Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án "Quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích một cách hệ thống thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản tại Vietcombank trong giai đoạn 2018 - 2023; Đề xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị nhằm khắc phục các hạn chế hiện tại, đồng thời tăng cường năng lực quản trị rủi ro thanh khoản tại Vietcombank đến năm 2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam

1 Bộ Giáo dục và Đào tạo Bộ Tài chính HỌC VIỆN TÀI CHÍNH --------- LA VIỆT ANH QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM Ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 9.34.02.01 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2024 Hà Nội – 2024
2 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Hà Minh Sơn và TS Lã Thị Lâm Phản biện 1: ................................................................... ................................................................. Phản biện 2: ................................................................... ................................................................. Phản biện 3: ................................................................... ................................................................. Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp Học viện họp tại ..............................Vào hồi giờ ngày tháng năm Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: ................................................................................. (ghi tên các thư viện nộp luận án)
3 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân hàng là trụ cột của hệ thống tài chính toàn cầu, đóng vai trò trọng yếu trong việc duy trì ổn định và phát triển của nền kinh tế. Chức năng điển hình của ngân hàng là việc chuyển đổi tài sản từ các khoản tiền gửi của cá nhân, tổ chức để phục vụ các nhu cầu về vốn của thị trường, hoặc chuyển đổi kỳ hạn của các tài sản/nợ ngắn hạn sang dài hạn. Do đó, các ngân hàng thường xuyên phải đối mặt với rủi ro thanh khoản tiềm ẩn từ các nhân tố nội tại của ngân hàng hoặc từ biến động thị trường ảnh hưởng tới dòng tiền trong hoạt động kinh doanh cũng như khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính của ngân hàng. Rủi ro thanh khoản là loại hình rủi ro có tác động sâu rộng, ảnh hưởng nghiêm trọng tới nguồn vốn của ngân hàng khi phát sinh. Sự sụp đổ của các ngân hàng quy mô toàn cầu như Lehman Brothers trong cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008 hay gần đây nhất là của các ngân hàng lớn như Silicon Valley Bank tại Mỹ và Credit Suisse tại Châu Âu trong năm 2023 là minh chứng điển hình về hậu quả nghiêm trọng của rủi ro thanh khoản đối với ngân hàng và hệ thống tài chính toàn cầu. Tại Việt Nam, sự kiện Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn gặp khủng hoảng thanh khoản trong năm 2022 cũng là bài học kinh nghiệm sâu sắc về công tác quản trị đối với rủi ro thanh khoản cho cơ quan quản lý cũng như ban lãnh đạo của các ngân hàng trong nước. Do đó, các tổ chức giám sát tài chính và các ngân hàng trung ương trên thế giới hiện đã ban hành các chuẩn mực quản trị rủi ro thanh khoản nhằm đảm bảo sự an toàn, bền vững của hệ thống ngân hàng toàn cầu. Trong thời gian tới, các ngân hàng trung ương trên thế giới, bao gồm cả Ngân hàng nhà nước Việt Nam (NHNN) dự kiến ban hành các quy định về quản trị rủi ro thanh khoản đáp ứng các chuẩn mực quốc tế tiên tiến như Basel III nhằm ngăn ngừa nguy cơ đổ vỡ trong hệ thống ngân hàng. Theo đó, các NHTM trong nước và quốc tế đang ngày càng đẩy mạnh việc nghiên cứu, tăng cường năng lực quản trị nhằm đảm bảo an toàn thanh khoản trong hoạt động kinh doanh, cũng như sẵn sàng tuân thủ các quy định về quản trị rủi ro thanh khoản của cơ quan quản lý. Yêu cầu về tuân thủ quy định pháp luật cũng như xu thế quản trị đáp ứng chuẩn mực quốc tế của các NHTM trên thị trường đang đặt ra các thách thức không nhỏ đối với các ngân hàng trong những năm tiếp theo, đặc biệt trong bối cảnh mục tiêu chiến lược của ngân hàng đến năm 2030 là trở thành ngân hàng hàng đầu về quản trị rủi ro tại Việt Nam. Các vấn đề cấp bách xuất phát từ thực tiễn nêu trên đặt ra nhu cầu cấp thiết về nghiên cứu, đánh giá một cách toàn diện đối với thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng nhằm xây dựng hệ thống giải pháp phù hợp với đặc thù và chiến lược của ngân hàng. Với mục tiêu hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản trị rủi ro thanh khoản
