Từ điển Thương mại quốc tế

Chia sẻ: Lương Vương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:256

Thêm vào BST

Báo xấu

947
lượt xem 499
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu này có các mục trong từ điển được sắp xếp theo vần chữ cái của các nguồn gốc tiếng Anh, bao gồm từ đơn, cụm từ và các từ viết tắt (in đậm). Mỗi mục từ đều có dịch sang tiếng Việt (in nghiêng, chữ đậm), tiếp đó là phần giải thích nội dung mục từ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Từ điển Thương mại quốc tế

-2 -
LỜI NÓI ĐẦU Cuốn “Từ điển Chính sách Thương mại Quốc tế” song ngữ Anh-Việt được Dự án MUTRAP giai đoạn kéo dài xuất bản lần đầu vào năm 2003. Cuốn sách đã giúp bạn đọc làm quen với những thuật ngữ liên quan đến Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của bạn đọc, Dự án MUTRAP giai đoạn II xin trân trọng giới thiệu cuốn sách được tái bản tới các cơ quan Chính phủ, các tổ chức doanh nghiệp, nghiên cứu và công chúng Việt Nam nói chung. Chúng tôi tin rằng cuốn sách cũng sẽ giúp cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam giải đáp những băn khoăn về tác động của WTO sau khi Việt Nam gia nhập tổ chức này. Chúng tôi hy vọng cuốn sách cũng sẽ được sử dụng trong các khoá đào tạo về chính sách thương mại và Luật thương mại quốc tế của các trường Đại học và các cơ sở đào tạo tại Việt Nam. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn tác giả Trần Thanh Hải và các cộng sự đã cho phép Dự án tái bản cuốn sách này. FOREWORD The English-Vietnamese “Dictionary on International Trade Policy” was first published by MUTRAP Extension in 2003. It has been very popular for familiarizing readers with WTO-related terms. In response to the continued high demand of our constituency, MUTRAP II decided to republish the book and make it available for interested members of government bodies, business organizations and academia as well as the public at large. We are convinced that the dictionary will be similarly useful in the post-WTO accession period as the business community is expected to turn their attention to the implications of Vietnam’s WTO membership on their activities. The publication may facilitate finding the correct answers to their questions. We hope that the dictionary can also be used by universities and other institutions in their training syllabus trade policy and international trade law courses. We would like to sincerely thank the author, Mr. Tran Thanh Hai and his collaborators for permitting the Project to republish the book. Trân trọng Peter Naray Trần Thị Thu Hằng Trưởng nhóm chuyên gia Châu Âu Giám đốc Dự án - 3-
LỜI CẢM ƠN Từ điển Chính sách Thương mại quốc tế do nhóm các chuyên gia của Bộ Thương mại và Uỷ ban Quốc gia về Hợp tác Kinh tế quốc tế biên soạn dựa trên Cuốn Từ điển các thuật ngữ thương mại quốc tế của tác giả Walter Goode do WTO và nhà xuất bản của Đại học Cambridge phát hành. Dự án MUTRAP xin cảm ơn sự cộng tác của ông Trần Thanh Hải, ông Trân Đông Phương, bà Đỗ Thu Hương với vai trò hiệu đính; ông Nguyễn Hữu Anh, ông Trịnh Minh Anh, ông Tô Cẩn, bà Hoàng Thị Liên, bà Phạm Quỳnh Mai và bà Trần Phương Lan với vai trò biên dịch. Đồng thời, Dự án cũng chân thành cảm ơn Uỷ ban châu Âu đã hỗ trợ tài chính cho việc xuất bản ấn phẩm này. ACKNOWLEDGEMENT This Glossary of International Trade Policy Terms was compiled by a group of experts in the Ministry of Trade, Vietnam and the National Committee of International Economic Cooperation, on the basis of the earlier Dictionary of Trade Policy Terms by Walter Goode, published by the WTO, also available from Cambridge University Press. The MUTRAP acknowledges with thanks the contributions of Mr. Tran Thanh Hai, Mr. Tran Dong Phuong, Mrs. Do Thu Huong as editors and Mr. Nguyen Huu Anh, Mr. Trinh Minh Anh, Mr. To Can, Mrs. Hoang Thi Lien, Mrs. Pham Quynh Mai and Mrs. Tran Phuong Lan as translators. The authors have kindly granted the permission to reprint and distribute the material in the framework of MUTRAP activities. Financial assistance for the publication was provided by the European Union. - 4-
LỜI GIỚI THIỆU ***** Việc chính thức gia nhập Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) tháng 7/1995, trở thành thành viên sáng lập viên của Hợp tác Á-Âu (ASEM) năm 1996, và trở thành thành viên chính thức của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) năm 1998 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong sự tham gia của Việt Nam vào các hệ thống kinh tế- thương mại thế giới. Quá trình hội nhập này sẽ ảnh hưởng ngày càng sâu sắc hơn tới các chính sách điều hành kinh tế- thương mại ở Việt Nam. Tuy nhiên, hệ thống kinh tế- thương mại đa phương là lĩnh vực khá mới mẻ, không chỉ với đa số các doanh nghiệp mà ngay cả với các cơ quan quản lý và hoạch định chính sách của Việt Nam. Do vậy, Dự án Hỗ trợ Chính sách Thương mại Đa biên (MUTRAP) phối hợp với một số chuyên gia của Bộ Thương mại xuất bản cuốn “Từ điển Chính sách Thương mại Quốc tế” với hy vọng sẽ đáp ứng phần nào nhu cầu tìm hiểu về lĩnh vực này, đặc biệt là đối với những người đang làm những công việc có liên quan đến các quá trình đàm phán và triển khai các hoạt động hợp tác thương mại đa phương. CÁCH SỬ DỤNG QUYỂN TỪ ĐIỂN Các mục trong Từ điển được sắp xếp theo vần chữ cái của các từ gốc tiếng Anh, bao gồm từ đơn, cụm từ và các từ viết tắt (in đậm). Mỗi mục từ đều có dịch sang tiếng Việt (in nghiêng, chữ đậm), tiếp đó là phần giải thích nội dung mục từ. Trong phần giải thích, những từ in nghiêng là những từ có thể tham chiếu tiếp trong Từ điển dưới dạng một mục từ riêng. Để thuận tiện trong việc tra cứu, chúng tôi có in kèm theo một danh mục chỉ dẫn tra cứu theo chiều Việt – Anh ở cuối sách giúp bạn đọc có thể nhanh chóng tìm được nguyên gốc tiếng Anh của các mục từ tiếng Việt. Các từ tham chiếu sau gợi ý "xem" và "xem thêm", do có liên quan trực tiếp đến từ mục đang giải thích, nên được ghi thẳng bằng tiếng Anh. Ngoài phần giải thích các từ mục, Từ điển cũng kèm theo các phụ chương tóm lược Hiệp định thành lập WTO, các Hiệp định GATT và GATS, là các văn kiện nền tảng trong đàm phán thương mại quốc tế hiện nay. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc. BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN MUTRAP Cuốn sách này đã được biên soạn với sự hỗ trợ tài chính của Uỷ ban Châu Âu. Quan điểm trong cuốn sách này là của các chuyên gia tư vấn và do đó không thể hiện quan điểm chính thức của Uỷ ban Châu Âu This book has been prepared with financial assistance from the Commission of the European Communities. The views expressed herein are those of the consultants and therefore in no way reflect the official opinion of the Commission -5-
A Absolute advantage: Lîi thÕ tuyÖt ®èi Quan ®iÓm ®−îc Adam Smith ®−a ra trong cuèn "Sù thÞnh v−îng cña c¸c quèc gia", vµ ®−îc mét sè nhµ häc gi¶ kh¸c ph¸t triÓn, ®ã lµ c¸c quèc gia tham gia vµo ho¹t ®éng th−¬ng m¹i quèc tÕ ®Ó cã thÓ nhËp ®−îc hµng ho¸ rÎ h¬n so víi kh¶ n¨ng n−íc ®ã cã thÓ s¶n xuÊt. Smith cho r»ng th−¬ng m¹i quèc tÕ cho phÐp sù chuyªn m«n ho¸ cao h¬n so víi nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp, do ®ã cho phÐp c¸c nguån lùc ®−îc sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n. Khi viÕt vÒ lý do t¹i sao c¸c gia ®×nh l¹i ®i mua hµng ho¸ chø kh«ng tù s¶n xuÊt ra nã, ¤ng nãi r»ng: "Nh÷ng ®iÒu kh«n ngoan trong øng xö cña mçi gia ®×nh khã cã thÓ kh«ng t×m thÊy trong øng xö cña mét v−¬ng quèc vÜ ®¹i. NÕu mét n−íc kh¸c cã thÓ cung cÊp cho chóng ta hµng ho¸ víi gi¸ thÊp h¬n chóng ta s¶n xuÊt th× tèt h¬n hÕt lµ chóng ta nªn mua mét sè hµng ho¸ ®ã cña n−íc ®ã mÆc dï nÒn c«ng nghiÖp cña chóng ta cã thÓ s¶n xuÊt ra, trong khi ®ã chóng ta cã thÓ tËp trung vµo nh÷ng ngµnh chóng ta cã mét sè lîi thÕ". Xem thªm autarkty, comparative advantage, gains-from- trade theory, Heckscher-Ohlin theorem, self-reliance vµ self-sufficiency. Accession: Gia nhËp ViÖc trë thµnh thµnh viªn cña WTO (Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi), hoÆc mét tæ chøc hay hiÖp ®Þnh quèc tÕ kh¸c. Gia nhËp WTO yªu cÇu cã c¸c cuéc ®µm ph¸n gi÷a nh÷ng n−íc thµnh viªn hiÖn t¹i víi nh÷ng n−íc xin gia nhËp ®Ó ®¶m b¶o r»ng chÕ ®é th−¬ng m¹i cña n−íc xin gia nhËp ph¶i phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña WTO. Khi gia nhËp, c¸c danh môc cam kÕt vÒ gi¶m thuÕ quan vµ dÞch vô mµ n−íc xin gia nhËp ®−a ra ph¶i t−¬ng tù nh− cam kÕt cña c¸c thµnh viªn hiÖn t¹i v× hä gia nhËp WTO tr−íc vµ tham gia liªn tôc c¸c vßng ®µm ph¸n th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng. Nãi c¸ch kh¸c, mçi quèc gia khi gia nhËp ph¶i cam kÕt t−¬ng tù nh− nh÷ng quyÒn lîi mµ hä ®−îc h−ëng víi t− c¸ch lµ thµnh viªn. Gia nhËp OECD còng ®ßi hái c¸c n−íc thµnh viªn míi ph¶i chøng minh r»ng chÕ ®é kinh tÕ cña m×nh nãi chung lµ phï hîp víi chÕ ®é kinh tÕ cña c¸c n−íc thµnh viªn hiÖn t¹i. Thµnh viªn cña UNCTAD hoÆc cña c¸c c¬ quan kh¸c cña Liªn hîp quèc kh«ng ®ßi hái nh÷ng nghÜa vô nµy. Xem thªm enlargement, schedules of commitments on services vµ schedules of concessions. ACP States: C¸c quèc gia ACP Kho¶ng 70 quèc gia Ch©u Phi, vïng Ca-ri-bª vµ Th¸i b×nh d−¬ng cã liªn kÕt víi Céng ®ång Ch©u ¢u th«ng qua C«ng −íc LomÐ ®Ó ®em l¹i cho nh÷ng n−íc nµy sù −u tiªn cho viÖc tiÕp cËn víi thÞ tr−êng cña Céng ®ång Ch©u ¢u. Xem thªm STABEX vµ SYSMIN. Acquis communitaire: TËp hîp v¨n kiÖn cña Céng ®ång C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®−îc th«ng qua c¸c HiÖp −íc thµnh lËp Céng ®ång Ch©u ¢u bao gåm c¸c quy ®Þnh, t«n chØ, quyÕt ®Þnh, ®Ò xuÊt vµ c¸c quan ®iÓm. §iÓm I cña HiÖp −íc Maastricht yªu cÇu duy tr× vµ x©y dùng TËp hîp v¨n kiÖn cña Céng ®ång nh− lµ mét môc tiªu cña Liªn minh Ch©u ¢u. Khi mét quèc gia tham gia vµo Liªn minh Ch©u ¢u, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn cã cña quèc gia ®ã cÇn ph¶i phï hîp víi TËp hîp v¨n kiÖn cña Céng ®ång. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i söa ®æi hµng tr¨m ®¹o luËt ë nghÞ viÖn c¸c n−íc thµnh viªn. Xem thªm European community legislation. Actionable subsidies: Trî cÊp cã thÓ dÉn ®Õn hµnh ®éng Mét ph¹m trï trî cÊp ®−îc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh vÒ Trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng cña WTO. Trî cÊp ®−îc coi lµ cã thÓ dÉn ®Õn hµnh ®éng, vµ do ®ã lµ bÊt hîp ph¸p, khi trî cÊp ®ã g©y thiÖt h¹i tíi nÒn c«ng nghiÖp trong n−íc cña c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c vµ vi ph¹m c¸c cam kÕt cña GATT hoÆc g©y t¸c ®éng nghiªm träng tíi quyÒn lîi cña quèc gia thµnh viªn kh¸c. NÕu nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc ®ã x¶y ra, n−íc ¸p dông biÖn ph¸p trî cÊp ph¶i rót bá biÖn ph¸p ®ã hoÆc kh¾c phôc c¸c ¶nh h−ëng tiªu cùc. Xem thªm Countervailing duties, non- actionable subsidies, prohibited subsidies vµ subsidies. -6-
