Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu lý luận và thực tiễn triển khai thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, Đề án này nhằm đề xuất một số giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minhtrong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THỊ THIÊN VÂN TÓM TẮT ĐỀ ÁN THẠC SỸ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ SỐ HÓA SỔ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và luật Hành chính TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2024
3 MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng đề án Hộ tịch là những sự kiện được quy định về xác nhận tình trạng nhân thân của một người từ khi sinh ra cho đến khi chết và các quyền nhân thân của con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được pháp luật quy định trong sổ hộ tịch như: quyền thay đổi họ tên; quyền xác định lại dân tộc; quyền được khai sinh; quyền được khai tử; quyền được kết hôn; quyền ly hôn; quyền nhận, không nhận cha, mẹ, con; quyền đối với quốc tịch. Tại Việt Nam, công tác quản lý hộ tịch là một lĩnh vực quan trọng của đời sống xã hội, là cơ sở để nhà nước xác lập cơ sở pháp lý để công nhận và bảo hộ các quyền con người, quyền công dân, đưa ra những chính sách phù hợp phục vụ cho việc xây dựng, hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh. Việc lưu giữ sổ sách hộ tịch bằng bản giấy gây ra một số bất cập như có thể bị rách, bị hỏng, bị mối mọt… hay ở nhiều nơi xảy ra thiên tai, lũ lụt, sổ hộ tịch gần như không còn được lưu giữ hoặc lưu giữ không đầy đủ. Từ đó cho thấy rằng, để lưu trữ lâu dài, phục vụ cho việc quản lý và truy xuất dữ liệu nhanh chóng, kip thời việc xây dựng cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử cấp quốc gia là yêu cầu cấp bách. Đã có nhiều Nghị quyết, Quyết định của Đảng, Chính phủ đề cập đến việc xây dựng và phát triển cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, nhấn mạnh chuyển đổi số tác động sâu rộng, bao trùm lên tất cả các ngành, các lĩnh vực kinh tế - xã hội, góp phần tăng năng suất lao động, chuyển đổi mô hình hoạt động, kinh doanh theo hướng đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia. Từ thực tế yêu cầu phát triển Chính phủ số, Chính phủ điện tử, hiện đại hóa cơ sở dữ liệu ngành Tư pháp, Đảng, Chính phủ đã giao Bộ
4 Tư pháp xây dựng, phê duyệt và chỉ đạo thực hiện dự án “Nâng cấp cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc”, đồng thời đôn đốc các địa phương đẩy mạnh việc số hoá sổ hộ tịch. Thành phố Hồ Chí Minh có dân số đứng đầu cả nước do vậy công tác quản lý, thực thi pháp luật về hộ tịch sẽ có vai trò rất quan trọng… Việc nghiên cứu các quy định pháp luật về số hóa dữ liệu hộ tịch; đánh giá việc thực hiện pháp luật về số hóa dữ liệu hộ tịch tại Thành phố làm cơ sở đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn trong thời gian tới là việc làm cần thiết . Từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài “Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” làm đề án thạc sỹ của mình với mong muốn góp phần hoàn thiện về công tác số hóa sổ hộ tịch cũng như nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Hiện nay đã có nhiều công trình nghiên về các vấn đề lý luận, thực tiễn tại các địa phương khác nhau có liên quan đến công tác quản lý hộ tịch và các tác giả cũng đã đưa ra rất nhiều giải pháp nhằm cải tiến công tác quản lý hộ tịch. Tuy nhiên, các tác giả chỉ nghiên cứu việc quản lý công tác hộ tịch dưới góc độ các dữ liệu bản giấy. Chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch, gắn với địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Chính vì vậy, đề tài nghiên cứu “Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” không có sự trùng lặp về mặt thực tiễn. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án 3.1. Mục tiêu của đề án
5 Bằng cách nghiên cứu lý luận và thực tiễn triển khai thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, Đề án này nhằm đề xuất một số giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minhtrong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ của đề án - Nghiên cứu làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về số hóa sổ hộ tịch; lý luận về thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch. - Phân tích, đánh giá thực trạng các quy định của pháp luật hiện hành về công tác số hóa sổ hộ tịch; - Phân tích, đánh giá tình hình thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch từ thực tiễn thực hiện tại thành phố Hồ Chí Minh; - Xác định các yêu cầu đối với việc đảm bảo thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh; - Đề xuất một số giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về công tác số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Phương pháp nghiên cứu Đề án đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu như sau: Phương pháp phân tích, đánh giá, tổng hợp; Phương pháp thu thập số liệu, thống kê, so sánh số liệu; Phương pháp tổng hợp, tổng kết thực tiễn... 5. Hiệu quả, lợi ích của đề án ứng dụng trong thực tiễn Đề án đã đánh giá đầy đủ về thực trạng THPL về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàm thành phố Hồ Chí Minh. Trên cơ sở phát hiện những tồn tại, hạn chế, vướng mắc để đề xuất một số giải pháp bảo đảm hoàn thiện việc THPL về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố.
