Trùng Báo cáo Phân tích tình hình trẻ em tại Việt Nam 2010

N g h i e n ciiu<br /> G i a cJlnh v a G i 6 i<br /> So 4 - 2 0 1 1<br /> <br /> Bao cao Phan tfch<br /> tinh hinh tre em tai Viet Nam 2010<br /> <br /> Ldi T d a s o a n : Viet Nam la qud'c gia d i u tien d chau A va thii<br /> hai tren the gidi phe chuan Cong Udc ve Quyen tre em. Day la<br /> cam ke't rat ro rang ciia Viet Nam do'i vdi tre em, va sau do da<br /> dUdc thuc hien bang sU dau tU va Uu tien cho tre em trong nhiing<br /> nam qua. "Phan tich tinh hinh tre em Viet Nam 2010" la ke't qua<br /> nghien cdu ciia UNICEF, dUpc xay dUng vdi sp cong tac chat che<br /> ciia Chinh phii Viet Nam. Nghien ciiu nay sii dung each tiep can<br /> dUa tren quyen con ngUdi va dUpc thUc hien vdi y dinh se tre)<br /> thanh mot tai lieu tham khao co tinh cap nhat va toan dien cho<br /> ta't ca cac ben tham gia trong cong tac thiic day an sinh cho tre<br /> em, ciing nhU ho trp viec xay dUng va thUc hien cac chinh sach<br /> va chien lUpc nham thUc hien tot hdn quyen ciia tre em Viet<br /> Nam. Thong diep quan trpng nha't cua nghien cdu nay la keu goi<br /> giam sU bat binh dang ve kha nang tie'p can cac dich vu do'i v6i<br /> tre em. Tda soan xin tran trpng gidi thieu tdi ban doc nhiing noi<br /> dung chinh ciia nghien cdu phan tich nay.<br /> Tii k h d a : Tre em; Quyen tre em; Tinh hinh tre em Viet Nam.<br /> <br /> Bao cao "Phan tfch tinh hinh tie em Viet Nam 2010" la md'c quan trpng<br /> trong qua trinh nghien ciiu, ghi chip tai lieu, phan tfch va tim bieu v i tinh<br /> hinh tre em Viet Nam. Bao cao da sir dung nhiiu ngudn tai lieu va nghien<br /> ciiu dang tin cay de tham khao nham thuc hien mpt phan tfch toan dien va<br /> khach quan v i tinh binh tie em Viet Nam.<br /> Bao cao "Phan tfch tinh binh tre em Viet Nam 2010" dai 320 trang,<br /> ngoai phan Gidi thieu chung va phan Tai lieu tham khao, bao gdm 7<br /> chuang chfnh: (1) Bdi canh phat trien ciia qud'c gia; (2) Bdi canh the che<br /> <br /> Vo Kim HUcfng<br /> <br /> 75<br /> <br /> va quan tri qud'c gia; (3) Quyin dupc sinh tdn va cham sdc siic khde ciia<br /> tre em; (4) Quyin dupc hpc tap va phat trien; (5) Quyin dupc tdn trpng va<br /> bao ve; (6) Quyin tham gia; (7) Khuyen nghi.<br /> Trong phan Gidi thieu, Bao cao chu trpng den phuang phap luan tdng<br /> the ma Phan tfch nay ap dung - each tiep can dua tren quyin con ngudi,<br /> sir dung Cdng udc Quyen tre em (CRC) va Cdng udc vi Xda bd cac Hinh<br /> thdc Phan biet dd'i xir dd'i vdi Phu nir (CEDAW) va cac chuan muc phap<br /> luat qud'c te, hiep udc va cdng udc khac. Gia tri cua each tiep can nay la<br /> nd phan tfch cac van di d cap dp sau ban, tim hieu nhiing nguyen nhan vi<br /> ca ca'u hoac gd'c ri, nguyen nhan gian tiep va nguyen nhan true tie'p anh<br /> hudng de'n viec hudng quyin ciia tre em. Theo each tiep can nay, can phai<br /> xac dinh va danh gia nang luc thuc bien ciia ta't ca cac ben chiu trach<br /> nhiem cho viec dam bao quyin tie em dupc tdn trpng, bao ve va thuc hien<br /> dSy dii.<br /> Dua tren each tiep can vi quyin con ngudi, Bao cao da cd mpt phan<br /> tfch tucmg dd'i toan dien vi tinh hinh cua ta't ca tre em dudi 18 tudi bien<br /> dang sdng d Viet Nam va tap trung vao nhiing dd'i tupng khd khan nha't<br /> trong viec tiep can nhu: tre em dan tdc thieu sd dang sdng d cac viing ndng<br /> thdn xa xdi; tre cd hoan canh dac biet (tie lang thang, tre di cu, tie lam trai<br /> phap luat); va cac tre khac. Bao cao cung luu y dac biet den cac hanh vi<br /> va gia tri lien quan den gia dinh, truyin thdng va van hoa Viet Nam cd anh<br /> hudng de'n viec thuc hien cac quyin tre em.