Administered trade: Th−¬ng m¹i cã qu¶n lý Xem managed trade. Administrative guidance: H−íng dÉn mang tÝnh hµnh chÝnh ViÖc lµm trong thùc tÕ ®· cã thêi kú ®−îc chÝnh quyÒn NhËt ¸p dông. Nh÷ng n−íc ph¶n ®èi nªu ra r»ng viÖc lµm nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc ®−a ra dù b¸o vÒ s¶n xuÊt hoÆc xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm nh¹y c¶m hoÆc b»ng c¸c biÖn ph¸p kh«ng chÝnh thøc kh¸c nh−ng còng cã t¸c dông t−¬ng tù. Nh÷ng vÝ dô tiªu biÓu cho kh¸i niÖm nµy lµ nh÷ng biÖn ph¸p ¸p dông cho mÆt hµng «-t« vµ linh kiÖn b¸n dÉn. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã liªn quan tíi lÜnh vùc nµy ®· lÊy nh÷ng dù b¸o ®ã lµm møc trÇn tèi ®a −íc tÝnh cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ngµnh m×nh. H−íng dÉn mang tÝnh hµnh chÝnh rÊt thÝch hîp cho viÖc qu¶n lý nh÷ng h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn. Administrative international commodity agreements: C¸c hiÖp ®Þnh hµng ho¸ quèc tÕ mang tÝnh hµnh chÝnh §©y lµ tªn gäi ®èi víi c¸c hiÖp ®Þnh hµng ho¸ quèc tÕ kh«ng ¸p dông kho ®Öm, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu hoÆc c¸c c¬ chÕ kh¸c nh»m t¸c ®éng tíi gi¸ c¶ hµng ho¸ b»ng c¸ch ®iÒu tiÕt l−îng hµng ho¸ tung ra thÞ tr−êng. §©y lµ mét h×nh thøc HiÖp ®Þnh liªn quan tíi c¸c vÊn ®Ò nh− tÝnh minh b¹ch cña thÞ tr−êng, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ph©n phèi hµng ho¸ vµ thu thËp c¸c sè liÖu thèng kª. Xem thªm economic international commodity agreements. Administrative protection: B¶o hé hµnh chÝnh Xem contingent protection vµ non-tariff measures. Ad valorem equivalent: ThuÕ t−¬ng ®−¬ng tÝnh theo trÞ gi¸ ViÖc tÝnh møc thuÕ cña mét s¾c thuÕ ®Æc ®Þnh, b»ng c¸ch chuyÓn møc thuÕ suÊt tÝnh b»ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ cè ®Þnh cña mçi s¶n phÈm thµnh møc thuÕ suÊt tÝnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m cña gi¸ trÞ hµng ho¸. KÕt qu¶ lµ mét thuÕ suÊt tÝnh theo trÞ gi¸. VÝ dô: møc thuÕ ®Æc ®Þnh 1 USD ®¸nh vµo mét ®Üa compact trÞ gi¸ 10 USD, theo c¸ch tÝnh ®ã, cã møc thuÕ suÊt t−¬ng ®−¬ng tÝnh theo trÞ gi¸ lµ 10%. NÕu ®Üa trÞ gi¸ 20 USD th× møc thuÕ suÊt t−¬ng ®−¬ng sÏ lµ 5%. Ad valorem tariff: ThuÕ theo trÞ gi¸ Mét møc thuÕ suÊt ®−îc tÝnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m cña gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp khÈu. HÇu hÕt c¸c thuÕ suÊt hiÖn nay ®Òu tÝnh b»ng biÖn ph¸p nµy. Xem thªm customs valuation vµ specific tariff. African Economic Community (AEC): Céng ®ång Kinh tÕ ch©u Phi AEC lµ mét tæ chøc nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n ho¸ cña ch©u Phi. Tæ chøc nµy b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy 12/5/1994. Sè l−îng thµnh viªn hiÖn nay lµ trªn 50 vµ ®−îc më réng cho tÊt c¶ thµnh viªn cña Tæ chøc thèng nhÊt Ch©u Phi. VÒ l©u dµi, AEC nh»m h×nh thµnh mét ThÞ tr−êng chung ch©u Phi nh−ng ch−¬ng tr×nh lµm viÖc cña Tæ chøc nµy sÏ tËp trung vµo hîp t¸c th−¬ng m¹i vµ t¹o thuËn lîi cho th−¬ng m¹i trong thêi gian trung h¹n. Ban th− ký cña Tæ chøc nµy ®Æt ë Addis Ababa. AFTA (ASEAN Free Trade Area): Khu vùc Th−¬ng m¹i tù do ASEAN HiÖp ®Þnh vÒ Ch−¬ng tr×nh −u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung nh»m thùc hiÖn AFTA cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 1/1/1993. HiÖp ®Þnh nµy ¸p dông víi th−¬ng m¹i hµng ho¸ gi÷a c¸c n−íc ASEAN. Môc tiªu ban ®Çu cña HiÖp ®Þnh nµy nh»m ®¹t ®−îc møc thuÕ tõ 0-5% ®èi víi th−¬ng m¹i hµng ho¸ gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn vµo n¨m 2003, nh−ng hiÖn nay mèc thêi gian nµy ®· ®−îc ®Èy lªn thµnh n¨m 2000 ®èi víi nhiÒu s¶n phÈm. C¬ chÕ chÝnh nh»m ®¹t ®−îc viÖc gi¶m thuÕ quan lµ CEPT (Ch−¬ng tr×nh ¦u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung). HiÖp ®Þnh nµy chñ yÕu bao gåm Danh môc Gi¶m thuÕ cã møc thuÕ −u ®·i ®−îc ¸p dông ngay vµ Danh môc Lo¹i trõ t¹m thêi. Møc thuÕ −u ®·i ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi sÏ ®−îc ¸p dông muén nhÊt lµ n¨m 2003. ViÖc gi¶m thuÕ cã thÓ ®−îc thùc hiÖn chËm h¬n ®èi víi nh÷ng mÆt hµng thuéc Danh môc Nh¹y c¶m ®èi víi nh÷ng n«ng s¶n ch−a chÕ biÕn ®−îc th«ng qua -7-
vµo th¸ng 12/1995. ViÖc thùc hiÖn danh môc gi¶m thuÕ ®èi víi n«ng s¶n ®−îc b¾t ®Çu tõ 1/1/1996. Bªn c¹nh ®ã cßn cã ch−¬ng tr×nh lo¹i bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. Trong thêi gian hiÖn nay, ViÖt Nam ®· tham gia AFTA vµ sÏ hoµn thµnh c¸c nghÜa vô cña m×nh vµo n¨m 2006. §· cã nh÷ng quan ®iÓm cho r»ng viÖc gia nhËp ASEAN cña Cam-pu-chia, Lµo, Myanmar vµo n¨m 1997 sÏ dÉn ®Õn hai tiÕn tr×nh thùc hiÖn kh¸c nhau ®èi víi t¹o thuËn lîi cho th−¬ng m¹i trong AFTA. Xem thªm ASEAN framework agreement on services vµ ASEAN Investment Area. AFTA-CER Mét ch−¬ng tr×nh hîp t¸c vµ t¹o thuËn lîi cho th−¬ng m¹i gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn AFTA (Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Th¸i-lan vµ ViÖt Nam) víi CER (Australia vµ New Zealand). Agenda 21: Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù 21 Mét ch−¬ng tr×nh bao gåm c¸c nguyªn t¾c vµ hµnh ®éng cã liªn quan gi÷a th−¬ng m¹i vµ m«i tr−êng ®−îc th«ng qua ngµy 14/6/1992 t¹i cuéc häp UNCED (Héi nghÞ Liªn hîp quèc vÒ M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn) ë Rio de Janeiro. Ch−¬ng tr×nh ë ®iÓm A nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn bÒn v÷ng th«ng qua th−¬ng m¹i. Môc tiªu cña Ch−¬ng tr×nh nµy lµ (a) thóc ®Èy mét hÖ thèng th−¬ng m¹i më, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ b×nh ®¼ng cho phÐp tÊt c¶ c¸c n−íc c¶i thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ vµ n©ng cao ®iÒu kiÖn sèng cña nh©n d©n th«ng qua sù ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng; (b) n©ng cao kh¶ n¨ng x©m thÞ cho hµng xuÊt khÈu cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn; (c) t¨ng c−êng kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ ®¹t ®−îc nh÷ng chÝnh s¸ch hµng ho¸ lµnh m¹nh, phï hîp vµ æn ®Þnh ë tÇm cì quèc gia vµ quèc tÕ nh»m mang l¹i sù ®ãng gãp cña hµng ho¸ ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn vÊn ®Ò m«i tr−êng; vµ (d) thóc ®Èy vµ hç trî chÝnh s¸ch quèc gia vµ quèc tÕ nh»m ®em l¹i sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr−êng ®· ®−îc c¸c n−íc ñng hé. §iÒu nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng ®−îc m« t¶ víi néi dung tæng qu¸t vµ, trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh, xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ho¹t ®éng truyÒn thèng cña UNTAD trong lÜnh vùc hµng ho¸. Ch−¬ng tr×nh ë ®iÓm B nh»m (a) lµm cho th−¬ng m¹i vµ m«i tr−êng cïng phôc vô cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng; (b) ph©n ®Þnh râ vai trß cña GATT, UNCTAD vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ th−¬ng m¹i vµ liªn quan ®Õn m«i tr−êng bao gåm c¸c thñ tôc hoµ gi¶i, gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ c¹nh tranh quèc tÕ, khuyÕn khÝch vai trß cã tÝnh x©y dùng ®èi víi nÒn c«ng nghiÖp ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn. Môc tiªu nµy ®−îc hç trî b»ng c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn. Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù 21 ®Ò cËp ®Õn trong quy chÕ lµm viÖc cña Uû ban WTO vÒ Th−¬ng m¹i vµ M«i tr−êng, vµ ®−îc dïng ®Ó tham chiÕu trong qu¸ tr×nh th¶o luËn cña Uû ban nµy. Xem thªm Commodity policy vµ Rio Declaration on Environment and Development. Aggregate measurement of support: L−îng hç trî tæng céng Mét thuËt ng÷ ®−îc sö dông trong c¸c cuéc ®µm ph¸n vÒ n«ng nghiÖp. §©y lµ møc hç trî hµng n¨m tÝnh b»ng tiÒn cña tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p hç trî trong n−íc trong ®ã nguån quü ChÝnh phñ ®−îc dïng ®Ó trî cÊp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Theo kÕt qu¶ ®µm ph¸n cña Vßng Uruguay, møc hç trî hµng n¨m ph¶i ®−îc c¾t gi¶m. C¸c biÖn ph¸p hç trî trong n−íc cã ¶nh h−ëng tèi thiÓu tíi th−¬ng m¹i sÏ kh«ng bÞ c¾t gi¶m. Xem thªm Agreement on Agriculture, blue box, equivalent measure of support, green box vµ subsidies. Aggressive multilateralism: Chñ nghÜa ®a ph−¬ng tÝch cùc Mét thuËt ng÷ ®−îc Bayard vµ Elliott (1994) dïng ®Ó chØ mét trong nh÷ng c¸ch më cöa thÞ tr−êng kh¶ thi ®èi víi Hoa Kú sau khi th«ng qua B¶n ghi nhí cña WTO vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp. B¶n ghi nhí ®ã lµm gi¶m kh¶ n¨ng cña Hoa Kú trong viÖc tiÕn hµnh hµnh ®éng theo Kho¶n 301 nh−ng mÆt kh¸c nã l¹i ®−a ra kh¶ n¨ng tù ®éng vµ tiªn liÖu mµ Hoa Kú vµ nh÷ng n−íc kh¸c ®· ñng hé nhiÒu n¨m, ®iÒu mµ hä thÊy cÇn thiÕt ®Ó hÖ thèng gi¶i quyÕt tranh chÊp cña GATT vËn hµnh tèt h¬n. Chñ nghÜa ®a ph−¬ng tÝch cùc cã nghÜa lµ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh -8-
chÊp sÏ ®−îc sö dông mét c¸ch døt kho¸t, vµ ®−îc Kho¶n 301 hç trî trong chõng mùc ®iÒu ®ã lµ hîp ph¸p vµ cÇn thiÕt. Aggressive reciprocity: T−¬ng hç tÝch cùc Mét d¹ng t−¬ng hç, do William R. Cline (1983) ®−a ra, xuÊt ph¸t tõ ho¹t ®éng ®¬n ph−¬ng cña mét n−íc nh»m buéc mét ®èi t¸c th−¬ng m¹i ¸p dông c¸c tËp qu¸n theo ý hä. C¸c biÖn ph¸p cã søc thuyÕt phôc ®−îc sö dông bao gåm biÖn ph¸p tr¶ ®òa nh»m ph¶n øng l¹i hµnh ®éng kh«ng lµnh m¹nh, viÖc ¸p dông luËt lÖ th−¬ng m¹i trong n−íc, v.v... T−¬ng hç tÝch cùc cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò th−¬ng m¹i, nh−ng th−êng bÞ chi phèi bëi nh÷ng ý chÝ kh«ng lµnh m¹nh mang mµu s¾c chÝnh trÞ. BiÖn ph¸p nµy ®−îc m« t¶ nh− lµ "Lý thuyÕt thanh bÈy trong chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i". Xem thªm Bilateralism, passive reciprocity, Section 301, Special 301, unfair trading practices vµ unilateralism. Aggressive unilateralism: Chñ nghÜa ®¬n ph−¬ng tÝch cùc Xem Unilateralism. Agreement for the Protection of Appellation of Origin and their International Registration: HiÖp ®Þnh vÒ b¶o vÖ quyÒn xuÊt xø vµ ®¨ng ký quèc tÕ Xem Lisbon Agreement. Agreement on Agriculture: HiÖp ®Þnh vÒ N«ng nghiÖp Mét trong nh÷ng kÕt qu¶ cña Vßng Uruguay. HiÖp ®Þnh nµy ®−a ra mét khu«n khæ ®a ph−¬ng cã hiÖu qu¶ ®Çu tiªn cho c¶i c¸ch vµ tù do ho¸ dµi h¹n th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. HiÖp ®Þnh thiÕt lËp c¸c luËt lÖ vµ cam kÕt míi trong viÖc më cöa thÞ tr−êng, hç trî trong n−íc vµ c¹nh tranh xuÊt khÈu (viÖc xö lý trî cÊp). HiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch viÖc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch hç trî trong n−íc mµ Ýt bãp mÐo th−¬ng m¹i h¬n, vµ cho phÐp c¸c hµnh ®éng nh»m gi¶m g¸nh nÆng cña qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh trong n−íc. HiÖp ®Þnh ®ßi hái cÇn cã mét sè biÖn ph¸p lµ (a) c¾t gi¶m 36% chi tiªu cho trî cÊp xuÊt khÈu ®Òu trong 6 n¨m ®èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn, 24% ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn trong 10 n¨m; (b) gi¶m 21% l−îng hµng xuÊt khÈu ®−îc trî cÊp trong 6 n¨m ®èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn, 14% trong 10 n¨m ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn; c¸c kho¶n trî cÊp trong n−íc ®−îc tÝnh b»ng l−îng hç trî tæng céng ph¶i gi¶m 20% trong 6 n¨m, so víi thêi kú c¬ së tÝnh tõ 1986-1988; vµ (d) c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan hiÖn cã ph¶i chuyÓn thµnh thuÕ quan vµ cã giíi h¹n trÇn, sau ®ã gi¶m b×nh qu©n 36% ®Òu trong 6 n¨m, còng lÊy thêi kú c¬ së lµ 1986-1988. §èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn th× møc gi¶m sÏ lµ 24% trong 10 n¨m. HiÖp ®Þnh nµy quy ®Þnh cã c¸c cam kÕt më cöa tèi thiÓu ®èi víi c¸c thÞ tr−êng ®· bÞ ®ãng cöa tr−íc ®ã, vµ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®Æc biÖt ph¶i tu©n theo c¸c ®iÒu kiÖn ®−îc quy ®Þnh chÆt chÏ ®Ó gi¶i quyÕt viÖc t¨ng nhËp khÈu sau khi thuÕ ho¸. Ngoµi ra, c¸c cuéc ®µm ph¸n liªn quan ®Õn tù do ho¸ th−¬ng m¹i trong n«ng nghiÖp ph¶i ®−îc nèi l¹i vµo ngµy 1/1/2000. C¸c n−íc thµnh viªn cã mét sè linh ho¹t trong viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt nÕu nh− hä ®¸p øng ®−îc c¸c môc tiªu nh− ®· tho¶ thuËn. Xem thªm agriculture and the GATT, blue box, green box, continuation clause vµ peace clause. Agreement on Basic Telecommunications Services: HiÖp ®Þnh vÒ DÞch vô viÔn th«ng c¬ b¶n HiÖp ®Þnh ®Çu tiªn cña WTO nhê kÕt qu¶ cña Vßng Uruguay vÒ th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc dÞch vô, ®−îc ký vµo ngµy 15/2/1997. HiÖp ®Þnh nµy cã nh÷ng cam kÕt vÒ më cöa thÞ tr−êng cña 69 n−íc thµnh viªn, bao gåm c¶ th−¬ng m¹i qua biªn giíi vµ viÖc cung cÊp dÞch vô th«ng qua sù hiÖn diÖn th−¬ng m¹i. HiÖp ®Þnh nµy cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 1/1/1998. Xem thªm cross-border trade in services vµ International Telecommunication Union. Agreement on Government Procurement: HiÖp ®Þnh vÒ Mua s¾m cña chÝnh phñ §©y lµ mét trong nh÷ng hiÖp ®Þnh nhiÒu bªn cña WTO. ViÖc chÝnh phñ mua s¾m hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Ó dïng kh«ng n»m trong diÖn ®iÒu chØnh cña GATS hoÆc GATT. Mét sè thµnh viªn cña GATT xem vÊn ®Ò nµy lµ thiÕu sãt lín vµ hä ®· tho¶ thuËn HiÖp ®Þnh vÒ Mua s¾m cña chÝnh -9-
phñ t¹i Vßng Tokyo. HiÖp ®Þnh WTO lµ sù kÕ thõa cña v¨n b¶n ë Vßng Tokyo. HiÖp ®Þnh nµy ¸p dông víi c¸c hîp ®ång mua s¾m hµng ho¸, dÞch vô vµ x©y dùng cña chÝnh phñ trung −¬ng, chÝnh quyÒn bang hoÆc tØnh vµ nh÷ng ngµnh phôc vô c«ng céng trªn mét quy m« nhÊt ®Þnh. HiÖn nay HiÖp ®Þnh nµy cã 10 thµnh viªn tham gia, kÓ c¶ Céng ®ång Ch©u ¢u ®−îc tÝnh nh− lµ mét, NhËt, Canada vµ Hoa Kú. Mét sè n−íc kh¸c ®ang xem xÐt gia nhËp. HiÖp ®Þnh nµy nh»m b¶o ®¶m r»ng, tuú theo c¸c biÖn ph¸p hîp ph¸p ë biªn giíi (vÝ dô c¸c tiªu chuÈn søc khoÎ vµ an toµn, b¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ, v. v...), c¸c nhµ cung cÊp n−íc ngoµi ®−îc ®èi xö kh«ng kÐm thuËn lîi h¬n c¸c nhµ cung cÊp trong n−íc trong nh÷ng hîp ®ång mua hµng cña chÝnh phñ. HiÖp ®Þnh nµy còng quy ®Þnh c¸c bªn dµnh cho nhau ®·i ngé tèi huÖ quèc trong viÖc mua s¾m cña chÝnh phñ, nh−ng cã sù t−¬ng hç trùc tiÕp trong ph¹m vi mµ c¸c n−íc thµnh viªn cho phÐp c¸c c«ng ty cña c¸c n−íc thµnh viªn kh¸c c¹nh tranh trong viÖc mua s¾m cña chÝnh phñ n−íc ®ã. §iÒu nµy ®−îc ®Æc biÖt ¸p dông ®Ó mua hµng ë c¸c cÊp d−íi cÊp liªn bang hay trung −¬ng. HiÖp ®Þnh còng nh»m ®¹t ®−îc nh÷ng thñ tôc vµ tËp qu¸n cña chÝnh phñ râ rµng trong viÖc mua hµng. Australia vµ New Zealand kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña HiÖp ®Þnh nµy. Xem thªm second-level obligations. Agreement on Implementation of Article VI of the General Agreement on Tariffs and Trade 1994: HiÖp ®Þnh thùc hiÖn §iÒu VI cña HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th−¬ng m¹i §©y lµ HiÖp ®Þnh chèng ph¸ gi¸ cña WTO. Xem anti-dumping measures vµ dumping. Agreement on Implementation of Article VII of the General Agreement on Tariffs and Trade 1994: HiÖp ®Þnh thùc hiÖn §iÒu VII cña HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th−¬ng m¹i §©y lµ HiÖp ®Þnh vÒ §Þnh gi¸ h¶i quan. HiÖp ®Þnh nµy quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c vµ thñ tôc mµ c¸c n−íc thµnh viªn WTO ph¶i tu©n thñ khi x¸c ®Þnh trÞ gi¸ cña hµng ho¸ nhËp khÈu nh»m môc ®Ých thu ®óng thuÕ h¶i quan. C¬ së ®Çu tiªn ®Ó tÝnh trÞ gi¸ h¶i quan lµ trÞ gi¸ giao dÞch. Nãi réng ra, ®©y lµ gi¸ thùc tr¶ cho hµng ho¸ xuÊt khÈu theo c¸c ®iÒu kiÖn c¹nh tranh th«ng th−êng. Agreement on Import Licensing Procedures: HiÖp ®Þnh vÒ Thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu HiÖp ®Þnh nµy quy ®Þnh c¸c thñ tôc mµ c¸c n−íc thµnh viªn WTO ph¶i tu©n thñ trong viÖc qu¶n lý chÕ ®é cÊp phÐp nhËp khÈu. Mét trong nh÷ng môc tiªu cña nã lµ b¶o ®¶m r»ng nh÷ng chÕ ®é nh− vËy ®−îc qu¶n lý theo c¸ch c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng vµ theo c¸c ®iÒu kiÖn râ rµng. Agreement on Preshipment Inspection: HiÖp ®Þnh vÒ KiÓm tra tr−íc khi giao hµng §©y lµ hiÖp ®Þnh cña WTO quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn vµ c¸c thñ tôc mµ theo ®ã c¸c n−íc thµnh viªn thùc hiÖn kiÓm tra tr−íc khi giao hµng ®Ó b¶o ®¶m r»ng chi phÝ cña hµng ho¸ ®−îc göi phï hîp víi chi phÝ ghi trong ho¸ ®¬n. ViÖc kiÓm tra nh− vËy chñ yÕu ®−îc c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn sö dông ®Ó ng¨n ngõa viÖc rß rØ vèn, gian lËn th−¬ng m¹i, trèn thuÕ h¶i quan vµ c¸c hµnh ®éng t−¬ng tù kh¸c. HiÖp ®Þnh ®ßi hái c¸c n−íc thµnh viªn ¸p dông c¸c nguyªn t¾c vµ nghÜa vô cña GATT trong c¸c ho¹t ®éng nµy. §iÒu nµy bao gåm sù kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, tÝnh c«ng khai, b¶o vÖ c¸c th«ng tin kinh doanh mËt, tr¸nh c¸c tr−êng hîp tr× ho·n kh«ng hîp lý, viÖc sö dông c¸c h−íng dÉn cô thÓ cho viÖc thÈm ®Þnh gi¸ vµ tr¸nh c¸c xung ®ét vÒ quyÒn lîi gi÷a c¸c c¬ quan kiÓm tra tr−íc khi giao hµng. C¸c n−íc thµnh viªn xuÊt khÈu ph¶i ¸p dông luËt vµ c¸c quy ®Þnh cña n−íc hä liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng giao hµng mét c¸ch kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. C¸c n−íc ®ã ph¶i c«ng bè ngay c¸c luËt lÖ vµ quy ®Þnh ®ang ¸p dông vµ khi cã yªu cÇu, c¸c n−íc ®ã ph¶i dµnh hç trî kü thuËt cho c¸c n−íc thµnh viªn ¸p dông biÖn ph¸p nµy. Trong tr−êng hîp cã tranh chÊp, c¸c bªn ®−îc sö dông c¸c thñ tôc xem xÐt ®éc lËp theo nh− quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh. C¸c thñ tôc nµy do mét c¬ quan ®éc lËp qu¶n lý ®Ó t¹o ra mét tæ chøc lµm ®¹i diÖn cho c¬ quan kiÓm tra tr−íc khi xÕp hµng vµ mét tæ chøc ®¹i diÖn cho ng−êi xuÊt khÈu. QuyÕt ®Þnh cña nhãm ng−êi xem xÐt 3 bªn ®−îc coi lµ rµng buéc víi tÊt c¶ c¸c bªn tranh chÊp. - 10 -
Agreement on Rules of Origin: HiÖp ®Þnh vÒ Quy chÕ xuÊt xø Mét trong nh÷ng hiÖp ®Þnh cña WTO. HiÖp ®Þnh nµy ®Ò ra mét ch−¬ng tr×nh lµm viÖc dµi h¹n nh»m thèng nhÊt c¸c quy chÕ xuÊt xø. C«ng viÖc nµy ph¶i ®−îc Uû ban vÒ quy t¾c xuÊt xø hoµn thµnh vµo ngµy 1/1/1998 hoÆc ngay sau ®ã. C«ng viÖc cña Uû ban ®· ®−îc quy ®Þnh theo c¸c nguyªn t¾c trong HiÖp ®Þnh nµy. VÝ dô, quy chÕ xuÊt xø ®−îc ®Þnh nghÜa lµ luËt, quy ®Þnh vµ quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh do c¸c n−íc thµnh viªn ¸p dông ®Ó x¸c ®Þnh n−íc xuÊt xø cña hµng ho¸ ®−îc chÊp nhËn theo c¸c ®iÒu kiÖn vÒ tèi huÖ quèc, tøc lµ nã kh«ng ¸p dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®−îc nhËp theo ch−¬ng tr×nh −u ®·i thuÕ quan. N−íc xuÊt xø hµng ho¸ lµ n−íc hoÆc lµ ë ®ã hµng ho¸ hoµn toµn ®−îc s¶n xuÊt ra, hoÆc nÕu cã h¬n mét n−íc cã liªn quan th× ®ã lµ n−íc mµ ë ®ã hµng hãa cã nh÷ng chuyÓn ®æi c¬ b¶n. HiÖp ®Þnh ®ã quy ®Þnh r»ng quy chÕ xuÊt xø cÇn ®−îc qu¶n lý theo c¸ch nhÊt qu¸n, thèng nhÊt, c«ng b»ng vµ hîp lý. C¸c quy t¾c ®ã kh«ng ®−îc t¹o ra nh÷ng t¸c ®éng h¹n chÕ, lµm biÕn d¹ng hoÆc ph¸ vì ®èi víi th−¬ng m¹i quèc tÕ. Cuèi cïng, quy chÕ xuÊt xø ph¶i quy ®Þnh nh÷ng g× t¹o nªn chø kh«ng ph¶i nh÷ng g× kh«ng t¹o nªn xuÊt xø. HiÖp ®Þnh cã mét phô lôc d−íi d¹ng mét tuyªn bè vÒ viÖc qu¶n lý quy chÕ xuÊt xø ®−îc chÊp nhËn theo c¸c ®iÒu kiÖn −u ®·i. Xem thªm change in tariff heading vµ preferential rules of origin. Agreement on Safeguards: HiÖp ®Þnh vÒ Tù vÖ §©y lµ hiÖp ®Þnh cña WTO quy ®Þnh khi nµo vµ b»ng c¸ch nµo c¸c n−íc thµnh viªn cã thÓ vËn dông §iÒu XIX cña GATT. §iÒu nµy quy ®Þnh kh¶ n¨ng ¸p dông hµnh ®éng khÈn cÊp ®Ó b¶o vÖ nÒn c«ng nghiÖp trong n−íc khái viÖc t¨ng nhËp khÈu kh«ng l−êng tr−íc ®ang g©y ra hoÆc cã thÓ g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng tíi nÒn c«ng nghiÖp. "ThiÖt h¹i nghiªm träng" ®−îc ®Þnh nghÜa lµ viÖc g©y ph−¬ng h¹i ®¸ng kÓ ®Õn nÒn c«ng nghiÖp trong n−íc, vµ "®e do¹ thiÖt h¹i nghiªm träng" cã nghÜa lµ nh÷ng thiÖt h¹i nh− vËy râ rµng lµ s¾p x¶y ra. HiÖp ®Þnh nµy l−u ý r»ng viÖc x¸c ®Þnh mèi ®e do¹ cña c¸c thiÖt h¹i nghiªm träng ph¶i ®−îc dùa trªn thùc tÕ, chø kh«ng ph¶i trªn lý lÏ, sù pháng ®o¸n, hoÆc nh÷ng kh¶ n¨ng xa x«i. HiÖp ®Þnh nµy ®Ò ra nh÷ng tiªu chuÈn ®èi víi viÖc ®iÒu tra ¸p dông tù vÖ bao gåm th«ng b¸o ®èi chÊt c«ng khai vµ nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp kh¸c ®Ó c¸c bªn cã liªn quan cã thÓ ®−a ra c¸c b»ng chøng. C¸c tiªu chuÈn ®ã còng bao gåm quy ®Þnh biÖn ph¸p tù vÖ ®ã cã v× lîi Ých chung hay kh«ng. NÕu nh− viÖc chËm trÔ trong sö dông hµnh ®éng tù vÖ cã thÓ g©y ra tæn thÊt khã kh¾c phôc th× cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ t¹m thêi trong thêi gian kh«ng qu¸ 200 ngµy. Hµnh ®éng tù vÖ ph¶i ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. Nã ®−îc ¸p dông ®èi víi s¶n phÈm chø kh«ng ph¶i chèng l¹i nguån s¶n phÈm. Kh¶ n¨ng lùa chän do ®ã kh«ng cßn n÷a. Nãi chung, thêi h¹n cña biÖn ph¸p tù vÖ kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 4 n¨m, mÆc dï vËy cã thÓ kÐo dµi tèi ®a trong 8 n¨m trong mét sè tr−êng hîp. BÊt kú biÖn ph¸p nµo ¸p dông trªn mét n¨m ph¶i ®−îc kÕt hîp víi ®iÒu chØnh c¬ cÊu theo h−íng tù do ho¸ dÇn ®iÒu kiÖn më cöa thÞ tr−êng. C¸c n−íc thµnh viªn sö dông hµnh ®éng tù vÖ cã thÓ ph¶i cã båi th−êng. HiÖp ®Þnh nµy cÊm c¸c c¸i gäi lµ biÖn ph¸p miÒn x¸m vµ tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cã hiÖu lùc kÓ tõ 1/1/1995 ph¶i ®−îc lo¹i bá trong 5 n¨m. Xem thªm de minimis safeguards rule. Agreement on the Application of Sanitary and Phytosanitary Measures: HiÖp ®Þnh vÒ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p vÖ sinh dÞch tÔ Mét hiÖp ®Þnh cña WTO liªn quan ®Õn viÖc sö dông c¸c quy ®Þnh vÒ an toµn l−¬ng thùc, søc khoÎ ®éng vËt vµ c©y trång ®Ó c¸c biÖn ph¸p nµy kh«ng ®−îc sö dông nh− lµ hµng rµo tr¸ h×nh ®èi víi th−¬ng m¹i quèc tÕ. HiÖp ®Þnh nµy dµnh cho chÝnh phñ quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p vÖ sinh dÞch tÔ, nh−ng chóng kh«ng ®−îc dïng ®Ó ph©n biÖt ®èi xö mét c¸ch tuú tiÖn vµ phi lý gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn WTO ®ang ¸p dông c¸c biÖn ph¸p gièng hoÆc t−¬ng tù nhau. HiÖp ®Þnh nµy khuyÕn khÝch c¸c n−íc thµnh viªn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trong n−íc theo c¸c tiªu chuÈn, c¸c h−íng dÉn vµ khuyÕn nghÞ cña quèc tÕ. C¸c n−íc thµnh viªn cã thÓ ¸p dông hoÆc duy tr× tiªu chuÈn ë møc cao nÕu cã nh÷ng chøng minh khoa häc hoÆc nÕu ®¸nh gi¸ rñi ro chØ ra r»ng ®iÒu ®ã lµ thÝch hîp. Mét n−íc nhËp khÈu ph¶i xem xÐt c¸c tiªu chuÈn ®−îc c¸c n−íc xuÊt khÈu ¸p dông lµ t−¬ng ®−¬ng víi b¶n th©n tiªu chuÈn cña n−íc ®ã nÕu nh− n−íc xuÊt khÈu cã thÓ chøng minh ®−îc ®óng lµ nh− vËy. HiÖp ®Þnh nµy ®Ò ra c¸c thñ tôc chi tiÕt ®iÒu chØnh - 11 -
tÝnh c«ng khai cña c¸c quy ®Þnh, c¬ chÕ th«ng b¸o, vµ viÖc thµnh lËp c¸c ®iÓm tiÕp xóc quèc gia. Agreement on Subsidies and Countervailing Measures: HiÖp ®Þnh vÒ Trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng Mét hiÖp ®Þnh cña WTO quy ®Þnh 3 lo¹i trî cÊp vµ c¸c thñ tôc xö lý c¸c lo¹i trî cÊp ®ã. Ba lo¹i ®ã lµ c¸c trî cÊp bÞ cÊm (trî cÊp cã ®iÒu kiÖn dùa trªn kÕt qu¶ xuÊt khÈu hoÆc yªu cÇu sö dông hµng néi ®Þa chø kh«ng ph¶i hµng nhËp khÈu), trî cÊp cã thÓ dÉn ®Õn hµnh ®éng (lµ trî cÊp chØ ®−îc duy tr× nÕu kh«ng g©y thiÖt h¹i nÒn c«ng nghiÖp cña c¸c n−íc thµnh viªn kh¸c, v« hiÖu ho¸ hoÆc g©y ph−¬ng h¹i c¸c Ých lîi hoÆc g©y ra ph−¬ng h¹i nghiªm träng tíi lîi Ých cña c¸c n−íc thµnh viªn kh¸c) vµ trî cÊp kh«ng dÉn ®Õn hµnh ®éng (trî cÊp c¸c n−íc thµnh viªn ®−îc phÐp duy tr×). HiÖp ®Þnh nµy quy ®Þnh chi tiÕt thêi gian biÓu ®èi víi tr−êng hîp gi¶i quyÕt tranh chÊp n¶y sinh tõ viÖc ¸p dông HiÖp ®Þnh. HiÖp ®Þnh nµy còng quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn cã thÓ ¸p dông thuÕ ®èi kh¸ng. HiÖp ®Þnh nµy kh«ng ¸p dông ®èi víi trî cÊp n«ng nghiÖp. Xem thªm Agreement on Agriculture, blue box, green box, Permanent Group of Experts vµ provisional countervailing duties. Agreement on Technical Barriers to Trade: HiÖp ®Þnh vÒ C¸c hµng rµo kü thuËt ®èi víi th−¬ng m¹i Mét hiÖp ®Þnh cña WTO nh»m ®¶m b¶o c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn kü thuËt kÓ c¶ c¸c yªu cÇu vÒ ®ãng gãi, nh·n m¸c vµ c¸c thñ tôc ®¸nh gi¸ sù phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn kü thuËt, kh«ng t¹o ra nh÷ng trë ng¹i kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi th−¬ng m¹i quèc tÕ. HiÖp ®Þnh nµy kÕ thõa Bé luËt Tiªu chuÈn cña Vßng Tokyo. HiÖp ®Þnh nµy khuyÕn khÝch c¸c n−íc thµnh viªn sö dông c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ thÝch hîp, nh−ng kh«ng yªu cÇu c¸c n−íc thµnh viªn ph¶i thay ®æi møc b¶o hé v× lý do tiªu chuÈn ho¸. HiÖp ®Þnh nµy ¸p dông kh«ng chØ víi nh÷ng tiªu chuÈn ®èi víi mét s¶n phÈm mµ cßn liªn quan ®Õn c¸c ph−¬ng ph¸p chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt. C¸c thñ tôc th«ng b¸o ®· quy ®Þnh sÏ ®−îc ¸p dông. B¶n phô lôc cña HiÖp ®Þnh nµy lµ Bé luËt vÒ tËp qu¸n tèt phôc vô cho viÖc chuÈn bÞ, th«ng qua vµ ¸p dông c¸c tiªu chuÈn. C¬ quan tiªu chuÈn ho¸ cña chÝnh quyÒn trung −¬ng ph¶i tu©n thñ bé luËt nµy vµ nã ®−îc ®Ó më ®èi víi c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ phi chÝnh phñ. Xem thªm conformity assessment, International Electrotechnical Commission vµ International Organisation for Standardisation. Agreement on Textiles and Clothing: HiÖp ®Þnh vÒ Hµng dÖt vµ may mÆc Mét hiÖp ®Þnh cña WTO kÕ thõa HiÖp ®Þnh §a sîi (MFA). HiÖp ®Þnh nµy kh¸c víi MFA ë chç môc tiªu cña nã lµ ®−a th−¬ng m¹i quèc tÕ trong lÜnh vùc hµng dÖt vµ may mÆc trë l¹i khu«n khæ c¸c nguyªn t¾c tù do ho¸ vµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö th«ng th−êng cña WTO vµo ngµy 1/1/2005. §Õn 1/1/1995, c¸c n−íc thµnh viªn ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trªn cho 16% khèi l−îng th−¬ng m¹i hµng dÖt n¨m 1990 cña m×nh. §Õn 1/1/1998, 17% kh¸c sÏ ph¶i ®−îc ®−a vµo, thªm 18% n÷a vµo ngµy 1/1/2002 vµ sè cßn l¹i sÏ ®−îc ®−a vµo ngµy 1/1/2005. §iÒu nµy cã nghÜa lµ cã mét khèi l−îng ®¸ng kÓ ®−îc dÓ dån vµo thêi kú sau, nh−ng mét sè ®iÒu kiÖn c«ng b»ng sÏ ®−îc ¸p dông. VÝ dô ë mçi giai ®o¹n, s¶n phÈm ph¶i ®−îc chän tõ 4 nhãm sau: ®å lãt vµ t¬ sîi, v¶i, s¶n phÈm dÖt lµm s½n vµ quÇn ¸o. TiÕn tr×nh thùc hiÖn ®−îc c¬ quan ®iÒu hµnh hµng dÖt gi¸m s¸t, ®ã lµ mét c¬ quan ®−îc thµnh lËp theo HiÖp ®Þnh nµy vµ cã mét sè chøc n¨ng gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ph¹m vi HiÖp ®Þnh. C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO còng ®−îc ¸p dông ®èi víi c¸c n−íc thµnh viªn. Agreement on Trade in Civil Aircraft: HiÖp ®Þnh vÒ bu«n b¸n m¸y bay d©n dông §©y lµ mét trong nh÷ng hiÖp ®Þnh nhiÒu bªn cña WTO, lóc ®Çu ®−îc ký nh− mét bé phËn cña Vßng Tokyo. C¸c bªn ký kÕt cña HiÖp ®Þnh cam kÕt gi¶m thuÕ h¶i quan vµ c¸c kho¶n thu kh¸c ®èi víi (a) m¸y bay d©n dông; (b) ®éng c¬, c¸c bé phËn vµ chi tiÕt m¸y bay d©n dông; (c) c¸c bé phËn, chi tiÕt, c¸c chi tiÕt l¾p r¸p phô kh¸c cña m¸y bay d©n dông; (d) thiÕt bÞ m« pháng bay mÆt ®Êt. HiÖp ®Þnh nµy quy ®Þnh ng−êi mua ®−îc tù do lùa chän ng−êi cung cÊp trªn c¬ së c¸c yÕu tè th−¬ng m¹i, c«ng nghÖ vµ kh«ng cã h¹n chÕ ®Þnh l−îng. C¸c quy ®Þnh cña WTO vÒ trî cÊp sÏ ®−îc ¸p dông. - 12 -
Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights: HiÖp ®Þnh vÒ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i Mét trong nh÷ng hiÖp ®Þnh cña WTO ®−îc ký trong Vßng Uruguay. HiÖp ®Þnh nµy ®−îc ®µm ph¸n nh»m gi¶i quyÕt c¨ng th¼ng gia t¨ng trong th−¬ng m¹i quèc tÕ n¶y sinh tõ nh÷ng tiªu chuÈn kh¸c nhau ®Ó b¶o hé vµ thùc hiÖn quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ viÖc thiÕu nh÷ng nguyªn t¾c ®a ph−¬ng vÒ th−¬ng m¹i hµng gi¶ quèc tÕ. HiÖp ®Þnh nµy ¸p dông ®èi víi b¶n quyÒn vµ c¸c quyÒn liªn quan, th−¬ng hiÖu, chØ dÊu ®Þa lý, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, b»ng ph¸t minh, s¬ ®å m¹ch tÝch hîp vµ viÖc b¶o vÖ bÝ mËt th−¬ng m¹i. Tiªu chuÈn b¶o hé ®−îc ¸p dông lµ c¸c tiªu chuÈn cã trong C«ng −íc Paris (söa ®æi 1967), C«ng −íc Bern (söa ®æi 1971), C«ng −íc Rome vµ HiÖp −íc vÒ së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn m¹ch tÝch hîp nh−ng kh«ng cÇn thiÕt ph¶i tham gia vµo nh÷ng C«ng −íc ®ã. C¸c n−íc thµnh viªn ®−îc tù do x¸c ®Þnh c¸c ph−¬ng ph¸p phï hîp ®Ó thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh nµy trong ph¹m vi hÖ thèng ph¸p luËt vµ thùc tiÔn cña m×nh. C¸c n−íc ph¸t triÓn ®−îc yªu cÇu ph¶i ®−a c¸c quy ®Þnh ph¸p lý vµ thùc tiÔn cña m×nh phï hîp víi HiÖp ®Þnh vµo cuèi n¨m 1995. C¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n−íc ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cho ®Õn tËn cuèi n¨m 1999 míi ph¶i thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu ®· cam kÕt. Xem thªm industrial property vµ intellectual property. Agreement on Trade-Related Investment Measures: HiÖp ®Þnh vÒ C¸c biÖn ph¸p ®Çu t− liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i Mét trong nh÷ng HiÖp ®Þnh cña WTO ®−îc ký t¹i Vßng Uruguay, cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1995. HiÖp ®Þnh nµy nh»m lo¹i bá c¸c ®iÒu kiÖn g¾n víi viÖc cho phÐp ®Çu t− cã ¶nh h−ëng biÕn d¹ng hoÆc h¹n chÕ th−¬ng m¹i hµng ho¸. Phô lôc cña HiÖp ®Þnh cã danh s¸ch minh ho¹ c¸c biÖn ph¸p vÒ ®Çu t− ®−îc xem lµ kh«ng phï hîp víi §iÒu 3 (§·i ngé quèc gia) vµ §iÒu 9 (Lo¹i bá hoµn toµn c¸c h¹n chÕ ®Þnh l−îng) cña GATT. §ã lµ (a) ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i sö dông mét sè l−îng nhÊt ®Þnh s¶n phÈm cã xuÊt xø néi ®Þa, (b) cho phÐp nhËp khÈu liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn xuÊt khÈu, (c) c¸c yªu cÇu liªn quan ®Õn h¹n chÕ ®Þnh l−îng hµng nhËp khÈu. C¸c n−íc thµnh viªn ph¸t triÓn ph¶i lo¹i bá c¸c biÖn ph¸p kh«ng phï hîp vµo ngµy 1/1/1997, c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµo ngµy 1/1/2000 vµ c¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn nhÊt