Vài nét về Viện Nghiên cứu các vấn đề Chính trị, xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga

86 X· héi häc thÕ giíi X· héi häc sè 4 (80), 2002<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Vµi nÐt vÒ<br /> ViÖn Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò ChÝnh trÞ - x· héi<br /> thuéc ViÖn Hµn l©m Khoa häc Nga 1<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> V.I. Staroverov<br /> <br /> <br /> Vµo cuèi nh÷ng n¨m 80, x· héi häc Nga chia lµm hai luång: mét luång lµ x·<br /> héi häc chÝnh trÞ, mét luång lµ x· héi häc x· héi. «ng Ia®èp víi t− c¸ch lµ ViÖn<br /> tr−ëng ViÖn X· héi häc ®· cæ vò, tuyªn truyÒn, l«i kÐo tÊt c¶ nh÷ng nhµ x· héi häc cã<br /> t− t−ëng sïng b¸i h−íng theo ph−¬ng T©y. T«i cïng víi GS «xipèp theo mét quan<br /> ®iÓm kh¸c. T− t−ëng chung cña t«i, cña GS «xipèp vµ mét sè ®ång nghiÖp kh¸c lµ<br /> lµm sao t×m ®−îc c¬ chÕ néi t¹i cho sù ph¸t triÓn t−¬ng lai cña x· héi, lµm sao nã tiÕn<br /> lªn mµ vÉn gi÷ ®−îc bé mÆt riªng cña n−íc Nga. ë t×nh thÕ ®ã, ViÖn nghiªn cøu c¸c<br /> vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi ®· ®−îc thµnh lËp víi 140 ng−êi. ViÖn tr−ëng lµ GS «xipèp,<br /> t«i lµ phã ViÖn tr−ëng. Trong ViÖn chóng t«i cã c¶ c¸c §¶ng viªn céng s¶n, c¶ ng−êi<br /> kh«ng céng s¶n vµ ng−êi theo chñ nghÜa tù do. Nh−ng ph¶i nãi lµ tÊt c¶ hä lµ nh÷ng<br /> ng−êi yªu tæ quèc. Chóng t«i x¸c ®Þnh cè g¾ng nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ -<br /> x· héi trªn c¬ së thùc sù khoa häc.<br /> Sau khi th«i chøc Phã ViÖn tr−ëng v× bÊt ®ång quan ®iÓm, t«i ®−îc giao tr¸ch<br /> nhiÖm phô tr¸ch ban nghiªn cøu n«ng th«n, ban nµy ®−îc thµnh lËp tõ n¨m 1991.<br /> Trong ban ®· thµnh lËp mét sè trung t©m nh−: trung t©m vÒ n«ng nghiÖp, trung t©m<br /> nghiªn cøu vÒ n«ng th«n, trung t©m c¸c lý luËn ph©n tÇng x· héi, trung t©m vÒ c¸c<br /> vÊn ®Ò x· héi cña thanh niªn, trung t©m c¸c vÊn ®Ò x· héi cña kinh tÕ, vµ cã nhãm<br /> nghiªn cøu vÒ c¸c nhµ kinh doanh. Chóng t«i tæ chøc nghiªn cøu nhiÒu vµ còng cã tæ<br /> chøc mét sè héi nghÞ lín, vÝ dô nh− Héi nghÞ khoa häc vÒ tiÒn ®å cña n−íc Nga vµo<br /> thÕ kû XXI hay Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi thêi kú hËu X« viÕt. §Õn n¨m 1996, do<br /> nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån tµi trî nghiªn cøu, ban nghiªn cøu vÒ n«ng th«n ®i ®Õn<br /> chç tan r·. Cã thÓ nãi, môc tiªu lín mµ viÖn chóng t«i vÉn theo ®uæi lµ nghiªn cøu vÒ<br /> mét c¬ chÕ ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi ®Ó lµm thÕ nµo cho ®Êt n−íc ®i lªn vµ cã ®−îc<br /> b¶n s¾c riªng.