Tỷ lệ đái tháo đường trong thai kỳ và các yếu tố liên quan tại Gò Công tỉnh Tiền Giang năm 2010

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TỶ LỆ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TRONG THAI KỲ VÀ CÁC YẾU TỐ<br /> LIÊN QUAN TẠI GÒ CÔNG TỈNH TIỀN GIANG NĂM 2010<br /> Nguyễn Thị Huyền*, Ngô Thị Kim Phụng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ hiện mắc đái tháo đường trong thai kỳ (ĐTĐTTK) và các yếu tố liên quan tại Gò<br /> Công tỉnh Tiền Giang.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Tại Gò Công Tỉnh Tiền Giang, trong thời gian từ tháng 11/<br /> 2010 đến tháng 3/ 2011, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu cắt ngang tất cả thai phụ có tuổi thai từ 24 -28 tuần.<br /> Các thai phụ được tiến hành nghiệm pháp sàng lọc 2 bước: 50g-1g và 75g-2g, chẩn đoán ĐTĐTTK dựa vào tiêu<br /> chuẩn của ADA (2007).<br /> Kết quả: 30 thai phụ được chẩn đoán ĐTĐTTK (4%) Tỷ lệ đái ĐTĐTTK ở nhóm thai phụ có nguy cơ cao<br /> là 6,9% (26/356). Có liên quan có ý nghĩa thống kê giữa tuổi mẹ (OR=3,6; p= 0,001), chỉ số khối cơ thể trước khi<br /> mang thai (OR =6,37; p=0,001) và đường niệu dương tính (OR =6,21; p=0,03) với ĐTĐTTK.<br /> Kết luận: Tỷ lệ ĐTĐTTK ở Gò Công tỉnh Tiền Giang là 4%. Chúng ta cần tầm soát ĐTĐTTK ở tất cả các<br /> thai phụ đặc biệt là các thai phụ có tuổi ≥25, đường niệu (+) và béo phì<br /> Từ khóa: đái tháo đường thai kỳ<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE PREVALENCE OF GESTATIONAL DIABETES MELLITUS AND RELATED FACTORS AT GO<br /> CONG OF TIEN GIANG PROVINCE IN 2010<br /> Nguyen Thi Huyen, Ngo Thi Kim Phung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 258 - 263<br /> Objectives: To estimate the prevalence of GMD and the related factors of the pregnant women at Go Cong of<br /> Tien Giang Province.<br /> Material and methods: We carried out a cross – sectional study on 749 pregnant women at 24-28 weeks<br /> gestation at Go Cong of Tien Giang Province, between November 2010 and March 2011. All pregnant women<br /> were screened with the screening test 50g oral glucose-1 hour and diagnosed with the OGTT 75g oral glucose-2<br /> hour with ADA criteria (2007).<br /> Results: 30 cases (4%) of pregnant women were diagnosed GDM. The prevalence of GDM in high risk<br /> pregnant group is 6.9%. Three significant related factors of GDM were: age (OR=2.51; p= 0.04), BMI (OR=6.37;<br /> p= 0.001), glycosuria positive (OR=6.21; p= 0.03).<br /> Conclusion: The prevalance of GDM was 4%. We need to screen GDM in all pregnant women<br /> especially with some risk factors such as age ≥ 25, obesity and glycosuria positive.<br /> Key word: gestational diabetes mellitus.<br /> <br /> ĐĂT VẤN ĐỀ<br /> Đái tháo đường trong thai kỳ (ĐTĐTTK) là<br /> <br /> sự bất dung nạp carbohydrate gây nên sự<br /> tăng đường huyết được phát hiện lần đầu tiên<br /> trong thai kỳ. Bệnh ĐTĐTTK còn bao gồm<br /> <br /> * Bộ môn Phụ Sản, Đại học Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: PGS TS Ngô Thị Kim Phụng, ĐT: 0908917989 Email: drntkphung@gmail.com<br /> <br /> 258<br /> <br /> Chuyên Đề Sức khỏe Sinh sản và Bà Mẹ - Trẻ em<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> những thai phụ đã bị ĐTĐ từ trước khi có thai<br /> và chiếm khoảng 10% của ĐTĐTTK. ĐTĐTTK<br /> hầu hết không có triệu chứng và chỉ chẩn<br /> đoán được bằng xét nghiệm dung nạp glucose<br /> nên rất dễ bỏ sót.