<br /> Bao cao da chi ra nhiing ban che Va trd ngai trong qua trinh chuan bi<br /> phan tfch. Mpt trong sd dd la do thuc te thdi gian va ngudn luc rat ban che,<br /> khdng the cd dupc sir tham gia va ddng gdp ciia tre em vao Phan tfch nay.<br /> Cac muc tieu chfnh cua "Phan tfch tinh hinh tie em Viet Nam 2010"<br /> dupc di ra la:<br /> Tap hop cac kie'n thdc, y tudng va phan tfch tren ca sd cac bang chiing<br /> lien quan tdi tre em Viet Nam.<br /> - Ddng gdp vao nghien ciiu qud'c gia, thiet lap chfnh sach, phap luat va<br /> ngan sach vi Ipi fch ciia tre em.<br /> - Gdp phan lam tai lieu tham khao cho viec xay dung cac ke hoach qud'c<br /> gia, cac chuang trinh va cac qua trinh khac.<br /> - Danh gia va phan tfch viec thuc hien quyin tie em d Viet Nam, dua<br /> tren sd lieu dinh tfnh va dinh lupng sSn cd cua thdng ke qud'c gia va cac<br /> phan tfch tir nhieu ngudn qud'c te va trong nudc.<br /> <br /> 76<br /> <br /> Nghien cUu Gia dinh va Gidi. Quyen 21, so 4, tr.74-83<br /> <br /> Chuang 1 ciia Bao cao phan tfch Bdi canh phat trien cua qud'c gia.<br /> Chuang nay dua ra nhung thdng tin ca ban vi nhiiu linh vuc ciia Viet<br /> Nam; tdng quan vi qua trinh cai each "Doi mdi"; cac xu hudng phat trien<br /> kinh te xa hdi hudng tdi Muc tieu Phat trien Thien nien ky (MDG); va'n di<br /> vi ngheo d tre em.<br /> Bao cao chi ra jing Viet Nam, vdi nhiing thanh cdng nhanh chdng vi<br /> kinh te va tie'n bd dang ke vi xa hdi trong hai thap ki qua, da trd thanh<br /> qud'c gia dSn dau khu vuc chau A- Thai Binh Duang trong viec dat dupc<br /> hau bet cac Muc tieu Phat trien Thien nien ky (MDG). Viet Nam da dat<br /> dupc nhieu tien bd dang ke cho tre em trong mpt khoang thdi gian ra't<br /> ngan, vdi miic giam ti le tir vong tie em dudi 5 tudi va giam ti le ngheo ddi<br /> chua tirng cd. Tuy nhien, vSn cdn nhiiu muc tieu di ra cho tie em chua<br /> dupc thuc bien, dac biet la d cac linh vuc: ve sinh, ve sinh mdi trudng, dinh<br /> dudng, bao ve tie em, cha't lupng va quan ly giao due... Mpt bd phan tre<br /> em va ngudi chua thanh nien d Viet Nam vSn phai sdng trong diiu kien<br /> ngheo khd va bi tach ra khdi xa hdi. Dan tdc thieu sd vSn la nhiing ngudi<br /> ngheo nha't, dupc hudng Ipi ft nha't tii tang trudng kinh te ciia da't nudc.<br /> Va'n de ba't binh dang gidi van cd mpt sd thach thiic. Nhiing thach thiic nay<br /> bao gdm ty le tir vong ba me cao, dac biet d khu vuc vung nui va vdng sau<br /> vLing xa, budn ban phu nii, bao luc gia dinh, ma't can bang trong ty le gidi<br /> tinh khi sinh va ty le nao pha thai cao.<br /> Mpt trong nhiing diem dang luu y ciia chucmg nay la chi rd nhiing han<br /> che Idn trong cac phucmg phap \'a ky thuat do ludng ngheo tre em d Viet<br /> Nam (tap trung vao nhitng tre em sdng trong cac bd gia dinh dupc xac<br /> dinh la ngheo theo chuan ngheo tiin te ciia qud'c gia). Dua vao Cdng udc<br /> Quyin tre em, gan day Viet Nam da xay dung phucmg thiic tiep can ngheo<br /> tre em da chiiu, dac trung cho Viet Nam, tap trung vao ket qua tac ddng<br /> tdi tre em va lay tre em lam trung tam. Cach tie'p can nay dua vao cac linh<br /> vuc ngheo nhu giao due, sire khde, dinh dudng, nha d, nudc sach va ve sinh<br /> mdi trudng, lao ddng tie em, giai trf, hda nhap xa hdi va bao ve. Cach tiip<br /> can da chiiu nay cho phep do ludng ngheo tre em d cac cap dp tdng hpp,<br /> bang each tfnh toan Ty le Ngheo Tre em va Chi so Ngheo Tre em.