính quy n ñ a phương. chính sách ASXH ñ i v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n V i M t tr n T qu c và các ñoàn th nhân dân ñ a phương. các KCN. Tuyên truy n, v n ñ ng h i viên, ñoàn viên hư ng ng và ng h ch 1.3.4.4. Vai trò trách nhi m xã h i c a các doanh nghi p ñ u tư vào trương công nghi p hoá, ñô th hoá c a ð ng và Nhà nư c góp ph n ñ y các KCN ñ i v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN. nhanh ti n ñ công tác ñ n bù, ñ ng th i tăng cư ng công tác giám sát 1.3.4.5. Năng l c th c hi n c a ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ vi c t ch c th c hi n c a các c p chính quy n, b o ñ m dân ch , ñúng phát tri n các KCN. quy ñ nh c a pháp lu t.
18 7 3.3.1.4. Ban hành chính sách ASXH ph i phù h p v i kh năng 1.3.5. Tiêu chí ñánh giá chính sách an sinh xã h i ñ i v i nông th c t c a t nh, ñ ng th i ph i có l trình, bư c ñi phù h p ñ b o ñ m dân b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN tính kh thi. 1.3.5.1. M c ñ bao ph c a chính sách ASXH ñ i v i ngư i nông 3.3.1.5. Chính sách ASXH ph i ñ m b o s g n k t gi a các dân. (i) ch s bao ph d y ngh v i nông dân b thu h i ñ t. ðó là t l chính sách phát sinh, trong quá trình ngư i nông dân b thu h i ñ t v i ph n trăm ngư i nông dân ñư c ñào t o ngh phi nông nghi p. (ii) ch các chính sách ASXH hi n hành c a nhà nư c. s bao ph gi i quy t vi c làm. Là t l ph n trăm gi a s ngư i nông 3.3.2. Phương hư ng, gi i pháp xây d ng và hoàn thi n chính dân b thu h i ñ t ñã tìm ñư c vi c làm m i so v i t ng s nông dân có sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN nhu c u tìm vi c làm trong di n b thu h i ñ t. (iii) ch s bao ph b o 3.3.2.1.ð xu t b sung hoàn thi n các chính sách ASXH v i hi m y t t nguy n ñ i v i nông dân. ðó là t l ph n trăm ngư i nông ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN. dân tham gia BHYT t nguy n. (iv) ch s bao ph b o hi m xã h i t Chính sách b i thư ng cho nông dân khi Nhà nư c thu h i ñ t nguy n ñ i v i nông dân. ðó là t l ph n trăm ngư i nông dân b thu nông nghi p. h i ñ t ñ tu i t 15 tr lên tham gia BHXH t nguy n. (v) ch s bao V quy trình: Ph i chu n b ñ y ñ các ñi u ki n trư c khi thu h i ñ t. ph c a tr giúp xã h i ñ i v i nông dân. ðó là t l ph n trăm gi a s V ñơn giá ñ n bù. M c h tr chuy n ngh c n ph i d a vào nh ng căn c ch y u sau: S lao ñ ng m t vi c làm tính trên m t ñơn ngư i b thu h i ñ t nh n ñư c tr c p hàng tháng so v i t ng s ñ i v di n tích ñ t nông nghi p b thu h i (kho ng 12 lao ñ ng/1ha). Chi tư ng b o tr xã h i thu c di n xem xét tr c p xã h i. (vi) m c ñ hài phí th c t h p lý ñ t o m t ch làm vi c m i trong các ngành phi nông lòng c a ngư i dân v tính dân ch trong thu h i ñ t nông nghi p và s nghi p có tính ñ n s lao ñ ng tu i cao (trên 35 tu i), không ngh quan tâm gi i quy t vi c làm cho h ñ i v i chính quy n các c p. nghi p, văn hoá th p chi m trên 60% s lao ñ ng nông nghi p ph i 1.3.5.2. M c ñ tác ñ ng c a chính sách ASXH ñ i v i nông dân chuy n ñ i ngh . V i cách tính như trên m i ñ m b o tương ñ i, sát b thu h i ñ t. M c ñ tác ñ ng c a chính sách ASXH ñ i v i nông dân ñúng và tránh ñư c thua thi t cho ngư i nông dân khi chuy n giao ñ t b thu h i ñ t ph n ánh trư c h t thông qua ch s m c ñ hư ng l i c a nông nghi p cho xây d ng các khu công nghi p. ngư i nông dân sau m t th i gian th c hi n chương