Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam - Thực trạng và hướng hoàn thiện

Chia sẻ: Nghiệt đồng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

101
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là nghiên cứu một cách có hệ thống một số vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm tiền gửi và đi sâu nghiên cứu về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, đồng thời phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật quy định về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam để trên cơ sở đó đưa ra một số phương hướng hoàn thiện pháp luật về hoạt động của tổ chức này sao cho phù hợp với điều kiện phát triển và yêu cầu thực tiễn về hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước ta.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam - Thực trạng và hướng hoàn thiện

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN CỬU LAN PHƢƠNG PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC BẢO HIỂM TIỀN GỬI Ở VIỆT NAM - THỰC TRẠNG VÀ HƢỚNG HOÀN THIỆN Chuyên ngành : Luật kinh tế Mã số Công trình đƣợc hoàn thành tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Lê Thị Thu Thủy Phản biện 1: Phản biện 2: : 60 38 50 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Luận văn sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, họp tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội. Vào hồi ..... giờ ....., ngày ..... tháng ..... năm 2012 HÀ NỘI - 2012 1 Có thể tìm hiểu luận văn tại Trung tâm thông tin - Thƣ viện Đại học Quốc gia Hà Nội Trung tâm tƣ liệu - Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội 2 MỤC LỤC CỦA LUẬN VĂN 2.3. Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục 2.5. 2.6. MỞ ĐẦU Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ 1 7 BẢO HIỂM TIỀN GỬI VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC BẢO HIỂM TIỀN GỬI 1.1. 1.1.1. 1.1.1.1. 1.1.1.2. 1.1.2. 1.1.2.1. 1.1.2.2. 1.1.2.3. 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.3. 1.3.1. 1.3.2. 1.4. 2.4. Khái niệm, đặc điểm, bản chất, mục đích và vai trò của bảo hiểm tiền gửi Khái niệm và đặc điểm của bảo hiểm tiền gửi Khái niệm bảo hiểm tiền gửi Đặc điểm của bảo hiểm tiền gửi Bản chất, mục đích, vai trò của bảo hiểm tiền gửi Bản chất của bảo hiểm tiền gửi Mục đích của bảo hiểm tiền gửi Vai trò của bảo hiểm tiền gửi Mô hình bảo hiểm tiền gửi Về phƣơng diện cơ chế bảo hiểm tiền gửi Về phƣơng diện chức năng hoạt động Về phƣơng thức quản lý hệ thống bảo hiểm tiền gửi Vị trí pháp lý, chức năng của tổ chức bảo hiểm tiền gửi Vị trí pháp lý của tổ chức bảo hiểm tiền gửi Chức năng của tổ chức bảo hiểm tiền gửi Khái quát về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ HOẠT 7 7 7 13 19 19 20 21 29 29 31 32 35 35 38 40 43 2.7. 2.7.1. 2.7.2. 2.7.3. 2.8. 2.8.1. 2.8.2. Hoạt động kiểm tra, giám sát các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi Hoạt động hỗ trợ tài chính đối với các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi mất khả năng chi trả Hoạt động chi trả bảo hiểm tiền gửi Hoạt động tiếp nhận, xử lý tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi mất khả năng thanh toán Một số hoạt động khác của tổ chức bảo hiểm tiền gửi Quản lý và sử dụng nguồn vốn Hoạt động thông tin truyền thông Hoạt động hợp tác quốc tế Mối quan hệ giữa Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam với một số cơ quan quản lý nhà nƣớc có liên quan đến hoạt động bảo hiểm tiền gửi Mối quan hệ giữa bảo hiểm tiền gửi Việt Nam với Ngân hàng Nhà nƣớc Mối quan hệ giữa Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam với Bộ Tài chính Chương 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN 3 64 73 79 79 82 83 84 84 86 89 BẢO HIỂM TIỀN GỬI Ở VIỆT NAM 3.1. 3.2. 