6 6. Kết cấu của đề án Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của đề án gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý của thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch. Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch và thực tiễn thi hành trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3: Phương hướng, giải pháp, lộ trình, nguồn lực đảm bảo thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ SỐ HÓA SỔ HỘ TỊCH 1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thực hiện pháp luât về số hóa sổ hộ tịch 1.1.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch 1.1.1.1. Khái niệm hộ tịch Theo quy định của pháp luật Việt Nam cụ thể là tại Khoản 1 Điều 2 và Điều 3 Luật Hộ tịch năm 2014 thì “Hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác định tình trạng nhân thân của một người từ khi sinh ra đến khi chết”. Những sự kiện cơ bản: - Xác nhận vào Sổ hộ tịch các sự kiện: khai sinh; kết hôn; giám hộ; bổ sung thông tin hộ tịch; khai tử… - Thay đổi quốc tịch; xác định cha, mẹ, con; xác định lại giới tính; nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi; tuyên bố hoặc huỷ tuyên bố một người mất tích, đã chết ....
7 - Các sự kiện khai sinh; kết hôn; ly hôn; hủy việc kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con... Cuối cùng là xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các việc hộ tịch khác theo quy định của pháp luật.1 Liệt kê một số giấy tờ hộ tịch khác không có ở trên. 1.1.1.2. Số hóa sổ hộ tịch Số hóa Sổ hộ tịch là quá trình thu thập, phân loại, scan/chụp và tạo lập các file dữ liệu hộ tịch dưới dạng file Excel từ các Sổ hộ tịch gốc để thực hiện cập nhật (import dữ liệu từ file Excel hoặc nhập trực tiếp từng trường hợp từ Sổ hộ tịch gốc) vào Hệ thống thông tin đăng ký, và quản lý hộ tịch phục vụ xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc. Và thông tin hộ tịch cần số hóa là toàn bộ thông tin hộ tịch đã được đăng ký trong các Sổ hộ tịch gốc được lưu giữ tại địa phương trước khi địa phương mình triển khai số hoá. 1.1.1.3. Pháp luật về số hoá sổ hộ tịch Pháp luật về hộ tịch bao gồm toàn bộ hệ thống các quy phạm điều chỉnh các vấn đề về hộ tịch. Các quan hệ pháp luật về hộ tịch được phân thành hai nhóm chính: - Nhóm quan hệ mang tính chất dân sự. - Nhóm quan hệ về quản lý. Pháp luật về số hóa sổ hộ tịch là hệ thống các quy phạm pháp luật do cơ quan có thẩm quyền ban hành điều chỉnh quan hệ xã hội phát sinh trong việc quản lý nhà nước về số hóa sổ hộ tịch nhằm bảo đảm tối đa lợi ích cho người dân, nó sẽ góp phần đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đăng ký và quản lý hộ tịch. 1 Điều 3 Luật số: 60/2014/QH13
8 1.1.1.4. Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch cũng được thể hiện thông qua bốn hình thức: tuân thủ pháp luật, thi hành pháp luật, sử dụng pháp luật và áp dụng pháp luật về số hóa sổ hộ tịch. Các hình thức áp dụng pháp luật về số hóa sổ hộ tịch có sự khác biệt so với các hình thức áp dụng pháp luật khác vì hình thức áp dụng pháp luật về số hóa sổ hộ tịch luôn có sự tham gia của Nhà nước thông qua các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về số hóa sổ hộ tịch. 1.1.2. Đặc điểm của thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch là việc thực thi trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong quản lý hộ tịch, cụ thể: - Chủ thể thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch đầu tiên là các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền liên quan đến việc thực hiện pháp luật về quản lý hộ tịch ở địa phương, các công chức làm công tác hộ tịch. - Đối tượng của thực hiện pháp luật về quản lý hộ tịch luôn gắn liền với yếu tố nhân thân của một con người từ khi sinh ra đến khi chết. - Nội dung thực hiện pháp luật về quản lý hộ tịch khá phức tạp và mang tính nhạy cảm, liên quan đến yếu tố nhân thân của con người và có liên quan trực tiếp đến quyền nhân thân của con người. - Quy trình thục hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch đòi hỏi việc áp dụng công nghệ vào các hoạt động số hóa dữ liệu trên nền tảng số, yêu cầu đội ngũ công chức thực hiện phải có năng lực số. - Pháp luật về quản lý hộ tịch điều chỉnh những quan hệ phát sinh trong quản lý về hộ tịch (Quy định về hộ tịch; quyền, nghĩa vụ, nguyên tắc, thẩm quyền, thủ tục đăng ký hộ tịch…), nó được nhà nước bảo đảm trong quy phạm pháp luật về quản lý hộ tịch bằng việc quy định
9 rõ quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ đăng ký và quản lý các sự kiện hộ tịch phát sinh. 1.1.3. Vai trò của thực hiện pháp luật về số hoá sổ hộ tịch Một là, thực hiên pháp luật về số hóa sổ hộ tịch tạo sự thống nhất, đồng bộ về hệ thống dữ liệu sổ hộ tịch. Hai là, thực hiên pháp luật về số hóa sổ hộ tịch giúp giải quyết các thủ tục pháp lý rườm rà. Ba là, thực hiên pháp luật về số hóa sổ hộ tịch nâng cao hiệu quả quản lý số hổ tịch. Bốn là, thực hiện pháp luật về hộ tịch là cơ sở pháp lý để đảm bảo trách nhiệm của Nhà nước đối với việc thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Năm là, thực hiện pháp luật hộ tịch góp phần đảm bảo an ninh trật tự tại địa phương. 1.2. Nội dung thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch 1.2.1. Lộ trình thực hiện số hóa sổ hộ tịch Việc số hóa sổ hộ tịch cần tiến hành theo lộ trình, cụ thể: - Giai đoạn 1: Số hóa các sổ hộ tịch đã được đăng ký theo quy định của Luật Hộ tịch và các văn bản hướng dẫn có hiệu lực từ ngày 01/01/2016; - Giai đoạn 2: Số hóa các sổ hộ tịch được đăng ký theo quy định của Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng ký và quản lý hộ tịch (dữ liệu đăng ký hộ tịch từ năm 2006 đến hết năm 2015); - Giai đoạn 3: Số hóa các sổ hộ tịch được đăng ký theo quy định của Nghị định số 83/1998/NĐ-CP, của Chính phủ về đăng ký hộ tịch;
10 - Giai đoạn 4: Số hóa các sổ hộ tịch đã được đăng ký từ năm 1976 đến năm 1999; - Giai đoạn 5: Số hóa các sổ hộ tịch đã đăng ký từ năm 1975 trở về trước . Việc số hóa và cập nhật dữ liệu hộ tịch vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử cần tận dụng được các thông tin công dân đã được tạo lập và thiết lập mối quan hệ nhân thân trong cơ sở dữ liệu và ở mỗi giai đoạn. Các bước thực hiện số hóa sổ hộ tịch Bước 1: Thu thập và phân loại các sổ hộ tịch cần số hóa Bước 2: Scan / chụp sổ hộ tịch và tạo lập các file dữ liệu Excel Bước 3: Xử lý dữ liệu sau khi số hóa Bước 4: Kiểm tra, phê duyệt và chính thức đưa dữ liệu vào Hệ thống thông tin đăng ký và quản lý hộ tịch để xây dựng, tạo lập dữ liệu cho Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc 1.2.2. Tổ chức thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch Ngoài các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Hộ tịch như Nghị định 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 và Thông tư số 04/2020/TT- BTP ngày 28/5/2020 của Bộ Tư pháp, trong quá triển khai thực hiện các cơ quan có thẩm quyền trong việc quản lý hộ tịch thường xuyên ban hành các văn bản hướng dẫn trong giới hạn thẩm quyền của mình quản lý hoặc trao đổi thông tin giữa các cơ quan với nhau. 1.3. Các yếu tố tác động bảo đảm thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch - Yếu tố về chính trị, tư tưởng. - Yếu tố về pháp lý. - Yếu tố về ứng dụng công nghệ thông tin, khoa học kỹ thuật.