<br /> Mçi n¨m chóng t«i xuÊt b¶n tõ 30 ®Õn 40 c¸c chuyªn kh¶o khoa häc, ®ång<br /> thêi th−êng xuyªn cã hai t¹p chÝ. Nh÷ng h−íng nghiªn cøu chÝnh cña ViÖn chóng t«i<br /> lµ: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, ph−¬ng ph¸p luËn cña x· héi häc. Ng−êi chØ ®¹o ph−¬ng<br /> <br /> <br /> 1<br /> L−îc ghi bµi nãi chuyÖn cña GS. V.I. Staroverov t¹i ViÖn X· héi häc, ngµy 23 th¸ng 10 n¨m 2002. §Çu<br /> ®Ò cña Tßa so¹n T¹p chÝ X· héi häc<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  V.I. Staroverov 87<br /> <br /> h−íng nghiªn cøu nµy lµ GS ¤xipèp. Chóng t«i ®· xuÊt b¶n mét bé gi¸o khoa vÒ x·<br /> héi häc. Chóng t«i còng ®· xuÊt b¶n mét bé B¸ch khoa toµn th− vÒ x· héi häc. §Õn<br /> b©y giê, chóng t«i ®ang chuÈn bÞ cho ra bé b¸ch khoa vÒ x· héi häc gåm cã 2 tËp.<br /> Chóng t«i còng chuÈn bÞ cho ra nh÷ng c«ng tr×nh x· héi häc kh¸ quy m«, ®ã lµ c«ng<br /> tr×nh X· héi häc vÒ d©n sè häc ë n−íc Nga vµ cuèn ChÝnh s¸ch x· héi cña n−íc Nga<br /> míi. N¨m 2001, t«i cã xuÊt b¶n mét cuèn s¸ch vÒ Nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi<br /> cña thêi kú qu¸ ®é vµ cuèn thø 2: §Þa chÝnh trÞ trong mèi quan hÖ víi x· héi häc. T«i<br /> ®· cïng víi nghiªn cøu sinh ViÖt Nam Thu Hµ xuÊt b¶n c«ng tr×nh ViÖt Nam -<br /> ChÝnh s¸ch x· héi vµ ®Þnh h−íng cña c«ng t¸c gi¸o dôc. Trong n¨m nµy chóng t«i<br /> cho xuÊt b¶n cuèn s¸ch vÒ nh÷ng c¶i tæ thiÕt thùc ®èi víi kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ mét<br /> cuèn s¸ch gi¸o khoa vÒ X· héi häc n«ng th«n.<br /> H−íng thø hai mµ chóng t«i rÊt quan t©m nghiªn cøu lóc ®ã lµ lÞch sö x· héi<br /> häc. GS Cat−gin lµ ng−êi phô tr¸ch khu vùc nghiªn cøu nµy. Trong h−íng nghiªn<br /> cøu nµy ph¶i nãi r»ng c¸c nhµ nghiªn cøu cña chóng t«i ®· ®−a ra kh«ng Ýt t¸c phÈm<br /> cã gi¸ trÞ, vÝ dô nh−: C¸c nghiªn cøu x· héi häc vÒ n−íc Nga nh÷ng n¨m 60, vµ mét<br /> sè c«ng tr×nh kh¸c n÷a. Ngoµi ra, Trung t©m ®· tiÕn hµnh c¸c cuéc kh¶o s¸t nghiªn<br /> cøu réng r·i trªn toµn n−íc Nga vÒ thanh niªn, trong khu«n khæ nghiªn cøu nµy ®·<br /> h×nh thµnh mét dù ¸n gi÷a c¸c nhµ x· héi häc Nga vµ Anh. T«i ®· xuÊt b¶n 2 cuèn<br /> s¸ch: Kinh tÕ x· héi vµo thÕ kû XX dù kiÕn cho thÕ kû sau vµ cuèn thø hai lµ N−íc<br /> Nga trong ®iÒu kiÖn thêi kú qu¸ ®é. Trung t©m nghiªn cøu thanh niªn cña chóng t«i<br /> còng ®−a ra xuÊt b¶n c«ng tr×nh hîp t¸c cã tÝnh chÊt tæng qu¸t cïng víi mét ViÖn<br /> nghiªn