trình. ðó là thu V phương th c chi tr ti n ñ n bù. Sau khi duy t phương án ñ n bù nh p, m c s ng c a h gia ñình ñ i tư ng b thu h i ñ t có ñư c m c chi tr l n 1: 50%; s ti n ñ n bù còn l i 50% và ti n h tr h c ngh , t o s ng ít nh t ngang b ng v i m c s ng t i thi u c a c ng ñ ng dân cư. vi c làm m i, gi l i g i ngân hàng; doanh nghi p, chính quy n ñ a phương 1.3.5.3. M c ñ b n v ng v tài chính c a h th ng ASXH ñ i v i và h gia ñình s th ng nh t vi c chi s ti n còn l i vào các m c ñích: h c nông dân b thu h i ñ t ngh g n v i ñ a ch t o vi c làm ñư c ch rõ…, ñóng BHXH t nguy n, Th nh t, v i ñ i tư ng ch ñ ng tham gia: M c ñ b n v ng c a BHYT t nguy n, góp v n c ph n vào doanh nghi p trong KCN. BHYT và BHXH t nguy n là s so sánh t ng chi và t ng thu trong t ng Chính ñào t o ngh và gi i quy t vi c làm cho nông dân. Xây năm ho c trong kỳ k ho ch v BHYT và BHXH t nguy n. N u t ng chi d ng k ho ch chuy n ñ i ngh và gi i quy t vi c làm ngay t khi duy t nh hơn t ng thu thì ñư c coi là b n v ng v tài chính, ngư c l i t ng chi quy ho ch các khu công nghi p. Quy ho ch ñ t dân cư d ch v ñ giao l n hơn t ng thu thì ñư c coi là thi u tính b n v ng v tài chính. cho các lao ñ ng nông nghi p b thu h i ñ t có ñi u ki n chuy n ñ i Th hai, v i ñ i tư ng b ñ ng tham gia. Vi c ñánh giá ch ngh phi nông nghi p n u có nhu c u, vi c quy ho ch v trí ph i ñư c ưu tiên t o thu n l i cho phát tri n ngh d ch v . H tr ñào t o ngh và tìm s này ñư c th c hi n b ng cách so sánh t ng chi cho tr giúp xã vi c làm. h i v i GDP ho c chi tiêu c a t nh cho t ng năm. Chính sách BHXH t nguy n cho nông dân b thu h i ñ t. M c 1.4. Kinh nghi m qu c t và trong nư c v xây d ng và hoàn thi n ñóng 6 tháng m t l n, riêng ngư i lao ñ ng l n tu i t 50 tr lên cho chính sách ASXH v i nông dân b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN
8 17 1.4.1. Kinh nghi m c a Trung Qu c vi c làm cho nông dân, nh t là các vùng chuy n ñ i m c ñích s Chính ph Trung Qu c ñã bãi b m t ph n quy ñ nh v h th ng ñ ng ñ t”… c p phép cư trú nh m làm tăng tính linh ho t c a th trư ng lao ñ ng và 3.2. V n d ng mô hình SWOT ñ phân tích vi c xây d ng và hi n nay Qu c v vi n Trung Qu c ñang th o lu n vi c bãi b hoàn toàn hoàn thi n chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ vi c c p phép cư trú cho cư dân nông thôn ra thành th . M t gi i pháp là phát tri n các KCN t i B c Ninh cung c p các d ch v công và an sinh xã h i cho m i ngư i dân không 3.2.1. Thu n l i, khó khăn ph thu c vào tình tr ng cư trú c a h . T nh u ñã ban hành Ngh quy t s 16/NQ-TU v phát tri n 1.4.2. Kinh nghi m trong nư c ngành ngh phi nông nghi p nông thôn t nh B c Ninh ñ n năm 2015 ñây 1.4.2.1. T nh Vĩnh Phúc. Vĩnh Phúc v a th c hi n nh ng chính là cơ h i l n cho lao ñ ng nông nghi p khu v c thu h i ñ t có ñi u ki n sách chung c a nhà nư c v ñ n bù ñ t thu h i v a có ch trương và ban ñ tìm vi c làm thông qua vi c làm n ñ nh thu nh p ñ u và tăng d n, h hành m t s chính sách (ASXH) ñ i v i ngư i nông dân khu v c ph i có nhi u thu n l i ñ tham gia h th ng ASXH. thu h i ñ t cho xây d ng các khu công nghi p, c th như: B trí ñ t làm B c Ninh m i tri n khai nhi u vào năm 2000 tr l i ñây, vì v y d ch v cho các h gia ñình b thu h i ñ t nông nghi p. Tr c p cho các vi c xây d ng và ban hành cơ ch chính sách ASXH liên quan ñ n ñ i h ph i thu h i ñ t m i sào (360m2) = 