4 tại NHTM, nghiên cứu và đánh giá thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản tạiNHTM, qua đó đề xuất hệ thống giải pháp tăng cường quản trị rủi ro thanh khoản tại các NHTM đến năm 2030, tác giả đã chọn đề tài: “Quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam” cho luận án của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu 2.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu quốc tế Rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản là đề tài được các nghiên cứu quốc tế tiếp cận theo nhiều góc độ, trong đó phổ biến là nghiên cứu về (i) khái niệm, (ii) nguyên nhân phát sinh rủi ro thanh khoản, (iii) và phương pháp quản trị. Các nghiên cứu tiêu biểu xoay quanh chủ đề này như: 1. Duttweiler (2009), “Managing liquidity in banks: A Top Down Approach” 2. Nikolaou (2009), “Liquidity (Risk) Concepts: Definitions and Interactions” 3. Chen và các cộng sự (2018), “Bank Liquidity Risk and Performance” 4. Ippolito và các cộng sự (2016), “Double Bank Runs and Liquidity Risk Management” 5. Jean-Charles Rochet (2008), “Liquidity regulation and the lender of last resort” 6. Diamond & Dybvig (1983), “Bank Runs, Deposit Insurance, and Liquidity” 7. Saunders and Cornett (2007) tại sách “Financial Institutions Management: A Risk Management approach” 8. Cihak (2007), “Introduction to Applied Stress Testing” 9. Matz và Neu (2006) với cuốn sách “Liquidity Risk Measurement and Management: A practitioner's guide to global best practices” 2.2.Tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước Rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản đối với các NHTM cũng là nội dung được nhiều nhà khoa học trong nước nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau. Cụ thể có những nghiên cứu sau đây: 1. Phan Thị Mỹ Hạnh và Tống Lâm Vy (2021) với bài báo nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam” 2. Đặng Văn Dân (2015) với bài báo nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại tại Việt Nam” 3. Vũ Quang Huy (2016) trong luận án tiến sỹ kinh tế “Quản lý RRTK trong hệ thống NHTM Việt Nam” 4. Trương Quang Thông (2013) với bài báo nghiên cứu “Các nhân tố tác động đến rủi ro thanh khoản của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam”
5 5. Tô Ngọc Hưng (2010) trong đề tài nghiên cứu “Tăng cường năng lực quản lý rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Việt Nam” 6. Nguyễn Hải Long (2017) với luận án tiến sĩ kinh tế “Quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thông Việt Nam” 7. Nguyễn Bảo Huyền (2016) với luận án tiến sĩ kinh tế “Rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Việt Nam” 2.3.Khoảng trống và câu hỏi nghiên cứu 2.3.1. Khoảng trống nghiên cứu và những vấn đề kế thừa, phát triển Các tài liệu và công trình khoa học cho thấy mức độ quan tâm của các nhà nghiên cứu, nhà quản trị ngân hàng và các cơ quan quản lý đối với rủi ro thanh khoản. Tuy nhiên, các công trình khoa học trong nước và quốc tế về quản trị rủi ro thanh khoản vẫn tồn tại các khoảng trống cần nghiên cứu như sau: Thứ nhất, kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học quốc tế còn nhiều bất cập trong việc ứng dụng đối với các ngân hàng do sự khác biệt về trình độ phát triển, đặc thù hoạt động và quản trị của hệ thống ngân hàng tại từng khu vực. Thứ hai, các công trình nghiên cứu hiện nay đã đề cập tới lý luận về quản trị rủi ro thanh khoản nhưng mới xem xét một số khía cạnh như đo lường, nhận diện hay kiểm soát rủi ro thanh khoản. Trong khi đó, công tác quản trị rủi ro thanh khoản tại NHTM trong thực tiễn bao gồm nhiều nội dung quan trọng như cơ cấu tổ chức, quy trình quản trị, khẩu vị rủi ro, hệ thống văn bản, hạ tầng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu hay nguồn lực quản trị rủi ro thanh khoản. Thứ ba, phần lớn các nghiên cứu khoa học đánh giá rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản ở mức khái quát hóa với đối tượng nghiên cứu nói chung là hệ thống ngân hàng, do đó hệ thống giải pháp của các nghiên cứu chưa giải quyết đầy đủ các vấn đề về quản trị rủi ro thanh khoản tại từng NHTM. Thứ tư, rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản là đề tài mang tính thời sự. Trong bối cảnh hội nhập tài chính quốc tế sâu rộng, các cuộc khủng hoảng tài chính do các nhân tố vĩ mô như chiến tranh hay đại dịch thường trực diễn ra, rủi ro thanh khoản luôn là nguy cơ tiềm ẩn đối với hệ thống ngân hàng. Các công trình nghiên cứu về quản trị rủi ro thanh khoản đến nay mặc dù được thực hiện công phu, có giá trị thực tiễn nhưng đã sử dụng dữ liệu, thông tin cũ, không còn phù hợp để bắt kịp bối cảnh, xu thế quản trị trên thị trường hiện nay. Thứ năm, có thể nhận thấy các nghiên cứu về quản trị rủi ro thanh khoản trong nước tại một NHTM tuy mang giá trị lý luận cao nhưng số lượng còn hạn chế. Đồng thời, các nghiên cứu chưa tiếp cận một cách toàn diện về hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản tại NHTM, cụ thể đối với việc kết hợp lý luận và thực tiễn để làm rõ thực trạng các nội dung về quản trị rủi ro thanh khoản
6 như cơ cấu tổ chức, quy trình quản trị và các cấu phần về hạ tầng công nghệ hay nguồn nhân lực hỗ trợ. Đối với Vietcombank, hiện chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu và đánh giá một cách đầy đủ thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng. Từ nhiều góc độ, phương pháp tiếp cận, không gian và thời gian nghiên cứu khác nhau, đề tài “Quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam” không trùng với các công trình khoa học đã được công bố. 2.3.2. Câu hỏi nghiên cứu Với mục tiêu giải quyết các khoảng trống nghiên cứu đã nêu, luận án xác định cần giải đáp các câu hỏi nghiên cứu như sau: (i) Khái niệm rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản của NHTM? Ý nghĩa quản trị rủi ro thanh khoản tại NHTM? Cơ sở lý luận cơ bản về nội dung của quản trị rủi ro thanh khoản? Tiêu chí đánh giá và nhân tố ảnh hưởng tới quản trị rủi ro thanh khoản tại NHTM? (ii) Thực trạng công tác quản trị rủi ro thanh khoản tại Vietcombank? Công tác quản trị rủi ro thanh khoản tại Vietcombank trong giai đoạn 2018 – 2023 đã đạt kết quả, hạn chế như thế nào? Nguyên nhân chủ quan và khách quan của các hạn chế? (iii) Vietcombank cần thực hiện những giải pháp gì để tăng cường năng lực quản trị rủi ro thanh khoản đáp ứng mục tiêu chiến lược của ngân hàng đến năm 2030? Chính phủ và NHNN Việt Nam cần hỗ trợ Vietcombank như thế nào để các giải pháp được triển khai hiệu quả trong thời gian tới? 3. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của luận án là đề xuất hệ thống giải pháp quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam đến năm 2030. Theo đó, luận án luận giải, phân tích các mục tiêu cụ thể sau: - Hệ thống hóa, phân tích và làm rõ các vấn đề lý luận về rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại. - Nghiên cứu, tổng hợp chuẩn mực về quản trị rủi ro thanh khoản tiên tiến đối với ngân hàng thương mại, cũng như kinh nghiệm về quản trị rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng trong nước và quốc tế. - Phân tích một cách hệ thống thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản tại Vietcombank trong giai đoạn 2018 - 2023. - Đề xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị nhằm khắc phục các hạn chế hiện tại, đồng thời tăng cường năng lực quản trị rủi ro thanh khoản tại Vietcombank đến năm 2030. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
7 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam. - Về thời gian: Giai đoạn 2018 – 2023; đề xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị thực hiện đến năm 2030. - Về nội dung nghiên cứu: Các vấn đề về rủi ro thanh khoản và công tác quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại. 5. Phương pháp nghiên cứu (i) Phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác - Lê Nin (ii) Phương pháp luận giải, tổng hợp lý thuyết (iii) Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu (iv) Phương pháp thống kê mô tả (v) Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh (vi) Phương pháp suy luận logic 6. Những kết luận mới của luận án - Về cơ sở lý luận Luận án nghiên cứu đầy đủ, hệ thống hóa cơ sở lý luận về rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản tại NHTM theo các chuẩn mực quốc tế tiên tiến. - Về thực tiễn Luận án đánh giá thực trạng công tác quản trị rủi ro thanh khoản thông qua (i) các chỉ tiêu định tính và định lượng theo các quy định và chuẩn mực quốc tế về quản trị rủi ro thanh khoản; đồng thời đánh giá (ii) các nội dung quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank bao gồm cơ cấu tổ chức, khẩu vị rủi ro, quy trình quản trị rủi ro thanh khoản. Luận án chỉ ra các kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân ảnh hưởng tới công tác quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank trong giai đoạn nghiên cứu (2018 – 2023). Trên cơ sở các hạn chế, luận án đã đưa ra hệ thống giải pháp mới có tính thực tiễn, khả thi cao cũng như phù hợp với định hướng chiến lược của Vietcombank đến năm 2030. 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án Luận án đã hệ thống hóa các vấn đề trong cơ sở lý luận cơ bản của rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại. Mục tiêu của luận án là góp phần cung cấp cho các nhà nghiên cứu, nhà quản lý góc nhìn tổng quan, hệ thống và sâu sắc đối với hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại.
8 Ngoài ra, luận án đã đánh giá tổng thể thực trạng rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản tại Vietcombank trong giai đoạn 2018 - 2023. Trên cơ sở đó, luận án đã đề xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị toàn diện, có tính thực tiễn cao, phù hợp với định hướng chiến lược của Vietcombank đến năm 2030. 8. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận án được kết cấu thành 3 chương: Chương I: Lý luận về quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại Chương II: Thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam Chương III: Giải pháp quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam
9 CHƯƠNG I LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại Sau khi đưa ra khái niệm về ngân hàng thương mại, luận án khái quát về các hoạt động và đặc điểm hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại. 1.1.2. Thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Tại nội dung này, NCS đưa ra khái niệm cơ bản về tính thanh khoản, các vấn đề thanh khoản và ý nghĩa của tính thanh khoản tại các ngân hàng thương mại. 1.1.3. Rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại Tại nội dung này, NCS đưa ra khái niệm về rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại, phân loại rủi ro thanh khoản, đặc điểm của rủi ro thanh khoản, nguyên nhân phát sinh rủi ro thanh khoản và hậu quả của rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại. 1.2. LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.2.1. Một số khái niệm về quản trị rủi ro của ngân hàng thương mại Khái niệm về quản trị: Có thể hiểu một cách cơ bản rằng