11 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ SỐ HÓA SỔ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Khái quát đặc điểm kinh tế xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh và tình hình thực hiện pháp luật về số hoá sổ hộ tịch trên địa bàn 2.1.1. Về điều kiện địa lý, tự nhiên, kinh tế, xã hội TP. Hồ Chí Minh nằm ở phía Nam, thuộc miền Đông Nam Bộ, cách Hà Nội 1.730 km theo đường bộ. Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, giải trí và một trong hai trung tâm văn hóa và giáo dục quan trọng tại Việt Nam, thành phố địa hình thấp dần từ Bắc xuống Nam và từ Tây sang Đông. Nền kinh tế của thành phố là đầu tầu kinh tế của cả nước, năm 2022 quy mô GRDP theo giá hiện hành đạt 1.479.227 tỷ đồng, tương đương 63,6 tỷ USD; GRDP bình quân đầu người đạt 157,9 triệu, tương đương 6.786 USD. Thành phố chỉ chiếm 0,6% diện tích cả nước, dân số gần 10 triệu người nhưng có đóng góp lớn nhất cho sự phát triển kinh tế chung của cả nước. 2.1.2. Về tổ chức hành chính, chính quyền và dân cư TP. Hồ Chí Minh là một trong 05 thành phố trực thuộc Trung ương của Việt Nam, thành phố được chia thành 16 quận (quận 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, Phú Nhuận, Gò Vấp, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân), 5 huyện (Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè, Cần Giờ) và 1 thành phố Thủ Đức; trong đó có 312 đơn vị hành chính cấp xã. Dân số tại TP. Hồ Chí Minh đông và có nhiều dân cư ở các tình thành khác di cư đến. Dân số trung bình năm 2022 đạt 9,37 triệu người. Trong đó, dân số tại khu vực thành thị chiếm 78,1% với 7,31 triệu người; dân số tại khu vực nông thôn chiếm 21,9% với 2,05 triệu người; dân số là
12 nam giới chiếm 48,5% với 4,54 triệu người và dân số là nữ giới chiếm 51,5% với 4,83 triệu người. 2.1.3. Thống kê thực hiện số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh * Hoàn thành giai đoạn 1 Thành phố đã tiến hành số hóa được 11.722.338 hồ sơ trong đó có 11.138.909 hồ sơ được đăng ký trước ngày 01/01/2016 và đủ điều kiện chuyển chính thức nên Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử của Bộ Tư pháp. Trong đó đã có 10.7839.559 hồ sơ đã đồng bộ vào Hệ thống thông tin đăng ký và quản lý hộ tịch của Bộ Tư pháp, đạt 97%; 583.429 hồ sơ đăng ký từ sau ngày 01/01/2016 đủ điều kiện để lưu tại kho dữ liệu dùng chung. * Giai đoạn trước ngày 30/6/2021 - Tổng số các trường hợp đăng ký khai sinh và cấp số định danh cá nhân: 524.492 hồ sơ. - Trong giai đoạn này vẫn còn tình trạng cấp số định danh cá nhân bị chậm, các trường hợp khai sinh chưa được cấp số định danh cá nhân, lỗi phát sinh do nhập liệu… những sai sót này đã được Cục Công nghệ thông tin - Bộ Tư pháp hướng dẫn khắc phục và những trường hợp này đã được cấp số định danh cá nhân. * Giai đoạn từ 01/7/2021 đến 15/9/2022 - Tổng số các trường hợp đăng ký khai sinh và cấp số định danh cá nhân: 82.721 hồ sơ. - Các trường hợp đăng ký khai sinh Phần mềm đăng ký khai sinh báo lỗi chưa được cấp số định danh cá nhân là 481 trường hợp do lỗi ngày sinh của trẻ trước ngày 01/7/2021, nhưng đến nay hầu hết tất cả các trường hợp do lỗi trên đều được cấp số định danh cá nhân.