108kg thóc/1năm trong th i gian tư ng nông dân di n thu h i ñ t còn chưa hoàn thi n, còn nhi u b t c p, 5 năm ñ b o ñ m n ñ nh an ninh lương th c. thi u th c ti n. 1.4.2.2. T nh Thanh Hoá. UBND t nh Thanh Hoá yêu c u ch d 3.2.2. Cơ h i, thách th c án có trách nhi m b trí ngu n kinh phí ñ th c hi n chính sách, thông B c Ninh thư ng xuyên quan tâm ñ n phát tri n nông nghi p, ñ n báo nhu c u v lao ñ ng c n tuy n d ng, ngành ngh c n ñào t o, cam ngư i nông dân, vùng nông thôn thông qua hàng lo t các chính sách h k t s d ng lao ñ ng trong vùng d án trư c khi doanh nghi p ñi vào tr s n xu t, xây d ng k t c u h t ng nông thôn, ñ i s ng, thu nh p c a ho t ñ ng, ñ ñ a phương có k ho ch ñào t o ngh cho ngư i lao ñ ng. ngư i nông dân ñã tăng ñáng k , năm 2009 thu nh p bình quân ñ u 1.4.2.3. Mô hình b o hi m xã h i nông dân Ngh An. T ch c b o ngư i tăng hơn 2 l n so v i năm 2000. hi m xã h i nông dân Ngh An ho t ñ ng theo tính ch t ph c v là M c dù ñ i s ng c a nông dân nói chung và nông dân vùng thu chính, không vì m c ñích kinh doanh. Cơ ch , chính sách b o hi m xã h i ñ t nói riêng có khá hơn, song kh năng tài chính ñ tham gia vào h th ng ASXH ñ i v i nông dân là m t thách th c l n. h i nông dân xây d ng trên nguyên t c t nguy n, ñóng góp nhi u 3.3. Quan ñi m, phương hư ng, gi i pháp xây d ng và hoàn hư ng nhi u và th i gian ñóng góp càng dài m c hư ng càng cao. thi n chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t ñ phát 1.4.2.4. Mô hình qu hưu nông dân xã ð i Hoá, huy n Tân Yên, tri n các KCN t nh B c Ninh t nh B c Giang. Qu hưu nông dân xã ð i Hoá b t ñ u ñư c xây d ng 3.3.1. Quan ñi m t năm 1989, v i phương châm: “L y tr nuôi già, l y nhi u nuôi ít” và 3.3.1.1. Chính sách ASXH ph i bao ph ñư c (b o ñ m sao cho theo nguyên t c tham gia t nguy n c a nông dân, s h tr c a t p th bao quát ñư c) toàn b các ñ i tư ng nông dân có ñ t nông nghi p b và s tham gia c a c ng ñ ng. ð i tư ng tham gia Qu là h i viên H i thu h i và thành viên trong gia ñình h . nông dân xã ð i Hoá, chưa tham gia b o hi m xã h i b t bu c. Ngư i 3.3.1.2. Chính sách ASXH ph i ñáp ng sao cho h u h t ngư i tham gia khi ñ 60 tu i ñư c hư ng 100kg thóc/năm. nông dân và gia ñình h sau khi b thu h i ñ t ñ u có cu c s ng n ñ nh 1.4.2.5. Gi i quy t vi c làm cho nông dân ph i thu h i ñ t H i v i m c s ng b ng ho c khá hơn trư c ñây. phòng. Các c p h i nông dân thành ph H i Phòng ch ñ ng ph i h p 3.3.1.3. Chính sách an sinh xã h i ph i phát huy t i ña các ngu n v i các c p chính quy n, tham gia công tác ñào t o ngh và gi i quy t l c c a toàn t nh thông qua công tác xã h i hoá.
16 9 3.1.1.3. Nhu c u thu h i ñ t nông nghi p vi c làm cho ngư i lao ñ ng nông nghi p sau khi giành ñ t cho phát ð n năm 2015: 8.741,43 ha, trong ñó ñ t tr ng lúa: 7.421,73 ha; tri n công nghi p, d ch v . G n ñào t o ngh v i ñ a ch s d ng, xu t năm 2020: ð t nông nghi p ph i thu h i: 14.786 ha, trong ñó ñ t tr ng kh u lao ñ ng sang các nư c ðài Loan, Malaixia, Cata... lúa: 12.913 ha. 1.4.3. Nh ng bài h c kinh nghi m có th áp d ng cho B c Ninh 3.1.1.4. D báo cung, c u lao ñ ng và vi c làm 1.4.3.1. Bài h c kinh nghi m c a qu c t . (i) Quá trình công Cung lao ñ ng phi nông nghi p. Theo tính toán, khi thu h i 1 ha nghi p hoá ph i g n k t ch t ch gi a phát tri n công nghi p, ñô th v i ñ t nông nghi p s có kho ng 12 lao ñ ng nông nghi p ph i chuy n nông nghi p nông thôn. (ii) Ph i có chính sách giúp cho nông nghi p ngh phi nông nghi p. Như v y, n u theo k t qu d báo nhu c u thu h i thông qua vi c c i t o xây d ng cơ s h t ng nông nghi p, t ng bư c ñ t nông nghi p ñ n năm 2020 là 14.786 ha s có kho ng 177.432 lao th c hi n ASXH ñ i v i ngư i nông dân. (iii) H tr lao ñ ng nông ñ ng nông nghi p ph i chuy n ngh m i (trung bình 1 năm kho ng trên nghi p thay ñ i t p quán sinh ho t và làm vi c thông qua phát tri n các 13.400 lao ñ ng). doanh nghi p v a và nh nông thôn, ñào t o ngh cho h và qua ñó C u lao ñ ng. Theo th ng kê và d báo ñ n 2020 các KCN s l p chuy n h thành công nhân t i các doanh nghi p. ñ y kho ng 6.000ha s thu hút t ng c ng: 6.000 ha x 45 lao ñ ng/ha = 1.4.3.2. Bài h c kinh nghi m t i các ñ a phương trong nư c. 270.000 ngư i. D báo kh năng t i ña ñ n năm 2020 các doanh nghi p ñi (i) H tr chuy n ñ i ngh và t o vi c làm cho nông dân b thu vào ho t ñ ng: 80%. Nhu c u lao ñ ng: 270.000 x 80% = 216.000; trong h i ñ t thông qua vi c cung c p m t lư ng kinh phí tính trên m2 ñ t ph i ñó, lao ñ ng k thu t 144.000 ngư i, lao ñ ng ph thông 72.000 ngư i. thu h i. ð ng th i h tr ti n h c phí ñào t o ngh , ti n ăn khi ngư i Qua cân ñ i cung, c u lao ñ ng cho th y nhu c u l n hơn nông dân có nhu c u ñi h c ngh trong m t kho ng th i gian nh t ñ nh ngu n cung, song s lư ng lao ñ ng k thu t yêu c u khá l n (70%) k t khi bàn giao ñ t cho d án, g n ñào t o ngh v i s d ng sau ñào trong khi ngu n cung ch y u là lao ñ ng ph thông, tu i cao. t o. (ii) H tr m t b ng v trí thu n l i ñ làm d ch v , t o vi c làm 3.1.2. Nh ng ñ nh hư ng v ASXH v i ngư i nông dân b thu phi nông nghi p v i m c di n tích quy ñ nh và ñơn giá ưu ñãi g m ti n h iñ t giá ñ t nông nghi p c ng v i chi phí ñ u tư h t ng 100%. (iii) Có ch 3.1.2.1.V chính sách ASXH v i khu v c nông nghi p, nông trương yêu c u nhà ñ u tư d án ph i g n k t v i cơ quan qu n lý nhà dân và nông thôn. M t s ý ki n ch ñ o c a các b , ngành Trung nư c ñ a phương và ngư i nông dân b thu h i ñ t v vi c: thông báo ương: T p trung gi i quy t nh ng v n ñ b c xúc v ASXH ñ i nhu c u lao ñ ng c n tuy n d ng, ngành ngh c n ñào t o cam k t s v i ngư i nông dân nh t là m r ng ñ i tư ng nông dân tham gia d ng lao ñ ng t i ñ a phương ñã giao ñ t cho d án, b trí kinh phí th c BHXH t nguy n, BHYT và nâng t l ñ i tư ng hư ng tr c p hi n chính sách, nh m n ñ nh ñ i s ng ngư i nông dân vùng d án ñ u xã h i lên 70%. Xây d ng và th c hi n m t h th ng ASXH hoàn tư. (iv) H tr n ñ nh ñ i s ng và an ninh lương th c cho ngư i nông ch nh cho nông thôn, nông dân… dân thông qua vi c h tr g o trên m t ñơn v nhân kh u trong th i gian 3.1.2.2.V chính sách ASXH v i ngư i nông dân vùng thu quy ñ nh. (v) H tr v n ñ nông dân ñ u tư thâm canh trên di n tích ñ t h i ñ t ñ xây d ng các khu công nghi p. Ngh quy t Trung ương nông nghi p còn l i theo hư ng s n xu t hàng hoá có giá tr kinh t cao, 7, khoá X c a ð ng, trong nhi m v và gi i pháp th 3 có nêu th c hi n công khai dân ch trong thu h i ñ t ngay t khi quy ho ch. (vi) T ch c mô hình qu hưu nông dân v i ngư i nông dân b thu h i “Gi i quy t vi c làm cho nông dân là nhi m v ưu tiên xuyên su t ñ t nh t là ngư i trong ñ tu i lao ñ ng nhưng tu i cao (≥40) ñ kh c trong m i chương trình phát tri n kinh t - xã h i c a c ph c b t c p lo i hình BHXH t nguy n và t n d ng ñư c s h tr c a nư c…Có k ho ch c th v ñào t o ngh và chính sách ñ m b o nhi u phía ñó là nhà nư c,doanh nghi p và c ng ñ ng.
10 15 CHƯƠNG 2 CHƯƠNG 3 ðÁNH GIÁ TH C TR NG CHÍNH SÁCH ASXH V I NGƯ I NÔNG PHƯƠNG HƯ NG, GI I PHÁP XÂY D NG VÀ HOÀN THI N DÂN B C NINH B THU H I ð T ð PHÁT TRI N CÁC KCN CHÍNH SÁCH ASXH V I NGƯ I NÔNG DÂN B C NINH B THU H I ð T ð PHÁT TRI N CÁC KCN 2.1. Khái quát tình hình kinh t xã h i và quá trình CNH- HðH nh hư ng ñ n chính sách ASXH v i ngư i nông dân B c 3.1. ð nh hư ng v chính sách ASXH v i ngư i nông dân b Ninh b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN thu h i ñ t 2.1.1. ði u ki n t nhiên, kinh t - xã h i 3.1.1. ð nh hư ng phát tri n công nghi p T nh B c Ninh ñ n B c Ninh là t nh thu c ñ ng b ng sông H ng, c a ngõ ñông b c năm 2020 c a th ñô Hà N i. B c Ninh n m trong vùng kinh t tr ng ñi m B c b 3.1.1.1. Khái quát v quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i và tam giác tăng trư ng kinh t Hà N i- H i Phòng- Qu ng Ninh. t nh B c Ninh ñ n năm 2020 2.1.2. Tình hình phát tri n các KCN Tài nguyên ñ t: B c Ninh có t ng di n tích t nhiên: 822,7 km2, 2.1.2.1. V công nghi p. T nh ñã l p quy ho ch và ñư c Th trong ñó ñ t nông nghi p chi m kho ng 64%, ñ t chuyên dùng chi m tư ng Chính ph phê duy t 15 khu công nghi p t p trung v i di n tích: 16,8%. 7.525 ha; trong ñó ñ t công nghi p 6.541 ha, ñ t ñô th 984 ha. ð ng V phương hư ng phát tri n kinh t - xã h i ñ n năm 2020 th i t nh cũng phê duy t 44 khu công nghi p v a và nh v i di n tích Phát tri n kinh t - xã h i. T c ñ tăng trư ng bình quân giai ño n 1.302 ha. 2006-2010: 15-16%; 2011-2015: 13%; 2016-2020: 12%. 2.1.2.2. V ñô th . Ngay sau ngày tái l p t nh (01/01/1997), t nh ñã Phát tri n công nghi p và ñô th chú tr ng quan tâm t i công tác quy ho ch ñô th ñ n nay ñã hoàn thành Công nghi p: Phát tri n duy trì tăng trư ng kinh t công nghi p quy ho ch t ng th các khu ñô th trong toàn t nh và ñ nh hư ng không v i t c ñ cao, nh p ñ tăng giá tr s n xu t hàng năm: Giai ño n 2005- gian các tuy n ñư ng qu c l ñi qua t nh. 2010: 25-27%; 2011-2015: 18-19%; 2016-2020: 15÷16%. 2.2. Th c tr ng thu h i ñ t ñ xây d ng các KCN, tác ñ ng ðô th : Phát tri n không gian ñô th và công nghi p B c Ninh n m c a nó ñ n ñ i s ng và vi c làm c a ngư i nông dân b thu h i ñ t trong vùng th ñô Hà N i, phát tri n m ng lư i ñô th c a t nh g n k t ch t B c Ninh 2.2.1. Th c tr ng vi c thu h i ñ t t năm 1997 ñ n 2008 ñ xây ch v i quy trình phát tri n vùng th ñô. d ng các KCN 3.1.1.2. Quy ho ch phát tri n công nghi p, ñô th t nh B c Ninh V i t c ñ công nghi p hoá, ñô th hoá di n ra nhanh chóng ñã ñ n năm 2020 kéo theo vi c thu h i m t kh i lư ng l n ñ t nông nghi p. T 1/1/1998 Quy ho ch phát tri n công nghi p t nh B c Ninh ñ n năm 2020. ñ n 31/8/2008 7 huy n, th xã, thành ph Nhà nư c ñã thu h i ñ t Th c hi n Quy t ñ nh s 2349-Qð/TTg ngày 31/12/2008 c a Th tư ng nông nghi p 87 xã c a 65.635 h gia ñình v i t ng di n tích ñ t thu Chính ph , ñ n năm 2020 t nh B c Ninh s có 15 khu công nghi p v i h i là 5.276 ha, chi m 78,3% s xã, 28,5% s h gia ñình và 11% t ng t ng di n tích là 7.528 ha, trong ñó di n tích cho phát tri n công nghi p: qu ñ t nông nghi p c a các ñ a phương nói trên. 6.544 ha, ñ t cho ñô th là 984 ha. 2.2.2. Tác ñ ng c a vi c thu h i ñ t ñ n vi c làm, ñ i s ng và Quy ho ch