lµ vµo ngµy 1/1/2002. HiÖp ®Þnh còng ®−a ra t¹i §iÒu 9 mét kh¶ n¨ng lµ vµo giai ®o¹n sau cã thÓ cã c¶ nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®Çu t− vµ chÝnh s¸ch c¹nh tranh. Xem thªm local content requirements. Agreement regarding International Trade in Textiles: HiÖp ®Þnh vÒ th−¬ng m¹i quèc tÕ hµng dÖt Xem Multi-Fibre Arrangement. Agreement respecting normal competitive conditions in the commercial shipbuilding and repair industry: HiÖp ®Þnh liªn quan ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn c¹nh tranh th«ng th−êng trong ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu vµ söa ch÷a tµu biÓn th−¬ng m¹i Xem OECD shipbuilding agreement. Agriculture and the GATT: N«ng nghiÖp vµ GATT C¸c quy ®Þnh cña GATT kh«ng ph©n biÖt gi÷a hµng n«ng s¶n vµ nh÷ng hµng kh¸c ngo¹i trõ nh÷ng tr−êng hîp nhá. §iÒu XI yªu cÇu lo¹i bá c¸c h¹n chÕ ®Þnh l−îng nãi chung, nh−ng §iÒu XI:2 cho phÐp mét sè h¹n chÕ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp theo nh÷ng ®iÒu kiÖn quy ®Þnh ngÆt nghÌo. §iÒu XVI (trî cÊp) yªu cÇu c¸c bªn tr¸nh sö dông trî cÊp ®èi víi viÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm s¬ cÊp, vµ §iÒu XX (Ngo¹i lÖ chung) cho phÐp c¸c n−íc thµnh viªn ngõng mét sè nghÜa vô ®Ó tu©n theo c¸c biÖn ph¸p mµ hä ®· chÊp nhËn trong c¸c HiÖp ®Þnh hµng ho¸ quèc tÕ. Nh÷ng HiÖp ®Þnh nµy thùc tÕ kh«ng chÞu sù ®iÒu chØnh bëi c¸c nguyªn t¾c cña GATT. Trong vµi n¨m ®Çu cña GATT, t×nh h×nh nµy kh«ng g©y ra khã kh¨n thùc sù nµo. T©y ¢u ®ang cè g¾ng kh¾c phôc nh÷ng ¶nh h−ëng cña chiÕn tranh vµ ch−a cã mét sè dÊu hiÖu d− thõa th−êng xuyªn, ®iÒu trë thµnh mét ®Æc tr−ng cña th−¬ng m¹i trong n«ng nghiÖp ë thËp kû sau ®ã. Nãi riªng, c¸c n−íc nµy d−êng nh− lµ nh÷ng thÞ tr−êng tiªu thô d− thõa cña Hoa Kú, ngo¹i trõ s¶n phÈm s÷a. Vµo thêi gian cña Phiªn häp rµ so¸t GATT 1955, cã - 13 -
mét suy nghÜ gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn lµ ®· ®Õn thêi ®iÓm ®−a nh÷ng cam kÕt vÒ hµng ho¸ vµo d−íi sù gi¸m s¸t cña GATT. Tuy nhiªn, Hoa Kú ®· thùc sù cã vÊn ®Ò. D−êng nh− ®· kh«ng thÓ kiÒm chÕ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt d− thõa trong n−íc cña Hoa kú, vµ c¸c thÞ tr−êng nhËp khÈu cña hä trë nªn rÊt quyÕn rò ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp n−íc ngoµi. Nh÷ng h¹n chÕ nhËp khÈu theo ®iÒu XI:2 cã vÎ kh«ng ®¸p øng ®−îc viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Vµo n¨m 1951, Hoa Kú ®· dµnh sù miÔn trõ ®èi víi h¹n chÕ nhËp khÈu hµng s÷a. §iÒu nµy ®· ®−îc thay thÕ b»ng mét yªu cÇu vµo n¨m 1954, vµ ®−îc chÊp thuËn vµo n¨m 1955, dµnh sù miÔn trõ ®ã kh«ng thêi h¹n cho ®Õn khi n−íc nµy cã thÓ ®−a c¸c quy ®Þnh cña §¹o luËt vÒ ®iÒu chØnh trong N«ng nghiÖp phï hîp víi nghÜa vô cña GATT. §©y lµ miÔn trõ Kho¶n 22. Tõ ®ã, Hoa Kú ®−îc phÐp ¸p ®Æt h¹n chÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp khi thÊy cÇn thiÕt. Hµnh ®éng nµy t¹o ra nÒn t¶ng cho viÖc xö lý nh÷ng vÊn ®Ò n«ng nghiÖp trong t−¬ng lai t−¬ng lai theo c¸c nguyªn t¾c cña GATT. C¸c c¬ héi ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy theo nh÷ng nguyªn t¾c th«ng th−êng ®· gÆp ph¶i c¶n trë lín. VÝ dô, khi Thuþ-sü t¹m thêi gia nhËp GATT vµo n¨m 1958, n−íc nµy ®· giµnh ®−îc ngo¹i lÖ ®èi víi toµn bé lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, nh÷ng n−íc thµnh viªn kh¸c cña GATT l¹i tiÕp tôc t×m kiÕm mét chÕ ®é th−¬ng m¹i quèc tÕ ®èi víi hµng ho¸. Trong khi chê ®îi, mét ®Ò xuÊt ®· n¶y sinh vµo ®Çu n¨m 1955 vÒ viÖc h×nh thµnh HiÖp ®Þnh ®Æc biÖt vÒ c¸c tho¶ thuËn hµng ho¸ (SACA). HiÖp ®Þnh nµy t¹o ra c¬ chÕ ®Ó gi¶i quyÕt sù mÊt c©n b»ng gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®èi víi nh÷ng lo¹i hµng ho¸ s¬ cÊp, kÓ c¶ kh¶ n¨ng ¸p dông cho nh÷ng tháa thuËn hµng ho¸. Tho¶ thuËn nµy tån t¹i song song víi GATT hay lµ mét bé phËn cña GATT th× ch−a bao giê ®−îc lµm râ. Trong bÊt kú tr−êng hîp nµo, dï ®Ò xuÊt ®ã cã gi¸ trÞ nh− thÕ nµo, th× ®iÒu ®ã còng kh«ng cã nghÜa lý g× v× HiÖp ®Þnh ®ã ®· kh«ng cã hiÖu lùc. §· cã mét sè n−íc cho r»ng hä cã thÓ sèng tèt h¬n víi c¸c ®iÒu kiÖn hiÖn thêi cña GATT. Mét sè n−íc kh¸c cho r»ng ch¼ng cã ý nghÜa g× tiÕp tôc khi Hoa Kú ®· tá râ r»ng hä kh«ng quan t©m viÖc trë thµnh thµnh viªn cña SACA. C¸c nç lùc trong 3 thËp kû tiÕp theo nh»m ¸p ®Æt c¸c nguyªn t¾c cña GATT ®èi víi th−¬ng m¹i n«ng nghiÖp ®· kh«ng ®¹t ®−îc tÇm nh− ®Ò xuÊt ®ã. Mét s¸ng kiÕn n¶y sinh mÊy th¸ng sau ®ã nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gi¶i quyÕt d− thõa, cô thÓ lµ theo c¸c ®¹o luËt cña Hoa Kú ch¼ng h¹n nh− PL 480, ®· bÞ mê nh¹t dÇn sau vµi n¨m th¶o luËn. Mét nç lùc sau ®ã nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®· ®−îc ®−a vµo trong B¸o c¸o Haberler n¨m 1957. B¸o c¸o nµy chñ yÕu nh»m ph©n tÝch t¹i sao th−¬ng m¹i cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng ph¸t triÓn nhanh chãng nh− c¸c n−íc c«ng nghiÖp ho¸, nh÷ng dao ®éng gi¸ ng¾n h¹n qu¸ lín cña c¸c s¶n phÈm s¬ cÊp vµ viÖc ¸p dông réng r·i b¶o hé hµng n«ng nghiÖp. B¸o c¸o cña Ban héi thÈm víi tiªu ®Ò Nh÷ng xu h−íng trong Th−¬ng m¹i quèc tÕ, ®· ®−îc c«ng bè vµo th¸ng 10/1958. Bªn c¹nh c¸c vÊn ®Ò kh¸c, b¸o c¸o nµy lËp luËn ph¶i gi¶m møc ®é chñ nghÜa b¶o hé n«ng nghiÖp ë B¾c Mü vµ ë T©y ¢u, ph−¬ng h−íng chung cña b¸o c¸o nµy lµ thiªn vÒ tù do ho¸ th−¬ng m¹i. MÆc dï b¶n b¸o c¸o ®−îc hÇu hÕt c¸c thµnh viªn ñng hé nh−ng ¶nh h−ëng cña nã l¹i trë nªn rÊt nhá bÐ. Mét Uû ban ®· ®−îc thµnh lËp ®Ó xem xÐt chi tiÕt nh÷ng ®Ò xuÊt cña b¶n b¸o c¸o, vµ ®iÒu nµy lµm ng−êi ta tin r»ng mét gi¶i ph¸p ®ang ®Õn gÇn. MÆc dï ®· cã ph©n tÝch vµ th¶o luËn, nh−ng ®iÒu ®¸ng nãi nhÊt vÒ t¸c ®éng dµi h¹n cña b¶n b¸o c¸o Haberler chØ lµ nã ®−îc xem nh− lµ b−íc ®Çu tiªn tiÕn tíi viÖc ra ®êi Vßng Dillion vµo n¨m 1960. Lóc ®ã viÖc phôc håi hoµn toµn cña T©y ¢u sau chiÕn tranh vµ viÖc thµnh lËp Céng ®ång Kinh tÕ Ch©u ¢u ®· dÉn ®Õn t×nh h×nh míi trong th−¬ng m¹i hµng n«ng s¶n toµn cÇu. ViÖc ¸p dông ChÝnh s¸ch N«ng nghiÖp chung víi c¸c biÕn thu vµ nh÷ng biÖn ph¸p hç trî trong n−íc ®· t¹o ra mét ®èi thñ c¹nh tranh ®¸ng gêm lµm biÕn d¹ng th−¬ng m¹i mµ ®Õn tËn b©y giê vÉn ®−îc coi lµ do c¸c hµnh ®éng cña Hoa Kú g©y ra. Sau ®ã, Vßng Kennedy b¾t ®Çu n¨m 1963 d−êng nh− ®· ®−a ra nh÷ng c¬ héi míi ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n«ng nghiÖp. Mét trong nh÷ng môc tiªu cña Vßng nµy lµ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p x©m thÞ cho n«ng s¶n vµ c¸c s¶n phÈm s¬ cÊp. Vßng ®µm ph¸n b¾t ®Çu thËt tåi tÖ b»ng viÖc næ ra ChiÕn tranh thÞt gµ, mét cuéc tranh chÊp gi÷a Hoa Kú vµ Céng ®ång Kinh tÕ Ch©u ¢u víi viÖc ®ãng cöa bÊt ngê thÞ tr−êng §øc vµ c¸c n−íc Ch©u ¢u kh¸c ®èi víi gia cÇm th«ng qua viÖc ¸p dông c¸c biÕn thu. KÕt qu¶ cña Vßng Kenedy vÒ hµng n«ng s¶n rÊt nghÌo nµn. Thµnh c«ng chÝnh cña nã lµ t¹o ra ®éng lùc cho viÖc ký kÕt Tho¶ thuËn míi vÒ ngò cèc quèc tÕ sau ®ã. NhiÖm vô cñaVßng Tokyo (1973-1979) lµ ®µm ph¸n vÒ n«ng nghiÖp, cã tÝnh ®Õn nh÷ng ®Æc thï vµ nh÷ng v−íng m¾c trong lÜnh vùc nµy. Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n nh− vËy cuèi cïng còng kÕt thóc trong thÊt b¹i. ViÖc ký HiÖp ®Þnh vÒ thÞt bß vµ HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ c¸c s¶n phÈm s÷a ®−a ra mét gi¶i ph¸p yÕu ít - 14 -
®èi víi lÜnh vùc th−¬ng m¹i nµy, nh−ng vÉn kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò vÒ s¶n xuÊt qu¸ møc trong n−íc, trî cÊp xuÊt khÈu, c¸c h¹n chÕ nhËp khÈu vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c lµ ®Æc tr−ng trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i n«ng nghiÖp. Vßng Tokyo ®· kÕt thóc víi tho¶ thuËn lµ c¸c n−íc tiÕp tôc ®µm ph¸n x©y dùng mét Khu«n khæ N«ng nghiÖp ®a ph−¬ng nh»m tr¸nh ®èi ®Çu chÝnh trÞ vµ kinh tÕ liªn miªn trong lÜnh vùc nµy. C¸c cuéc ®µm ph¸n ®−îc nèi l¹i nh−ng kh«ng cã hiÖu qu¶ g×. Nh− Hudec, Kennedy, Sgarbossa (1993) ghi nhËn, trong kho¶ng tõ n¨m 1947 ®Õn trong kho¶ng tõ n¨m 1947 ®Õn nh÷ng n¨m ®Çu 1980 cã 100 cuéc tranh chÊp trong GATT liªn quan n«ng nghiÖp, chiÕm kho¶ng gÇn 43% c¸c tranh chÊp ®−îc b¸o c¸o. Hoa Kú vµ Céng ®ång Kinh tÕ Ch©u ¢u cã liªn quan víi t− c¸ch nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n cña 87 vô trong sè ®ã. Mét b−íc khëi ®Çu míi nh»m t×m ®−îc gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c vÊn ®Ò vÒ th−¬ng m¹i n«ng nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt. Cuéc häp cÊp Bé tr−ëng GATT n¨m 1982 ®· tho¶ thuËn vÒ ch−¬ng tr×nh lµm viÖc nh»m xem xÐt tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò ¶nh h−ëng tíi th−¬ng m¹i, më cöa thÞ tr−êng, c¹nh tranh vµ vÊn ®Ò cung cÊp trong n«ng nghiÖp. Mét nhãm lµm viÖc ®· ®−a ra ®Ò xuÊt vµo n¨m 1984 vÒ më cöa thÞ tr−êng lín h¬n, c¹nh tranh xuÊt khÈu m¹nh h¬n, nh÷ng quy t¾c râ rµng h¬n vÒ h¹n chÕ ®Þnh l−îng vµ trî cÊp, vµ nh÷ng ®·i ngé ®Æc biÖt cã hiÖu qu¶ h¬n ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. B¶n b¸o c¸o cã c¸c ®Ò xuÊt ®ã ®· ®−îc th«ng qua trong cïng n¨m ®ã. Sau ®ã, nh÷ng ®Ò xuÊt ®ã ®· lïi vÒ phÝa sau v× c¸c cuéc ®µm ph¸n chuÈn bÞ cho Vßng Uruguay ®· b¾t ®Çu. Thùc ra, nh÷ng ®Ò xuÊt ®ã ®· t¹o nªn dù th¶o c¸c môc tiªu chÝnh cña ®µm ph¸n nã ®−îc b¾t ®Çu vµo n¨m 1986. C¸c Bé tr−ëng ®· tho¶ thuËn t¹i Punta del Este r»ng c¸c cuéc ®µm ph¸n cÇn ®¹t ®−îc sù tù do ho¸ h¬n n÷a trong th−¬ng m¹i n«ng nghiÖp vµ ®Æt tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p ¶nh h−ëng tíi tiÕp cËn thÞ tr−êng nhËp khÈu vµ c¹nh tranh xuÊt khÈu vµo khu«n khæ c¸c nguyªn t¾c vµ luËt lÖ cña GATT chÆt chÏ h¬n vµ cã kh¶ n¨ng ¸p dông hiÖu qu¶ h¬n. CÇn ph¶i chó ý h¬n tíi viÖc gi¶m c¸c hµng rµo c¶n trë nhËp khÈu, mét m«i tr−êng c¹nh tranh tèt h¬n vµ nh÷ng ¶nh h−ëng cña c¸c biÖn ph¸p vÖ sinh dÞch tÔ. Mét nh©n tè míi ®· nhËp cuéc. Trong c¸c Vßng Kenedy vµ Tokyo, c¸c cuéc ®µm ph¸n vÒ n«ng nghiÖp chñ yÕu ®−îc tiÕn hµnh gi÷a Céng ®ång Kinh tÕ Ch©u ¢u vµ Hoa Kú. C¸c ®èi t¸c th−¬ng m¹i kh¸c vÒ n«ng nghiÖp chØ xuÊt hiÖn bªn lÒ cña nh÷ng cuéc ®µm ph¸n ®ã. ViÖc h×nh thµnh Nhãm Cairns ngay tr−íc khi tiÕn hµnh Vßng Uruguay, mét nhãm gåm 14 n−íc kinh doanh lµnh m¹nh trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, ®· ®¶m b¶o cã tiÕng nãi thø 3 cã ¶nh h−ëng vµ cã møc ®é. N«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng chñ ®Ò ®µm ph¸n khã kh¨n nhÊt cña Vßng ®µm ph¸n nµy. C¸c vÊn ®Ò ®Òu ®· ®−îc hiÓu kü nh−ng kh«ng ®¹t ®−îc tiÕn bé nµo cho tíi khi Céng ®ång Ch©u ¢u thõa nhËn r»ng nh÷ng thay ®æi trong ChÝnh s¸ch N«ng nghiÖp Chung chØ cÇn thiÕt v× lý do tµi chÝnh trong n−íc, vµ viÖc gi¶m hç trî gi¸ lµ cã thÓ mµ kh«ng g©y chia rÏ nh÷ng mèi liªn hÖ x· héi cña Céng ®ång ®ã. Ngay c¶ lóc ®ã, Uû ban Ch©u ¢u còng gÆp khã kh¨n trong viÖc nhËn ®−îc uû quyÒn ®µm ph¸n tõ c¸c n−íc thµnh viªn. Sù yÕu kÐm trong viÖc tham gia cña Céng ®ång nµy vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n vÒ n«ng nghiÖp lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn thÊt b¹i cña Héi nghÞ Bé tr−ëng Brussel vµo th¸ng 12/1990. VÊn ®Ò còng gÆp khã kh¨n v× Hoa Kú cø b¸m chÆt môc tiªu nh»m ®¹t tíi trî cÊp b»ng kh«ng, mét viÖc mµ ngay c¶ Hoa kú còng kh«ng mong ®îi cã thÓ lµm ®−îc ngay c¶ víi nh÷ng tËp qu¸n cña hä. HiÖp −íc Blair House th¸ng 11/1992 ®· ®¸nh dÊu mét mèc quan träng cña Vßng ®µm ph¸n. C¸c cuéc ®µm ph¸n vÉn diÔn ra khã kh¨n vµ mét sè thay ®æi cã lîi cho Céng ®ång Ch©u ¢u ®· ®−îc ®−a vµo HiÖp −íc nµy vµo th¸ng 12/1993. §iÒu nµy cho phÐp kÕt thóc Vßng ®µm ph¸n vµi ngµy sau ®ã. Th−¬ng m¹i ®èi víi tÊt c¶ n«ng s¶n hiÖn nay thuéc diÖn ®iÒu chØnh cña c¸c quy t¾c cña WTO nh−ng vÉn cÇn thªm nhiÒu cuéc ®µm ph¸n ®Ó ®¹t ®−îc mét chÕ ®é th−¬ng m¹i t−¬ng tù nh− c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp. §Ó cã ®−îc m« t¶ ng¾n gän vÒ kÕt qu¶ cña Vßng Uruguay vÒ n«ng nghiÖp, xem Agreement on Agriculture. Xem thªm Baumgartner proposals vµ Mansholt proposals. ALADI: HiÖp héi liªn kÕt Mü La-tinh HiÖp héi liªn kÕt Mü La-tinh (LAIA), ®−îc thµnh lËp n¨m 1980 gåm c¸c n−íc Argentina, Bolivia, Brazil, Chile, Colombia, Ecuador, Mexico, Paraguay, Peru, Uruguay vµ Venezuela theo sau sù sôp ®æ cña HiÖp héi Th−¬ng m¹i tù do Mü La-tinh (LAFTA). Môc tiªu ALADI ®−îc quy ®Þnh trong HiÖp −íc Montevideo lµ theo ®uæi viÖc thµnh lËp dÇn dÇn vµ liªn tôc mét thÞ tr−êng chung Mü La-tinh. Mercosur ®−îc xem nh− lµ mét b−íc tiÕn tíi môc tiªu nµy. Alliance for Progress: Liªn minh v× sù tiÕn bé - 15 -
Ban ®Çu lµ KÕ ho¹ch ph¸t triÓn 10 n¨m cña Mü La-tinh bao gåm nh÷ng môc tiªu kinh tÕ vµ x· héi ®−îc Tæng thèng Hoa Kú Kenedy ®−a ra n¨m 1961. Trong nh÷ng môc tiªu nµy cã "mét gi¶i ph¸p nhanh chãng vµ bÒn v÷ng ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò gèc rÔ do sù dao ®éng gi¸ qu¸ lín cña c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña nh÷ng n−íc Mü La-tinh" vµ ®Èy nhanh liªn kÕt kinh tÕ Mü La- tinh. Mét sè tiÕn bé ®· ®¹t ®−îc theo thêi gian, nh−ng khi Liªn minh v× sù tiÕn bé chÝnh thøc kÕt thóc vµo n¨m 1980, nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®−îc cßn xa víi môc tiªu ®· ®Þnh. Xem thªm Caribbean Basin Innitiative, Enterprise for the Americas Initiative vµ FTAA. Alternative dispute resolution: Gi¶i ph¸p thay thÕ ®èi víi tranh chÊp Mét ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp th«ng qua träng tµi, tham vÊn, trung gian gi¶i quyÕt tranh chÊp, v.v... bªn c¹nh c¸c thñ tôc toµ ¸n chÝnh thøc. C¸c bªn tranh chÊp th−êng ®Þnh ra mét hoÆc vµi ng−êi kh«ng liªn quan cã kh¶ n¨ng ®i ®Õn kÕt luËn dùa trªn sù c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng. Gi¶i ph¸p thay thÕ ®èi víi tranh chÊp chØ cã t¸c dông khi c¸c bªn thùc sù mong muèn t×m ra gi¶i ph¸p vµ chÊp nhËn kÕt qu¶ cña ®µm ph¸n, v× nh÷ng ph¸n quyÕt nh− vËy trong phÇn lín c¸c tr−êng hîp kh«ng cã kh¶ n¨ng c−ìng chÕ th«ng qua toµ ¸n. Xem thªm dispute settlement. Alternative specific tariff: ThuÕ ®Æc ®Þnh thay thÕ Mét møc thuÕ suÊt tÝnh theo trÞ gi¸ b»ng tû lÖ phÇn tr¨m cña trÞ gi¸ s¶n phÈm, hoÆc theo thuÕ suÊt ®Æc ®Þnh, tøc lµ ®−îc tÝnh ë møc tiÒn tÖ cè ®Þnh trªn mçi s¶n phÈm. C¸c c¬ quan h¶i quan th−êng ¸p dông møc thuÕ cao h¬n trong hai møc nªu trªn. Xem thªm ad valorem tariff vµ specific tariff. Admendments to WTO agreements: Söa ®æi ®èi víi c¸c HiÖp ®Þnh WTO C¸c ®iÒu kho¶n sau cña WTO cã thÓ ®−îc söa ®æi víi sù nhÊt trÝ cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn: §iÒu IX (ra quyÕt ®Þnh) cña HiÖp ®Þnh Marrakesh thµnh lËp Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi, §iÒu I (§·i ngé tèi huÖ quèc chung) vµ §iÒu II (Danh môc −u ®·i) cña GATT 1994, §iÒu II:1 (§·i ngé tèi huÖ quèc) cña GATS, vµ §iÒu IV (§·i ngé tèi huÖ quèc) cña HiÖp ®Þnh vÒ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i. Söa ®æi ®èi víi c¸c quy ®Þnh kh¸c cña c¸c hiÖp ®Þnh ®a ph−¬ng WTO cã thÓ ®−îc th«ng qua theo nguyªn t¾c ®a sè 2/3. Mçi n−íc thµnh viªn sau ®ã ph¶i hoµn thµnh c¸c thñ tôc ®Ó chÊp nhËn söa ®æi ®ã. HiÖp ®Þnh Marrakesh cã c¸c ®iÒu kho¶n cho phÐp Héi nghÞ Bé tr−ëng WTO quyÕt ®Þnh theo nguyªn t¾c ®a sè 3/4 mµ bÊt kú mét thµnh viªn nµo kh«ng chÊp nhËn söa ®æi trong mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã cã thÓ tù do rót khái WTO hoÆc vÉn lµ thµnh viªn. Quy ®Þnh nµy râ rµng lµ chØ ®−îc sö dông trong mét sè tr−êng hîp ngo¹i lÖ. TÊt c¶ thµnh viªn cña WTO ®Òu cã mét phiÕu biÓu quyÕt. Céng ®ång Ch©u ¢u ®−îc phÐp cã sè l−îng phiÕu b»ng víi sè l−îng nh÷ng n−íc thµnh viªn cña m×nh. Nh÷ng söa ®æi ®èi víi hiÖp ®Þnh nhiÒu bªn cña WTO ®−îc th«ng qua víi ®iÒu kiÖn ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña c¸c hiÖp ®Þnh nµy. Xem thªm decision-making in the WTO. American Selling Price (ASP): Gi¸ b¸n cña Mü Cho ®Õn n¨m 1979, lµ ph−¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ hµng ho¸ t¹i biªn giíi ®Ó tÝnh thuÕ h¶i quan ®−îc Hoa Kú quy ®Þnh trong §¹o luËt ThuÕ quan 1922 vµ thùc hiÖn theo víi sù kÕt hîp cña §¹o luËt ThuÕ quan 1930. TÝnh thuÕ chñ yÕu dùa trªn gi¸ b¸n bu«n th«ng th−êng, gåm c¶ viÖc chuÈn bÞ giao hµng, mµ t¹i ®ã hµng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt t¹i Hoa Kú ®−îc b¸n trªn thÞ tr−êng trong n−íc. ¶nh h−ëng cña hÖ thèng nµy cã thÓ lµ mét møc thuÕ cao h¬n tõ 2-3 lÇn so víi ph−¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ ®−îc ®−a ra trong §iÒu VII cña GATT (§Þnh gi¸ h¶i quan). ViÖc ¸p dông hÖ thèng cò vÉn ®−îc phÐp v× ®iÒu kho¶n b¶o l−u cho phÐp sù tiÕp tôc tån t¹i c¸c ®¹o luËt cã tõ tr−íc khi cã GATT, thËm chÝ nã vi ph¹m ngay chÝnh ®iÒu kho¶n cña GATT. Tuy nhiªn, chØ cã d−íi 1% hµng nhËp khÈu cña Hoa Kú lu«n bÞ ¶nh h−ëng cña hÖ thèng nµy, chñ yÕu lµ hµng ho¸ chÊt. T¹i Vßng Tokyo, ASP chÞu sù phª ph¸n m¹nh mÏ cña Céng ®ång Kinh tÕ Ch©u ¢u vµ ®iÒu nµy dÉn ®Õn gi¶i ph¸p mét phÇn ®èi víi hµng ho¸ chÊt. HÖ thèng nµy ®· bÞ huû bá nhê cã §¹o luËt vÒ c¸c hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i 1979 mµ Hoa Kú ®· chÊp nhËn nh÷ng nguyªn t¾c quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh cña Vßng Tokyo vÒ viÖc thùc hiÖn §iÒu VII (§Þnh gi¸ h¶i quan). Xem Vitamin B12 vÒ tranh chÊp xung quanh viÖc chuyÓn tõ HÖ thèng ASP sang nh÷ng quy t¾c vÒ ®Þnh gi¸ h¶i quan. - 16 -
Analytical Index: S¸ch ph©n tÝch chi tiÕt §©y lµ h−íng dÉn ®èi víi viÖc gi¶i thÝch vµ ¸p dông GATT (HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th−¬ng m¹i) ®−îc Ban ph¸p lý cña WTO chuÈn bÞ, ®−îc ®Þnh kú cËp nhËt vµ t¸i b¶n. Néi dung cña h−íng dÉn ®−îc ®óc kÕt tõ nguån tµi liÖu chÝnh thøc cña GATT. S¸ch ph©n tÝch cã gi¶i thÝch rÊt chi tiÕt vÒ c¸c ®iÒu cña GATT do c¸c n−íc thµnh viªn, ban héi thÈm gi¶i quyÕt tranh chÊp, v.v... ®−a ra. VÒ mÆt ph¸p lý, ®©y lµ c«ng cô c¬ b¶n cña nh÷ng ai tham gia ph©n tÝch chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i. Xem thªm GATT Basic Instruments and Selected Documents. Andean Pact: HiÖp −íc Andean HiÖp −íc nµy ®−îc h×nh thµnh vµo n¨m 1969 vµ ®−îc xem nh− lµ mét tiÓu nhãm cña LAFTA (Khu vùc Th−¬ng m¹i tù do Mü La-tinh) víi môc tiªu nh»m ®iÒu phèi chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ ®Çu t− n−íc ngoµi. C¸c n−íc thµnh viªn lµ Bolivia, Columbia, Ecuardor, Peru vµ Venezuela. Andriessen Assurance: §¶m b¶o Andriessen §©y lµ mét tho¶ thuËn ®−îc ®µm ph¸n vµo n¨m 1985 gi÷a Céng ®ång Kinh tÕ Ch©u ¢u vµ Australia nh»m gi÷ mét sè thÞ tr−êng thÞ bß Ch©u ¸ kh«ng ®−îc trî cÊp. Frans Andriessen lµ Bé tr−ëng cña EEC vÒ n«ng nghiÖp thêi ®ã. Annecy Tariff Conference: Héi nghÞ ThuÕ quan Annecy Vßng thø 2 trong 8 vßng ®µm ph¸n th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng, ®−îc tæ chøc t¹i Annecy, Ph¸p tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 8/1949. Môc tiªu c¬ b¶n lµ nh»m t¹o thuËn lîi cho viÖc gia nhËp GATT cña 10 n−íc (§an-m¹ch, Céng hoµ Dominica, PhÇn-lan, Hy-l¹p, Haiti, Italia, Liberia, Nicaragua, Thuþ-®iÓn vµ Uruaguay), ®ã lµ nh÷ng n−íc kh«ng tham gia c¸c vßng ®µm ph¸n thuÕ quan t¹i GenÌve 1947. T¹i héi nghÞ nµy, Uruguay kh«ng tham gia cho ®Õn tËn 1953. Xem thªm Tariff Conference. Anti-circumvention: BiÖn ph¸p chèng trèn tr¸nh §©y lµ biÖn ph¸p do ChÝnh phñ ¸p dông nh»m ng¨n ngõa viÖc trèn tr¸nh thuÕ chèng ph¸ gi¸. Mét sè c«ng ty t×m c¸ch nÐ tr¸nh nh÷ng thuÕ ®ã b»ng nhiÒu c¸ch, trong ®ã cã c¸ch l¾p r¸p c¸c bé phËn ë n−íc nhËp khÈu hay ë n−íc thø ba, hoÆc b»ng c¸ch chuyÓn nguån s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu tíi mét n−íc thø ba. ThuËt ng÷ ®−îc dïng trong WTO kh«ng liªn quan ®Õn c¸c tr−êng hîp gian lËn, nh÷ng tr−êng hîp ®ã ®−îc gi¶i quyÕt b»ng nh÷ng thñ tôc ph¸p lý th«ng th−êng cña c¸c n−íc cã liªn quan. C¸c quy ®Þnh vÒ chèng trèn tr¸nh ®−îc ®−a vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù c¸c cuéc ®µm ph¸n cña Vßng Uruguay vÒ HiÖp ®Þnh chèng ph¸ gi¸ còng nh− HiÖp ®Þnh vÒ Trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng nh−ng kh«ng ®¹t ®−îc tho¶ thuËn nµo. Mét ch−¬ng tr×nh lµm viÖc hiÖn nay ®ang ®−îc tiÕn hµnh t¹i Uû ban cña WTO vÒ c¸c ho¹t ®éng chèng ph¸ gi¸. Xem thªm anti-dumping measures, dumping vµ screwdriver operations. Anti-competitive practices: C¸c ho¹t ®éng ph¶n c¹nh tranh Th−êng ®−îc gäi lµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh h¹n chÕ hoÆc c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng lµnh m¹nh. C¸c c«ng ty sö dông ho¹t ®éng nµy ®Ó h¹n chÕ møc ®é mµ hä bÞ chi phèi bëi c¬ chÕ gi¸. §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®−îc khi mét c«ng ty hoÆc mét nhãm c¸c c«ng ty cã −u thÕ thÞ tr−êng hoÆc søc m¹nh thÞ tr−êng. Trong mét sè tr−êng hîp, nã liªn quan ®Õn sù th«ng ®ång gi÷a c¸c c«ng ty. Xem thªm antitrust, cartel, conduct vµ trade and competition policy. Anti-dumping measures: C¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ Lo¹i thuÕ ®Æc biÖt ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu khi mét c«ng ty bÞ ®¸nh gi¸ lµ ®· b¸n hµng ho¸ t¹i thÞ tr−êng n−íc nhËp khÈu ë møc gi¸ thÊp h¬n møc gi¸ tÝnh trªn cïng lo¹i s¶n phÈm ë thÞ tr−êng trong n−íc. Do ®ã, cã thÓ coi c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ nh− mét h×nh thøc tù vÖ. Theo quy t¾c cña WTO, c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ chØ ®−îc ¸p dông khi nã g©y thiÖt h¹i ®èi víi nÒn c«ng nghiÖp ë trong n−íc s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm t−¬ng tù ë n−íc nhËp khÈu. Kh¸i niÖm th× ®¬n gi¶n nh−ng viÖc thùc hiÖn nã dÉn ®Õn mét hÖ thèng qu¶n lý hµnh chÝnh phøc t¹p v× cã qu¸ nhiÒu ®iÒu kho¶n ®−îc sö dông cÇn ph¶i cã thªm ®Þnh nghÜa. HiÖp ®Þnh cña WTO vÒ - 17 -