quản trị là việc tổ chức đặt ra các mục tiêu và thực hiện các công việc một cách hiệu quả để đạt các mục tiêu đó một cách phù hợp với nguồn lực của tổ chức. Khái niệm về quản trị rủi ro: Về cơ bản, quản trị rủi ro hướng tới việc kiểm soát các nhân tố tác động tới mục tiêu đề ra. Quản trị rủi ro của NHTM: có thể hiểu là “quá trình tiếp cận có tính hệ thống nhằm nhận diện, đo lường, kiểm soát và báo cáo các rủi ro nhằm giảm thiểu tác động mà rủi ro gây ra đối với hoạt động của NHTM. 1.2.2. Sự cần thiết của quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại Một trong những đặc điểm của rủi ro thanh khoản là tính hệ thống, đồng nghĩa với việc một ngân hàng mất thanh khoản sẽ tác động mạnh mẽ tới thanh khoản của thị trường và sau đó là các ngân hàng liên quan trong hệ thống tài chính. Đây là sự khác biệt quan trọng giữa rủi ro thanh khoản và các rủi ro khác của NHTM. Sự lan nhanh của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 và sự sụp đổ của các NHTM tại Mỹ trong đầu năm 2023 là cơ sở quan trọng để các cơ quan quản lý thắt chặt hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản tại các
10 NHTM mà tiêu biểu là việc ban hành các chuẩn mực quốc tế được áp dụng rộng rãi như Basel. 1.2.3. Chuẩn mực quốc tế về quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại Sự đổ vỡ của hệ thống ngân hàng trong giai đoạn 2007-2008 buộc các cơ quản quản lý phải đưa ra các yêu cầu về quản trị rủi ro áp dụng trên phạm vi đa quốc gia. Tiêu biểu trong các yêu cầu đó là Chuẩn mực Basel về quản trị rủi ro trong hệ thống ngân hàng. Ngoài chuẩn mực Basel, hiện tại chuẩn mực ILAAP cũng được phổ biến và áp dụng tại hệ thống ngân hàng Châu Âu. 1.2.4. Nội dung quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại Trong phần này, NCS tập trung phân tích các nội dung trong quản trị rủi ro thanh khoản như sau: Khẩu vị rủi ro và chiến lược quản trị rủi ro thanh khoản; Mô hình tổ chức quản trị rủi ro thanh khoản; Quy trình quản trị rủi ro thanh khoản. 1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro thanh khoản Các nhân tố chủ quan bao gồm: Hệ thống kiểm soát nội bộ, Giám sát của quản lý cấp cao, Chính sách nội bộ về quản trị rủi ro thanh khoản, Tính thanh khoản của tài sản, Khả năng quản lý thanh khoản của các khoản mục của bảng cân đối kế toán, Hệ thống cơ sở hạ tầng thông tin hỗ trợ. Các nhân tố khách quan gồm có: Sự chuyển dịch của nguồn vốn trên thị trường, Sự thay đổi trong môi trường pháp lý, Các yếu tố kinh tế vĩ mô, Sự phát triển của hạ tầng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, Các biến động bất thường dẫn đến hiệu ứng rút tiền ồ ạt. 1.3. KINH NGHIỆM QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM 1.3.1. Kinh nghiệm về quản trị rủi ro thanh khoản từ các ngân hàng thương mại Để nghiên cứu các kinh nghiệp về quản trị rủi ro, NCS đã nghiên cứu các ngân hàng sau đây: Ngân hàng Sillicon Valley Bank, Ngân hàng Credit Suisse, Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB) 1.3.2. Bài học kinh nghiệm về quản trị rủi ro thanh khoản đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam Từ bài học của các ngân hàng đã đề cập, một số kinh nghiệm mà Vietcombank có thể rút ra trong công tác quản trị rủi ro thanh khoản bao gồm: (i) Tăng cường giám sát của quản lý cấp cao đối với công tác quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng
11 (ii) Nâng cao chất lượng và tính thực tiễn của Kế hoạch CFP thông qua việc thử nghiệm CFP định kỳ. (iii) Đánh giá thường xuyên tính thanh khoản của các nguồn vốn của ngân hàng (iv) Chú trọng công tác đào tạo quản trị rủi ro để nâng cao văn hóa và nhận thức rủi ro trong ngân hàng (v) Nâng cao tinh thần tuân thủ quy định pháp luật về quản trị rủi ro thanh khoản KẾT LUẬN CHƯƠNG I Chương I của luận án tập trung hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận về thanh khoản, rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản của NHTM. Trong đó, việc làm rõ khái niệm, đặc điểm, nguyên nhân phát sinh rủi ro thanh khoản là cơ sở quan trọng để phân tích hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản của NHTM. Chương I đã tập trung phân tích khái niệm, các nội dung quản trị rủi ro thanh khoản bao gồm khẩu vị rủi ro, mô hình cơ cấu tổ chức, quy trình quản trị và chuẩn mực quốc tế về quản trị rủi ro thanh khoản hiện hành. Trên cơ sở đó, luận án đề cập tiêu chí đánh giá và các nhân tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng tới công tác quản trị rủi ro thanh khoản tại các NHTM. Cuối cùng, Chương I đã phân tích một cách hệ thống về quản trị rủi ro thanh khoản từ các NHTM thế giới và trong nước nhằm rút ra bài học kinh nghiệm đối với VCB. Khung lý thuyết tại Chương I là cơ sở để luận án nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản tại VCB trong Chương II. CHƯƠNG II THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM 2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM Trong phần này, sau khi nghiên cứu lịch sử hình thành và phát triển, NCS đưa ra cơ cấu tổ chức và kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2018 - 2023 của Vietcombank qua các hoạt động: huy động, tín dụng, dịch vụ và kết quả hoạt động kinh doanh. 2.2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM 2.2.1. Vận dụng chuẩn mực quốc tế và khung pháp lý về quản trị rủi ro thanh khoản tại Vietcombank
12 VCB đã tích cực vận dụng các yêu cầu của Basel II trong công tác quản trị rủi ro toàn ngân hàng nói chung và quản trị rủi ro thanh khoản nói riêng. Các nội dung về quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank đã được thiết lập chặt chẽ, đầy đủ theo Basel II, cụ thể trong việc xây dựng cơ cấu tổ chức quản trị, khẩu vị rủi ro và chiến lược quản trị rủi ro, hệ thống văn bản chính sách, quy trình quản trị, hệ thống hạn mức nhằm nhận diện, đo lường, giám sát và báo cáo rủi ro thanh khoản. Trong giai đoạn 2020 đến nay, VCB tiếp tục đẩy mạnh việc nghiên cứu và xác định mục tiêu áp dụng chuẩn mực quản trị rủi ro thanh khoản theo Basel III là ưu tiên hàng đầu của ngân hàng. Việc vận dụng thí điểm các yêu cầu rủi ro thanh khoản trong Basel III là nền tảng quan trọng để VCB nâng cao năng lực quản trị rủi ro của ngân hàng trong giai đoạn tiếp theo. Trên cơ sở các quy định pháp luật ban hành bởi cơ quan quản lý cũng như vận dụng các thông lệ quốc tế như Basel II về quản trị rủi ro thanh khoản, VCB đã xây dựng khung pháp lý toàn diện và nhất quản để đảm bảo việc thiết lập và triển khai công tác quản trị rủi ro thanh khoản của toàn ngân hàng. Bộ chính sách quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank được xây dựng trên cơ sở Luật Các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 ngày 16/6/2010; Thông tư 35/2015/TT-NHNN ngày 31/12/2015 quy định về Chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các tổ chức tín dụng, Chi nhánh ngân hàng nước ngoài; Thông tư số 13/2018/TT-NHNN ngày 18/05/2018 quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài; Thông tư 22/2019/TT-NHNN ngày 15/11/2019 quy định về các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Đồng thời, các quy định trong bộ chính sách quản trỉ rủi ro thanh khoản cũng được xây dựng trên cơ sở đáp ứng các yêu cầu của Basel (2008) về các nguyên tắc quản trị rủi ro thanh khoản tại NHTM. Bên cạnh đó, các văn bản quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank cũng được xây dựng phù hợp với các quy định nội bộ của ngân hàng như Chính sách quản lý rủi ro (số 2576/QĐ-Vietcombank ngày 28/12/2018) hay quy định về Khẩu vị rủi ro của (số 03/VBHN-Vietcombank ngày 10/02/2023). Bộ văn bản quy định về quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank bao gồm Chính sách, Quy trình và Hướng dẫn và các quy định liên quan về khẩu vị rủi ro, hạn mức, ngưỡng cảnh báo sớm đối với rủi ro thanh khoản 2.2.2. Khẩu vị rủi ro và chiến lược quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank Về khẩu vị rủi ro thanh khoản: Trên cơ sở nguyên tắc về quản trị rủi ro thanh khoản của Basel và quy định của NHNN Việt Nam, Vietcombank đã thiết lập khẩu vị rủi ro bao gồm
13 (i) khung khẩu vị rủi ro tổng thể và (ii) quy trình thiết lập và quản lý khẩu vị rủi ro. Trên cơ sở đó, quy trình thiết lập và quản lý khẩu vị rủi ro đã được ban hành bao gồm khẩu vị rủi ro thanh khoản với các nội dung cụ thể như sau: - Tuyên bố khẩu vị rủi ro thanh khoản định lượng - Tuân thủ các ngưỡng cảnh báo sớm - Xử lý các trường hợp vi phạm khẩu vị rủi ro Về chiến lược quản trị rủi ro thanh khoản: Vietcombank đã xây dựng và triển khai chiến lược quản trị rủi ro thanh khoản bao gồm các mục tiêu như sau: - Quản lý thanh khoản, theo dõi dòng tiền từ các hoạt động kinh doanh nhằm tuân thủ giới hạn của NHNN Việt Nam và quy định nội bộ của ngân hàng - Xây dựng và triển khai chiến lược huy động vốn theo hướng đa dạng về kỳ hạn và nguồn huy động, đồng thời duy trì ổn định nguồn vốn và khả năng tiếp cận nguồn vốn trong các điều kiện căng thẳng thanh khoản - Quản trị rủi ro thanh khoản theo nguyên tắc thận trọng, sẵn sàng ứng phó với các tình huống bất lợi ảnh hưởng tới khả năng chi trả của ngân hàng thông qua việc kiểm tra sức chịu đựng về thanh khoản. 2.2.3. Cơ cấu tổ chức quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank Về cơ cấu tổ chức quản trị rủi ro thanh khoản, Vietcombank xây dựng bộ máy quản trị trên cơ sở tuân thủ quy định của NHNN Việt Nam và đáp ứng các chuẩn mực Basel II, bao gồm (i) giám sát cấp cao và (ii) hệ thống kiểm soát nội bộ theo 03 tuyến bảo vệ độc lập. Về giám sát cấp cao sẽ gồm: Hội đồng Quản trị, Ban kiểm soát, Ủy ban Quản lý rủi ro, Tổng Giám đốc, Hội đồng rủi ro, Hội đồng quản lý tài sản nợ/tài sản có (ALCO), Phó Tổng Giám đốc phụ trách rủi ro. Về hệ thống kiểm soát nội bộ sẽ gồm: Tuyến bảo vệ thứ nhất, Tuyến bảo vệ thứ hai và Tuyến bảo vệ thứ ba. 2.2.4. Quy trình quản trị rủi ro thanh khoản Quy trình quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank được xây dựng và triển khai bao gồm việc nhận diện, đo lường, theo dõi và báo cáo RRTK. Cụ thể từng cấu phần của quy trình như sau: (i) Nhận diện rủi ro thanh khoản; (ii) Đo lường rủi ro thanh khoản; (iii) Theo dõi & kiểm soát rủi ro thanh khoản; (iv) Báo cáo rủi ro thanh khoản. 2.2.4.1. Nhận diện rủi ro thanh khoản Vietcombank nhận diện rủi ro thanh khoản thông qua việc theo dõi và phân tích các nhân tố như sau: - Nhu cầu thanh khoản của hoạt động kinh doanh.