phát tri n h th ng ñô th t nh B c Ninh ñ n năm thu nh p c a ngư i nông dân b thu h i ñ t 2020. ð n năm 2020 toàn t nh B c Ninh s có 1 thành ph lo i 2; 1 th 2.2.2.1. Lao ñ ng vi c làm c a ngư i nông dân sau thu h i ñ t xã ñô th lo i 3; 2 ñô th lo i 4 và 6 ñô th lo i 5; 23 th t và các trung g p khó khăn. tâm xã. Ngoài ra còn có các ñi m dân cư nông thôn n m r i rác t t c 2.2.2.2. ð i s ng, thu nh p ngư i nông dân có ñ t nông nghi p 103 xã trong toàn t nh. Nhu c u ñ t cho phát tri n các khu ñô th và dân Nhà nư c thu h i gi m ñi. cư nông thôn t 2008 ñ n năm 2020 kho ng 2.016 ha.
14 11 ñ t s n xu t nông nghi p Nhà nư c thu h i (c p t nh). Chưa nh n th c 2.2.2.3. K t c u h t ng nông thôn vùng b thu h i ñ t ñư c c i th t ñ y ñ v tính c p bách trong vi c d y ngh , h c ngh , chuy n ngh thi n song ñ i s ng văn hoá nông thôn di n bi n ph c t p. cho nông dân là trách nhi m c a các c p u ñ ng và chính quy n các c p 2.3. ðánh giá th c tr ng chính sách ASXH ñ i v i ngư i nông trong công cu c ñ y m nh CNH - HðH. V i chính sách BHXH và dân B c Ninh b thu h i ñ t ñ xây d ng các KCN BHYT t nguy n. Công tác tuyên truy n v n ñ ng còn h n ch . T nh 2.3.1. Các chính sách ASXH ñ i v i nông dân b thu h i ñ t chưa có chính sách h tr riêng cho ñ i tư ng b thu h i ñ t ñ có s ưu 2.3.1.1. Chính sách b i thư ng cho nông dân khi nhà nư c thu h i ái hơn so v i nh ng h nông dân khác giúp cho h ph n kh i tin tư ng ñ t nông nghi p. và hư ng ng tham gia các d ch v BHXH và BHYT t nguy n. Các V ñơn giá b i thư ng. UBND t nh hàng năm căn c vào Kho n doanh nghi p tham gia ñ u tư chưa th t s quan tâm ñ n ñ i s ng c a 2, ði u 4 Ngh ñ nh s 188/2004/Nð-CP ngày 16/11/2004 c a Chính ngư i nông dân ñã giao ñ t cho mình ñ t ñó th y ñư c trách nhi m h ph v phương pháp xác ñ nh giá ñ t và khung giá các lo i ñ t. So v i tr thêm v tài chính giúp h tham gia d ch v BHXH. V i chính sách các t nh lân c n thì ñơn giá b i thư ng ñ t s n xu t nông nghi p B c tr giúp xã h i. Chưa có chính sách tr c p thư ng xuyên và ñ t xu t Ninh cao hơn B c Giang, H i Dương, Vĩnh Phúc, b ng Hưng Yên, th p v i các ñ i tư ng trong h ph i thu h i ñ t. Chưa hình thành ngu n qu hơn Hà N i. b o tr ñ h tr cho ñ i tư ng b thu h i ñ t vì v y không huy ñ ng ð i v i h tr chuy n ñ i ngh . Trên quan ñi m v n d ng chính ñư c ti m năng c a các doanh nghi p s d ng ñ t ñ tri n khai d án sách ñ xây d ng m c h tr tho ñáng cho h s n xu t nông nghi p cũng như ngu n ngân sách c a t nh khi giao ñ t cho các doanh nghi p th c hi n chuy n ñ i ngh nghi p, ñơn giá ñư c UBND t nh B c Ninh và cá nhân thuê hàng năm. V i chính sách xây d ng k t c u h t ng xây d ng là 14.700ñ/m2 và ñư c áp d ng ñ i v i toàn b di n tích ñ t nông thôn. Chưa có chính sách riêng cho khu v c ph i thu h i ñ t ñ s n xu t nông nghi p b thu h i. Th c hi n Ngh ñ nh 69/2009/Nð-CP giúp cho các h b thu h i ñ t ñư c hư ng l i cao hơn, th y rõ s ưu tiên c a Chính ph t ngày 28/12/2009 UBND t nh ban hành Quy t ñ nh s hơn c a t nh v i h . Chưa ch ñ o ph i h p gi a các doanh nghi p tham 171/2009/Qð-UB m c h tr chuy n ñ i ngh nghi p và t o vi c làm gia ñ u tư khi xây d ng k t c u h t ng c n ph i h p h tr nhân dân t i thi u b ng 2,5 l n giá ñ t nông nghi p tương ng (kho ng vùng thu h i ñ t ñ v a ti t ki m ñư c su t ñ u tư, v a t o m i quan h 220.000ñ/m2) ho c b ng ñ t , nhà hay ñ t làm d ch v s n xu t... ch