U NẤM PHỔI

Chia sẻ: Nguyen Quynh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

78
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'u nấm phổi', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: U NẤM PHỔI

ÑIEÀU TRÒ NGOAÏI KHOA BEÄNH U NAÁM PHOÅI DO ASPERGILLUS TAÏI KHOA NGOAÏI - BEÄNH VIEÄN THOÁNG NHAÁT TÖØ 01-2003 ÑEÁN 09-2004 Traàn Vaên Sôn1, Ñoã Kim Queá2 SUMMARY Pulmonary aspergiloma is the main cause of severe and recurrent hemoptesis. It frequently seen in patients who had pulmonary tuberculosis before. The aims of this study are evaluation of surgical role in treatment of pulmonaary aspergiloma. During a year from 2003 to 2004 we treat for 12 cases. All of cases admit because of severe hemoptesis. 10 cases have upper lobe affected. Diagnose are based on Chest X ray and CT scan with “ball fungus” figure. All of them were operated with 11 cases underwent lobectomy, and 1 cases underwent lung wedge resection. There are no death, 1 case had bleeding and 1 had wound infection. 1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ U naám phoåi do Aspergillus laø beänh lyù vieâm nhieãm cuûa phoåi. Ôû caùc thaønh phoá mieàn Nam nöôùc ta, coù nhieàu ngöôøi bò nhieãm naám Aspergillus. Loaïi naám naày thöôøng nhieãm vaøo nhöõng ngöôøi coù söùc ñeà khaùng keùm vaø coù toån thöông lao cuõ ôû phoåi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi coù hang lao. Sau khi heát beänh, taïo ñieàu kieän cho vi naám coù choã aån naáp vaø phaùt trieån thaønh nhöõng u naám phoåi. Naám aån nuùp trong caùc hang lao vaø phaùt trieån haønh U naám. Voû hang daøy, chaéc do vieâm xô caùc caáu ruùc chung quanh, u naèm ôû trong laø moät khoái 1 Thaïc só, Phoù Töôûng khoa ngoaïi BV. Thoáng nhaát TP. Hoà Chí Minh. 2 Tieán só, Phoù tröôûng khoa Ngoaïi BV Thoáng nhaát TP. Hoà Chí Minh, Caùn boä môøi giaûng phaân moân Ngoaïi Loàng ngöïc Tim maïch- Ñai hoïc Y Döôïc TP. HCM
meàm, maøu xaùm, deûo nhö buøn, u naám coù heå xoay chuyeån trong voû tuyø theo vò trí cuûa ngöôøi beänh nhö quaû luïc laïc. U naám phoåi Aspergillus laø moät beänh ít gaëp so vôùi caùc loaïi u ôû phoåi . Nhöng cuõng thöôøng hay gaëp ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, caùc nöôùc coù khí haäu nhieät ñôùi, caùc nöôùc coù neàn kinh teá noâng nghieäp phaùt trieån. Cuoái theá kyõ 19, tình traïng nhieãm naám môùi ñöôïc phaùt hieän, khi maø beänh naøy gaây ra caùi cheát cuûa moät soá beänh nhaân. Töø ñoù ñeán nay, nhieãm naám phoåi ngaøy caøng gia taêng, moät maët do söï ñeå yù theo doõi laâm saøng veà loaïi beänh naøy ngaøy caøng nhieàu, nhöõng phoøng thí nghieäm vaø nhöõng kyõ thuaät vi sinh hoïc ngaøy caøng tieán boä, maët khaùc, coâng taùc ñieàu trò ngaøy caøng ña daïng cuûa caùc beänh khaùc nhö: hoaù trò trong ñieàu trò caùc khoái u, duøng khaùng sinh keùo daøi, söû duïng caùc chaát laøm giaûm mieãn dòch trong phaãu thuaät gheùp taïng, hoaëc duøng corticoid keùo daøi, ñaõ laøm gia taêng cô hoäi