3.3. Xây dựng và ban hành các văn bản hƣớng dẫn thi hành Luật Bảo hiểm tiền gửi Nâng cao địa vị pháp lý của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam Một số kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về hoạt động của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam 89 KẾT LUẬN 107 109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO GỬI Ở VIỆT NAM Hoạt động cấp và thu hồi chứng nhận bảo hiểm tiền gửi Hoạt động thu phí bảo hiểm tiền gửi 60 PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC BẢO HIỂM TIỀN 2.1. 2.2. 52 44 46 4 92 96 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Mặc dù nền kinh tế thế giới và khu vực đang trên đà phục hồi và phát triển sau cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn cầu bắt nguồn từ năm 2007, nhƣng thực tế cho thấy các quốc gia vẫn đang phải đối mặt với những yếu tố bất trắc tiềm ẩn có thể ảnh hƣởng đến nền kinh tế của mình, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Đây là lĩnh vực luôn chứa đựng nhiều rủi ro nhƣ: rủi ro về lãi suất, rủi ro khi tổ chức tín dụng mất khả năng thanh toán, rủi ro về tỷ giá hối đoái… Do đó, việc đổ vỡ hay phá sản của các ngân hàng hoạt động kém hiệu quả là điều khó tránh khỏi. Tuy nhiên, để xử lý những hậu quả do sự đổ vỡ hay phá sản này gây ra lại không hề đơn giản, thậm chí có thể ảnh hƣởng đến cả hệ thống ngân hàng và toàn bộ nền kinh tế. Để đối phó với vấn đề này, nhiều quốc gia đã đƣa ra các cơ chế phòng ngừa hoặc hành động can thiệp nhằm giúp cho hệ thống ngân hàng trở lại hoạt động ổn định và phát triển lành mạnh, trong đó cơ chế hữu hiệu đƣợc nhiều quốc gia áp dụng phổ biến hiện nay là cơ chế bảo hiểm tiền gửi. Chúng ta đều biết rằng, hoạt động chủ yếu và mang tính đặc thù của các ngân hàng là huy động vốn từ ngƣời gửi tiền bằng những hình thức nhất định và sau đó, ngân hàng sẽ sử dụng nguồn vốn huy động đó để "cho vay lại" đối với những đối tƣợng có nhu cầu sử dụng vốn nên nếu có bất kỳ một rủi ro nào xảy ra trong hoạt động của ngân hàng thì ngƣời gửi tiền sẽ là đối tƣợng bị ảnh hƣởng lớn nhất và trực tiếp nhất. Do đó, một cơ chế bảo hiểm tiền gửi hiệu quả nhằm bảo vệ quyền lợi của ngƣời gửi tiền và bảo vệ sự an toàn cho hoạt động của hệ thống ngân hàng trong các trƣờng hợp rủi ro là vấn đề đã và đang đƣợc nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm, trong đó có Việt Nam. ngày càng đƣợc hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Văn bản pháp luật đầu tiên đặt nền móng cho sự ra đời tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam là Quyết định số 101/TCQĐ-BH của Bộ trƣởng Bộ Tài chính về việc ban hành Quy tắc bảo hiểm trách nhiệm của Quỹ tín dụng nhân dân đối với các khoản tiền gửi có kỳ hạn. Tiếp theo đó là nhiều văn bản pháp luật quy định về tổ chức và hoạt động của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam lần lƣợt đƣợc các cơ quan có thẩm quyền ban hành nhƣ: Nghị định số 89/1999/NĐ-CP ngày 01/9/1999 của Chính phủ về bảo hiểm tiền gửi, Quyết định số 218/1999/QĐ-TTg ngày 09/11/1999 của Thủ tƣớng chính phủ về thành lập Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, Nghị định 109/2005/NĐCP ngày 24/08/2005 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 89/1999/NĐ-CP, Thông tƣ số 03/2000/TT-NHNN5 ngày 16/3/2000 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam hƣớng dẫn thi hành Nghị định số 89/1999/NĐ-CP ngày 01/9/1999 của Chính phủ về bảo hiểm tiền gửi, Quyết định số 75/2000/QĐ-TTg ngày 28/6/2000 của Thủ tƣớng Chính phủ về việc phê duyệt Điều lệ về tổ chức và hoạt động của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, Thông tƣ số 03/2006/TT-NHNN ngày 25/4/2006 của Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam hƣớng dẫn một số nội dung tại Nghị định số 89/1999/NĐ-CP ngày 01/9/1999 của Chính phủ về bảo hiểm tiền gửi và Nghị định số 109/2005/NĐ-CP ngày 24/8/2005 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 89/1999/NĐ-CP... Ở Việt Nam, pháp luật về bảo hiểm tiền gửi, trong đó có quy định về những hoạt động mà tổ chức bảo hiểm tiền gửi đƣợc phép thực hiện, Tuy nhiên, những văn bản pháp luật quy định về vấn đề bảo hiểm tiền gửi nói chung, cũng nhƣ quy định về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi nói riêng đƣợc ban hành trong thời gian qua mới chỉ là những văn bản dƣới luật nên hiệu lực pháp lý chƣa cao và cũng chƣa đầy đủ, đồng bộ nên đã thể hiện một số bất cập trên thực tế. Do đó, yêu cầu đặt ra là phải tiếp tục xây dựng và hoàn thiện một khung pháp lý ổn định để giúp cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam hoạt động hiệu quả, thực hiện tốt chức năng và vai trò của mình trong việc bảo đảm sự ổn định và 5 6 phát triển cho thị trƣờng tài chính - tiền tệ quốc gia nói chung, đồng thời cũng chính là bảo vệ quyền lợi cho những ngƣời gửi tiền - đối tƣợng cung cấp nguồn vốn chủ yếu cho thị trƣờng. Vì vậy, tháng 6/2012 vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật Bảo hiểm tiền gửi, Luật này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2013. Tuy nhiên, những quy định của Luật còn chung chung, nhiều vấn đề vẫn còn bỏ ngỏ, do đó, việc tìm hiểu và đi sâu nghiên cứu pháp luật về bảo hiểm tiền gửi nói chung cũng nhƣ hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam nói riêng là việc làm cần thiết, nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam. Chính vì vậy, tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài "Pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam - Thực trạng và hướng hoàn thiện" làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam trong thời gian tới, từ đó góp phần nâng cao vị thế cũng nhƣ hiệu quả hoạt động của tổ chức này đối với hệ thống ngân hàng nói riêng và đối với nền kinh tế nói chung. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích của luận văn là nghiên cứu một cách có hệ thống một số vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm tiền gửi và đi sâu nghiên cứu về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, đồng thời phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật quy định về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam để trên cơ sở đó đƣa ra một số phƣơng hƣớng hoàn thiện pháp luật về hoạt động của tổ chức này sao cho phù hợp với điều kiện phát triển và yêu cầu thực tiễn về hội nhập kinh tế quốc tế của đất nƣớc ta. Để đạt đƣợc mục đích trên, luận văn hƣớng tới việc giải quyết các nhiệm vụ sau: Liên quan đến bảo hiểm tiền gửi và pháp luật về bảo hiểm tiền gửi đã có một số công trình nghiên cứu, đề tài khoa học và nhiều bài báo nhƣ: sách chuyên khảo "Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam" của TS. Lê Thị Thu Thủy, Luận văn thạc sĩ Luật học "Hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay" của tác giả Bùi Hữu Toàn, Luận văn thạc sĩ Luật học "Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam" của tác giả Nguyễn Thị Vân Hoài, bài báo nghiên cứu "Mô hình bảo hiểm tiền gửi hiện nay và những vấn đề cần quan tâm khi xây dựng luật bảo hiểm tiền gửi" của TS. Đinh Dũng Sỹ in trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp… Tuy nhiên, các công trình trên đây chủ yếu nghiên cứu những vấn đề cơ bản, chung nhất về bảo hiểm tiền gửi và pháp luật về bảo hiểm tiền gửi mà chƣa đi sâu nghiên cứu về các hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam. Do vậy, tôi nhận thấy rằng cần thiết phải nghiên cứu về các quy định của pháp luật hiện hành về các hoạt động chính của tổ chức bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, đánh giá thực trạng áp dụng và phân tích một cách toàn diện, có hệ thống những quy định đó để đƣa ra những kiến nghị góp phần hoàn thiện pháp luật về - Nghiên cứu một số vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm tiền gửi nhƣ quá trình hình thành, phát triển của bảo hiểm tiền gửi; khái niệm, đặc điểm, mục đích, vai trò của bảo hiểm tiền gửi… để từ đó có cơ sở nghiên cứu sâu hơn về những hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam. 7 8 - Nghiên cứu thực trạng pháp luật quy định về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam hiện nay đồng thời có tham khảo, so sánh với những quy định tƣơng ứng của pháp luật một số nƣớc trên thế giới về bảo hiểm tiền gửi để thấy đƣợc một số hạn chế, bất cập trong các quy định này, từ đó có cơ sở kiến nghị những phƣơng hƣớng hoàn thiện pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam trong thời gian tới. - Kiến nghị một số phƣơng hƣớng hoàn thiện pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi sao cho phù hợp với tình hình thực tiễn của nền kinh tế - xã hội Việt Nam. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là các quy định của pháp luật hiện hành về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam. Trên cơ sở đó nêu ra một số bất cập và hƣớng hoàn thiện pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu của đề tài tập trung phân tích khía cạnh pháp lý, cơ sở lý luận và nội dung các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, đồng thời có tham khảo thêm một số quy định có liên quan của pháp luật một số nƣớc về lĩnh vực bảo hiểm tiền gửi để từ đó thấy đƣợc một số hạn chế, bất cập trong các quy định của pháp luật Việt Nam và đƣa ra kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam trong thời gian tới. 5. Phương pháp nghiên cứu Đề tài này đƣợc nghiên cứu dựa trên nền tảng cơ sở phƣơng pháp luận là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Bên cạnh đó, trong quá trình thực hiện luận văn, tôi cũng sử dụng một số phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể nhƣ: phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp phân tích, tổng hợp để làm sáng tỏ những nội dung đã đƣa ra trong đề tài. 6. Những đóng góp mới của luận văn Sau khi hoàn thành luận văn này, tôi mong muốn góp phần làm r hơn một số nội dung cơ bản về bảo hiểm tiền gửi, làm r một số hạn chế, bất cập trong các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi để từ đó đƣa ra những kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam trong thời gian tới, cụ thể: nghị phƣơng hƣớng hoàn thiện pháp luật quy định về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chƣơng: Chương 1: Một số vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm tiền gửi và hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi. Chương 2: Thực trạng pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam. Chương 3: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam. Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC BẢO HIỂM TIỀN GỬI 1.1. Khái niệm, đặc điểm, bản chất, mục đích và vai trò của bảo hiểm tiền gửi - Nêu những đặc điểm pháp lý cơ bản trong hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi. Ở phần này, luận văn trình bày những vấn đề lý luận cơ bản về tiền gửi, khái niệm tiền gửi và một số quan điểm về cơ chế bảo hiểm tiền gửi để từ đó thấy đƣợc pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam đã có một bƣớc tiến quan trọng khi đƣa ra đƣợc khái niệm về "bảo hiểm tiền gửi". Theo quy định của Luật bảo hiểm tiền gửi năm 2012 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2013) thì bảo hiểm tiền gửi là sự bảo đảm hoàn trả tiền gửi cho người được bảo hiểm tiền gửi trong hạn mức trả tiền bảo hiểm khi tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi lâm vào tình trạng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền hoặc phá sản. - Đánh giá thực trạng pháp luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, nêu ra một số hạn chế, bất cập trong các quy định này và kiến Sau khi đƣa ra định nghĩa về bảo hiểm tiền gửi, luận văn chỉ ra những đặc điểm cơ bản của bảo hiểm tiền gửi, bao gồm: 9 10 - Làm r bản chất của bảo hiểm tiền gửi và mô hình bảo hiểm tiền gửi. - Phân tích đặc điểm, vị trí pháp lý của tổ chức bảo hiểm tiền gửi.