13 2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 2.2.1. Về ban hành văn bản pháp luật và tổ chức hướng dẫn thực thi Trên cơ sở các quy định của Luật Hộ tịch, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 Quy định chi tiết thi hành một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch, trong đó Bộ Tư pháp với tư cách là cơ quan giúp Chính phủ quản lý thông nhất hộ tịch trong phạm vi cả nước, đã ban hành Thông tư số 04/2020/TT-BTP ngày 28/5/2020 Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật hộ tịch và Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 Quy định chi tiết thi hành một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch. Nhằm xây dựng cơ sở thực hiện hiệu quả nhiệm vụ trọng tâm của đề án “Xây dựng TP. Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến năm 2025”, tiến tới kết nối, quản lý, khai thác, đồng bộ với Cơ sơ dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc do Bộ Tư pháp quản lý. Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh đã ban hành nhiều văn bản để chỉ đạo, hướng dẫn về việc triển khai thực hiện thí điểm khai thác, sử dụng Dữ liệu số hóa sổ hộ tịch tại TP. Hồ Chí Minh. Hiện nay, Thành phố đã triển khai thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 đối với nhiều lĩnh vực, trong đó thực hiện dịch vụ công mức độ 3 đối với 11 thủ tục thuộc lĩnh vực hộ tịch. Phối hợp Bưu điện thành phố dịch vụ tiếp nhận và trả kết quả đối với thủ tục cấp bản sao Trích lục hộ tịch qua hệ thống bưu chính. Việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 đối với các lĩnh vực hộ tịch nói trên đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, góp phần cải cách hành chính, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức tạo sự hài lòng của người dân. Giúp người dân tiết kiệm thời
14 gian, công sức đi lại khi thực hiện thủ tục hành chính. 2.2.2.Tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn thực hiện pháp luật về số hóa số hộ tịch Để thực hiện có hiệu quả công tác tuyên truyền pháp luật và thực hiện pháp luật hộ tịch trên địa bàn thành phố đã triển khai thực hiện một số giải pháp để đẩy mạnh công tác tuyên truyền, thông qua nhiều hình thức tuyên truyền đa dạng, phong phú như: tuyên truyền miệng, thông qua hệ thống truyền thanh cơ sở, báo in, báo hình, thông qua việc biên soạn, phát hành tài liệu pháp luật, thông qua hoạt động giáo dục pháp luật trong nhà trường, thông qua tủ sách pháp luật, thông qua sinh hoạt câu lạc bộ pháp luật, thông qua tổ chức cuộc thi tìm hiểu pháp luật, thông qua các loại hình tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, tuyên truyền thông qua buổi họp khu phố, tổ dân phố…. Nhiều nội dung được tuyên truyền thông qua các buổi sinh hoạt các câu lạc bộ vì sự tiến bộ của phụ nữ, câu lạc bộ tuyên truyền viên pháp luật, câu lạc bộ trợ giúp pháp lý... Từ đó các quy định của pháp luật về hộ tịch đã phát huy tác dụng ngay từ dưới cơ sở. 2.2.3. Về phối hợp thực hiện pháp luật số hóa sổ hộ tịch Thực hiện các Quyêt định của Chính phủ như Quyết định số 59, Quyết định số 333, Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh đã ban hành Kế hoạch số 4840 về triển khai xây dựng kho dữ liệu dùng chung và phát triển hệ sinh thái dữ liệu mở của Thành phố. Theo đó: UBND thành phố giao Sở Tư pháp, Sở Thông tin và Truyền thông chỉ đạo, hướng dẫn UBND quận, huyện, thành phố tổ chức triển khai như:
15 - Sở Thông tin và Truyền thông xây dựng, ban hành cách lập dự toán kinh phí; Tổ chức kiểm tra, giám sát việc triển khai các nhiệm vụ được giao. - Sở Tư pháp phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông tham gia góp ý, xây dựng các hướng dẫn về số hóa sổ hộ tịch; thành lập Tổ công tác kiểm tra, đôn đốc việc triển khai thực hiện. Sở chủ trì thực hiện Dự án số hóa đối với sổ hộ tịch do Sở Tư pháp quản lý; hướng dẫn Ủy ban nhân dân cấp huyện về nghiệp vụ hộ tịch trong việc tạo lập dữ liệu số hóa sổ hộ tịch đúng theo quy định pháp luật về hộ tịch. - Ủy ban nhân dân quận, huyện, thành phố Thủ Đức chủ trì thực hiện Dự án số hóa đối với sổ hộ tịch đang lưu trữ tại quận, huyện, thành phố Thủ Đức và xã, phường, thị trấn. Ngày 31 tháng 5 năm 2022 Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh ban hành Công văn số 1773/UBND-NCPC về việc triển khai thí điểm khai thác, sử dụng Dữ liệu số hóa sổ hộ tịch. 2.2.4. Về thanh tra, kiểm tra, đánh giá, theo dõi Thanh tra, kiểm tra, giám sát có vai trò quan trọng giúp cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp theo dõi kiểm tra, đôn đốc, kịp thời phát hiên những sơ hở, yếu kém, vi pham trong việc thực thi công vụ, từ đó có những biện pháp xử lý, khắc phục kịp thời, để giảm thiểu các vi phạm pháp luật, tham nhũng, tiêu cựu đối với đội ngũ công chức nhằm giúp cơ quan quản lý nắm bắt được công việc của đối tượng quản lý đảm bảo công vụ được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Trong đó thanh tra, kiểm tra, giám sát có tác dụng ngăn ngừa, răn đe rất lớn để công chức Hộ tịch tuân thủ, chấp hành đúng pháp luật.
16 Các sai, sót trong nghiệp vụ Hộ tịch nêu trên đã được Phòng Tư pháp Quận chấn chỉnh, nhắc nhở và hướng dẫn để khắc phục rút kinh nghiệm để hoàn thành tốt nhiệm vụ. 2.3. Đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 2.3.1. Ưu điểm Đến nay, công tác số hóa dữ liệu hộ tịch trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận như sau: Một là, lãnh đạo Thành phố luôn quan tâm sâu sắc về tầm quan trọng của việc xây dựng các cơ sở dữ liệu nền tảng tạo điều kiện để thực hiện các Chương trình về chuyển đổi số của Thành phố, trong đó dữ liệu hộ tịch là dữ liệu hết sức quan trọng và cấp thiết; đảm bảo các điều kiện để Đề án được triển khai thành công. Hai là, được sự quan tâm của Lãnh đạo Bộ Tư pháp, Cục Công nghệ thông tin, Cục Hộ tịch quốc tịch, chứng thực chỉ đạo sát sao công tác phối hợp, hỗ trợ TP. Hồ Chí Minh trong quá trình thực hiện số hóa sổ hộ tịch. Ba là, Thành phố đã xây dựng được một cơ chế phối hợp hiệu quả, giải quyết nhanh chóng các vướng mắc, phát sinh trong quá trình triển khai. Bốn là, Công chức hộ tịch nhận nhiệm vụ về số hóa sổ hộ tịch được tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ về công tác số hóa. Được bố trí các máy tính làm việc riêng. 2.3.2. Hạn chế Trong quá trình triển khai thực tế cũng đã nảy sinh những bất cập, khó khăn và vướng mắc như:
17 Một là, tại thời điểm thực hiện số hoá còn khoảng gần 3000 dữ liệu sổ hộ tịch không chuyển thành công lên Hệ thống thông tin đăng ký và quản lý hộ tịch của Bộ Tư pháp, dữ liệu luôn ở trạng thái “chưa kiểm tra trùng dữ liệu”, “trùng dữ liệu”, một số dữ liệu ở trạng thái “cho phép chuyển” nhưng cũng không chuyển được và không rõ nguyên nhân. Hai là, Hệ thống thông tin quản lý đăng ký hộ tịch thường xuyên bị chậm, từ chối truy cập dữ liệu, dữ liệu hiển thị không đầy đủ, không trích xuất dữ liệu in ra phôi theo mẫu quy định. Ba là, theo quy định của pháp luật thì cá nhân có thể được đăng ký thay đổi, bổ sung, cải chính hộ tịch tại nơi đã đăng ký hộ tịch trước đây hoặc nơi cư trú2. Tuy nhiên, trên các phần mềm quản lý hộ tịch, khai sinh điện tử chưa tiến hành cập nhật một cách tự động các thay đổi đó vào Sổ đăng ký khai sinh việc đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch được thực hiện tại nơi cư trú. Bốn là, - Việc phải được cơ quan quản lý Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử cấp trên cho phép điều chỉnh dữ liệu sai sót sẽ làm tăng thêm thủ tục và thời gian giải quyết thủ tục hành chính, những quy định này là không cần thiết vì cơ quan đăng ký hộ tịch là nơi chịu trách nhiệm về tính chính xác của dữ liệu hộ tịch so với hồ sơ giấy mà mình đang quản lý, thì việc phát hiện dữ liệu bị sai sót thì phải kịp thời sửa chữa mà không cần cấp trên cho phép mới điều chỉnh mới sửa chữa. - Phần mềm chưa cho phép Sở Tư pháp điều chỉnh dữ liệu do mình quản lý, để thực hiện công tác điều chỉnh dữ liệu của Sở Tư pháp thì Cơ quan quản lý dữ liệu hộ tịch của Bộ Tư pháp phải bố trí nhiều nhân 2 Điều 27, Điều 46 Luật Hộ tịch
18 lực và phương tiện kỹ thuật để xử lý kịp thời yêu cầu điều chỉnh dữ liệu của các Sở Tư pháp trên cả nước. Năm là, trong tài liệu hướng dẫn của Bộ Tư pháp ở Giai đoạn 3 và Giai đoạn 4 hướng dẫn áp dụng đối với phần mềm quản lý dữ liệu hộ tịch lịch sử (2006-2015) theo Nghị định 158/2005/NĐ-CP. Đối với dữ liệu hộ tịch giai đoạn từ 01/01/2016 -01/10/2016 cập nhật trên phần mềm Đăng ký khai sinh điện tử và phần mềm đăng ký quản lý hộ tịch dùng chung của hệ thống không có hướng dẫn cụ thể nên việc nghiên cứu tài liệu để áp dụng gặp khó khăn. Sáu là, Trong quá trình số hóa thực tế triển khai cho thấy rằng có nhiều sổ hộ tịch ở các giai đoạn khác nhau thường không điền đủ thông tin hay chưa đồng bộ, chưa đúng. Bảy là, nhiều sổ hộ tịch khi đưa ra số hóa đã bị hư hỏng, rách nát do nhiều nguyên nhân như không có kho lưu trữ riêng biệt, bị côn trùng cắn, bị ngấm nước cho nên không thể scan được… Tám là, mặc dù TP. Hồ Chí Minh đã thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật vế số hóa sổ hộ tịch nhưng đem lại hiệu quả chưa cao, nhiều người dân còn chưa biết đến pháp luật vế số hóa sổ hộ tịch và lo ngại về các thủ tục về số hóa sổ hộ tịch. 2.3.3. Nguyên nhân Những vướng mắc, hạn chế trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó những nguyên nhân chủ yếu là: Một là, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về hộ tịch chưa đồng bộ, thiếu tính ổn định, còn có những bất cập. Hai là, ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận nhỏ người dân trên địa bàn thành phố chưa được tốt. Việc chấp hành pháp luật về số hóa hộ tịch của người dân không đúng quy định có ảnh hưởng tới
19 việc thống kê dân số, khảo sát phổ cập giáo dục các cấp, cập nhật dữ liệu…. Ba là, trong quá trình quản lý do sự phối hợp giữa các cơ quan có liên quan còn hạn chế, chưa chặt chẽ nên khi cấp giấy chứng minh thư nhân dân cho công dân, cơ quan Công an không căn cứ vào giấy khai sinh mà theo lời khai của đương sự để ghi các thông tin nói trên, do đó nhiều trường hợp thông tin về cá nhân bị sai lệch giữa giấy khai sinh và chứng minh thư nhân dân, hộ khẩu gia đình. Bốn là, Còn có những trường hợp công dân khai báo, cung cấp thông tin không đúng; sửa chữa, tẩy xoá thông tin, bổ sung thông tin theo hướng có lợi để được cấp giấy tờ hộ tịch. Năm là, Công tác số hóa Sổ hộ tịch mới tiếp cận lần đầu, phức tạp tuy nhiên thời gian tập huấn ngắn, không nhiều, chủ yếu chỉ nghiên cứu qua tài liệu nên trong quá trình thực hiện đang còn lúng túng gặp nhiều khó khăn trong các bước thực hiện. CHƯƠNG 3:PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP, LỘ TRÌNH, NGUỒN LỰC BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ SỐ HÓA SỔ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH 3.1. Phương hướng bảo đảm thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 3.1.1. Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch phải bảo đảm việc quản lý hộ tịch đề cao quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân Quyền con người là một khái niệm rộng lớn và được nhiều tổ chức, các quốc gia định nghĩa khác nhau, như theo định nghĩa của Văn phòng Cao ủy Liên hợp quốc định nghĩa Quyền con người là những bảo
