Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu phát triển làng nghề gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Bắc Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT<br /> <br /> HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> LÊ XUÂN TÂM<br /> <br /> NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ<br /> GẮN VỚI CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI<br /> Ở TỈNH BẮC NINH<br /> <br /> Chuyên ngành<br /> <br /> : Kinh tế nông nghiệp<br /> <br /> Mã số : 62.62.01.15<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> <br /> HÀ NỘI - 2014<br /> <br /> Công trình hoàn thành tại:<br /> HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> Người hướng dẫn: TS. NGUYỄN PHÚC THỌ<br /> TS. NGUYỄN TẤT THẮNG<br /> <br /> Phản biện 1: GS.TS. HOÀNG NGỌC VIỆT<br /> Trường Đại học Kinh tế quốc dân<br /> <br /> Phản biện 2: TS. TRẦN VĂN ĐỨC<br /> Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> <br /> Phản biện 3: PGS.TS. NGUYỄN ĐÌNH LONG<br /> Viện Nghiên cứu và Đào tạo môi trường quản lý<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ tại hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại:<br /> Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> Vào hồi<br /> <br /> giờ, ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2014<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Thư viện Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Xây dựng và phát triển nông thôn luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm.<br /> Với vai trò, tầm quan trọng của nông thôn trong phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc<br /> phòng và thực tiễn phát triển nông thôn trong giai đoàn hiện nay, năm 2009 Chính phủ đã<br /> ban hành Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới.<br /> Một trong những mục tiêu chương trình xây dựng nông thôn mới hướng tới là: Xây<br /> dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại, cơ cấu kinh tế<br /> và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công<br /> nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch… Chính vì vậy, việc<br /> khôi phục, phát triển làng nghề hiện nay là khâu quan trọng nhằm phát huy lợi thế so sánh<br /> của mỗi vùng, giảm dần khoảng cách thu nhập giữa thành thị và nông thôn, thúc đẩy<br /> chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế nông thôn, khai thác các tiềm năng sẵn có nhằm ổn định và<br /> phát triển các làng nghề, ngành nghề TTCN theo cơ chế thị trường, chủ động hội nhập kinh tế<br /> quốc tế, từng bước nâng cao bộ mặt kinh tế vùng nông thôn.<br /> Trong số những nhiệm vụ cần thực hiện để đạt được mục tiêu xây dựng nông thôn<br /> mới trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, phát triển các làng nghề đã và đang là bước đi đúng đắn<br /> để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và phù hợp với điều kiện hoàn cảnh kinh tế<br /> xã hội tại các địa phương hiện nay. Trên địa bàn tỉnh hiện có 62 làng nghề, trong đó có 32<br /> làng nghề truyền thống và 30 làng nghề mới. Với 80% số lao động địa phương tham gia<br /> sản xuất tại các làng nghề và nguồn thu nhập ổn định bảo đảm cuộc sống. Tuy nhiên, bên<br /> cạnh những tác động tích cực về hiệu quả kinh tế - xã hội, nhiều làng nghề đang đứng<br /> trước khó khăn trong việc duy trì phát triển sản xuất như nguồn vốn hạn hẹp, công nghệ<br /> lạc hậu, môi trường sản xuất kinh doanh đang bị ô nhiễm, dịch vụ phục vụ sản xuất không<br /> đồng bộ, thiếu quy hoạch,… Đây là những hạn chế khả năng phát triển của các làng nghề<br /> hiện nay trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh và là lực cản trong quá trình thực hiện Chương trình<br /> mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới.<br /> Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả lựa chọn nghiên cứu và thực hiện đề tài<br /> “Nghiên cứu phát triển làng nghề gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới ở tỉnh<br /> Bắc Ninh” làm đề tài luận án tiến sỹ.<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> 2.1. Mục tiêu chung<br /> Trên cơ sở đánh giá thực trạng phát triển làng nghề, phân tích các yếu tố ảnh hưởng<br /> 1<br /> <br /> đến phát triển làng nghề trong quá trình xây dựng nông thôn mới, đề xuất một số giải pháp<br /> phát triển làng nghề Bắc Ninh gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới đến năm<br /> 2020 của tỉnh.<br /> 2.2. Mục tiêu cụ thể<br /> - Hệ thống hóa và làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển làng<br /> nghề gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới.<br /> - Đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển làng nghề gắn<br /> với chương trình xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Bắc Ninh.<br /> - Đề xuất một số giải pháp phát triển làng nghề gắn với chương trình xây dựng nông<br /> thôn mới đến năm 2020 của tỉnh.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> 3.1 Đối tượng nghiên cứu<br /> Những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển làng nghề gắn với Chương trình mục<br /> tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Bắc Ninh.<br /> 3.2 Phạm vi nghiên cứu<br /> Tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển các làng nghề trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh<br /> (trong đó chủ yếu phân tích các nhóm ngành nghề như: Tái chế kim loại, sản xuất cơ khí;<br /> Dệt nhuộm, tái chế giấy; Sản xuất đồ gỗ, đồ mỹ nghệ;…). Phân tích sự phát triển của làng<br /> nghề trên ba khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường; Đánh giá sự hình thành và quá trình<br /> phát triển của các làng nghề hiện nay dựa trên các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới.<br /> 4. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài nghiên cứu<br /> Trên cơ sở kế thừa, tiếp thu những điểm hợp lý của các công trình nghiên cứu đã có và<br /> nghiên cứu của bản thân, tác giả luận án cho rằng phát triển làng nghề theo định hướng<br /> xây dựng NTM là một hình thức phát triển mới, phù hợp với tiến trình vận động của xã<br /> hội nông thôn ở Việt Nam hiện nay. Việc lồng ghép phát triển làng nghề với chương trình<br /> XDNTM sẽ giúp cho các chỉ tiêu về kinh tế, văn hóa - xã hội và môi trường của nông thôn<br /> mới trở nên khả thi hơn, trong khi đó làng nghề cũng sẽ được phát triển đúng quy hoạch,<br /> yếu tố môi trường, công nghệ và nhân lực,… được bảo đảm. Trong đó nhấn mạnh đến việc<br /> bảo tồn đối với một số làng nghề có nguy cơ bị mai một, khả năng thích ứng đối với một<br /> số làng nghề phát triển kém và sự lan tỏa đối với các làng nghề phát triển mạnh.<br /> 5. Những đóng góp mới của luận án<br /> 5.1. Đóng góp về mặt lý luận của luận án<br /> 2<br /> <br /> Thông qua việc tổng kết bài học kinh nghiệm phát triển làng nghề trong bối cảnh xây<br /> dựng nông thôn của một số nước trong khu vực, một số địa phương trong nước, kế thừa các<br /> nghiên cứu đã có về phát triển làng nghề và phát triển làng nghề gắn với chương trình xây<br /> dựng nông thôn mới tác giả đã phân tích, làm rõ được sự cần thiết và tầm quan trọng của<br /> việc lồng ghép giữa phát triển làng nghề với Chương trình XDNTM. Luận án đã chỉ ra<br /> rằng việc lồng ghép giữa phát triển làng nghề với Chương trình XDNTM sẽ giúp cho các<br /> chỉ tiêu kinh tế trong Bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới trở nên khả thi hơn, các làng nghề<br /> sẽ phát triển đúng quy hoạch; các yếu tố xã hội, môi trường, công nghệ và nhân lực… trong<br /> quá trình phát triển làng nghề được bảo đảm.<br /> Làm rõ được nội dụng phát triển làng nghề gắn với XDNTM và các yếu tố tác động<br /> ảnh hưởng đến phát triển làng nghề gắn với XDNTM, cũng như quan hệ biện chững giữa<br /> PTLN với XDNTM, qua đó góp phần làm sâu sắc thêm lý luận về phát triển làng nghề gắn<br /> với XDNTM.<br /> 5.2. Đóng góp về mặt thực tiễn của luận án<br /> Đánh giá được thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển làng nghề<br /> trong quá trình XDNTM ở Bắc Ninh; phân tích làm rõ quan hệ biện chứng giữa phát triển<br /> làng nghề với XDNTM, chỉ ra những thành công và hạn chế.<br /> Đề xuất được các quan điểm, định hướng, giải pháp và kiến nghị nhắm phát triển<br /> làng nghề gắn với XDNTM ở Bắc Ninh có cơ sở, phù hợp và tính khả thi.<br /> 6. Kết cấu của luận án<br /> Luận án bao gồm 150 trang (Mở đầu: 7 trang; Chương 1: 33 trang; Chương 2: 12<br /> trang; Chương 3: 70 trang; Chương 4: 21; Kết luận và đề nghị: 3 trang) với 33 bảng số<br /> liệu, 12 biểu đồ và 2 sơ đồ. Luận án đã tham khảo 91 tài liệu, trong đó có 66 tài liệu Tiếng<br /> Việt, 16 tài liệu Tiếng Anh và 10 tài liệu khác.<br /> Chương 1<br /> CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ GẮN VỚI<br /> CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI<br /> 1.1 Một số khái niệm<br /> 1.1.1 Làng nghề<br /> Năm 2006, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Thông tư số<br /> 116/2006/TT-BNN ngày 18 tháng 12 năm 2006 quy định nội dung và các tiêu chí công<br /> nhận làng nghề, làng nghề truyền thống. Theo đó: Làng nghề là một hoặc nhiều cụm dân<br /> cư cấp thôn, ấp, bản, làng, buôn, phum, sóc hoặc các điểm dân cư tương tự trên địa bàn<br /> 3<br /> <br />