nhieãm nhöõng vi naám ngoaïi sinh phaùt trieån. Trong thöïc teá coù khoaûng 10 loaïi vi naám gaây toån thöông taïi phoåi, tuy nhieân thöôøng gaëp nhaát laø Aspergillus, coù khuynh höôùng gaây beänh ngaøy caøng gia taêng. Veà laâm saøng, ngöôøi beänh ñaõ coù tieàn caên lao phoåi, oám yeáu, ñaõ hay ñang ñieàu trò lao, bò ho ra maùu thöôøng xuyeân, gaây thieáu maùu vaø suy kieät, khoù thôû, ñau ngöïc, soát cuõng thöôøng xuyeân. Chaån ñoaùn chính xaùc beänh u naám phoåi, nhôø chuïp XQ phoåi vaø chuïp CT scaner ngöïc, nhaát laø tìm thaáy naám trong ñaøm laáy ñöôïc nhôø soi pheá quaûn. Ñieàu trò u naám phoåi baèng khaùng sinh choáng naám nhö Amphotericine B vaø choáng lao khi tìm thaáy vi truøng, nhöng thöôøng khoâng ñaït keát quaû. Phaãu thuaät caét boû u naám, hay caét boû phaàn phoåi bò u naám ñöôïc chæ ñònh khi bò ho ra maùu maø ñieàu trò noäi khoa hoaëc caùc thuû thuaät ñaëc bieät maø khoâng giaûm. Trong 2 naêm ( 2003 vaø 2004 ) taïi khoa Ngoaïi Beänh vieän Thoáng nhaát Thaønh phoá Hoà chí Minh ñaõ tieán haønh chaån ñoaùn vaø phaãu thuaät 12 tröôøng hôïp u naám phoåi Aspergillus ñaït keát quaû khaù toát. Coâng trình nghieân cöùu naøy nhaèm ñaønh giaù keát quaû cuûa coâng taùc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò ngoaïi khoa beänh u naám phoåi do Aspergillus taïi khoa ngoaïi beänh vieän Thoáng nhaát. Töø ñoù ruùt ra moät soá kinh nghieäm trong chaån ñoaùn, chæ ñònh, vaø löïa choïn phöông phaùp phaãu thuaät thích hôïp, ñaït hieäu quaû toát nhaát.
2. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU A. Ñoái töôïng nghieân cöùu: Tieán haønh nghieân cöùu toaøn boä nhöõng beänh nhaân u naám phoåi do Aspergillus ñeán ñieàu trò taïi Beänh vieän Thoáng Nhaát töø thaùng 01-2003 ñeán thaùng 01- 2004, hoäi ñuû caùc ñieàu kieän laø: Ñöôïc phaãu thuaät do beänh lyù u naám phoåi. Giaûi phaãu beänh lyù xaùc nhaän laø beänh u naám Aspergillus Maãu nghieân cöùu goàm 12 beänh nhaân, ñöôïc chaån ñoaùn tröôùc moã döïa vaøo laâm saøng, XQ phoåi, CT scaner ngöïc, vaø giaûi phaãu beänh sau moã. B. Phöông phaùp nghieân cöùu: 1. Loaïi hình nghieân cöùu: Nghieân cöùu moâ taû hoài cöùu. Thieát keá nghieân cöùu caét ngang. 2. Thôøi gian nghieân cöùu: Töø thaùng 01-2003 ñeán thaùng 09 -2004. 3. Tieâu chuaån choïn maãu nghieân cöùu: +Tieâu chuaån choïn beänh: Bao goàm taát caû caùc beänh nhaân u naám phoåi coù ñuû ñieàu kieän laø ñöôïc phaãu thuaät, vaø giaûi phaãu beänh lyù laø Naám Aspergillus. 3. KEÁT QUAÛ VAØ BAØN LUAÄN: Töø thaùng 01-2003 ñeán thaùng 09-2004. Khoa Ngoaïi Beänh vieän Thoáng nhaát coù 12 beänh nhaân ñöôïc moå vì u naám phoåi do Aspergillus vôùi nhöõng ñaëc ñieåm nhö sau:
1. Tuoåi: Nhoû tuoåi nhaát: 18 tuoåi, Cao tuoåi nhaát: 65 tuoåi, Tuoåi trung bình: 39 tuoåi U naám xaûy ra nhieàu nhaát laø löùa tuoåi trung nieân. 2. Giôùi: Baûng soá 1: Giôùi Soá löôïng Tyû leä Nam 9 75% Nöõ 3 25% Nam nhieàu hôn nöõ, nam chieám 75%. 75% Nam Nöõ 25% 3. Ngheà nghieäp: Baûng soá 2: Ngheà nghieäp Soá löôïng Tyû leä Laøm noâng 10 84% Coâng nhaân 1 8% Giaùo vieân 1 8% Ña soá beänh nhaân laø laøm ngheà noâng, chieám 84%.Theo nghieân cöùu cuûa Döông Thoâng, tyû leä beânh nhaân laøm ruoäng laø 73,3%, phuø hôïp vôùi nghieân cöùu naøy. 4. Queâ quaùn:Baûng soá 3:
Queâ quaùn Soá löôïng Thaønh phoá HCM 2 Tænh 10 Thaønh phoá HCM: 2, Tænh: 10. Ña soá beänh nhaân soáng ôû tænh vaø laøm noâng 5. Tieàn caên: Baûng soá 4: Tieàn caên Soá löôïng Tyû leä Lao phoåi 10 84% Aùp xe phoåi 1 8% Daõn pheá quaûn 1 8% Tieàn caên lao phoåi chieám tyû leä 84%, phuø hôïp vôùi nghieân cöùu cuûa Döông Thoâng laø 86%. Nhieân cöùu cuûa Gerad Babatasi, 60% beänh nhaân bò u naám coù tieàn caên lao phoåi. 6. Trieäu chöùng laâm saøng: Baûng soá 5: Trieäu chöùng Soá beänh nhaân Tyû leä Ho 12 100% Ho maùu 10 83% Ho ñaøm muõ 2 17% Soát 2 17% Ñau ngöïc 12 100% Khoù thôû 4 34% Khoâng tr/ chöùng 0 0% Trong caùc trieäu chöùng laâm saøng khieán beänh nhaân ñeán nhaäp vieän ñieàu trò, thì ho, ho ra maùu, ñau ngöïc, laø trieäu chöùng laâm saøng hay gaëp nhaát, chieám gaàn 100% soá beänh nhaân. Khoâng coù tröôøng hôïp naøo tình côø phaùt hieän. Theo nhieân cöùu cuûa Gerad Babatasi coù ñeán 18% beänh nhaân bò u naám maø khoâng coù trieäu chöùng laâm saøng, vieäc phaùt hieän beänh laø do tình côø.
T r i e äu c h ö ùn g l a âm s a øn g K h o ù th ô û 4 Ñ a u n g ö ïc 12 S o át 2 H o m uû 2 H o m a ùu 10 Ho 12 0 2 4 6 8 10 12 14 S o á b e än h n h a ân 7. Hình aûnh hoïc vaø Giaûi phaãu beänh lyù: Baûng soá 6: Phöông phaùp Soá löôïng Tyû leä CT scaner 12 100% XQ phoåi 12 100% Giaûi phaãu beänh lyù 12 100% Taát caû caùc beänh nhaân ñeàu ñöôïc chuïp X Quang phoåi, vaø chuïp CT Scaner nöïc coù caûn quang. Keát quaû coù 11 tröôøng hôïp coù hình aûnh ñieån hình laø hình luïc laïc, ñieån hình cuûa u naám phoåi. Coù 12 tröôøng hôïp, giaûi phaãu beänh lyù laø naám Aspergillus. So saùnh giöõa X Quang phoåi, CT Scaner ngöïc vaø Keát quaû Giaûi phaãu beänh lyù, trong 12 tröôøng hôïp, coù 11 tröôøng hôïp phuø hôïp, chieám 92%. Trong khi ñoù, nghieàn cöùu cuûa G. Babatasi thì tyû leä naøy laø 75%. Do maãu nghieân cöùu cuûa chuùng toâi coøn quaù ít, neân chæ coù giaù trò tham khaûo. Caàn phaûi nghieân cöùu maãu lôùn hôn, môùi ñaùnh giaù ñöôïc. Hình aûnh U naám thuyø döôùi phoåi traùi 8. Vò trí cuûa u naám:
Baûng soá 7: Vò trí Soá löôïng Tyû leä Thuyø treân P 6 50% Thuyø giöõa P 1 8% Thuyø döôùi P 0 0% Thuyø treân T 4 34% Thuyø döôùi T 1 8% Coäng 12 100% U naám chuû yeáu naèm ôû thuyø treân cuûa phoåi, chieám 83,33% Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi nhöõng beänh nhaân coù tieàn caên lao phoåi, toån thöông thöôøng khu truù ôû thuyø treân phoåi. Theo nghieân cöùu cuûa Döông Thoâng, u naám thuyø treân phoåi laø 80%, phuø hôïp vôùi nghieân cöùu naøy. 9. Hình daïng cuûa u naám treân XQ vaø CT scaner: Daïng luïc laïc: 11, Ña soá coù hình luïc laïc. Chieám tyû leä 92%. Theo Döông Thoâng, hình aûnh luïc laïc laø 67%, thaáp hôn nghieân cöùu naøy. Hình aûnh U naám thuyø treân phoåi phaûi ( Hình luïc laïc ) 10 Kích thöôùc cuûa u naám:
Baûng soá 8: Kích thöôùc Toång soá 2 – 4 cm 8 4 –8 cm 3 > 8 cm 1 Kích thöôùc cuûa böôùu < 4 cm, chieám tyû leä cao nhaát 67% Kích thöôùc > 8 cm chæ coù 1 tröôøng hôïp, chieám tyû leä 8% 10. Phöông phaùp phaãu thuaät: Baûng soá 9: Phöông phaùp P. Thuaät Soá beänh nhaân Tyû leä Caét thuyø phoåi 7 58% Caét phaân thuyø phoåi 4 34% Caét u naám 1 8% Phaãu thuaät caét thuyø phoåi thöïc hieän nhieàu nhaát 7/12, chieám tyû leä 58%. Caét u naám chæ coù 1 beänh nhaân, chieám 8%. Theo Döông Thoâng, caét thuyø phoåi laø 93%, cao hôn nghieân cöùu naøy. 11. Bieán chöùng sôùm sau moå: Baûng soá 10: Bieán chöùng Soá beänh nhaân Tyû leä Chaûy maùu 1 8% Traøn khí maøn phoåi 1 8% Nhieåm truøng veát moå 1 8% Soát haäu phaãu 10 83% Soát haäu phaãu laø bieán chöùng hay gaëp nhaát, chieám 83%. Thôøi gian soát keùo daøi töø 4 – 6 ngaøy. Coù 1 tröôøng hôïp chaûy maùu trong khoang maøng phoåi, Sau 3 ngaøy ñieàu trò noäi khoa, beänh nhaân oån ñònh, chieám tyû leä 8%. Moät tröôøng hôïp traøn khí maøng phoåi sau 3 ngaøy, phaûi ñaët laïi heä thoáng daãn löu khí xoang maøng phoåi.
Moät tröôøng hôïp nhieåm truøng veát moå, chieám 8%. Nghieân cöùu cuûa Döông Thoâng, nhieåm truøng veát moå laø 13% Nghieân cöùu cuûa G. Babatasi. Bieán chöùng chaûy maùu sau moå laø 7%, phuø hôïp vôùi nghieân cöùu naøy. 12. Theo doõi: Coù 1 tröôøng hôïp chæ theo doõi 2 tuaàn. Coù 3 tröôøng hôïp theo doõi 3 thaùng. Coù 8 tröôøng hôïp theo doõi 12 thaùng. Khoâng coù tröôøng hôïp töû vong. Taát caû 12 tröôøng hôïp theo doõi ñeàu coù kieåm tra baèng chuïp XQuang phoåi. Khoâng coù tröôøng hôïp naøo u naám taùi phaùt. 4. KEÁT LUAÄN 1. Beänh U naám phoåi do Aspergillus, laø beänh khoâng phaûi hieám gaëp. 2. Beänh thöôøng xaûy ra ôû nhöõng ngöôøi coù tieàn caên lao phoåi. 3. Ña soá beänh nhaân soáng ôû vuøng noâng thoân, laøm ngheà noâng. 4. Trieâu chöùng laâm saøng thöôøng gaëp nhaát laø ho ra maùu, ñau ngöïc, soát nheï, suït caân, oám yeáu. 5. Chaån ñoaùn xaùc ñònh döïa vaøo laâm saøng, XQ phoåi, CT Scaner ngöïc vaø giaûi phaãu beänh. 6. Ñieàu trò ngoaïi khoa caét phaân thuyø, hoaëc caét thuyø phoåi cho keát quaû khaù toát. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Baøi giaûng Beänh hoïc Noäi khoa taäp I. Tröôøng ñaïi hoïc Y Haø noäi. 2. Nguyeãn coâng Minh. U naám phoåi do Aspergillus. Taäp san Hoäi Hình thaùi hoïc. Soá 2. 2001. 97-06. 3. Vaên Taàn. Beänh lyù ngoaïi khoa veà phoåi. Baøi giaûng Beänh hoïc Ngoaïi khoa. Nhaø xuaát baûn Y hoïc.2004.
4. Döông Thoâng.Chaån ñoaùn vaø ñieàu trò ngoaïi khoa u naám phoåi do Aspergillus.Ngoaïi khoa soá 2-2003.13-19. 5. Stewart M. Scott. Thoracic infections caused by actinomycetes, fungi. Glenn sthoracic and cardiovascular surgery 1995.303-315. 6. Gerad. Babatasi. Surgical treatment of pulmonary aspergilloma> Current outcom. J. Thorac and cardivasc. Surg.119. N5: 906 - 912.