<br /> Tỷ lệ mắc mới ĐTĐTTK tăng cao trong 5<br /> năm gần đây, nhất là khu vực Nam Á trong đó<br /> có Việt Nam. Tần suất ĐTĐTTK trên thế giới<br /> dao động từ 1-14%. Tỷ lệ phát hiện tùy thuộc<br /> chiến lược xét nghiệm và dân số tầm soát(1). Ước<br /> tính có khoảng 20% - 50% phụ nữ0020tcó<br /> ĐTĐTTK sẽ chuyển thành đái tháo đường type<br /> 2 trong 5-10 năm sau sanh(1). Nguy cơ của<br /> ĐTĐTTK không điều trị tốt sẽ gây nhiều biến<br /> chứng nặng nề cho thai nhi. Đường huyết kiểm<br /> soát không tôt dễ làm sẩy thai, sanh non, chết<br /> lưu, tăng tỷ lệ chết chu sinh. Nhiều công trình<br /> nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy việc phát<br /> hiện sớm, quản lý tốt và điều trị ĐTĐTTK kịp<br /> thời đã góp phần làm giảm những tai biến cho<br /> mẹ và thai, đặc biệt trong những cộng đồng<br /> nguy cơ cao(2,16).<br /> Tại tỉnh Tiền Giang, việc sàng lọc ĐTĐTTK<br /> cho các thai phụ cho đến nay vẫn chưa được<br /> thực hiện. Cho nên, chúng tôi tìm hiểu và tiến<br /> hành nghiên cứu đề tài: “Tỷ lệ đái tháo đường<br /> trong thai kỳ và các yếu tố liên quan tại Gò<br /> Công tỉnh Tiền Giang” nhằm xác định tỷ lệ<br /> ĐTĐTTK và các yếu tố liên quan khi mang thai<br /> để góp phần trong xây dựng các chương trình,<br /> kế hoạch chăm sóc tiền sản, nâng cao kiến thức<br /> về ĐTĐTTK, cải thiện và nâng cao tình trạng sức<br /> khỏe của bà mẹ và trẻ em tại địa phương.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu cắt ngang<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tất cả các thai phụ có tuổi thai từ 24 tuần<br /> đến 28 tuần.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Các thai phụ mắc bệnh lý nội khoa nặng hay<br /> đã có ĐTĐ.<br /> <br /> Sản Phụ Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Thời gian tiến hành<br /> Từ tháng 11 năm 2010 đến tháng 3 năm 2011<br /> <br /> Phương pháp tiến hành<br /> Tiến hành xét nghiệm đường huyết bất kỳ<br /> cho tất cả các thai phụ tuổi thai từ 24 -28 tuần.<br /> Nếu thai phụ nào có kết quả đường huyết bất kỳ<br /> ≥ 200mg/dl hay đường huyết lúc đói ≥ 140mg/dl<br /> thì được chẩn đoán ĐTĐTTK. Số thai phụ còn<br /> lại sẽ được tiến hành sàng lọc 2 bước: Nghiệm<br /> pháp sàng lọc 50g–1g khi kết quả sàng lọc ≥<br /> 140mg/dl sẽ làm tiếp nghiệm pháp chẩn đoán<br /> 75g – 2g.<br /> Cho thai phụ uống 75 gram đường pha với<br /> 300 ml nước sạch uống trong 5-10 phút. Đo<br /> đường huyết lúc đói, sau 1 giờ, sau 2 giờ. (Tất cả<br /> được hướng dẫn chế độ ăn trong 3 ngày trước<br /> khi làm xét nghiệm, nhịn ăn, không uống nước<br /> ít nhất 8 - 12 giờ từ buổi ăn cuối của đêm hôm<br /> trước cho đến khi làm xét nghiệm).<br /> Bảng 1. Tiêu chuẩn chẩn đoán của hiệp hội đái<br /> tháo đường Mỹ (ADA) năm 2007.<br /> Giờ<br /> Đói<br /> 1 giờ<br /> 2 giờ<br /> <br /> Đường huyết mg/dL Đường huyết mmol/L<br /> 95<br /> 5,3<br /> 180<br /> 10,0<br /> 155<br /> 8,6<br /> <br /> Chẩn đoán ĐTĐTTK khi ít nhất có 2 giá trị<br /> lớn hơn hoặc bằng các giá trị trình bày ở bày<br /> trên.<br /> Số liệu được thu thập, xử lý bằng phần<br /> mềm SPSS 19.0 for windows, Phép kiểm χ2 so<br /> sánh các tỉ lệ, phép kiểm hồi qui logistic để<br /> tính mối tương quan giữa ĐTĐTTK và các<br /> yếu tố liên quan.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Có 749 thai phụ được xét nghiệm sàng lọc và<br /> chẩn đoán ĐTĐTTK. Để đạt được số mẫu này<br /> chúng tôi phải sàng lọc từ 782 trường hợp.