cøu cña Anh vÒ vÊn ®Ò Thanh niªn víi x· héi ®Çy m¹o hiÓm. Trong ViÖn cßn<br /> cã mét trung t©m n÷a gäi lµ Trung t©m nghiªn cøu vÒ an ninh quèc gia. Trong trung<br /> t©m nghiªn cøu vÒ an ninh quèc gia ®−îc chia ra thµnh tõng khu vùc nh−: vÒ an<br /> ninh kinh tÕ; an ninh t− t−ëng; vÒ an ninh quèc phßng, v.v... Ng−êi l·nh ®¹o trung<br /> t©m nghiªn cøu vÒ an ninh nµy lµ GS Ivanèp. Trung t©m nµy dùa trªn ®Þnh h−íng<br /> cña c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu x· héi häc ®Ó nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu vµ<br /> xu h−íng ph¸t triÓn toµn cÇu.<br /> Ngoµi ra, ViÖn Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò ChÝnh trÞ - x· héi cßn quan t©m nghiªn<br /> cøu tíi khu vùc nh÷ng c¶i c¸ch, c¸c vÊn ®Ò vÒ sù t¨ng tr−ëng d©n sè vµ nghiªn cøu<br /> ph−¬ng ph¸p so s¸nh x· héi häc ...<br /> Cho ®Õn nay, ViÖn cña chóng t«i cã 340 ng−êi. Trong ®ã cã 25-30 ng−êi lµ Phã<br /> TiÕn sü, kho¶ng 60 ng−êi lµ ViÖn sü, ViÖn sü th«ng tÊn, c¸c Gi¸o s−, TiÕn sü. Trong<br /> ®ã cã nh÷ng nhµ ho¹t ®éng khoa häc lín, nh÷ng häc gi¶ lín nh−ng ®ång thêi còng lµ<br /> nh÷ng nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Trong ViÖn cña chóng t«i cã 3 vÞ nguyªn lµ nh÷ng<br /> ViÖn sü phô tr¸ch ViÖn Hµn l©m cña nh÷ng n−íc Céng hßa Ad¾cbaidan, M«n®avi.<br /> ¤ng R−xcèp, tr−íc ®©y lµ Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng Liªn X«, ¤ng Giuganèp lµ<br /> thñ lÜnh cña nh÷ng ng−êi ñng hé phong trµo céng s¶n, hiÖn nay còng lµm trong ViÖn.<br /> Víi t− c¸ch lµ nh÷ng ng−êi M¸c xÝt, chóng t«i h×nh dung r»ng sù ph¸t triÓn<br /> cña mäi quèc gia trong thêi ®¹i ngµy nay ®Òu ph¶i ®i theo xu h−íng chung cña sù<br /> ph¸t triÓn cã tÝnh chÊt toµn cÇu. Nãi c¸ch kh¸c, chóng t«i ñng hé vµ chÊp nhËn<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> 88 Vµi nÐt vÒ ViÖn Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò ChÝnh trÞ - x· héi thuéc ViÖn Hµn l©m Khoa häc Nga<br /> <br /> nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng c¬ së khoa häc cña xu h−íng toµn cÇu hãa, nh−ng chóng t«i<br /> ph¶n ®èi häc thuyÕt cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ vÒ toµn cÇu hãa do c¸c häc gi¶ ph−¬ng T©y<br /> ®Ò x−íng. Ng−êi ta ®· cæ xóy cho xu h−íng toµn cÇu hãa theo chiÒu h−íng lµ mét sè<br /> ng−êi nµy sÏ thèng trÞ mét sè ng−êi kh¸c, nhãm n−íc nµy sÏ thèng trÞ nhãm n−íc<br /> kh¸c, ®ã lµ t− t−ëng chÝnh trÞ cña chñ nghÜa toµn cÇu ph−¬ng T©y. Cßn chóng t«i th×<br /> theo t− t−ëng toµn cÇu hãa