<br /> Sir dung each tie'p can nay, khoang 1/3 sd tre em dudi 16 tuoi la ngheo.<br /> Sd lupng nay xa'p xi 7 trieu tre em. Khdng cd su khac biet nao dang ke<br /> giiia nam va nii, nhung cd su khac biet Idn giiia khu vuc thanh thi-ndng<br /> thdn va su khac biet giiia cac viing miin. Cach do ludng da chiiu nay va<br /> ngheo vi tiin te xac dinh dupc cac nhdm tre em khac nhau, cho tha'y hai<br /> each nay dua ra bai biic tranh khac nhau vi ngheo tre em. Cac chfnh sach<br /> dua vao viec ke't hop ca bai each danh gia ngheo se dam bao phac chan<br /> <br /> Vo Kim HUdng<br /> <br /> 77<br /> <br /> han viec xac dinh dupc dd'i tupng tre em ngheo, dii theo quan diem ngheo<br /> vi mat tiin te hay ngheo da chiiu.<br /> Chuang 2: Bdi canh the che va quan trj qud'c gia gidi thieu phap<br /> luat, chfnh sach chfnh lien quan tdi quyin tre em, cac ca quan nha nudc<br /> va td chdc ngoai nha nudc ("ben chiu trach nhiem"), va quan tri qud'c gia<br /> cd vai trd quan trpng trong viec thuc hien Cdng udc Quyin tre em (CRC).<br /> CRC la tu tudng chu dao ciia chuang nay, dac biit la Diiu 2, 3 va 4 ap<br /> dung dd'i vdi viec thuc hien toan bd Cdng udc. Diiu 2 qui dinh nguyen tac<br /> khdng phan biet dd'i xir, keu gpi cac qud'c gia thanh vien phai dam bao cho<br /> mpi tre em dupc tiep can binh dang vdi cac quyin da dupc tuyen bd trong<br /> Cdng udc. Diiu 3 qui dinh rang trong ta't ca nhiing hanh ddng lien quan<br /> de'n tre em, cho du dd la do cac ca quan nha nudc bay tu nhan, toa an, ca<br /> quan hanh phap, bay ca quan lap phap tien hanh thi Ipi fch td't nhat ciia tre<br /> em phai la mdi quan tam hang dSu. Diiu 4 cd ten "Diiu khoan thuc hien"<br /> ddi hdi cac qud'c gia thanh vien phai tie'n hanh cac bien phap tu phap, hanh<br /> chfnh va cac bien phap phii hpp khac nham thuc hien ta't ca cac quyin da<br /> dupc di cap trong Cdng udc Quyin tre em.<br /> Cac nguyen tac ca ban ciia Cdng udc Quyin tre em da dupe dua vao<br /> cac van ban luat qud'c gia, trong dd quan trpng nha't la Luat Bao ve, cham<br /> sdc va giao due tie em nam 2004. Ddng thdi, Viet Nam cd nhiiu chuang<br /> trinh va chfnh sach qudc gia khuyen khfcb va bao ve phuc Ipi ciia tie em,<br /> bao gdm cac Chucmg trinh Muc tieu Qud'c gia, cac chucmg trinh hanh<br /> ddng vi tre em, cac chfnh sach phuc Ipi xa hpi va an sinh xa hdi.<br /> Chiu trach nhiem chfnh dd'i vdi viec thuc bien quyin tie em cd Dang<br /> Cdng san Viet Nam, Qud'c hdi va mpt sd iiy ban cd chirc nang true tie'p lien<br /> quan tdi tre em. Trong khudn khd ciia Chfnh phii cd Bd Lao ddng, Thuang<br /> binh va Xa bdi ciing vdi cac Bd nganh lien quan. Co quan tu phap trong<br /> dd cd tda an ddng mpt vai trd quan trpng vi khudn khd phap ly cho tre em.<br /> Bao cao Phan tfch danh gia cao vai trd dang dan dan dupc thira nhan ciia<br /> xa hdi dan su, cac ca quan truyin thdng trong viec nang cao nhan thirc vi<br /> cac va'n di lien quan de'n quyin tre em.<br /> Dd'i vdi Viet Nam, gia dinh vSn la nin tang va la dan vi xa bdi ca ban.