t ch g n bó gi a nhà ñ u tư và nhân dân vùng giao ñ t cho d án. H tr n ñ nh ñ i s ng. V n d ng quy ñ nh trên, ngày 2.3.3.2. Nguyên nhân c a nh ng h n ch 01/12/2005, UBND t nh B c Ninh ñã có Quy t ñ nh s 144/2005/Qð- (i) Nh n th c v chính sách ASXH v i nông dân b thu h i ñ t UB quy ñ nh ñơn giá h tr ñ i s ng là 5.300ñ/m2. T ngày 28/12/2009 chưa cao, chính sách ASXH v i ñ i tư ng này chưa ñư c quan tâm là 10.000ñ/m2. ñúng m c. (ii) Ngu n l c tài chính ñ tham gia th c hi n các chính sách 2.3.1.2. Chính sách ñào t o ngh và gi i quy t vi c làm. B c Ninh ASXH v i nông dân b thu h i ñ t r t h n ch . (iii) T ch c b máy ñã ban hành m t s chính sách v lao ñ ng, vi c làm nh m chuy n d ch nghiên c u, ho ch ñ nh chính sách và theo dõi chưa hoàn ch nh, h cơ c u kinh t , h tr b i dư ng, ñào t o, gi i quy t lao ñ ng vi c làm th ng chính sách ASXH v i ngư i nông dân b thu h i ñ t thi u ñ ng cho khu v c thu h i ñ t. Phê duy t quy ho ch phát tri n m ng lư i d y b , nhi u lĩnh v c chưa ñư c ñ c p. (iv) Vai trò trách nhi m xã h i c a ngh , ð án phát tri n xã h i hoá d y ngh ....Khuy n khích các doanh các doanh nghi p tham gia ñ u tư các khu công nghi p ñ i v i ngư i nghi p trong các khu công nghi p c a t nh tuy n d ng ngư i ñ a nông dân và ñ a phương khu v c ph i thu h i ñ t còn h n ch th m trí phương, t l ngư i B c Ninh trong công nhân viên lao ñ ng các khu ph i nói là còn th p. (v) Năng l c th c hi n và tham gia các chính sách công nghi p có xu hư ng tăng lên nh t là các doanh nghi p FDI. ASXH c a ngư i nông dân b thu h i ñ t còn y u kém c v nh n th c 2.3.1.3. Chính sách BHXH t nguy n ñ i v i nông dân b thu h i và kh năng tài chính. (vi) Quy trình xây d ng và ban hành chính sách ñ t. Nông dân, nông nghi p là khu v c có r t nhi u r i ro, vi c b o hi m ASXH còn chưa h p lý, ñôi khi còn thi u dân ch và b ñ ng. nông nghi p, nông dân ñã ñư c coi tr ng. ð i v i nông dân nói chung, nông dân khu v c Nhà nư c thu h i ñ t ñang tri n khai th c hi n chính
12 13 sách b o hi m xã h i t nguy n. Tuy nhiên, ñ n nay B c Ninh chưa có gi i quy t vi c làm m i v i ngư i nông dân b thu h i ñ t. Có vi c làm chính sách BHXH t nguy n riêng cho ñ i tư ng b thu h i ñ t ñ xây kho ng 68%, chưa có vi c làm 32%. Th ba, m c ñ bao ph BHXH t d ng các KCN. nguy n ñ i v i nông dân b thu h i ñ t. N u tính trên t ng s ngư i nông 2.3.1.4. Chính sách BHYT t nguy n ñ i v i nông dân b thu h i dân b thu h i ñ t (trong ñ tu i lao ñ ng quy ra t s h ph i thu h i ñ t ñ t. Qua các s li u (BHXH t nh cung c p) v i B c Ninh ñ n nay chưa là: 90.000 ngư i) thì ch s bao ph BHXH t nguy n ch ñ t 0,46%. có chính sách BHYT t nguy n riêng cho ñ i tư ng ph i thu h i ñ t Th tư, m c ñ bao ph BHYT t nguy n ñ i v i nông dân b thu h i nông nghi p ñ xây d ng các KCN. ñ t. T l h c n nghèo tham gia BHYT t nguy n r t h n ch . Th 2.3.1.5. Chính sách tr giúp xã h i. Ngoài s h tr c a Chính năm, m c ñ bao ph c a tr giúp xã h i ñ i v i nông dân b thu h i ph theo quy ñ nh chung v i c nư c, trong nh ng năm qua UBND t nh ñ t. T nh B c Ninh chưa nghiên c u và ñ c p tr giúp xã h i cho ñ i ñã h tr cho các h nông dân s n xu t nông nghi p thu c ñ i tư ng tư ng là nông dân b thu h i ñ t riêng l . Th sáu: M c ñ hài lòng c a chính sách xã h i, ra Quy t ñ nh s 139/2006Qð-UB ngày 25/12/2006 ngư i nông dân b thu h i ñ t. Ngư i dân chưa hài lòng v i vi c th c tr c p xã h i hàng tháng cho ngư i cao tu i t 80 tr lên. Sau khi có hi n dân ch công khai trong vi c thu h i ñ t nông nghi p và gi i quy t Ngh ñ nh 13/2010 c a Chính ph , HðND t nh ñã ra Ngh quy t s vi c làm cho h . 155/2010 ñi u ch nh ñ i tư ng và m c tr c p cho ngư i cao tu i t 75 2.3.2.3. M c ñ b n v ng v tài chính. (i) ñ i v i ñ i tư ng tham tr lên. gia b ñ ng. ðây là nh ng ñ i tư ng c a chương trình cung ng d ch v 2.3.1.6. Chính sách h tr xây d ng k t c u h t ng nông thôn. xã h i cơ b n tr giúp xã h i và b o hi m y t b t bu c. Ngu n tài chính B c Ninh ñã ban hành nhi u chính sách h tr xây d ng k t c u h t ng khá n ñ nh và b n v ng. (ii) ñ i v i ñ i tư ng tham gia ch ñ ng. ðó là nông thôn: Chương trình nư c s ch và v sinh môi trư ng. Xây d ng ngư i nông dân b thu h i ñ t tham gia vào chương trình BHXH và ñư ng giao thông nông thôn. H tr xây d ng kênh mương. H tr ñ u BHYT t nguy n. Ngu n thu nh p không n ñ nh, vi c làm thi u và b p tư xây d ng tr s xã, trư ng h c m m non ñ n THCS, nhà văn hoá bênh, kh năng ñóng góp c a ngư i nông dân ñ tham gia BHXH và thôn; tr m y t xã. H tr ñ u tư xây d ng ch nông thôn. BHYT t nguy n r t th p, do m c ñ bao ph th p, trư c m t ngu n tài 2.3.2. Nh ng k t qu ch y u c a vi c th c hi n chính sách ASXH chính là b n v ng và n ñ nh, song v lâu dài khi ñ i tư ng tham gia ñ i v i nông dân b thu h i ñ t ñ xây d ng các KCN B c Ninh ñông thì kh năng m t cân ñ i v tài chính s x y ra. 2.3.2.1. M c ñ tác ñ ng c a chính sách ASXH ñ i v i nông dân trong 2.3.3. Nh ng h n ch và nguyên nhân c a chính sách ASXH di n thu h i ñ t. (i) Ngư i nông dân nói chung trong ñó có ngư i ñ i v i ngư i nông dân B c Ninh b thu h i ñ t ñ phát tri n các KCN nông dân b thu h i ñ t ngày càng ñư c quan tâm nhi u hơn t i ñ i s ng 2.3.3.1. Nh ng h n ch . v t ch t và tinh th n. (ii) T o ñư c nhi u vi c làm m i phi nông nghi p V i chính sách b i thư ng cho nông dân khi thu h i ñ t nông góp ph n ñ y nhanh chuy n d ch cơ c u lao ñ ng nông thôn theo hư ng nghi p. Chưa th t s ñ m b o dân ch trong quá trình th c hi n. Vi c gi m lao ñ ng nông lâm nghi p, tăng lao ñ ng công nghi p và d ch v . tri n khai, b trí ñ t tái ñ nh cư, h tr ñ t d ch v ñ chuy n ñ i ngh (iii) ð y m nh tăng trư ng kinh t v i nh p ñ cao góp ph n nâng cao cho nông dân không k p th i, nh hư ng t i quy n l i ñ i s ng và ni m ñ i s ng nông thôn và gi m nghèo nhanh. tin c a nông dân.Nhìn chung m c b i thư ng hi n nay còn th p không 2.3.2.2. M c ñ bao ph c a chính sách ASXH ñ i v i ngư i nông ñ ñ tái t o ngh m i trư c m t và lâu dài cho nông dân...V i chính dân B c Ninh b thu h i ñ t ñ xây d ng các KCN. sách h tr chuy n ñ i ngh và gi i quy t vi c làm. Chưa ñ t ñúng v trí, Th nh t, m c ñ bao ph d y ngh v i nông dân b thu h i ñ t. t m quan tr ng c a vi c d y ngh tìm vi c làm cho nông dân b Nhà T ng h p s lư ng lao ñ ng ph i chuy n ñ i ngh sau khi thu h i hơn nư c thu h i ñ t. Chính sách d y ngh , gi i thi u vi c làm còn lúng 7000 ha là: 90.000 ngư i. Trong khi m i ñào t o ñư c 31.000 ngư i, túng, b ñ ng v i chính sách thu h i ñ t. Vi c trao tr c ti p ti n h tr như v y m c ñ bao ph d y ngh t l lao ñ ng nông nghi p di n thu chuy n ñ i ngh cho nông dân b thu h i ñ t là không h p lý. Chưa xây h i ñ t ñư c ñào t o ch chi m kho ng 33%. Th hai, m c ñ bao ph d ng ñư c qu h tr ñào t o ngh , gi i quy t vi c làm cho nông dân có