theo nghÜa r»ng, mäi ng−êi ®Òu b×nh ®¼ng nh− nhau. Khi<br /> mµ ng−êi ta ®−a ra häc thuyÕt chñ tr−¬ng ph−¬ng T©y sÏ chiÕm −u thÕ vµ lÊn ¸p hay<br /> lµ ®øng trªn nh÷ng d©n téc kh¸c th× ®ã chÝnh lµ t− t−ëng cña nh÷ng nhµ x· héi häc<br /> chÝnh trÞ ph−¬ng T©y. Häc thuyÕt toµn cÇu hãa kiÓu ph−¬ng T©y nµy ®· lÊy t− t−ëng<br /> x· héi häc cña chñ nghÜa tù do lµm nßng cèt mµ theo quan ®iÓm nµy th× c¸c d©n téc<br /> ph¸t triÓn sÏ ®i tíi xo¸ nhßa tÊt c¶ nh÷ng ranh giíi kh¸c biÖt cña c¸c khu vùc vµ c¸c<br /> d©n téc; khi ®ã n«ng th«n kh«ng cßn lµ n«ng th«n vµ thµnh phè kh«ng cßn lµ thµnh<br /> phè. T− t−ëng Êy thñ tiªu c¸c ranh giíi gi÷a c¸c d©n téc, c¸c quèc gia, gi÷a n«ng<br /> th«n, gi÷a thµnh thÞ, gi÷a c¸c giíi chø kh«ng ph¶i lµ sù tiÕn gÇn l¹i nhau, sù xÝch<br /> gÇn hay lµ sù hoµ nhËp.<br /> Chóng t«i quan niÖm ng−îc l¹i, nghÜa lµ h×nh dung sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc<br /> ph¶i n»m trong mèi liªn hÖ víi nhiÒu n−íc kh¸c trªn thÕ giíi trong sù ph¸t triÓn cña<br /> chÝnh m×nh, nghÜa lµ kh«ng thñ tiªu, xo¸ bá nh÷ng c¸c c¸i riªng cña m×nh. VÝ dô nh−<br /> nÒn n«ng nghiÖp m¸y mãc cña n−íc Mü lµ ph¶i kh¸c víi c¸i nÒn n«ng nghiÖp cña<br /> n−íc Nga, bëi v× chóng t«i c¨n cø vµo ®Þa h×nh, c¨n cø vµo truyÒn thèng chóng t«i sÏ<br /> t×m ra c¸i c¸ch ®Ó cho n«ng nghiÖp cña ®Êt n−íc ph¸t triÓn lªn vµ kÐo theo c¸c ®Æc<br /> ®iÓm ®ã th× nh÷ng c¸c phong tôc tËp qu¸n, nh÷ng c¸c lÔ héi, nh÷ng c¸c sinh ho¹t<br /> v¨n hãa cña lùc l−îng s¶n xuÊt ë khu vùc n«ng nghiÖp nµy còng ®−îc duy tr× t−¬ng<br /> øng. Khi nhÊn m¹nh xu h−íng duy tr× vµ ph¸t triÓn nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña ®Êt<br /> n−íc trong sù ®i lªn kh«ng cã nghÜa lµ nh¾m m¾t bá qua tÊt c¶ nh÷ng xu thÕ hay<br /> nh÷ng ¶nh h−ëng cña xu h−íng ph¸t triÓn cã tÝnh chÊt toµn cÇu. Ngµy nay, ®Êt n−íc<br /> chóng t«i cã nh÷ng ng−êi ®ang cæ vò cho xu h−íng xo¸ bá con ®−êng ph¸t triÓn riªng<br /> cña n−íc Nga, muèn biÕn nã thµnh c¸i ®u«i dËp theo kiÓu ph¸t triÓn cña n−íc Mü.<br /> Khi nµo nh÷ng t− t−ëng sïng ngo¹i nh− thÕ cßn tån t¹i th× chóng t«i vÉn tiÕp tôc<br /> ph¶n ®èi. Ph¶i nãi r»ng vµo nh÷ng n¨m 90 th× chñ nghÜa sïng Mü, theo Mü lµ rÊt<br /> phæ biÕn vµ ®−îc tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ ë ®Êt n−íc chóng t«i nh−ng ®Õn giê phót<br /> nµy th× ng−êi d©n hä ®· b¾t ®Çu thÊt väng. Ngµy nay t− t−ëng hoµi nghi vµ bµi trõ<br /> ph−¬ng T©y ®· cµng ngµy cµng næi lªn m¹nh mÏ.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />