Tương quan giữa chỉ số khối cơ thể và rối loạn lipid máu ở bệnh nhân tăng huyết áp

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TƯƠNG QUAN GIỮA CHỈ SỐ KHỐI CƠ THỂ<br /> VÀ RỐI LOẠN LIPID MÁU Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP<br /> Trần Thị Mỹ Loan*, Trương Quang Bình**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu nghiên cứu: xác định mối tương quan giữa chỉ số khối cơ thể và tình trạng rối lọan lipid máu ở<br /> bệnh nhân tăng huyết áp.<br /> Phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu mô tả và phân tích.<br /> Kết quả: Nghiên cứu trên 300 đối tượng tăng huyết áp chủ yếu tăng huyết áp giai đoạn I. Trị số trung bình<br /> BMI của người tăng huyết áp là: 23,76 ± 3,06, cao hơn hẳn so với BMI của dân số chung. Tỉ lệ rối loạn lipid máu<br /> trên bệnh nhân tăng huyết áp là 71,67%, trong đó chiếm tỉ lệ cao nhất là tăng CT (67,3%), kế đến tăng TG chiếm<br /> tỉ lệ 54,3% và tăng LDL-C chiếm tỉ lệ 32%, giảm HDL-C chiếm tỉ lệ thấp nhất. BMI chỉ có tương quan với<br /> cholesterol tòan phần (hệ số r = 0,303, p=0,000) và triglyceride (hệ số r = 0,208, p=0,000).<br /> Kết luận: Tương quan giữa BMI với rối loạn lipid máu ở bệnh nhân tăng huyết áp là ở mức tương quan<br /> thấp.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CO-RELATION BETWEEN BODY MASS INDEX AND DYSLIPIDEMIAS<br /> IN HYPERTENSIVE PATIENTS<br /> Tran Thi My Loan, Truong Quang Binh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 - Supplement of No 1 - 2009: 61 – 66<br /> Objectives: Find out the co-relation between body mass index and dyslipidemias in hypertensive patients.<br /> Methodes: descriptive and analytic methode.<br /> Results: Objective population is 300 hypertensive patients, in which, majority is grade I hypertension. The<br /> BMI of patients is 23.76 ± 3,06. The percentage of dyslipidemias is 76.67%, in which high total cholesterol, high<br /> triglyceride and high LDL –C are 67.3%, 54.3% and 32% respectively. BMI is only co-releated with total<br /> cholesterol (r = 0.303, p=0.000) and triglyceride (r = 0.208, p=0.000).<br /> Conclusions: There is co-relation between body mass index and dyslipidemias in hypertensive patients, but<br /> it is low.<br /> nghiên cứu này đã công bố rằng tăng trọng<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> lượng và béo phì có ảnh hưởng rõ rệt đối với<br /> Khi tăng huyết áp (HA) phối hợp với các yếu<br /> tăng huyết áp và nồng độ cholesterol máu và có<br /> tố nguy cơ tim mạch khác sẽ làm tăng nguy cơ<br /> sự tương quan chặt chẽ giữa rối loạn lipid máu<br /> tử vong và thương tật do bệnh tim mạch(10). Vì<br /> và chỉ số khối cơ thể (body mass index=BMI). Ở<br /> thế, khi đánh giá một bệnh nhân (BN) tăng<br /> Việt Nam, tỉ lệ tăng huyết áp ngày càng cao<br /> huyết áp luôn luôn phải xét đến các yếu tố nguy<br /> nhưng số người béo phì chưa nhiều. Không có<br /> cơ đi kèm như: đái tháo đường, béo phì, rối loạn<br /> béo<br /> phì nhiều như vậy thì rối loạn lipid máu có<br /> lipid máu, hút thuốc lá(10).<br /> nhiều hay không? Mối tương quan giữa BMI và<br /> Trên thế giới, đã có nhiều nghiên cứu về béo<br /> rối loạn lipid máu trên người tăng huyết áp như<br /> phì, rối loạn lipid máu, tăng huyết áp. Các<br /> * BV ĐKKV Dương Minh Châu, Tây Ninh ** Bộ môn Nội – Đại học Y Dược TP.HCM<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thế nào? Đây cũng là một câu hỏi cần có câu trả<br /> lời cho bệnh nhân tăng huyết áp ở Việt nam. Vì<br /> vậy, chúng tôi tiến hành làm nghiên cứu này<br /> nhằm để trả lời các câu hỏi trên.<br /> <br /> phần, triglyceride, lipid, HDL-C được tính trực<br /> tiếp trên máy phân tích sinh hoá. Còn nồng độ<br /> LDL-C được tính theo công thức Friedewald:<br /> LDL-C = CT- (TG/5 + HDL-C)<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Tiêu chuẩn xác định<br /> * Rối loạn lipid máu được xác định theo định<br /> nghĩa NCEP III: khi có ít nhất 1 trong những tiêu<br /> chuẩn sau:<br /> CT≥ 200 mg%, TG ≥ 200 mg%, HDL-C < 35<br /> mg% hoặc LDL-C ≥ 160 mg%.<br /> * Chỉ số khối cơ thể: BMI= cân nặng / chiều<br /> cao bình phương (m).<br /> * Tăng huyết áp được xác định theo phân<br /> loại của JNC VII(10)<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Cắt ngang, mô tả và phân tích.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Các bệnh nhân vào khám tại phòng khám<br /> tim mạch bệnh viện Chợ Rẫy có huyết áp tâm<br /> thu trên 130mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương<br /> trên 80mmHg.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Các bệnh nhân đang sử dụng thuốc điều trị<br /> rối loạn lipid máu.<br /> Các bệnh nhân đang sử dụng các loại thuốc<br /> có thể ảnh hưởng đến lipid máu như: thuốc lợi<br /> tiểu nhóm Thiazide, thuốc chẹn ß, các thuốc nội<br /> tiết tố sinh dục và các thuốc khác như:<br /> Isotrenoid, Cyclosporin, Corticoid.<br /> Các bệnh nhân đang trong tình trạng viêm<br /> nhiễm cấp tính, chấn thương, phẩu thuật, bệnh<br /> lý ác tính.<br /> <br /> Các bước tiến hành<br /> Chọn bệnh nhân<br /> Bệnh nhân vào khám bệnh có huyết áp tâm<br /> thu đo được trên 130mmHg hoặc huyết áp tâm<br /> trương đo được trên 80mmHg.<br /> Khai thác bệnh sử, tiền sử bệnh, dùng thuốc<br /> trước đó, tiền sử gia đình.<br /> Tiến hành khám lâm sàng, đo chiều cao, cân<br /> nặng, tính chỉ số BMI. Cho bệnh nhân làm xét<br /> nghiệm lipid máu, thời gian làm xét nghiệm này<br /> là sáng sớm lúc đói, bệnh nhân phải nhịn ăn<br /> trước đó ít nhất 8 giờ.<br /> Phương pháp xét nghiệm<br /> Việc định lượng nồng độ các chất lipid<br /> máu được sử dụng trên máy phân tích sinh<br /> hoá Hitachi 717 ở phòng xét nghiệm sinh hoá<br /> bệnh viện Chợ Rẫy theo kỹ thuật quang học<br /> đỉnh cuối. Nồng độ các chất cholesterol toàn<br /> <br /> 2Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Phương pháp phân tích và xử lý số liệu<br /> Số liệu được nhập và xử lý bằng máy vi tính<br /> với phần mềm SPSS 10.0. Các thuật toán thống<br /> kê được sử dụng là:<br /> 1/ Tính trị số trung bình cộng.<br /> 2/ So sánh các giá trị: dùng phép kiểm T cho<br /> các biến số định lượng và phép kiểm chi bình<br /> phương cho các biến số định tính.<br /> 3/ Tìm tương quan giữa các biến định lượng<br /> bằng phương pháp tính hệ tương quan Pearson.<br /> Nhận định mức độ tương quan theo giá trị r:<br /> Nếu r < 0: tương quan nghịch.<br /> Nếu r > 0: tương quan thuận.<br /> | r | < 0,3: tương quan thấp.<br /> | r | từ 0,3-0,6: tương quan trung bình.<br /> | r | > 0,6: tương quan chặt.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Số lượng đối tượng nghiên cứu và tỷ lệ<br /> phân bố<br /> Trong số mẫu nghiên cứu là 300 người gồm<br /> 130 nam và 170 nữ, có tuổi trung bình là 57,53 ±<br /> 10,488, trẻ nhất là 26 tuổi, già nhất là 82 tuổi.<br /> Trong đo, lứa tuổi từ 51- 70 chiếm đa số (65,3%).<br /> <br /> BMI chung của toàn nhóm nghiên cứu<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> Bảng 1: BMI chung của toàn nhóm nghiên cứu<br /> Số đối tượng Mức BMI Mức BMI Mức BMI Độ lệch<br /> nghiên cứu<br /> <br /> tối thiểu<br /> <br /> tối đa<br /> <br /> 300<br /> <br /> 14,87<br /> <br /> 33,66<br /> <br /> Trung bình chuẩn<br /> 23,7589<br /> <br /> 3,06578<br /> <br /> Mức BMI trung bình trên đối tượng nghiên<br /> cứu là 23,7589 ± 3,06578.<br /> <br /> Phân loại BMI của đối tượng nghiên cứu<br /> theo WHO 2000<br /> Bảng 2: Tỉ lệ % BMI theo phân loại WHO năm 2000.<br /> BMI<br /> <br /> Tần số<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Gầy (BMI