20 đảm pháp lý toàn cầu có tác dụng bảo vệ các cá nhân và các nhóm chống lại những hành động hoặc là sự bỏ mặc làm tổn hại đến nhân phẩm, tự do cơ bản của con người. Những kết quả, thành tựu to lớn trên lĩnh vực thúc đẩy, bảo vệ, đảm bảo quyền con người mà nước ta đã đạt được trong những năm qua đã thể hiện rõ và đầy đủ hơn bản chất dân chủ, tiến bộ của Nhà nước và chế độ trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là minh chứng sinh động cho thấy đường lối, chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước về đề cao chủ quyền nhân dân, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa và đảm bảo tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân, ngoài ra nó còn đề cao nhân tố con người, coi con người là chủ thể, nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của sự phát triển. 3.1.2.Thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch trong bối cảnh chuyển đổi số ở nước ta hiện nay mở rộng dân chủ và tính công khai trong hoạt động quản lý nhà nước về hộ tịch Chủ trương cải cách hành chính nhà nước để xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả thì việc loại bỏ những thủ tục hành chính gây phiền hà cho người dân trong giải quyết các vấn đề hộ tịch, xây dựng các thủ tục hành chính mới theo hướng công khai, đơn giản, thuận tiện. Pháp luật về quản lý hộ tịch trong bối cảnh chuyển đổi số không chỉ thiết lập các nguyên tắc cơ bản của hoạt động quản lý hộ tịch mà còn ấn định những cách thức, thủ tục để các cơ quan hành chính phục vụ quyền đăng ký hộ tịch của người dân, là biểu hiện cao của việc chăm lo chu đáo đến quyền lợi của người dân, loại trừ được những nhũng nhiễu mang tính ban phát, tiêu cực trong đăng ký hộ tịch hiện nay.
21 3.1.3 Huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là người đứng đầu các bộ, ngành, địa phương và sự tham gia của tổ chức, doanh nghiệp và người dân bảo đảm sự thành công của chuyển đổi số. Dữ liệu dân cư là tài nguyên quan trọng, được quản lý tập trung, thống nhất và chia sẻ trong toàn bộ hệ thống dữ liệu về dân cư nhằm phục vụ người dân, doanh nghiệp theo quy định của pháp luật, bảo đảm tiết kiệm, tránh lãng phí, tạo ra các giá trị mới. Thúc đẩy ứng dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và doanh nghiệp là trung tâm của chuyển đổi số; lấy con người, cải thiện dân sinh làm mục đích; minh bạch hóa, tăng cường sự tham gia của người dân, doanh nghiệp vào hoạt động của cơ quan nhà nước. Người dân chỉ phải cung cấp thông tin, giấy tờ một lần. 3.1.4.Thể chế và công nghệ là động lực của chuyển đổi số Chuyển đổi số là một xu hướng tất yếu của thời đại. Phát triển Chính phủ điện tử, chính phủ số,... giúp các nhà chức trách dễ dàng quản lý công việc trong nền hành chính quốc gia. Để chuyển chuyển đổi số thành công thì thể chế và công nghê cần phải đi trước một bước. Chính phủ xây dựng hoàn thiện thể chế, chính sách nhằm sẵn sàng chấp nhận và thử nghiệm cái mới một cách có kiểm soát, sau đó đánh giá và nhân rộng, góp phần giảm thời gian, công sức, kinh phí cho người dân và cán bộ thực hiện công tác hành chính về hộ tịch, tư pháp. 3.2. Giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về số hóa sổ hộ tịch 3.2.1. Giải pháp chung - Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng - Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về hộ tịch