14 - Cấu trúc và dòng tiền phát sinh từ tài sản/nợ phải trả trong và ngoài bảng cân đối kế toán. - Khả năng tiếp cận nguồn vốn trên thị trường. - Đánh giá rủi ro thanh khoản tiềm ẩn từ các rủi ro trọng yếu khác cũng như từ các sản phẩm mới của ngân hàng. Vietcombank cũng xác định các dấu hiệu cảnh báo rủi ro thanh khoản nhằm nhận diện sớm các tình huống tiềm ẩn rủi ro thanh khoản. Các dấu hiệu định tính bao gồm: (i) Tình hình kinh tế vĩ mô quốc tế và trong nước (ii) Các sự kiện đặc biệt ảnh hưởng tiêu cực với hệ thống tài chính - ngân hàng (iii) Thay đổi về chính sách điều hành của cơ quan quản lý (iv) Sự thay đổi trong định hướng, chiến lược kinh doanh của Vietcombank (v) Các rủi ro trọng yếu khác của Vietcombank Các dấu hiệu định lượng sẽ bao gồm: Bảng 2.6: Dấu hiệu định lượng nhận diện rủi ro thanh khoản của Vietcombank Ngưỡng cảnh báo STT Dấu hiệu định lượng rủi ro A Các dấu hiệu từ thị trường 1 Lạm phát trong nước duy trì trong 6 tháng – 1 năm > 15% Tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống NHTM trong > 25% 2 nước kéo dài trong 2 năm 3 Tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống NHTM tăng > 10% Tỷ giá USD/VND trên thị trường liên ngân hàng > 2% trong một 4 tăng trong 5 ngày làm việc liên tiếp tuần Lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn ngắn tăng trong 5 > 100%/ngày 5 ngày làm việc liên tiếp NHNN cung nguồn vốn thông qua công cụ thị > 200.000 tỷ VND 6 trường mở trong 5 ngày làm việc liên tiếp với khối lượng lớn B Các dấu hiệu trong nội tại Vietcombank Các tỷ lệ bảo đảm an toàn của Vietcombank vượt 7 ngày làm việc 7 các ngưỡng cảnh báo sớm liên tiếp Thời gian sống sót sau khi kiểm tra sức chịu đựng 2 kỳ báo cáo liên 8 vượt các ngưỡng cảnh báo sớm tiếp Tiền gửi thị trường 1 của Vietcombank giảm từ 5 > 1.5% 9 ngày làm việc liên tiếp trở lên
15 Tiền gửi không kỳ hạn của TCTD khác tại > 20% 10 Vietcombank giảm từ 3 ngày làm việc liên tiếp trở lên Lượng tiền gửi rút trong 1 ngày làm việc giảm so > 80% 11 với trung bình tháng liền kề trước Nguồn: Tác giả tổng hợp từ tài liệu nội bộ của Vietcombank 2.2.4.2. Đo lường rủi ro thanh khoản Trên cơ sở nhận diện các nguy cơ tiềm ẩn rủi ro thanh khoản, Vietcombank đo lường rủi ro thanh khoản đối với: (i) Các dòng tiền tương lai phát sinh từ các tài sản và nợ phải trả trên bảng cân đối của ngân hàng; (ii) Các nhu cầu và nghĩa vụ thanh khoản, đặc biệt đối với các nhu cầu bất thường từ hoạt động kinh doanh, và (iii) Các hoạt động giao dịch khác như lưu ký và thanh toán. Theo đó, trạng thái rủi ro thanh khoản của Vietcombank được thể hiện thông qua kết quả đo lường các tỷ lệ, chỉ tiêu đo lường theo quy định của NHNN Việt Nam và của nội bộ ngân hàng. Một số công cụ được Vietcombank sử dụng để đo lường rủi ro thanh khoản bao gồm: a. Các chỉ tiêu đo lường rủi ro thanh khoản trong ngắn hạn: - Tỷ lệ dự trữ thanh khoản: - Tỷ lệ khả năng chi trả trong 30 ngày: b. Các chỉ tiêu đo lường rủi ro thanh khoản theo cấu trúc và kỳ hạn: - Tỷ lệ tổng dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi (LDR): - Tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung hạn và dài hạn: c. Các chỉ tiêu đo lường rủi ro thanh khoản khác: Bên cạnh việc đo lường các chỉ tiêu rủi ro thanh khoản theo quy định của NHNN Việt Nam, Vietcombank cũng đo lường và quản lý các chỉ tiêu rủi ro thanh khoản nội bộ khác. Một số chỉ tiêu trọng yếu bao gồm: - Tỷ lệ LDR thị trường 1 - Tỷ lệ tiền gửi của 20 khách hàng lớn - Tỷ lệ tiền gửi trực tuyến: d. Các chỉ tiêu đo lường khe hở thanh khoản theo kỳ đáo hạn: Vietcombank đo lường khe hở thanh khoản theo kỳ đáo hạn thực tế để xác định chênh lệch thanh khoản theo kỳ đáo hạn, chênh lệch ròng lũy kế cũng như làm cơ sở để triển khai kiểm tra sức chịu đựng thanh khoản. Cụ thể: - Khe hở thanh khoản theo kỳ đáo hạn thực tế: - Mức tối đa của dòng tiền ra lũy kế (MCO): e. Stress test thanh khoản:
16 Quy trình triển khai stress test của Vietcombank bao gồm 03 cấu phần cốt lõi là (i) kịch bản stress test, (ii) giả định sử dụng trong từng kịch bản, và (iii) kết quả đo lường từ stress test. Cụ thể từng cấu phần như sau: - Về kịch bản stress test: Vietcombank xây dựng 03 kịch bản stress test như sau: Kịch bản 1 - Vietcombank hoạt động kinh doanh bình thường. Kịch bản 2 - Vietcombank gặp khủng hoảng thanh khoản cục bộ. Kịch bản 3 – Toàn bộ hệ thống ngân hàng gặp khủng hoảng. - Về giả định stress test: Các giả định được thiết kế để phản ánh diễn biến bất thường của thị trường, dựa trên tình huống đã xảy ra hoặc khả năng trong tương lai, phù hợp với hoạt động của Vietcombank. Các giả định này được áp dụng nhằm xác định dòng tiền ra/vào của các khoản mục nội và ngoại bảng theo kỳ hạn. Một số giả định, như mức độ rút tiền gửi, sẽ được tinh chỉnh theo thực tế từng kịch bản. - Về đo lường và ứng dụng kết quả stress test: Tùy theo từng kịch bản stress test, Vietcombank thực hiện đo lường khe hở thanh khoản theo từng ngày trong tương lai theo công thức như sau: Khe hở thanh khoản theo từng ngày = Dòng tiền vào – Dòng tiền ra Kết quả đo lường stress test nêu trên được Vietcombank ứng dụng để phân tích dòng tiền ra ròng dự kiến theo từng ngày trong tương lai. Trên cơ sở đó, stress test cung cấp thống tin tới bộ phận quản trị rủi ro thanh khoản nhằm xác định (i) mức thiếu hụt thanh khoản của Vietcombank trong từng kịch bản căng thẳng thanh khoản, (ii) đánh giá khả năng đáp ứng thanh khoản và tuân thủ các chỉ số rủi ro thanh khoản, (iii) cơ sở xây dựng kế hoạch dự phòng thanh khoản (CFP) để ứng phó với từng kịch bản căng thẳng thanh khoản. 