<br /> 30,17% (236/ 782) có xét nghiệm sàng lọc dương<br /> tính (≥ 140 mg/dl); có 4,2% (33/782) bỏ xét<br /> nghiệm chẩn đoán.<br /> Bảng 2. Đặc điểm dịch tễ học của mẫu nghiên cứu<br /> Đặc điểm<br /> Tuổi<br /> <br /> Số thai phụ (n=749) Tỷ lệ (%)<br /> <br /> 259<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Đặc điểm<br /> 5,8 mmol/l<br /> làm tăng nguy cơ thai chết lưu trong tử cung<br /> vào 4 - 8 tuần cuối cùng của thai kỳ(11).<br /> <br /> Trong nghiên cứu này, chúng tôi lấy kết<br /> quả thử đường niệu ngay trong ngày làm xét<br /> nghiệm sàng lọc, thử trước khi cho uống<br /> đường và thử bằng giấy thử nhanh đã được<br /> chuẩn quốc gia hướng dẫn trong 9 bước khám<br /> thai. Kết quả cho thấy ĐTĐTTK và đường<br /> niệu dương tính có mối liên quan có ý nghĩa<br /> thống kê với OR = 6,052; p = 0,005.<br /> <br /> ĐTĐTTK và số lượng các yếu tố nguy cơ<br /> Tỷ lệ ĐTĐTTK gia tăng theo số lượng các<br /> yếu tố nguy cơ. Thai phụ có từ 1,2,3 yếu tố nguy<br /> cơ thì tỷ lệ ĐTĐTTK lần lượt là 4,6%; 7,5%; 20%;<br /> Thai phụ có ≥ 4 yếu tố nguy cơ thì tỷ lệ<br /> ĐTĐTTK là 60%. Như vậy, nếu chúng ta chỉ<br /> sàng lọc ĐTĐTTK trên thai phụ có các yếu tố<br /> nguy cơ cao thì chúng ta sẽ bỏ sót 13,3% các<br /> trường hợp trong quần thể chung. Do đó cần<br /> sàng lọc đại trà cho tất cả các thai phụ trong quá<br /> trình mang thai.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Tỷ lệ hiện mắc ĐTĐTTK của thai phụ khu<br /> vực Gò Công là 4%, ở nhóm nguy cơ cao là<br /> 6,9%. Nên sàng lọc đại trà cho tất cả các thai phụ<br /> trong quá trình mang thai thì tỷ lệ này sẽ đáng<br /> tin cậy hơn và cần chẩn đoán sớm ngay từ tuyến<br /> cơ sở.<br /> Đái tháo đường thai kỳ có liên quan đến các<br /> yếu tố: Đường niệu dương tính, chỉ số khối cơ<br /> thể trước khi mang thai≥ 25, tuổi mẹ khi mang<br /> thai ≥ 25.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> 2.<br /> <br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi có 8/749<br /> thai phụ có tiền căn thai chết lưu ở 3 tháng cuối<br /> thai kỳ. Những thai phụ có tiền sử thai lưu nguy<br /> cơ ĐTĐTTK tăng gấp 8 lần so với những thai<br /> phụ bình thường (OR =8,4, p=0,035).<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Liên quan giữa ĐTĐTTK và đường niệu<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 262<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> American Diabetes Association (2007). Standards of medical care<br /> in diabetes-2007. Diabetes Care. Jan 2007; 30 Suppl 1:S4-S41.<br /> Beischer NA, Wein P, Steffen B (1996). Identification and<br /> treatment of women with hyperglycaemia diagnosed during<br /> pregnancy cansignificantly reduce perinatal mortality rate. Aust<br /> NZ J Obstet Gynaecol. 36: 239-247.<br /> Chu Chu, SY, et al. (2007). “Maternal obesity and risk of<br /> gestational diabetes mellitus”. Diabetes care 30 (8):2070-6.<br /> Coustan DR (1996), “Diabetes in pregnancy: Screening and<br /> testing for gestational diabetes mellitus”, Obstetrics and<br /> Gynecology Clinics, 23 (1): pp.1-30.<br /> Cunninghama W (2001). Diabetes in pregnancy. In: Cunningham<br /> W, William’s Obstetrics. 21st edition. Philadelphia. 2001.<br /> Gabbe SG, Graves CR (2003). Management of Diabetes mellitus<br /> complicating pregnancy. Obstet & Gynecol 2003; 102:857-68.<br /> <br /> Chuyên Đề Sức khỏe Sinh sản và Bà Mẹ - Trẻ em<br /> <br />