viÖc thùc hiÖn §iÒu 6 cña HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th−¬ng m¹i 1994 quy ®Þnh râ c¸c thñ tôc chÝnh x¸c vµ râ rµng ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸. Mét sè ph−¬ng ph¸p phøc t¹p ®· ®−îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng chªnh lÖch vÒ gi¸ vµ ®Ó x¸c ®Þnh møc tæn thÊt. C¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ ®−îc h×nh thµnh nÕu nh− gi¸ c¶ do c«ng ty n−íc ngoµi tÝnh ë n−íc nhËp khÈu thÊp h¬n møc trÞ gi¸ th«ng th−êng ë n−íc s¶n xuÊt. TrÞ gi¸ th«ng th−êng ®−îc tÝnh b»ng nh÷ng chi phÝ cè ®Þnh vµ biÕn ®æi cña s¶n xuÊt céng víi mét lo¹t c¸c chi phÝ kh¸c th−êng g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ th−¬ng m¹i. NÕu nh− kinh doanh trong n−íc qu¸ Ýt, trÞ gi¸ th«ng th−êng ®−îc lÊy lµ møc so s¸nh cao nhÊt ë thÞ tr−êng thø ba hoÆc chi phÝ s¶n xuÊt −íc tÝnh cña c¸c c«ng ty xuÊt khÈu céng víi møc hîp lý ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ vµ lîi nhuËn ®Þnh møc. NÕu kh«ng cã gi¸ xuÊt khÈu, hoÆc lµ th−¬ng m¹i gi÷a c¸c bªn cã liªn quan víi nhau, vµ do ®ã chØ sè gi¸ ®−îc xem lµ kh«ng tin cËy, møc gi¸ xuÊt khÈu cã thÓ ®−îc tÝnh trªn c¬ së nh÷ng g× ®−îc tÝnh khi b¸n cho mét ng−êi mua ®éc lËp, hoÆc lµ dùa trªn mét sè c¬ së hîp lý kh¸c. Kh¶ n¨ng tranh chÊp vÒ møc trÞ gi¸ th«ng th−êng ®óng ®¾n lµ dÔ nhËn thÊy. Kh¸i niÖm vÒ thiÖt h¹i vËt chÊt ®èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm t−¬ng tù cßn nhiÒu nhiÒu tranh c·i. C¶ GATT lÉn HiÖp ®Þnh vÒ §iÒu VI ®Òu kh«ng ®Þnh nghÜa vÒ thiÖt h¹i vËt chÊt, nh−ng HiÖp ®Þnh thø hai l¹i cã danh s¸ch minh ho¹ chi tiÕt vÒ nh÷ng yÕu tè ®−îc ®−a ra xem xÐt ®Ó ®¸nh gi¸ liÖu thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt cã x¶y ra hay kh«ng. Danh s¸ch nµy ch−a ®−îc xem lµ toµn diÖn vµ bao gåm sù suy gi¶m thùc sù hoÆc tiÒm n¨ng vÒ doanh sè, lîi nhuËn, s¶n l−îng, thÞ phÇn, n¨ng xuÊt, hoµn vèn ®Çu t− hoÆc tËn dông n¨ng lùc; c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi gi¸ trong n−íc; biªn ®é ph¸ gi¸; nh÷ng ¶nh h−ëng thùc sù vµ tiÒm tµng ®èi víi luång tiÒn mÆt, m¸y mãc, c«ng ¨n viÖc lµm, l−¬ng bæng, sù t¨ng tr−ëng, kh¶ n¨ng t¨ng vèn hoÆc ®Çu t−. §· cã nhiÒu ng−êi viÕt vÒ nghÜa cña "s¶n phÈm t−¬ng tù" vµ liÖu nã cã ®−îc hiÓu lµ s¶n phÈm gièng nhau, s¶n phÈm t−¬ng tù, hoÆc s¶n phÈm kh¸c nhau nh−ng cã gi¸ trÞ sö dông gièng nhau hoÆc nh»m ®¹t ®−îc cïng môc tiªu. HiÖp ®Þnh vÒ §iÒu VI hiÖn nay ®· lµm râ ®iÓm nµy. S¶n phÈm t−¬ng tù ph¶i lµ gièng nhau vÒ mäi mÆt. NÕu kh«ng cã nh÷ng s¶n phÈm nh− vËy, s¶n phÈm kh¸c cã thÓ ®−îc chän mÆc dï kh«ng gièng nhau vÒ mäi mÆt, nh−ng cã ®Æc tr−ng rÊt gièng víi s¶n phÈm ®ang ®−îc xem xÐt. C¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ chØ ®−îc ¸p dông trong chõng mùc bï ®¾p ®−îc biªn ®é ph¸ gi¸, ®ã lµ sù chªnh lÖch gi÷a trÞ gi¸ th«ng th−êng vµ gi¸ t¹i biªn giíi ë n−íc nhËp khÈu, ®−îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi nh÷ng chi phÝ b×nh th−êng cô thÓ g¾n liÒn víi th−¬ng m¹i. Do ®ã, nÕu c¬ quan ®iÒu tra thÊy cã hiÖn t−îng ph¸ gi¸, møc b¶o hé ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp trong n−íc trªn c¬ së c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ ®−îc xem lµ t−¬ng ®èi h¹n chÕ. §ã kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p cã tÝnh tù ®éng. Theo c¸c quy t¾c cña WTO, ph¶i cã chøng lý ®Çy ®ñ míi ®−îc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸, vµ l¹i cßn cã c¸c quy ®Þnh cho phÐp c¸c bªn bÞ ¶nh h−ëng ®−îc kh¸ng c¸o. HiÖp ®Þnh vÒ §iÒu VI nhÊn m¹nh r»ng viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ ph¶i cã b»ng chøng cña viÖc ph¸ gi¸, thiÖt h¹i, vµ mèi liªn quan cã nguyªn nh©n gi÷a 2 bªn. Mét sù kh¼ng ®Þnh kh«ng th«i, kh«ng cã ®ñ b»ng chøng chøng minh, th× kh«ng ®−îc xem xÐt lµ phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu ®ã. Yªu cÇu ¸p dông biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ ph¶i do ngµnh c«ng nghiÖp trong n−íc nªu ra. Kh«ng ®−îc ¸p dông biÖn ph¸p nµo nÕu kh«ng ®−îc sù ñng hé cña c¸c c«ng ty ®¹i diÖn cho 25% tæng s¶n l−îng s¶n phÈm gièng nhau ®ã. Ngay c¶ khi sù ph¸ gi¸ lµ nghiªm träng th× c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ còng ch−a ch¾c ®−îc ¸p dông nÕu ngµnh c«ng nghiÖp ®ã kh«ng chøng minh ®−îc khã kh¨n lµ do ph¸ gi¸ chø kh«ng ph¶i lµ kÕt qu¶ cña nguyªn nh©n kh¸c. Theo nguyªn t¾c vÒ møc ph¸ gi¸ tèi thiÓu, kh«ng ®−îc cã hµnh ®éng nµo nÕu nh− biªn ®é ph¸ gi¸ thÊp h¬n 2%. Hµnh ®éng chèng ph¸ gi¸ vÉn cßn nhiÒu tranh c·i. C¸c c«ng ty chÞu c¸c hµnh ®éng nµy vµ n−íc hä ®«i khi thÊy biÖn ph¸p ®ã chØ nh− lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó ng¨n c¶n viÖc nhËp khÈu kh«ng mong muèn. §iÒu ®ã qu¶ thùc cã phÇn ®óng. Nh− lµ h×nh thøc b¶o hé ®ét xuÊt, c¸c biÖn ph¸p ®ã cho phÐp ChÝnh phñ cã thÓ t¸c ®éng ®Õn luång nhËp khÈu. Tuy nhiªn, ®iÒu tra chèng ph¸ gi¸ cã thÓ phôc vô môc tiªu râ rµng b»ng c¸ch chøng minh víi c¸c n−íc xuÊt khÈu bÞ nghi ngê lµ ph¸ gi¸ vÒ c¬ cÊu gi¸ thµnh thùc sù, vµ ®Ò xuÊt ra nh÷ng c¸ch thøc thay thÕ ®èi víi s¶n xuÊt vµ chÕ ®é th−¬ng m¹i cã thÓ gi¶m hoÆc lo¹i bá nhu cÇu ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸. Còng cÇn ghi nhËn lµ, nh− Gabrielle Marceau (1994) chØ ra, ph¸ gi¸ vµ luËt chèng ph¸ gi¸ kh«ng chØ lµ ph©n biÖt ®èi xö vµ bãc lét vÒ gi¸. §ã lµ nh÷ng chç ®Öm gi÷a nh÷ng hÖ thèng quèc gia vÒ c¹nh tranh. Hoekman (1995) khi b×nh luËn vÒ c¸c yªu cÇu cã tÝnh thñ tôc chi tiÕt quy ®Þnh ë HiÖp ®Þnh vÒ §iÒu VI ghi nhËn r»ng ®iÒu nµy ®· trë thµnh mét lÜnh vùc bÐo bë cña chuyªn m«n ho¸ ®èi víi nghÒ ph¸p lý ë nh÷ng - 18 -
l·nh thæ tÝch cùc sö dông biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸. §iÒu nµy cho thÊy r»ng tÊt c¶ c¸c c¬ chÕ cho phÐp chÝnh phñ ®−îc t¸c ®éng ®Õn luång nhËp khÈu t¹o ra mét h×nh ¶nh xÊu. Trong tr−êng hîp ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸, c¸c nhµ nhËp khÈu than phiÒn vÒ nh÷ng ¶nh h−ëng ng¨n c¶n th−¬ng m¹i, nh−ng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ë nh÷ng n−íc nhËp khÈu cho r»ng nh÷ng biÖn ph¸p ®ã nh− lµ nh÷ng ph−¬ng tiÖn chËm ch¹p vµ vÊt v¶ ®Ó gi¶i quyÕt ngay vÊn ®Ò. Lu«n cã m©u thuÉn g¾n liÒn víi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸. Nh− K W Dam (1970) chØ ra r»ng, nh÷ng ng−êi so¹n th¶o GATT cã vÎ cã 2 lËp tr−êng vÒ viÖc gi¶i quyÕt ph¸ gi¸ nh− thÕ nµo. Hä ®· thèng nhÊt ë §iÒu VI r»ng ph¸ gi¸ lµ ®iÒu kh«ng mong muèn nh−ng ë phÇn cßn l¹i cña §iÒu ®ã, hä l¹i h¹n chÕ c¸c ®iÒu kiÖn mµ theo ®ã c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ cã thÓ ®−îc ¸p dông. Ngµy nay, cã mét quan ®iÓm m¹nh mÏ gi÷a mét sè c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i r»ng chÝnh s¸ch c¹nh tranh cã thÓ lµ c«ng cô tèt h¬n ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tr−êng hîp ph¸ gi¸ nh−ng víi ®iÒu kiÖn tÊt c¶ c¸c n−íc thµnh viªn cña WTO s½n sµng theo ®uæi nh÷ng chÝnh s¸ch c¹nh tranh cã hiÖu qu¶. Cho tíi khi ®iÒu nµy x¶y ra, quy t¾c vÒ chèng ph¸ gi¸ vÉn t¹o nªn mét c¬ chÕ râ rµng, nÕu nã lµ hîp ph¸p vµ ®«i khi cã thiÕu sãt, ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng lo ng¹i do céng ®ång th−¬ng m¹i ®−a ra. Xem thªm Agreement on Safeguards, boomerang clause, competition policy and anti-dumping measures, de minismis dumping margins, lesser duty principle vµ predatory pricing. Antitrust laws: C¸c ®¹o luËt chèng ®éc quyÒn §©y lµ mét phÇn c¸c quy ®Þnh t¹o nªn chÝnh s¸ch c¹nh tranh. LuËt nµy nh»m më ra m«i tr−êng c¹nh tranh dµnh cho c¸c c«ng ty th«ng qua viÖc b¶o ®¶m r»ng hä kh«ng l¹m dông søc m¹nh thÞ tr−êng ë thÞ tr−êng trong n−íc, mÆc dï, ®Æc biÖt lµ ë thÞ tr−êng Hoa Kú, luËt chèng ®éc quyÒn cã mét tÇm cì quan träng ngoµi ph¹m vi l·nh thæ. ThuËt ng÷ "chèng ®éc quyÒn" b¾t nguån tõ kh¸i niÖm trong chÝnh s¸ch cña Hoa Kú vµo nh÷ng n¨m 1880, 1890 lµ cã mét sè ngµnh c«ng nghiÖp, ®−îc tæ chøc thµnh nh÷ng c«ng ty (tê-rít) cì lín víi quyÒn l·nh ®¹o ®éc t«n, lµm suy yÕu c¬ chÕ gi¸. §¹o luËt Sherman ®−îc th«ng qua 1890 vÉn cßn lµ hßn ®¸ t¶ng vµ biÓu t−îng cña luËt chèng ®éc quyÒn Hoa Kú. B¶n b¸o c¸o cña Uû ban H¹ nghÞ viÖn 1994 ghi nhËn r»ng "tr−íc hÕt, chèng ®éc quyÒn cã nguån gèc tõ nh÷ng −u ®·i kh¸c biÖt cña Hoa Kú ®èi víi ®a cùc, tù do th−¬ng m¹i, tiÕp cËn thÞ tr−êng, vµ cã lÏ quan träng nhÊt trong tÊt c¶ lµ tù do lùa chän". H×nh ph¹t ®èi víi nh÷ng tr−êng hîp ®· ®−îc chøng minh vÒ sù vi ph¹m luËt chèng ®éc quyÒn ë Hoa Kú th−êng rÊt nghiªm kh¾c v× kh¶ n¨ng h×nh ph¹t cña toµ ¸n g©y tæn thÊt gÊp ba ®èi víi nh÷ng ng−êi vi ph¹m. Xem thªm cartel, Clayton act, extraterritoriality vµ Webb- Pomerence act. Antitrust enforcement guidlines for international operations: H−íng dÉn thùc hiÖn chèng ®éc quyÒn trong c¸c ho¹t ®éng quèc tÕ Mét tËp hîp c¸c h−íng dÉn do Bé T− ph¸p vµ Uû ban th−¬ng m¹i Liªn bang Hoa Kú ban hµnh lÇn míi nhÊt vµo th¸ng 4/1995. Nh÷ng h−íng dÉn giíi thiÖu cho c¸c doanh nghiÖp tham gia c¸c ho¹t ®éng quèc tÕ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh luËt chèng ®éc quyÒn. Nh÷ng h−íng dÉn ®ã bao gåm c¶ nh÷ng lÜnh vùc ch¼ng h¹n nh− tµi ph¸n vÒ hµnh vi vµ c¸c thùc thÓ ë bªn ngoµi Hoa Kú, sù lÞch thiÖp, hç trî lÉn nhau trong viÖc thùc hiÖn luËt chèng ®éc quyÒn quèc tÕ, ¶nh h−ëng cña viÖc tham gia cña chÝnh phñ n−íc ngoµi tíi tr¸ch nhiÖm chèng ®éc quyÒn cña c¸c c«ng ty t− nh©n. Xem thªm effects doctrine, extraterritoriality, negative comity vµ positive comity. ANZCERTA: HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i liªn kÕt kinh tÕ chÆt chÏ h¬n gi÷a Australia vµ New Zealand Th−êng ®−îc gäi lµ CER. HiÖp ®Þnh nµy cã hiÖu lùc vµo 1/1/1983 vµ ®−îc xem xÐt l¹i vµi lÇn kÓ tõ ®ã. Ngoµi hµng ho¸ vµ dÞch vô, HiÖp ®Þnh nµy ®Ò cËp mét sè vÊn ®Ò ch¼ng h¹n nh− c«ng nhËn tiªu chuÈn, c«ng nhËn lÉn nhau vÒ hµng ho¸ vµ nghÒ nghiÖp, v.v... Xem thªm Trans- Tasman Mutual Recognition Arrangement. ANZCERTA protocol on trade in services: NghÞ ®Þnh th− cña ANZCERTA vÒ th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc dÞch vô - 19 -