2.2.4.3. Theo dõi & kiểm soát rủi ro thanh khoản Mô hình tổ chức theo dõi, giám sát: Vietcombank đã quản lý rủi ro thanh khoản chặt chẽ từ 2018-2023, tuân thủ các quy định của NHNN Việt Nam và các giới hạn nội bộ. Hệ thống giám sát gồm ba tuyến bảo vệ: các đơn vị kinh doanh nhận diện rủi ro (tuyến 1), bộ phận quản lý rủi ro giám sát và dự báo (tuyến 2), và kiểm toán nội bộ (tuyến 3). Khẩu vị rủi ro, hệ thống hạn mức và ngưỡng cảnh báo sớm rủi ro thanh khoản: Vietcombank đã xây dựng hệ thống hạn mức và ngưỡng cảnh báo sớm rủi ro thanh khoản để kiểm soát trạng thái rủi ro thanh khoản hàng ngày, đảm bảo tuân thủ khẩu vị rủi ro của ngân hàng cũng như các giới hạn theo
17 quy định của NHNN Việt Nam. Vietcombank xây dựng các ngưỡng xanh, vàng và đỏ cho từng chỉ tiêu rủi ro thanh khoản. Kế hoạch CFP ứng phó với khủng hoảng thanh khoản: Trong giai đoạn này, Vietcombank đảm bảo tỷ lệ rủi ro thanh khoản an toàn và tuân thủ các giới hạn. Kế hoạch CFP chi tiết được xây dựng để ứng phó với khủng hoảng thanh khoản, bao gồm - Nguyên tắc nhận diện, phân tích các dấu hiệu cảnh báo sớm khả năng xảy ra khủng hoảng thanh khoản - Các điều kiện để kích hoạt kế hoạch CFP và cấp thẩm quyền phê duyệt việc kích hoạt. - Quy trình triển khai các biện pháp ứng phó trong 03 giai đoạn (i) tiền khủng hoảng, (ii) trong khủng hoảng và (iii) hậu khủng hoảng thanh khoản. Kế hoạch này được rà soát và thử nghiệm hàng năm để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. 2.2.4.4. Báo cáo rủi ro thanh khoản Việc báo cáo rủi ro thanh khoản tại Vietcombank sẽ bao gồm: Báo cáo nội bộ tại Vietcombank và Báo cáo cơ quan quản lý và công bố thông tin 2.3. Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương việt nam 2.3.1. Kết quả đạt được Trong tổng thể mục tiêu chiến lược toàn hàng là trở thành ngân hàng quản trị rủi ro tốt nhất, trong giai đoạn 2018 - 2023, Vietcombank đã thiết lập, tăng cường công tác quản trị rủi ro thanh khoản vững chắc Về tổng thể, các kết quả nổi bật trong công tác quản trị rủi ro thanh khoản mà Vietcombank đã đạt được trong giai đoạn 2018 - 2023 như sau: Thứ nhất, xây dựng chiến lược và quản lý khẩu vị rủi ro thanh khoản cấp độ toàn ngân hàng Thứ hai, kiện toàn cơ cấu tổ chức quản trị rủi ro thanh khoản một cách chuẩn mực Thứ ba, ban hành và áp dụng chặt chẽ các quy định về quản trị rủi ro thanh khoản Thứ tư, vận hành hiệu quả và an toàn quy trình quản trị rủi ro thanh khoản Thứ năm, triển khai và ứng dụng hiệu quả kết quả kiểm tra sức chịu đựng trong kế hoạch ứng phó với khủng hoảng thanh khoản Thứ sáu, quản trị rủi ro thanh khoản an toàn và hiệu quả trong bối cảnh tình hình kinh tế vĩ mô biến động không ngừng Thứ bảy, nghiên cứu và áp dụng thử nghiệm các chuẩn mực quốc tế về quản trị rủi ro thanh khoản Thứ tám, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu hỗ trợ quản trị rủi ro thanh khoản
18 2.3.2. Một số hạn chế Thứ nhất, công tác dự báo rủi ro thanh khoản còn mang tính bị động, hạn chế trong việc cảnh báo khủng hoảng thanh khoản. Thứ hai, sự phối hợp, liên kết giữa các đơn vị trong công tác ứng phó với khủng hoảng thanh khoản còn hạn chế, chưa mang tính thực tiễn cao Thứ ba, việc ứng dụng các chuẩn mực quốc tế trong quản trị rủi ro thanh khoản tại Vietcombank còn hạn chế 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế 2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan Thứ nhất, môi trường pháp luật cho hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản chưa hoàn thiện. Thứ hai, đại dịch Covid-19 và tình hình kinh tế chính trị phức tạp trong giai đoạn 2018 – 2023 tác động bất lợi tới hệ thống ngân hàng Thứ ba, sự cạnh tranh gắt gao về nguồn nhân lực giữa các NHTM trong nước Thứ tư, hạn chế về không gian và cơ hội trao đổi kinh nghiệm quản trị rủi ro thanh khoản giữa các NHTM trong hệ thống 2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan Thứ nhất, công tác truyền thông, đào tạo nội bộ về quản trị rủi ro thanh khoản còn hạn chế Thứ hai, cơ sở dữ liệu và hạ tầng công nghệ thông tin của Vietcombank còn bất cập Thứ ba, nguồn nhân lực trong công tác quản trị rủi ro thanh khoản còn hạn chế về kinh nghiệm KẾT LUẬN CHƯƠNG II Chương II của luận án đề cập đến quá trình hình thành và phát triển của Vietcombank, cùng với thực trạng công tác quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng. Qua hơn nửa thế kỷ, Vietcombank đã trở thành ngân hàng thương mại cổ phần hàng đầu Việt Nam. Chương II khái quát về cơ cấu tổ chức, bộ máy quản trị, tình hình huy động và sử dụng vốn, hoạt động dịch vụ và kết quả kinh doanh của Vietcombank từ 2018 đến 2023. Với mục tiêu trở thành ngân hàng quản trị rủi ro tốt nhất, Vietcombank đã xây dựng và vận hành công tác quản trị rủi ro thanh khoản tuân thủ quy định của cơ quan quản lý và chuẩn mực quốc tế. Nội dung bao gồm cơ cấu quản trị, quy trình quản trị rủi ro, hệ thống văn bản, hệ thống hạn mức/ngưỡng cảnh báo và hạ tầng công nghệ thông tin. Mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận trong giai đoạn 2018 - 2023, Vietcombank vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Những tồn tại này là cơ sở để tác giả đề xuất giải pháp quản trị rủi ro thanh khoản đến năm 2030 trong Chương III.