<br /> Hien nay cd xu hudng tien tdi gia dinh hat nhan; xua't hien nhiiu hd gia<br /> dinh do nii gidi lam chii bd ban va cd sir gia tang vi dd vd gia dinh. Vai<br /> trd vi gidi trong gia dinh van cdn hien hiiu vdi thuc te la hau bet quyin ra<br /> quyet djnh tap trung vao chu hd la nam gidi.<br /> Vdi chi'nh sach "xa hdi hda" ciia Chfnh phii viec cung ca'p cac dich vu<br /> xa hdi ca ban, khu vuc tu nhan ngay cang giii vai trd quan trpng trong viec<br /> <br /> 78 Nghien cUu Gia dinh va Gidi. Quyen 21, so 4, tr.74-83<br /> <br /> cung cap cac dich vu xa hdi cd lidn quan tdi tre em va cd xu hudng tap<br /> trung d cac thanh phd Idn va cac khu vuc cd miic dp phat trien kinh te cao.<br /> Bao cao ddng thdi cung chi ra su ba't binh dang dang gia tang giiia khu vuc<br /> thanh thi va ndng thdn, giiia ngudi giau va ngudi ngheo, vi cha't lupng va<br /> sd lupng cac dich vu cdng dupc cung ca'p; tinh trang kinh te kem phat trien<br /> ciing can trd viec cung ca'p cac dich vu cdng lien quan tdi tre em d khu vuc<br /> ndng thdn va cac tinh ngheo. Ngan sach cho cac quyin ciia tre em dupc<br /> phan bd gdp vao trong cac hang muc ngan sach ciia nganh nhu giao due<br /> va cham sdc sdc khde ban dau. Vi vay, mac dau. chi ngan sach nha nudc<br /> cho cac linh vuc xa bdi, dac biet la y te, giao due dang tang dan, y te chiem<br /> 4% va giao due va dao tao chiem gan 14% chi ngan sach trung uang trong<br /> nam 2007, so vdi 3% va 11% tucmg ung trong nam 2000, nhung do phf sir<br /> dung dupe' dua vao ap dung nen cac hd gia dinh dang phai danh ra mpt ty<br /> trpng nhiiu hem trong tdng chi tieu hang thang cho cac khoan chi tra phat<br /> sinh cac dich vu xa hdi ca ban.<br /> Chuong 3: Quyen dupc sinh ton va cham soc sire khde ciia tre em<br /> Ndi dung chfnh cua chucmg nay di cap de'n quyin dupc sdng, mpt<br /> nguyen tac phd cap ve quyin con ngudi ludn dupc di cao trong ta't ca cac<br /> van kien qud'c te vi quyin con ngudi, trong dd cd Cdng udc Quyin tre em<br /> (CRC) (Diiu 6); quyin dupc cham sdc siic khoe va tie'p can cac dich vu y<br /> te nhu da neu trong Diiu 24 (CRV). Quyin dupc cham sdc sire khoe ciia<br /> tre em phu thudc vao viec thuc hien cac quyin khac, nhu quyin dupc sdng,<br /> khdng bi phan biet dd'i xir va dupc binh dang, dupc an, dupc giao due,<br /> dupc tdn trpng cupc sdng rieng tu, dupc tiep can thdng tin, dupe sii dung<br /> nudc sach va tien nghi ve sinh.<br /> Bao cao da dua ra nhirng phat hien chfnh nhu sau:<br /> - Su sdng cdn va siic khde cua tre em: Ty le tir vong ciia tre dudi 1 tudi<br /> va tre em ndi chung da giam mpt nira trong giai doan tii nam 1990 tdi nam<br /> 2006 mac du vSn cdn nhiing ba't binh dang; cac benh phd bien d tre em<br /> bao gdm viem dudng hd ha'p ca'p, tieu chay, sd't xua't huye't va suy dinh<br /> dudng; dp bao phu tiem chiing va cung ca'p Vitamin A kha cao vdi mpt sd<br /> su khac biet; ty le cdi cpc cao va ty le nudi con hoan toan bang siia me<br /> tha'p la thach thirc dd'i vdi viec dat dupc cac muc tieu giam ty le suy dinh<br /> duong; tinh hinh bo sung vi chat dinh duong tuy cd mirc bao phii rdng<br /> nhung cdn khd khan trong duy tri.<br /> - Siic khde vi thanh nien: cac chuang trinh KHHGD qud'c gia chua chii<br /> y Aiy dii den thanh nien chua kit hdn nhung da cd quan he tinh due; vi<br /> thanh nien va thanh nien cdn cd hieu biet han che vi siic khde sinh san<br /> <br />