NghÞ ®Þnh th− nµy ®−îc th«ng qua vµo 1988 ®Ó ®−a th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc dÞch vô vµo khu«n khæ chÝnh thøc ANZCERTA. NghÞ ®Þnh th− ®Ò cËp tíi tÊt c¶ th−¬ng m¹i dÞch vô gi÷a Australia vµ New Zealand, ngo¹i trõ c¸c h¹n chÕ ®èi víi mét sè nhá c¸c ho¹t ®éng cô thÓ nªu ë 2 phô lôc. Kh«ng cã mét ho¹t ®éng míi nµo ®−îc bæ sung vµo c¸c phô lôc vµ c¸c cuéc th¶o luËn song ph−¬ng ®Þnh kú ®· dÉn ®Õn viÖc rót bít hoÆc th¾t ch¨t c¸c ®iÒu kiÖn. C¬ cÊu cña NghÞ ®Þnh th− nµy ph¶n ¸nh tr−íc hÇu hÕt c¸c nÐt ®Æc tr−ng cña GATS (HiÖp ®Þnh chung vÒ th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc dÞch vô). Xem thªm negative listing. ANZSIC: Ph©n lo¹i tiªu chuÈn c«ng nghiÖp gi÷a Australia vµ New Zealand ViÖc ph©n lo¹i trong c«ng nghiÖp ®−îc Côc thèng kª Australia sö dông bao gåm viÖc s¶n xuÊt s¬ cÊp v× môc ®Ých th−¬ng m¹i vµ phi th−¬ng m¹i, khai th¸c má, chÕ t¹o vµ dÞch vô. ANZSIC bao gåm 17 phÇn, 14 phÇn trong ®ã liªn quan ®Õn dÞch vô (bao gåm khÝ ®èt, n−íc, ®iÖn vµ x©y dùng). Xem thªm SITC vµ UNCPC. APEC: DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i b×nh d−¬ng §−îc thµnh lËp vµo n¨m 1989. Môc tiªu c¬ b¶n cña APEC bao gåm (a) gi÷ v÷ng sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn trong khu vùc, (b) t¨ng c−êng mét hÖ thèng th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng më chø kh«ng ph¶i lµ viÖc h×nh thµnh khèi th−¬ng m¹i khu vùc, (c) tËp trung vµo kinh tÕ chø kh«ng ph¶i lµ c¸c vÊn ®Ò an ninh vµ (d) khuyÕn khÝch sù phô thuéc lÉn nhau mang tÝnh x©y dùng b»ng viÖc khuyÕn khÝch luång hµng ho¸, dÞch vô, vèn vµ c«ng nghÖ. Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù chÝnh cña APEC lµ ph¸ bá hµng rµo th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn vµo n¨m 2020. C¸c n−íc ph¸t triÓn ®· cam kÕt thùc hiÖn ®iÒu nµy vµo 2010. Mét sè nhãm lµm viÖc ®· ®−îc thµnh lËp ®Ó thóc ®Èy sù hîp t¸c trong hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc thuËn lîi ho¸ kinh doanh vµ trao ®æi th«ng tin. C¸c n−íc thµnh viªn APEC lµ Australia, Brunei, Canada, Chile, Trung Quèc, Hång k«ng, Indonesia, NhËt, Hµn Quèc, Malaysia, Mexico, Papua New Guinea, Philippines, New Zealand, Singapore, §µi-loan, Th¸i-lan vµ Hoa Kú. APEC cã Ban th− ký nhá ®Æt t¹i Singapore. Xem thªm Bogor Decleration, Manila Action Plan for APEC, open regionalism, Osaka Action Agenda, Seoul Declaration vµ c¸c tõ môc kh¸c b¾t ®Çu b»ng APEC. APEC Business Advisory Council (ASAC): Héi ®ång t− vÊn doanh nghiÖp APEC §−îc thµnh lËp vµo 11/1995 t¹i Héi nghÞ Bé tr−ëng APEC ë Osaka ®Ó b¶o ®¶m sù hîp t¸c liªn tôc vµ tham gia tÝch cùc cña giíi doanh nghiÖp vµ t− nh©n trong tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña APEC. APEC Committe on Trade and Investment (CTI): Uû ban APEC vÒ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− §−îc thµnh lËp vµo 1993. Uû ban qu¶n lý c¸c ch−¬ng tr×nh lµm viÖc tËp trung vµo tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ luång th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− trong khu vùc APEC, ®Æc biÖt trong c¸c lÜnh vùc nh− chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i, trung gian gi¶i quyÕt tranh chÊp, níi láng thÓ chÕ, doanh nghiÖp võa vµ nhá, tiªu chuÈn vµ sù phï hîp, thñ tôc h¶i quan, chÝnh s¸ch c¹nh tranh, quy chÕ xuÊt xø, ®Çu t− vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, v.v... APEC Economic and Technical Cooperation: Hîp t¸c kinh tÕ vµ kü thuËt APEC Mét trong ba cét trô cña ch−¬ng tr×nh nghÞ sù lµm viÖc cña APEC. Nã nh»m hç trî viÖc ®¹t ®−îc môc tiªu cña APEC b»ng viÖc x©y dùng c¸c kh¸i niÖm chÝnh s¸ch chung, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng chung, tham gia trong c¸c cuéc ®èi tho¹i vÒ chÝnh s¸ch. Nã ®−îc thµnh lËp t¹i Héi nghÞ Bé tr−ëng APEC th¸ng 11/1995. C¸c ho¹t ®éng hîp t¸c diÔn ra trong lÜnh vùc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, khoa häc vµ c«ng nghÖ c«ng nghiÖp, doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¬ së h¹ tÇng vÒ kinh tÕ, n¨ng l−îng, giao th«ng, du lÞch, viÔn th«ng vµ th«ng tin, d÷ liÖu th−¬ng m¹i vµ ®Çu t−, xóc tiÕn th−¬ng m¹i, b¶o tån tµi nguyªn biÓn, nghÒ c¸, vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp. Xem thªm APEC working groups, Bogor Declaration vµ Osaka Action Agenda. APEC Eminent Persons' Group (EPG): Nhãm nh÷ng c¸ nh©n xuÊt s¾c APEC §−îc thµnh lËp t¹i Bangkok n¨m 1992. Nã bao gåm nh÷ng c¸ nh©n næi bËt bao gåm nh÷ng häc gi¶ vµ c¸c nhµ kinh doanh tõ c¸c nÒn kinh tÕ APEC. NhiÖm vô lµ ®−a ra viÔn c¶nh dµi h¹n ®èi víi tù do ho¸ th−¬ng m¹i trong khu vùc. EPG ph¸t hµnh 2 b¶n b¸o c¸o th−êng niªn bao gåm - 20 -
c¸c vÊn ®Ò nh− tù do ho¸ th−¬ng m¹i, trung gian gi¶i quyÕt tranh chÊp, c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng, ®Çu t−, vµ tiªu chuÈn. Héi nghÞ nguyªn thñ APEC 1995 tæ chøc t¹i Osaka tuyªn bè r»ng nhiÖm vô cña nã ®· hoµn thµnh. Nã cã thÓ ®−îc thµnh lËp l¹i nÕu cã yªu cÇu. APEC framework for liberalisation and facilitation: Khu«n khæ vÒ tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ cña APEC Qu¸ tr×nh tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ cña APEC lµ nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých ®· ®Ò ra trong Tuyªn bè Bogor nh− ®· nªu trong Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng Osaka. Nã bao gåm (a) c¸c hµnh ®éng cña tõng n−íc thµnh viªn APEC, (b) c¸c hµnh ®éng cña c¸c diÔn ®µn APEC vµ c¸c hµnh ®éng cña APEC liªn quan ®Õn c¸c diÔn ®µn ®a ph−¬ng. C¸c diÔn ®µn APEC bao gåm Uû ban APEC vÒ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t−, Uû ban kinh tÕ vµ c¸c nhãm lµm viÖc APEC. Xem thªm Manila Action Plan for APEC. APEC individual action plans: C¸c kÕ ho¹ch hµnh ®éng cña tõng thµnh viªn APEC C¸c kÕ ho¹ch nµy gåm c¸c hµnh ®éng tù nguyÖn cña c¸c n−íc APEC ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu cña Tuyªn bè Bogor. C¸c kÕ ho¹ch nµy ®−îc cô thÓ ho¸ trong Ch−¬ng tr×nh Hµnh ®éng Osaka. C¸c kÕ ho¹ch hµnh c¸ nh©n gåm c¸c hµnh ®éng dù kiÕn cña tõng n−íc, vµ, ë nh÷ng n¬i thÝch øng, c¸c hµnh ®éng tËp thÓ vÒ tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t−. C¸c kÕ ho¹ch ®ã bao gåm c¸c b−íc ®i trong 15 lÜnh vùc nh− sau: thuÕ quan, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, dÞch vô, ®Çu t−, tiªu chuÈn vµ sù phï hîp, thñ tôc h¶i quan, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, chÝnh s¸ch c¹nh tranh, mua s¾m cña chÝnh phñ, níi láng thÓ chÕ, quy chÕ xuÊt xø, trung gian gi¶i quyÕt tranh chÊp, sù ®i l¹i cña doanh nh©n, viÖc thùc hiÖn kÕt qu¶ cña Vßng Uruguay, thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin. C¸c kÕ ho¹ch hµnh ®éng riªng rÏ cã nhiÒu chi tiÕt vÒ c¸c hµnh ®éng ng¾n h¹n vµ c¸c chÝnh s¸ch hoÆc c¸c ®Þnh h−íng réng h¬n cho dµi h¹n. Chóng ®−îc cËp nhËt th−êng xuyªn. Xem thªm rolling specificity. APEC Leaders' Meetings: Héi nghÞ nguyªn thñ APEC C¸c cuéc häp kh«ng nghi thøc cña c¸c nhµ l·nh ®¹o APEC cho phÐp hä chia sÎ c¸ch nh×n ®èi víi khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i b×nh d−¬ng vµ ®−a ra ®Þnh h−íng cho ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn dµi h¹n cña APEC. Héi nghÞ nguyªn thñ ®· ®−îc tæ chøc ë Seattle (1993), Bogor (1994), Osaka (1995) vµ Manila (1996). Xem thªm Bogor Declaration vµ Osaka Action Agenda. APEC Ministerial Meetings: Héi nghÞ Bé tr−ëng APEC C¸c cuéc häp hµng n¨m th−êng ®−îc c¸c Bé tr−ëng Ngo¹i giao vµ Th−¬ng m¹i tham dù ®Ó th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh lµm viÖc vµ ng©n s¸ch cña APEC, ra quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch, ch¼ng h¹n nh− c¬ cÊu tæ chøc vµ kÕt n¹p héi viªn cña APEC, ®−a ra ®Þnh h−íng cho n¨m tíi. Héi nghÞ Bé tr−ëng n¨m 1995 lµ lÇn thø 7 vµ ®−îc tæ chøc ë Osaka. Héi nghÞ lÇn thø 8 ®−îc tæ chøc ë Manila vµo n¨m 1996, lÇn thø 9 sÏ ®−îc tæ chøc ë Canada vµo n¨m 1997 vµ lÇn thø 10 sÏ ®−îc tæ chøc ë Malaysia vµo n¨m 1998. N−íc ®¨ng cai Héi nghÞ Bé tr−ëng còng chñ tr× tiÕn tr×nh APEC cho n¨m ®ã. Xem thªm Seoul Declaration. APEC non-bingding investment principles: C¸c nguyªn t¾c ®Çu t− kh«ng rµng buéc cña APEC §iÒu lÖ tù nguyÖn bao gåm mét lo¹t c¸c quy t¾c ®−îc ¸p dông ®èi víi luång ®Çu t− ®−îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ Bé tr−ëng APEC 1994 t¹i Bogor. Nã nh»m thóc ®Èy mét m«i tr−êng chÝnh s¸ch ®−îc biÓu hiÖn b»ng lßng tin, gi¶m sù kh«ng ch¾c ch¾n, tù do ho¸ vµ ®¬n gi¶n ho¸ c¸c quy t¾c vµ chÝnh s¸ch ®Çu t−. C¸c quy t¾c ®−îc th«ng qua bao gåm tÝnh c«ng khai, ®·i ngé tèi huÖ quèc, lËp doanh nghiÖp, ®·i ngé quèc gia, chuyÓn nh−îng, quèc h÷u ho¸ vµ båi th−êng, c¸c yªu cÇu thùc hiÖn trong ®Çu t−, khuyÕn khÝch thuÕ vµ ®Çu t−, gi¶i quyÕt tranh chÊp, v.v... Xem thªm World Bank Guidlines on the Treatment of Foreign Direct Investment. APEC Pacific Business Forum: DiÔn ®µn kinh doanh Th¸i b×nh d−¬ng APEC §−îc thµnh lËp t¹i Héi nghÞ Nguyªn thñ t¹i Seattle vµo th¸ng 11/1993 ®Ó chØ ra c¸c vÊn ®Ò mµ APEC cÇn tËp trung nh»m lµm thuËn lîi ho¸ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− khu vùc vµ ®Ó khuyÕn khÝch - 21 -