19 CHƯƠNG III GIẢI PHÁP QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM 3.1. ĐỊNH HƯỚNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030 3.1.1. Chiến lược phát triển ngành ngân hàng đến năm 2030 của Chính phủ Xây dựng chiến lược đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hướng đi dài hạn của một tổ chức, giúp triển khai hoạt động một cách đồng bộ, hiệu quả và bền vững. Trong ngành ngân hàng Việt Nam, một chiến lược toàn diện và khả thi là kim chỉ nam cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) và các tổ chức tín dụng (TCTD). Ngày 08/08/2018, Chính phủ ban hành Quyết định 986/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Chiến lược này đặt ra hai mục tiêu Mục tiêu thứ nhất: Hiện đại hóa NHNN Việt Nam theo hướng có tổ chức linh hoạt và cơ chế vận hành đồng bộ, đảm bảo hiệu quả và phù hợp với cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Mục tiêu thứ hai: phát triển vài trò chủ lực của hệ thống TCTD theo hướng minh bạch, cạnh tranh, an toàn, hiệu quả bền vững; đa dạng về sở hữu, quy mô; quản trị ngân hàng tiên tiến, phù hợp với chuẩn mực hoạt động theo thông lệ quốc tế, đạt trình độ phát triển của nhóm 4 nước dẫn đầu khu vực ASEAN vào năm 2025; thích ứng với tự do hóa và toàn cầu hóa; đáp ứng nhu cầu về dịch vụ tài chính, ngân hàng, tiến tới tài chính toàn diện vào năm 2030. 3.1.2. Định hướng chiến lược đến năm 2030 của Vietcombank Ban lãnh đạo ngân hàng đã xây dựng Chiến lược phát triển Vietcombank đến năm 2030 với các mục tiêu trọng tâm như sau: - Giữ vững vị trí Ngân hàng số 1 Việt Nam - Một trong 200 Tập đoàn Tài chính Ngân hàng lớn nhất thế giới. - Một trong 700 Doanh nghiệp niêm yết lớn nhất toàn cầu. - Đóng góp vào sự phát triển bền vững của Việt Nam. 3.1.3. Định hướng và mục tiêu quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank đến năm 2030 3.1.3.1. Định hướng về quản trị rủi ro của Vietcombank Vietcombank đã đề ra các mục tiêu cụ thể như sau: - Tuân thủ tuyệt đối quy định pháp luật và nâng cao văn hóa quản trị rủi ro
20 tại ngân hàng. - Tăng cường phối hợp với bộ phận kinh doanh, hướng tới hoạt động kinh doanh bền vững của ngân hàng. - Tiên phong đáp ứng Basel II theo phương pháp nâng cao, hướng đến áp dụng các chuẩn mực quản trị rủi ro tiên tiếp hơn như Basel III. - Chủ động nhận diện, quản trị các rủi ro mới trong giai đoạn chuyển đổi số. - Đẩy mạnh chuyển đổi số, nghiên cứu các công nghệ mới như dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo trong công tác quản trị rủi ro tại ngân hàng. Trên cơ sở các mục tiêu đề ra, Vietcombank đã xây dựng các giải pháp mang tính bản lề khác. 3.1.3.2. Mục tiêu về quản trị rủi ro thanh khoản của Vietcombank Thứ nhất, triển khai và áp dụng các công cụ quản lý theo thông lệ quốc tế tiên tiến như Basel III, sẵn sàng tuân thủ quy định của NHNN Việt Nam Thứ hai, cải tiến công tác quản trị rủi ro thanh khoản từ truyền thống sang chủ động thông qua việc nâng cao chất lượng dự báo, đánh giá và kiểm soát rủi ro thanh khoản. Thứ ba, tăng cường phối hợp bộ phận kinh doanh trong quản lý thanh khoản của ngân hàng, hỗ trợ các đơn vị trong việc nắm bắt và áp dụng hiệu quả quy định về quản trị rủi ro thanh khoản. Thứ tư, quy hoạch cơ sở dữ liệu tập trung, nâng cao năng lực chuyển đổi số và các công cụ hỗ trợ đo lường, báo cáo quản trị rủi ro thanh khoản Thứ năm, chú trọng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng. 3.2. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030 3.2.1. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro thanh khoản đáp ứng chuẩn mực Basel III 3.2.1.1. Chuyển dịch cơ cấu bảng cân đối và chiến lược kinh doanh - Đối với tỷ lệ LCR: Tỷ lệ LCR được cấu thành từ tài sản thanh khoản cao (tử số) và dòng tiền ra ròng trong 30 ngày (mẫu số). Để đảm bảo tỷ lệ LCR duy trì ở mức trên 100% theo yêu cầu của Basel III, Vietcombank cần tăng cường quy mô tài sản có tính thanh khoản cao hoặc quản lý chặt chẽ dòng tiền ra ròng ngắn hạn thông qua một số biện pháp như sau: (i) Tối ưu hóa các tài sản có tính thanh khoản cao: (ii) Điều chỉnh cơ cấu danh mục kinh doanh, kiểm soát chặt chẽ dòng tiền ra ròng trong 30 ngày.